Τρίτη, 30 Ιουνίου 2020 22:01

Τα αδικούμενα θέατρα του κορονοϊού: Μία συνέντευξη με τον θεατρώνη Σωτήρη Οικονόμου

Γράφτηκε από τον
Τα αδικούμενα  θέατρα του κορονοϊού: Μία συνέντευξη με τον θεατρώνη Σωτήρη Οικονόμου

Ο «Πολυχώρος Διέλευσις» στην πολύπαθη περιοχή της Κυψέλης, λειτουργεί εδώ και χρόνια από δύο ανθρώπους, την σκηνοθέτιδα Χρυσάνθη Κορνηλίου και τον σύζυγό της Σωτήρη Οικονόμου.

Συνταξιούχοι και οι δύο, διέθεσαν ότι είχαν και δεν είχαν για να υπηρετήσουν τη μεγάλη αγάπη τους, το θέατρο. Η Χρυσάνθη Κορνηλίου, απόφοιτη της δραματικής σχολής του Εθνικού Θεάτρου, της Θεατρολογίας με μεταπτυχιακό στη Θεατρολογία, είναι γνωστή στον θεατρικό χώρο ως άνθρωπος με γνώση, ταλέντο και κριτήριο. Έχει αποσπάσει εξαιρετικές κριτικές για τα έργα της και εργάζεται ακατάπαυστα στις πρόβες, παρά το γεγονός ότι αντιμετωπίζει κινητικά προβλήματα λόγω ασθενείας.

Ουδέποτε υποστηρίχθηκε οικονομικά από την πολιτεία, ακόμα και στην εποχή του κορονοϊού που η συντριπτική πλειονότητα των θεάτρων επιδοτήθηκε. Ενδεικτικά ορισμένα από τα έργα που τιμούν το θεατρόφιλο κοινό: «Οιδίπους από την άγνοια στην επίγνωση» «Άμλετ vs τέλμα» (παρουσίαση του Σαιξπηρικού Άμλετ με την οπτική του MartinLings) «Η ζωή είναι όνειρο» του Καλντερόν ντε λα Μπάρκα, «Φάουστ» του Γκαίτε, «Μητροκτονία» (στηριγμένο στην Ηλέκτρα του Σοφοκλή και στο πολυσυζητημένο τέλος του έργου), «Deprofundis» του Oscar Wilde, Άραβες ποιητές (πάνω σε ποίηση Αράβων ποιητών Χαλίλ Γκιμπράν, Μιχαήλ Ναιμί, Σααντί κλπ), «Έρως η ενθύμισις ενός διαλόγου» (ο διάλογος Διοτίμα - Σωκράτη, εμπνευσμένο από το Πλατωνικό «Συμπόσιο») «Η φωνή της πεταλούδας» με τη σοπράνο Τζένη Δριβάλα, «Το αιώνιο θήλυ» σχετιζόμενο με Ορφικούς ύμνους, «Μαχάτμα Γκάντι» πάνω στη ζωή και το έργο του μεγάλου αναμορφωτή της Ινδίας, «Γράμμα Αγάπης» του Fernando Arrabal, με την παρουσία του ίδιου στην πρεμιέρα και τον ενθουσιασμό που εξεδήλωσε στο κοινό και στις συνεντεύξεις του για την παράσταση και πλήθος άλλων. Αναπόφευκτη μια δια ζώσης συνομιλία με τον Σωτήρη Οικονόμου, των ένα εκ των δύο στυλοβατών του «Πολυχώρου Διέλευσις».


Κύριε Οικονόμου, αληθεύει ότι ο κορονοϊός εκτός από πανδημία επέφερε και μια μεγάλη αδικία στις πρόσφατες επιδοτήσεις των θεατρικών σχημάτων;

Αδικία σίγουρα, αλλά δεν έχει να κάνει με την πανδημία. Και δεν είναι φετινό μόνο. Κάθε χρόνο επαναλαμβάνεται η ίδια ιστορία. Δεν υπάρχουν θεσπισμένα στοιχειώδη εχέγγυα αντικειμενικής κρίσης, πολύ περισσότερο τα μέλη της επιτροπής, αν και αναγνωρίζω και σέβομαι την πορεία και την προσφορά του καθ’ ενός εξ αυτών, μάλλον δεν έχουν προσωπική γνώμη για όλες τις θεατρικές ομάδες που ζητάνε να επιχορηγηθούν, μια που δεν συνηθίζουν να επισκέπτονται όλα αυτά τα θέατρα. Παρ’ όλα αυτά, κρίνουν και επιχορηγούν ανάλογα, διαδικασία που θα πρέπει να είναι αντικειμενική, διαφανής, με κριτήρια συγκεκριμένα και μετρήσιμα. Το δικό μας θέατρο δεν το έχουν επισκεφτεί, παρ’ όλο που έχουν προσκληθεί.

