Πέμπτη, 24 Μαρτίου 2016 09:06

24 Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα κατά της Φυματίωσης

Γράφτηκε από την
24 Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα κατά της Φυματίωσης

Η 24η Μαρτίου έχει καθιερωθεί από τη Διεθνή Ένωση κατά της Φυματίωσης και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως Παγκόσμια Ημέρα κατά της Φυματίωσης.

Η φυματίωση αποτελεί λοιμώδη νόσο που οφείλεται στο μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης και μεταδίδεται αερογενώς από άτομα που πάσχουν από ενεργό πνευμονική νόσο. Συχνά προσβάλει άτομα που βρίσκονται στην παραγωγική τους ηλικία, ενώ εκτιμάται ότι το 1/3 του πληθυσμού της γης έχει μολυνθεί από αυτήν.

Η φυματίωση εξακολουθεί να αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας. Παρά το γεγονός ότι η φυματίωση θεραπεύεται και κατά το χρονικό διάστημα 2000-2013 σώθηκαν 37.000.000 ζωές μέσω της διάγνωσης και της θεραπευτικής αντιμετώπισης της νόσου, εκτιμάται ότι 3.000.000 άνθρωποι παγκοσμίως, που ανήκουν κατά κύριο λόγο σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες δεν διαγιγνώσκονται ούτε θεραπεύονται, διότι δεν φθάνουν στις υπηρεσίες υγείας.

Η προσέγγιση, αντιμετώπιση και θεραπεία των ανθρώπων αυτών, αποτελεί βασικό βήμα για την επίτευξη των νέων στόχων που έθεσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το Μάιο του 2014 για τον έλεγχο της φυματίωσης, ήτοι τη μείωση της επίπτωσης και των θανάτων από φυματίωση μέχρι το 2035 κατά 90% και 95% αντίστοιχα, συγκριτικά με το 2015.

Η φυματίωση ΔΕΝ είναι στίγμα - είναι μία νόσος που θεραπεύεται και η μετάδοσή της σταματά σε πολύ μικρό διάστημα από την έναρξη της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής. 

Η επίσκεψη στο γιατρό μας όταν έχουμε συμπτώματα ύποπτα για φυματίωση, πχ. παρατεινόμενο βήχα, παρατεινόμενο πυρετό ή πυρέτιο, καταβολή, απώλεια βάρους, αιμοπτύσεις κ ά, συμβάλει στην έγκαιρη διάγνωση της νόσου και τη διακοπή της μετάδοσής της.

Δεν είναι όλες οι μορφές της νόσου μεταδοτικές. Μεταδοτική είναι η ενεργός πνευμονική φυματίωση.

Τα μικρά παιδιά που πάσχουν από φυματίωση, δε μεταδίδουν τη νόσο σε άλλα παιδιά ή στους ενήλικες. Αντίθετα, οι πάσχοντες ενήλικες είναι αυτοί που μεταδίδουν τη φυματίωση στα παιδιά.

Η πιστή συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή και στις οδηγίες του γιατρού μας, είναι ο καλύτερος τρόπος για να θεραπευτούμε από τη νόσο και να προστατεύσουμε τους γύρω μας από τη μετάδοσή της.

Δε διακόπτουμε ΠΟΤΕ τη θεραπεία μας, παρά ΜΟΝΟ με την οδηγία του γιατρού μας, για να μην αναπτύξουμε ανθεκτικότητα στα αντιφυματικά φάρμακα.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Το αίτιο και η μετάδοση της φυματίωσης

Η φυματίωση οφείλεται σε ένα μικρόβιο που λέγεται μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης ή αλλιώς βάκιλος του Koch, προς τιμήν του ιατρού που τον απομόνωσε το 1882. Είναι μια απειλητική για τη ζωή λοίμωξη που επηρεάζει κυρίως τους πνεύμονες και που μαστίζει την ανθρωπότητα εδώ και χιλιετίες. 

