Δεν θα μπορούσε να συμβεί αλλιώς στην περίπτωση του ιρλανδού θεατρικού συγγραφέα Μπράιαν Φρίελ, ο θάνατος του οποίου ανακοινώθηκε σήμερα από το Ιρλανδικό Συμβούλιο Τεχνών. Τα κυρίαρχα μοτίβα στα έργα του ήταν η σύγκρουση πραγματικότητας και ψευδαίσθησης, η επιθυμία για συγχώρεση και η αποξένωση μέσα στην καθημερινότητα. Το ύφος του, από την άλλη, διακρίνεται για την οξύτητα του γλωσσικού εργαλείου, την οικονομία των λέξεων και την ποιητικότητα του παράδοξου.
Όπως υπενθυμίζει η εφημερίδα Γκάρντιαν στο αποχαιρετιστήριο σημείωμά της, όταν κάποτε τον ρώτησαν γιατί έχει δύο πιστοποιητικά γεννήσεως, ένα με ημερομηνία 9 Ιανουαρίου 1929 και ένα όπου αναγράφεται 10 Ιανουαρίου, εκείνος απάντησε: «Ίσως είμαι δίδυμοι!».
Στην Ελλάδα υπήρξε ένας από τους πλέον πολυπαιγμένους συγγραφείς. Ο «Ξεριζωμός» στο Απλό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Αντώνη Αντύπα, άφησε εποχή (στις διανομές του 2002 και 2003), με τον Δημήτρη Καταλειφό να δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας και τη Μάνια Παπαδημητρίου να κρατάει ισάξιο σιγόντο. Η υπόθεση του έργου, όπου έπαιζαν ακόμη οι Στέλιος Καλογερόπουλος, Μάνος Σταλάκης και Λαέρτης Βασιλείου, διαδραματιζόταν σε ένα αγροτικό σχολείο στο Μπάλιμπεγκ, στην Κομητεία του Ντόνεγκαλ, στα 1833. «Ο βρετανικός στρατός ασχολείται με τη χαρτογράφηση ολόκληρης της Ιρλανδίας, μια διαδικασία που σημαίνει τη μετονομασία κάθε τοπωνυμίου σε ολόκληρη τη χώρα», έγραφε στο ημερολόγιό του ο ίδιος ο συγγραφέας, ο οποίος το 2003 είχε έρθει στην Αθήνα για να παρακολουθήσει μία από τις παραστάσεις.
«Είναι εποχή μεγάλης αναστάτωσης για τους κατοίκους του Μπάλιμπεγκ: το αγροτικό τους σχολείο πρόκειται να αντικατασταθεί από καινούργιο, εθνικό σχολείο. Υπάρχει πάλι αρρώστια στις πατάτες. Πρέπει να μάθουν καινούργια γλώσσα (αγγλικά). Και επειδή η πόλη τους θα αποκτήσει καινούργιο όνομα, όλα όσα ήταν ως τώρα οικεία γίνονται ξένα». Ο Α.Αντύπας είχε ήδη ανεβάσει το 1996 - 97 το «Μόλυ Σουήνυ» (με τους Μάνια Παπαδημητρίου, Σ.Καλογερόπουλο, Ν.Αρβανίτη), που επαναλήφθηκε και την επόμενη σεζόν, αλλά και τον «Θαυματοποιό» (2000-1, 2001-2) με τους Γιάννη Φέρτη, Ταμίλα Κουλίεβα, Δημήτρη Οικονόμου. Το τελευταίο έργο ανέβηκε και το 2010 στο θέατρο «Ιλίσια - Ντενίση» από τον Αλέξη Ρίγλη, με τους Άρη Λεμπεσόπουλο, Χρήστο Στέργιογλου και Μαριάνθη Σοντάκη.
ΤΡΙΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΤΟΝΙ.
Γεννημένος το 1929 στο Ομαχ της Βορείου Ιρλανδίας, ο Φρίελ ξεκίνησε το 1951 ως συγγραφέας σύντομων διηγημάτων, ενώ δείγματα γραφής του δημοσιεύονταν έκτοτε στην καλή εποχή του «New Yorker». Κατά τη διάρκεια της διαδρομής του τιμήθηκε με τρία θεατρικά βραβεία Τόνι για το σπουδαίο «Χορεύοντας στη Λουνάσα» (παράσταση που ανέβηκε το 1994 από το Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Γιώργου Θεοδοσιάδη, και το 1998 από την Πειραματική Σκηνή Θεσσαλονίκης, σε σκηνοθεσία Νικηφόρου Παπανδρέου). Το έργο μάλιστα μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 1998 με πρωταγωνίστρια τη Μέριλ Στριπ, σε σκηνοθεσία Πατ Ο' Κόνορ.
Άλλα γνωστά έργα του είναι: ο «Αμφίβολος παράδεισος» (1959), το «Φιλαδέλφεια, σου έρχομαι!» (1964), «Οι εραστές» (1967), οι «Πολίτες δεύτερης κατηγορίας» (1973), και οι «Αριστοκράτες» (εμπνευσμένο από τις «Τρεις αδελφές» του Τσέχωφ), που παίζονται μέχρι σήμερα επί δεκαετίες στο Λονδίνο και το νεοϋορκέζικο Μπροντγουέι.
Το 1980 ο Φρίελ ίδρυσε μαζί με τον ηθοποιό Στίβεν Ρία, έναν από τους στενότερους φίλους του μαζί με τον Σήμους Χήνυ, την Θεατρική Εταιρεία Field Day, με έμφαση στην πολιτιστική κληρονομιά της Βόρειας Ιρλανδίας. Ο νομπελίστας Χήνυ (1995) είχε περιγράψει το ύφος της ωριμότητας του συμπατριώτη του ως «το τελικό στάδιο της ελευθερίας, όταν πλέον η τεχνική έχει γίνει δεύτερη φύση και η γνώση της ζωής κυριαρχεί παντού».
Ο Μπράιν Φρίελ ήταν παντρεμένος από το 1954 με την Αν Μόρισον, με την οποία απέκτησαν τέσσερις κόρες και έναν γιο παιδιά (η μεγαλύτερη κόρη τους, Πάντι, έχει πεθάνει το 2012). «Ήταν ένας γίγαντας του θεάτρου, ένας ταπεινός και ήσυχος άνθρωπος που απολάμβανε την παρέα της οικογένειας, των φίλων και των συναδέλφων του, που shunned the spotlight», δήλωσε σε έναν καθόλου τυπικό απολογισμό η Σίλα Πράτσκε, διευθύντρια του Ιρλανδικού Συμβουλίου Τεχνών.
Πηγή: tanea.gr