Κατά τη γνώμη σας που οφείλεται η αποδοχή ή η απόρριψη μιας αίτησης προς ενίσχυση των καλλιτεχνών; Στα μέσα και τις γνωριμίες ή σε κομματικά κριτήρια;

Σίγουρα οι γνωριμίες, οι φιλίες, οι παρέες και οι δημόσιες σχέσεις παίζουν σημαντικό ρόλο. Για τα κομματικά κριτήρια δεν έχω στοιχεία, δεν το αποκλείω. Θα έλεγα ότι ασχέτως κόμματος που κυβερνά, οι σχέσεις δεν αλλάζουν. Άλλωστε η επιτροπή που διορίστηκε επί ΣΥΡΙΖΑ παραμένει ακριβώς η ίδια και επί Νέας Δημοκρατίας. Αυτό από μόνο του δεν είναι κακό, να υπάρχει μια διαχρονικότητα και ιστορικότητα στο θέμα, με την προϋπόθεση όμως να λειτουργεί σωστά. Κάτι που δεν συμβαίνει.

Είχατε στείλει μια επιστολή στον πρώην πρωθυπουργό κύριο Τσίπρα. Προτίθεσθε να στείλετε και στον νυν κύριο Μητσοτάκη;

Δεν αποκλείεται. Έχουμε στείλει ήδη επιστολή στην υπουργό κ. Μενδώνη εδώ και δύο εβδομάδες, εξηγώντας της το πρόβλημα και ζητώντας συνάντηση μαζί της και ακόμα δεν έχουμε απάντηση από μεριάς της. Στην επιστολή στον κ. Τσίπρα είχα τονίσει την ανάγκη οι διαδικασίες των επιχορηγήσεων να γίνονται με τρόπους αξιοκρατικούς και διαφανείς. Τα χρήματα που δίνονται είναι χρήματα του δημοσίου, χρήματα που προέρχονται από όλους εμάς, δεν είναι ούτε των μελών της επιτροπής ούτε των υπουργών για να τα διαχειρίζονται ανεξέλεγκτα.

Ο Πολυχώρος Διέλευσις στην Κυψέλη, τον οποίο λειτουργείτε με την σκηνοθέτιδα Χρυσάνθη Κορνηλίου, τι προοπτικές έχει αν δεν επιδοτηθεί;

Ανοίξαμε το 2011, μέσα στην κρίση, στη δύσκολη περιοχή της Κυψέλης. Στηριχτήκαμε αποκλειστικά σε δικά μας οικονομικά μέσα. Σκοπός μας δεν ήταν να εμπορευτούμε τη θεατρική ή όποια άλλη Τέχνη. Ούτε το θέλαμε, ούτε είχαμε τέτοια ανάγκη. Ήταν να την υπηρετήσουμε και μέσα από αυτήν να βοηθήσουμε το κοινό που μας παρακολουθεί, να ανοίξει τις πνευματικές του αναζητήσεις, να ξεφύγει από την αγωνιώδη προσπάθειά του για επιβίωση, να δώσουμε μια αισιόδοξη νότα με τις καλλιτεχνικές μας παραγωγές. Το Θέατρο με οικονομικούς όρους είναι ζημιογόνο στις σημερινές συνθήκες. Χωρίς «εξωτερική» ενίσχυση δεν έχει προοπτική. Και αυτό ασχέτως από την ποιότητα των έργων, που στη δική μας περίπτωση ευτυχήσαμε να έχουμε καλλιτεχνικές επιτυχίες.

Με τι κριτήρια επιλέγετε τα έργα σας;

Το πρώτο κριτήριο είναι το κάθε έργο να αφήνει κάτι στον θεατή που να τον αφυπνίζει και να τον αναβαθμίζει. Να βγαίνει πλουσιότερος από την παράσταση. Να φεύγει με γόνιμα ερωτήματα που θα προσθέτουν κάτι στις αναζητήσεις του. Να μη γίνεται το θέαμα απλά διασκέδαση, αλλά να επιτελεί τον ψυχαγωγικό, τον πολιτιστικό του ρόλο. Όλα τα έργα που ανεβάσαμε αυτόν τον σκοπό είχαν. Προκάλεσαν συζητήσεις με το κοινό, γόνιμους διαλόγους και άνοιγαν ένα νέο παράθυρο στην ανάγνωση έργων της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Για όλα αυτά οι ιθύνοντες φαίνεται ότι δεν έχουν ιδέα.

Φαίνεσθε ιδιαίτερα ενοχλημένος απ’ τον τρόπο που σας έχουν αντιμετωπίσει έως τώρα...