Παρά τις αλματώδεις προόδους της ιατρικής επιστήμης, η φυματίωση παρουσιάζεται ξανά απειλητική ως μια πανδημία που πυροδοτείται και από την έξαρση του AIDS, τη φτώχεια, την έλλειψη των υπηρεσιών υγείας και την εμφάνιση ανθεκτικών στα φάρμακα στελεχών του βάκιλου που προκαλεί τη νόσο.

Η φυματίωση αναπτύσσεται σε δυσχερείς συνθήκες διαβίωσης και προτιμά τους οργανισμούς που είναι ήδη εξασθενημένοι από τις ασθένειες, τις κακουχίες, τις κακές συνθήκες υγιεινής και την ελλιπή διατροφή. Πλήττει κυρίως τις φτωχές αναπτυσσόμενες χώρες αλλά και αντίστοιχα τις κατώτερες κοινωνικοοικονομικές τάξεις στον ανεπτυγμένο κόσμο.

Στην υποσαχάρια Αφρική η εξάπλωση της νόσου συνεχίζεται με ρυθμό 10% ετησίως, υποβοηθούμενη από την επιδημία του AIDS που μαστίζει την περιοχή, ενώ παγκοσμίως ο ρυθμός είναι 3%. Περιοχές με σοβαρότερο πρόβλημα φυματίωσης είναι η Αφρική, η Ασία, η Ν. Αμερική, οι Δημοκρατίες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, καθώς και τα περισσότερα από τα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης.

Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια με τη δραστηριοποίηση της επιστημονικής κοινότητας φαίνεται να επικρατεί πάλι μια τάση μείωσης της νόσου, σύμφωνα με στοιχεία του Κέντρου Ελέγχου Ειδικών Λοιμώξεων (ΚΕΕΛΠΝΟ).

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα που χαρακτηρίζουν τη νόσο είναι επίμονος βήχας, αίσθημα κόπωσης, απώλεια βάρους, νυχτερινοί ιδρώτες, ανορεξία, πυρετός αλλά και αιμόπτυση. Αφού το άτομο νοσήσει και εφόσον δεν λάβει την κατάλληλη αγωγή, η νόσος δεν περιορίζεται στους πνεύμονες αλλά μπορεί να επεκταθεί στα οστά, τους νεφρούς, τον εγκέφαλο κ.ά..

Διάγνωση

Το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο διαγνωστικό εργαλείο για τη φυματίωση είναι η δοκιμασία Mantoux (μαντού) όπου μια μικρή ποσότητα της ουσίας φυματίνη ενέχεται στο δέρμα του χεριού. Μέσα σε 48 έως 72 ώρες θα πρέπει να ελεγχθεί το χέρι για τοπική αντίδραση στο υλικό της ένεσης. Μια θετική αντίδραση χαρακτηρίζεται από σκληρό και πρησμένο δέρμα στο σημείο της ένεσης και τις περισσότερες φορές είναι ένδειξη φυματίωσης. 

Με το μαντού είναι δυνατόν να έχουμε είτε ψευδώς θετικά ή ψευδώς αρνητικά τεστ. Ένα ψευδώς θετικό αποτέλεσμα σημαίνει ότι το τεστ είναι θετικό ενώ το άτομο δεν έχει φυματίωση. Αυτό είναι πιο πιθανό να συμβεί αν υπάρχει μόλυνση με άλλο μυκοβακτηρίδιο ή εάν έχει γίνει εμβολιασμός με το εμβόλιο κατά της φυματίωσης.

Πρόληψη

Ο καλύτερος τρόπος για τον έλεγχο της φυματίωσης είναι η διάγνωση και η θεραπεία ατόμων με φυματίωση πριν αναπτύξουν ενεργή νόσο. Επίσης υπάρχει και το εμβόλιο κατά της φυματίωσης το οποίο μπορεί να γίνει κατά την παιδική ηλικία που είναι πιο αποτελεσματικό.

