Στο σύγχρονο κόσμο, κάθε περιοχή αναζητεί τη δική της ταυτότητα. Είναι εκείνη που θα της επιτρέψει να είναι αναγνωρίσιμη σε διεθνή κλίματα για τα ποιοτικά και ξεχωριστά της χαρακτηριστικά, κάτι το οποίο θα διευκολύνει τόσο την προώθηση της παραγωγής της στις αγορές όσο και την προσέλκυση επισκεπτών. Στοιχεία που μπορεί να αποτελέσουν το οξυγόνο για την τοπική οικονομία, στο πλαίσιο βεβαίως των δυνατοτήτων στη σημερινή κατάσταση.
Εδώ και πολλά χρόνια ισχυριζόμαστε ότι η Καλαμάτα έχει μια σειρά από στοιχεία ταυτότητας που μπορεί να αποτελέσει επώνυμη περιοχή προέλευσης προϊόντων και προορισμού επισκεπτών. Το μεγάλο ερώτημα είναι πώς αυτά τα στοιχεία αξιοποιούνται με βάση ένα ορισμένο σχέδιο που θα στηρίζεται σε όλες τις μεθόδους προώθησης προϊόντων στην λεγόμενη "οικονομία της αγοράς". Μπορεί να μην αρέσει σε κανέναν αυτή, αλλά όπως και να το κάνουμε η άρνηση δεν μπορεί να σημαίνει εκ παραλλήλου και... απόδραση από μια πραγματικότητα μέσα στην οποία είμαστε αναγκασμένοι να αγωνιστούμε ατομικά και συλλογικά.
Στο μεσοδιάστημα δύο σημαντικών γιορτών της πόλης και εν μέσω εκδηλώσεων εντυπωσιασμού, όπως αυτά με τα "καλάθια προϊόντων" των περιφερειών, θα ήταν χρήσιμο να ιχνηλατήσουμε τα αποτυπώματα της Καλαμάτας (και προφανώς της ευρύτερης περιοχής) και να καταγράψουμε εκείνα τα στοιχεία που ζητούν αξιοποίηση. Στοιχεία που έχουν να κάνουν με την πρωτογενή παραγωγή και την τυποποίηση, με την ιστορία και τον πολιτισμό της περιοχής. Και συγκροτούν ένα δυναμικό που μπορεί να θέσει σε κίνηση τις τοπικές δυνάμεις και να κάνει την ευρύτερη περιοχή της Καλαμάτας μια αναγνωρίσιμη κουκίδα στον παγκόσμιο χάρτη.

ΕΛΙΕΣ ΚΑΙ ΛΑΔΙ

Η πρωτογενής παραγωγή συνδεδεμένη με την "ελιά Καλαμών" δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Πρόκειται για μια υπόθεση η οποία έχει τεθεί προς συζήτηση αμέτρητες φορές,  αλλά ουδέποτε ο δήμος ανέλαβε μια σοβαρή προσπάθεια προς την κατεύθυνση αυτή. Για να συμβεί όμως κάτι τέτοιο, χρειάζεται η υποστήριξη από το πολιτικό προσωπικό που θα είναι σε θέση να καθοδηγήσει αλλά και να στηριχτεί σε μια υπηρεσία η οποία θα έχει ως στόχο να αναζητήσει τρόπους αξιοποίησης του παγκόσμιου brand name που ακούει στο όνομα "ελιές Καλαμών". Ο Δήμος Καλαμάτας σήμερα είναι ένα "κρατίδιο" το οποίο "ανασαίνει" στους ρυθμούς της παραγωγής ελιάς (και ελαιολάδου εννοείται), αλλά το όνομα και η ποιότητα λεηλατούνται ανά τον κόσμο από διάφορους επιτήδειους. Βεβαίως και η υπόθεση αυτή αφορά εκείνους οι οποίοι παράγουν το προϊόν και τους φορείς που τους εκπροσωπούν, αλλά... κράτος είναι μόνον ο δήμος και αυτός έχει το ειδικό βάρος που θα μπορούσε να σηκώσει στις πλάτες του την προστασία και την προβολή του προϊόντος. "Ελιές Καλαμών" από την Αργεντινή που φθάνουν μάλιστα και μέχρι την Καλαμάτα, είναι προφανές ότι δημιουργούν τεράστια σύγχυση στον κόσμο και πολλοί είναι εκείνοι οι οποίοι ουδέποτε έχουν πληροφορηθεί ότι "Καλαμάτα" είναι μια περιοχή του πλανήτη και όχι ένα... εμπορικό σήμα.
Ο δήμος οφείλει να απλώσει την ομπρέλα του πάνω από το προϊόν, να επιδιώξει το συντονισμό των φορέων που έχουν ενδιαφέρον γι’ αυτό το θέμα, να συνδιοργανώσει τις πρωτοβουλίες εκείνες οι οποίες θα συνδυάσουν προβολή, προώθηση και επίσκεψη στον τόπο που καλλιεργείται η ελιά με "ταυτότητα". Να φθάσει μέχρι του σημείου προσέλκυσης επισκεπτών στην περιοχή που θα μαζέψουν μαζί με τους ντόπιους τις ελιές, θα βγάλουν το λάδι της χρονιάς τους στο ελαιοτριβείο ή θα φτιάξουν μαζί με τη γιαγιά της οικογένειας τις αυθεντικές "ελιές Καλαμών". Τα παράγουμε εμείς και αυθεντικά είναι όταν τα φτιάχνουμε εμείς για το σπίτι μας, θα μπορούσε να είναι μια ιδέα η οποία θα συνδύαζε το τριήμερο της επαφής με τη φύση, τη χειρωνακτική εργασία που έχει ξεχάσει ο άνθρωπος της πόλης και την παραγωγή αυθεντικών προϊόντων οικοτεχνίας.
Και φυσικά υπάρχει ένα πλήθος ιδεών και πρωτοβουλιών οι οποίες θα μπορούσαν να αναπτυχθούν και να συγκλίνουν στην κατεύθυνση που προαναφέρθηκε. Και εννοείται ότι τίποτε δεν μπορεί να προωθηθεί χωρίς ένα πιστοποιητικό "τοπικής κουζίνας" το οποίο θα μπορούσαν να φέρουν μόνον όσα καταστήματα συμμορφώνονταν με ορισμένους κανόνες και κυρίως στην προμήθεια και ορθή χρήση τοπικών προϊόντων στο σύνολό τους. Και δεν είναι μόνον οι ελιές που σερβίρονται και πολλές φορές τις αφήνουμε στην άκρη του πιάτου, το ελαιόλαδο που μόνον ως "ακαθορίστου συστάσεως και προελεύσεως" μπορεί να χαρακτηρισθεί σε πολλά καταστήματα, η φέτα που πρόκειται για άσπρο τυρί μαζικής προμήθειας από πολυκαταστήματα. Είναι ένα σύνολο προϊόντων τα οποία ουδεμία σχέση έχουν με την ντόπια παραγωγή, αλλά και φαγητών τα οποία έχουν πάρει διαζύγιο με την τοπική γαστρονομία.
Ολα αυτά δεν μπορεί παρά να είναι στην ατζέντα του δήμου ο οποίος ασφαλώς δεν μπορεί να κάνει το... μάγειρα. Οφείλει όμως να προωθεί σε συνεργασία με τους φορείς μέτρα που θα αναδεικνύουν τον ξεχωριστό χαρακτήρα της περιοχής σε όλη τη γκάμα των αγροτικών προϊόντων.