Επόμενο είναι. Θα περιμέναμε να υπάρχει στοιχειώδης ευαισθησία από ιθύνοντες νόες πάνω σε ένα έργο στηριγμένο στην πλάτη δύο συνταξιούχων, εκ των οποίων ο ένας είναι ανάπηρος. Θέλουμε με τη δράση μας αυτή να δώσουμε ένα παράδειγμα ότι ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα και με λίγες δυνάμεις και με λίγα μέσα να συμβάλλει στην κοινωνική αναβάθμιση. Λόγω της οικονομικής στενότητας δεν υπάρχει η δυνατότητα προβολής του έργου μας από ΜΜΕ. Όμως η συστηματική αγνόηση αποτελεί σκάνδαλο για την σύγχρονη κοινωνία.

Πιστεύετε ότι έχουν μέλλον τα θέατρα της γειτονιάς ή θα υποταχθούν όλα στο Ίδρυμα Νιάρχος και στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών;

Υπάρχουν πολλά θέατρα στην Αθήνα, μεγάλα, μεσαία, μικρά. Δεν είναι ό,τι ανεβάζεται ποιοτικό, αλλά η ποιότητα δεν συμβαδίζει κατ’ ανάγκη με το μέγεθος. Υπάρχει τάση συρρίκνωσης που δεν ξεκινά από κίνητρα ποιότητας αλλά από τα συμφέροντα λίγων μεγάλων θεατρικών χώρων που βλέπουν ότι ένα κομμάτι της «πίτας» χάνεται υπέρ των μικρών. Οικονομικοί είναι οι λόγοι. Η πρόθεση κάποιων να περιορισθούν τα μικρά θέατρα είχε φανεί και το 2013-14 με την τότε προσπάθεια να κλείσουν περί τους 50 χώρους με το πρόσχημα της ασφάλειας του κοινού, κάτι που ποτέ δεν είχε προκύψει. Το στήριζαν στην έλλειψη άδειας θεάτρου – μια νομοθεσία του Μεταξά από το 1937. Πιέσαμε, άλλαξε ο νόμος και τέλειωσαν εκείνα τα προβλήματα. Ελπίζουμε να μην επανέλθουν με άλλη μορφή.

Ποιες οι ενέργειες που προτίθεσθε να κάνετε τα 45 σχήματα για να διεκδικήσετε την στήριξη που δικαιούσθε;

Δύσκολη η απάντηση, μια που το Υπουργείο δεν ανακοινώνει τα σχήματα εκείνα που δεν έτυχαν επιχορήγησης για να γνωρίζουμε ποια είναι. Και το συλλογικό μας όργανο, η ΕΜΚΕΘΙ σαν διοικητικό συμβούλιο έχει διαφορετική άποψη από αυτή που εκφράζεται από εμάς και ίσως από άλλους μη επιλεγέντες. Αυτή την άποψη το ΕΜΚΕΘΙ δεν την διακηρύσσει εμφανώς ώστε να ξεκινήσει ένας γόνιμος διάλογος, αν και το ζητήσαμε. Άποψη που φάνηκε μόνο στην ευχαριστήριο επιστολή του στην υπουργό για τα καλά που κάνει στο χώρο του Θεάτρου. Δεν πήραν την γνώμη της γενικής συνέλευσης. Αρκέστηκαν στη γνώμη του διοικητικού συμβούλιου. Μπορεί το ΔΣ να είναι ευχαριστημένο από τις αποφάσεις του Υπουργείου, λόγοι δεοντολογίας όμως επέβαλαν να ερωτηθεί και η γενική συνέλευση. Και όχι μόνο για το αποτέλεσμα αλλά και για όλη την διαδικασία των επιχορηγήσεων.

Το ΟΧΙ της επιτροπής πως φθάνει αιτιολογημένο σε σας;

Όλη αυτή τη δουλειά αυτά τα 9,5 χρόνια, που μεταφράζεται σε δεκάδες θεατρικά έργα, που τα στοιχεία και οι πληροφορίες υπάρχουν στο site μας, η επιτροπή φαίνεται ότι δεν την γνωρίζει αν και ενημερώνουμε κάθε φορά, και όμως την κρίνει και την απορρίπτει. Και όταν ζητάμε τα πρακτικά των συνεδριάσεων των επιτροπών για να δούμε τα κριτήρια που χρησιμοποιούν δεν τα δίνουν. Στέλνουν μόνο ένα γράμμα κάθε χρόνο σε όποιους αποκλείουν από την επιχορήγηση, με τρεις-τέσσερις σειρές όλες κι όλες, ίδιες λέξεις κάθε φορά, σαν δήθεν λόγους της απόρριψης. Και ποτέ δεν μας εξηγούν τι εννοούν με την φράση «των οποίων το όραμα ή ο ανανεωτικός χαρακτήρας δεν ήταν αρκούντως σαφή». Τι σημαίνει για την επιτροπή ανανεωτικός χαρακτήρας; Σημαίνει την τόσο διαδεδομένη «μοντερνιά» η οποία δεν στηρίζεται σε καμιά ουσιαστική ανάγνωση του έργου; Πώς μπορούν να κρίνουν τη δουλειά μας όταν δεν την έχουν δει ποτέ τους;


NEWSLETTER