Η Cumhuriyet, που στα τουρκικά σημαίνει «Δημοκρατία», ιδρύθηκε το 1924 και διακρίθηκε για τη μαχητική στάση της και την άσκηση ερευνητικής και αποκαλυπτικής δημοσιογραφίας. Περνά την χειρότερη κρίση της ιστορίας της από το 2015 με τον διωγμό των μελών της διεύθυνσής της και σειράς δημοσιογράφων της.
Δεκατέσσερις συνεργάτες της Cumhuriyet, ανάμεσά τους ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ακίν Αταλάι, ο διευθυντής Μουράτ Σαμπουντζού και οι κορυφαίοι δημοσιογράφοι Αχμέτ Σικ και Καντρί Γκιουρσέλ, καταδικάστηκαν χθες για «συνδρομή προς τρομοκρατικές οργανώσεις».
Η χθεσινή δίκη συμβολίζει για τους αναγνώστες της εφημερίδας , αλλά όχι μόνο, την έκπτωση της ελευθερίας του Τύπου στην Τουρκία με το εκτεταμένο πογκρόμ που οργανώθηκε μετά την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016, δίκη που είχε ως στόχο τη φίμωση ενός από τα τελευταία ανεξάρτητα όργανα του Τύπου της χώρας.
Με κυκλοφορία 50.000 φύλλων ημερησίως, η Cumhuriyet θεωρείται ο νάνος του τουρκικού Τύπου μπροστά στους γίγαντες Hurriyet και Sabah των 300.000 φύλλων.
Αλλά με το καυστικό της στιλ, η Cumhuriyet είναι παραφωνία σε ένα τοπίο όπου τα τηλεοπτικά δίκτυα σπεύδουν να αναμεταδώσουν απευθείας κάθε λέξη που θα προφέρει ο Ερντογάν και όπου οι περισσότερες εφημερίδες υιοθετούν ασμένως τα στοιχεία της κυβερνητικής ρητορικής.
Η εφημερίδα ανήκει σε ίδρυμα που έχει συγκροτηθεί κυρίως από δημοσιογράφους, αντίθετα από τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης της Τουρκίας που ελέγχονται από βιομηχανικούς ομίλους με συμφέροντα σε διάφορους οικονομικούς τομείς, γεγονός που τους εκθέτει στις πιέσεις της εξουσίας.
«Δεν φοβόμαστε»
Ομως η δίκη έχει στερήσει εδώ και πολλούς μήνες την εφημερίδα από τις πιο διακεκριμένες πένες της, καθώς και από τον διευθυντή και τον εκδότη της.
Παρά την απουσία τους, η εφημερίδα συνεχίζει να κυκλοφορεί και έχει διατηρήσει το μαχητικό της στιλ, ακόμη και αν οι αποκλειστικές αποκαλύψεις έχουν γίνει σπανιότερες.
«Θα ντρέπεστε ενώπιον της Ιστορίας», ήταν ο τίτλος της ηλεκτρονικής σελίδας της Cumhuriyet μετά την ανακοίνωση της χθεσινής καταδικαστικής απόφασης.
Για να μην επιτρέψει να ξεχαστούν οι φυλακισμένοι αρθρογράφοι της, η Cumhuriyet δημοσιεύει κάθε μέρα στην πρώτη της σελίδα τον αριθμό των ημερών που έχουν περάσει στη φυλακή και αφήνει ένα λευκό τετράγωνο στον χώρο όπου θα δημοσιεύονταν τα κείμενά τους.
«Η Cumhuriyet δεν φοβάται, δεν θα παραδοθεί, δεν θα εγκαταλείψει», είχε δηλώσει ο Ακίν Αταλάι κατά την έναρξη της δίκης τον περασμένο Ιούλιο. «Η ανεξαρτησία και η ελευθερία υπάρχουν στο DNA αυτής της εφημερίδας».
Η Cumhuriyet έχει μία παράδοση ερευνητικής δημοσιογραφίας, την οποία ενσαρκώνει ο Ουγκούρ Μουμτσού, θρυλική μορφή της τουρκικής δημοσιογραφίας, που σκοτώθηκε το 1993 κατά την ανατίναξη του παγιδευμένου αυτοκινήτου του, διότι ερευνούσε ενδεχόμενες σχέσεις ανάμεσα στις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες και την κουρδική εξέγερση.
Επειτα από μία περίοδο επιβράδυνσης, η εφημερίδα ανανεώνεται το 2015 με νέο σχήμα και νέο διευθυντή, τον Τζαν Ντουντάρ, διακεκριμένο δημοσιογράφο και συγγραφέα σειράς βιβλίων.
Υπό τη διεύθυνσή του, η Cumhuriyet ακονίζει την πένα της και δημοσιεύει τον Μάιο 2015 μία αποκάλυψη που κάνει έξαλλο τον Ερντογάν: μία εμπεριστατωμένη έρευνα, που συμπεραίνει, με την υποστήριξη βιντεοσκοπημένου υλικού, ότι οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες διοχετεύουν όπλα στην οργάνωση Ισλαμικό Κράτος στη Συρία.
Κατηγορίες για αποκάλυψη «κρατικών μυστικών» απαγγέλλονται κατά του Τζαν Ντουντάρ, καθώς και του διευθυντή του γραφείου της Κωνσταντινούπολης της εφημερίδας, και καταδικάζεται σε πρώτο βαθμό σε κάθειρξη πέντε ετών. Λίγους μήνες αργότερα διαφεύγει στη Γερμανία, όπου και ζει αυτοεξόριστος.