Σύμφωνα με την Ανακοίνωση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας:

Η φυματίωση είναι μια μεταδοτική ασθένεια. Όπως και το κοινό κρυολόγημα, μεταδίδεται μέσω του αέρα. Μόνο οι άνθρωποι που είναι άρρωστοι με φυματίωση στους πνεύμονες τους είναι μολυσματικοί. Όταν αυτοί  οι άνθρωποι βήχουν, φταρνίζονται, μιλούν ή φτύνουν, απελευθερώνουν τα μικρόβια της φυματίωσης, γνωστά ως βάκιλοι, στον αέρα. Ένα άτομο χρειάζεται μόνο για να εισπνεύσει ένα μικρό αριθμό εξ αυτών για να προσβληθεί.

Εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία, κάθε άτομο με ενεργό νόσο της φυματίωσης θα μολύνει κατά μέσο όρο μεταξύ 10 και 15 άτομα κάθε χρόνο. Αλλά οι άνθρωποι που μολύνονται με το βάκιλο της φυματίωσης δεν νοσούν απαραίτητα. Το ανοσοποιητικό σύστημα στήνει ένα τείχος προστασίας κατά του βακίλου της φυματίωσης το οποίο, προστατευμένο από ένα παχύ και κηρώδες στρώμα, μπορεί να παραμένει ενεργό για χρόνια. Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα ενός ατόμου είναι εξασθενημένο, οι πιθανότητες του να νοσήσει είναι μεγαλύτερες.

Συνολικά, το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού έχει αυτή τη στιγμή μολυνθεί με το βάκιλο της φυματίωσης. Το 5-10% εξ αυτών (αν ταυτόχρονα δεν είναι μολυσμένοι με τον ιό HIV) θα ασθενήσουν ή θα γίνουν μεταδοτικοί κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Οι άνθρωποι που είναι ταυτόχρονα μολυσμένοι με τον ιό HIV και τον βάκιλο της φυματίωσης είναι πολύ πιο πιθανό να αναπτύξουν φυματίωση.

HIV και φυματίωση

Ο ιός HIV και η φυματίωση αποτελούν ένα θανάσιμο συνδυασμό. Ο HIV αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα. Κάποιος που είναι φορέας του ιού HIV και έχει μολυνθεί με το βάκιλο  της φυματίωσης έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να αρρωστήσει με φυματίωση. Για την ακρίβεια, η φυματίωση είναι η κύρια αιτία θανάτου μεταξύ των ανθρώπων που είναι οροθετικοί.

Μέχρι πριν από 50 χρόνια, δεν υπήρχαν φάρμακα για τη θεραπεία της φυματίωσης. Τώρα, στελέχη τα οποία είναι ανθεκτικά σε συγκεκριμένα φάρμακα κατά της φυματίωσης έχουν καταγραφεί σε όλες τις χώρες. Ακόμα χειρότερα, έχουν προκύψει και στελέχη της φυματίωσης που είναι ανθεκτικά όχι μόνο σε κάποια, αλλά σε όλα τα σημαντικά φάρμακα που υπάρχουν για την καταπολέμηση της.

Η ανθεκτική στα φάρμακα φυματίωση προκαλείται από μη ολοκληρωμένη θεραπεία , από λάθος θεραπευτικά σχήματα, ή επειδή η προμήθεια φαρμάκων μπορεί να είναι αναξιόπιστη . Μια ιδιαίτερα επικίνδυνη μορφή της ανθεκτικής στα φάρμακα φυματίωσης είναι η πολυανθεκτική φυματίωση (MDR-TB), η οποία ορίζεται ως η νόσος που προκαλείται από βακίλους της φυματίωσης ανθεκτική τουλάχιστον στις ισονιαζίδη και ριφαμπικίνη, τα δύο πιο ισχυρά φάρμακα κατά της φυματίωσης.

Ενώ η πολυανθεκτική φυματίωση είναι γενικά ιάσιμη, απαιτεί εκτεταμένη χημειοθεραπεία (μέχρι δύο χρόνια θεραπείας) με δεύτερης γραμμής φάρμακα κατά της φυματίωσης, είναι πιο δαπανηρή από ότι η θεραπεία με τα πρώτης γραμμής φάρμακα και παρουσιάζονται σοβαρότερες (αν και διαχειρίσιμες) παρενέργειες.