Το 2015, η Cumhuriyet τιμάται από τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα με το βραβείο της Ελευθερίας του Τύπου για την «θαρραλέα και ανεξάρτητη άσκηση της δημοσιογραφίας».
Η Αγκυρα δηλώνει ότι οι μόνοι δημοσιογράφοι που έχουν συλληφθεί είναι όσοι συνδέονται με «τρομοκρατικές οργανώσεις».
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα P24, που ειδικεύεται στην ελευθερία του Τύπου, 165 δημοσιογράφοι είναι φυλακισμένοι στην Τουρκία, η οποία βρίσκεται στην θλιβερή 157η θέση από τις 180 στην παγκόσμια κατάταξη του 2018 των χωρών ως προς την ελευθερία του Τύπου που καταρτίζεται από τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα.
Διεθνής Αμνηστία: Αποπνικτικό κλίμα φόβου στην Τουρκία μετά το πραξικόπημα
Η Διεθνής Αμνηστία κατηγορεί σε έκθεσή της που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα τις τουρκικές αρχές ότι έχουν επιβάλει ένα "αποπνικτικό κλίμα φόβου" στην Τουρκία μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, καταφερόμενες κυρίως κατά των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
"Ένα παγερό κλίμα φόβου εξαπλώνεται στην τουρκική κοινωνία καθώς η κυβέρνηση συνεχίζει να χρησιμοποιεί την κατάσταση έκτακτης ανάγκης για να μειώσει τον χώρο που αναλογεί στις αντίθετες ή τις εναλλακτικές απόψεις", επισημαίνει η διεθνής οργάνωση στην σχετική έκθεσή της.
Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης επιβλήθηκε τον Ιούλιο του 2016, μερικές ημέρες μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος κάποιων στρατιωτικών, και αυτή ανανεώνεται συνεχώς έκτοτε.
Στο πλαίσιο αυτό έχουν πραγματοποιηθεί άνευ προηγουμένου εκκαθαρίσεις στην Τουρκία, κατά τις οποίες έχουν συλληφθεί περισσότεροι από 50.000 άνθρωποι και έχουν απολυθεί ή τεθεί σε διαθεσιμότητα περισσότεροι από 140.000.
Εκτός από τους φερόμενους πραξικοπηματίες, οι εκκαθαρίσεις αυτές έχουν επεκταθεί στους φιλοκουρδικούς κύκλους και στην αντιπολίτευση, έχοντας στόχο δικαστές, εκπαιδευτικούς ή και δημοσιογράφους.
"Οι τουρκικές αρχές επιχειρούν με σκόπιμο και μεθοδικό τρόπο να διαλύσουν την κοινωνία των πολιτών, να φυλακίσουν τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, να κλείσουν τις οργανώσεις και να δημιουργήσουν ένα αποπνικτικό κλίμα φόβου", σύμφωνα με την Γκάουρι βαν Γκούλικ, διευθύντρια του προγράμματος για την Ευρώπη της Διεθνούς Αμνηστίας.
Σύμφωνα με την διεθνή οργάνωση υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, περισσότερες από 1.300 ενώσεις και 180 μέσα ενημέρωσης έχουν επίσης κλείσει στην Τουρκία.
Η Άγκυρα επιρρίπτει την ευθύνη για το αποτυχημένο πραξικόπημα στο δίκτυο του αυτοεξόριστου ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, ο οποίος έχει εγκατασταθεί στις ΗΠΑ και αρνείται οποιαδήποτε ανάμειξη.
"Η υποστηριζόμενη και αυξανόμενη καταστολή εμποδίζει τη θεμελιώδη δουλειά των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία και βυθίζει ένα μεγάλο τμήμα της κοινωνίας σε μια διαρκή κατάσταση φόβου", καταγγέλλει εξάλλου η Διεθνής Αμνηστία σε ανακοίνωσή της.
Στην έκθεση αυτή παρουσιάζονται πολλές περιπτώσεις, όπως αυτή του προέδρου της Αμνηστίας στην Τουρκία Τανέρ Κιλίτς, ο οποίος κρατείται από τον Ιούνιο του 2017, ή του προέδρου του πολιτιστικού ιδρύματος Anadolu Kultur Οσμάν Καβάλα, που κρατείται από τον περασμένο Οκτώβριο, και οι δύο κατηγορούμενοι για σχέσεις με το αποτυχημένο πραξικόπημα. Οι ίδιοι αρνούνται την κατηγορία αυτή.
Για την Αμνηστία, η δουλειά των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων "δυναμιτίζεται" από τα μέτρα που λαμβάνονται υπό την κατάσταση έκτακτης ανάγκης που έχει επιβληθεί.
Η έκθεση αυτή αναφέρεται επίσης στην κατάσταση των οργανώσεων υπεράσπισης των δικαιωμάτων της κοινότητας LGBTI (ομοφυλόφιλοι, διεμφυλικοί και αμφιφυλόφιλοι), οι υπέρμαχοι των οποίων "ωθούνται στην παρανομία", σύμφωνα με την Αμνηστία.
Πολλές συγκεντρώσεις της κοινότητας LGBTI έχουν απαγορευτεί τους τελευταίους μήνες στην Τουρκία, με τις τοπικές αρχές της Άγκυρας να ανακοινώνουν τον Νοέμβριο την απαγόρευση "μέχρι νεωτέρας" όλων των πολιτιστικών γεγονότων που είχε διοργανώσει η κοινότητα LGBTI.
ΑΠΕ-ΜΠΕ-AFP