Η εμφάνιση της Πολυανθεκτικής  φυματίωσης αποτελεί σοβαρή απειλή για τον έλεγχο της φυματίωσης, και επιβεβαιώνει την επείγουσα ανάγκη να ενισχυθεί ο βασικός έλεγχος της φυματίωσης.

Πώς αντιδρά το σώμα στη Φυματίωση;

Βίντεο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.

Οι έξι άξονες της στρατηγικής για να σταματήσουμε την εξάπλωση της φυματίωσης είναι:

  • Παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών οι οποίες πρέπει να είναι διαθέσιμες σε όλους, συμπεριλαμβανομένων των φτωχότερων και πιο ευάλωτων, ακόμη και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές.
  • Αντιμετώπιση της πολυανθεκτικής φυματίωσης και της φυματίωσης σε άτομα με HIV.
  • Ενίσχυση των συστημάτων υγείας των χωρών και ειδικότερα της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.
  • Διασφάλιση από όλους όσους προσφέρουν υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης ότι μπορούν να προσεγγίσουν τον κάθε ασθενή.
  • Ενίσχυση των ατόμων με φυματίωση, και των κοινοτήτων στις οποίες ανήκουν οι οποίες μπορούν να συντελέσουν στην μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των προγραμμάτων ελέγχου της φυματίωσης.
  • Ενεργοποίηση και προώθηση της έρευνας. Ενώ με τα σημερινά εργαλεία μπορούμε να ελέγξουμε τη φυματίωση, για την εξάλειψη της θα χρειαστούμε νέες διαγνωστικές μεθόδους, φάρμακα και εμβόλια. 

Η Στρατηγική για την εξάλειψη της φυματίωσης έχει θέσει τους ακόλουθους στόχους :

Μέχρι το 2015: να μειωθεί ο επιπολασμός της φυματίωσης και τα ποσοστά θνησιμότητας κατά 50% σε σχέση με το 1990.

Μέχρι το 2050: Να εξαλειφθεί η φυματίωσης ως πρόβλημα δημόσιας υγείας (λιγότερο από 1 κρούσμα ανά εκατομμύριο πληθυσμού).

Τέλος, ας δούμε συνοπτικά τα στοιχεία που δίνει το ΚΕΕΛΠΝΟ σχετικά με διαδεδομένες αλλά παραπλανητικές απόψεις για την φυματίωση:

Διαδεδομένοι μύθοι για τη φυματίωση

  • Η φυματίωση είναι κληρονομική νόσος.
  • Η φυματίωση οφείλεται στο υπερβολικό κάπνισμα.
  • Η φυματίωση είναι ασθένεια του παρελθόντος. Δεν υπάρχει σήμερα φυματίωση στην Ελλάδα.
  • Η φυματίωση είναι νόσος μόνο των φτωχών.
  • Η λοίμωξη με το m. tuberculosis ακολουθείται πάντα από την ανάπτυξη νόσου.
  • Η θετική δερμοαντίδραση mantoux αποτελεί ένδειξη ενεργού φυματίωσης.
  • Η δερμοαντίδραση mantoux ήταν αρνητική, άρα δεν έχω φυματίωση
  • Οι εμπορικές μέθοδοι οροδιάγνωσης συνιστώνται για τη διάγνωση της φυματίωσης στα παιδιά.
  • Μόνο οι ασθενείς με ενεργό νόσο έχουν ένδειξη χορήγησης αντιφυματικής αγωγής.
Παιδική Φυματίωση

Όσον αφορά στην παιδική φυματίωση επισημαίνεται ότι:

  • Τουλάχιστον 500.000 βρέφη και παιδιά νοσούν με φυματίωση κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο, ενώ εκτιμάται ότι περί τα 70.000 πεθαίνουν από τη νόσο. 
  • Μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν έχουν τα παιδιά ηλικίας κάτω των 3 ετών, εκείνα με σοβαρό υποσιτισμό και αυτά που έχουν διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος. 

Πληροφορίες από keelpno.gr & Υπουργείο Υγείας.


NEWSLETTER