ΤΟ ΜΑΝΤΗΛΙ

Το "μαντήλι καλαματιανό" δεν είναι μόνον το κλασικό τραγούδι που ακούγεται στις χαρές σε όλη την Ελλάδα, αλλά και μια τεράστια παράδοση που έχει ουσιαστικά εγκαταλειφθεί. Είναι μια πονεμένη ιστορία καθώς η ελάχιστη παραγωγή που υπάρχει προέρχεται από τις καλόγριες και την οικογενειακή επιχείρηση "Γκόνου", αλλά όλοι όσοι έρχονται στην Καλαμάτα φεύγουν με... μαντήλια εισαγωγής, αφού ό,τι φανταχτερό κρέμεται είναι... καλαματιανό. Ουδείς βεβαίως ασχολείται με αυτό το θέμα και οι προσπάθειες που είχαν γίνει στο παρελθόν έχουν πέσει στο κενό με κυριότερη εκείνη την περίφημη ιστορία της δημοτικής επιχείρησης που έμεινε με την... ταμπέλα και την εκλογή συμβουλίων σε κάθε δημοτική περίοδο (μέχρι που έκλεισε περιορίζοντας τον αριθμό των... προέδρων). Την ίδια εποχή στο Σουφλί με σοβαρότητα προσπάθησαν να αναστήσουν την παραγωγή και την παράδοση. Θαύματα δεν έκαναν οι άνθρωποι αλλά οπωσδήποτε κατάφεραν να βάλουν και πάλι σε κίνηση την παραγωγική μηχανή και να προβάλουν την περιοχή. Ασχολήθηκαν όμως σοβαρά, ανέπτυξαν συνεργασίες ακόμη και με την Κίνα, έκαναν πρακτικά βήματα. Σε μια εποχή αναζητήσεων σχετικά με το ρόλο της μικρής παραγωγής, η Καλαμάτα θα μπορούσε να αναζητήσει τα ίχνη μιας παράδοσης που ουσιαστικά έχει χαθεί, ξεκινώντας από την πρωτογενή παραγωγή μέχρι και την στήριξη της οικοτεχνίας που μπορεί να εξασφαλίσει τουλάχιστον ένα συμπληρωματικό εισόδημα για την οικογένεια. Και στο σημείο αυτό καθοριστικός μπορεί να είναι ο ρόλος του δήμου στην αναζήτηση εκείνων των μέτρων τα οποία θα μπορούσαν να "ανασυνθέσουν" την παράδοση όχι ως... ρετρό, αλλά ως μια προσπάθεια αξιοποίησης ενός τεράστιου κεφαλαίου με το όνομα "Καλαμάτα" το οποίο έχει παραδοθεί στη λήθη της ιστορίας.

ΑΛΛΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

Ασφαλώς υπάρχει και ένα πλήθος ακόμη προϊόντων τα οποία αποτελούν χαρακτηριστικό γνώρισμα της περιοχής και θα μπορούσαν συμπληρωματικά να λειτουργήσουν σε ένα πραγματικό "καλάθι προϊόντων" που θα εκπροσωπούσε ουσιαστικά μια ομοιογενή περιοχή και θα είχε πολύ μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα από εκείνα που δημιουργεί ο γεωγραφικός προσδιορισμός ανομοιογενών περιοχών χωρίς ταυτότητα και μάλιστα με την Πελοπόννησο κομμένη στα δύο.
Η προώθηση αυτών των προϊόντων θα μπορούσε να συνδυάζεται με επιχειρηματικές δράσεις στην περιοχή του Ιστορικού Κέντρου της Καλαμάτας, τις οποίες θα στήριζε ο δήμος στο πλαίσιο ενός σχεδίου που θα ενίσχυε στην περιοχή την δραστηριότητα που είναι συμβατή με τη φυσιογνωμία της. Ακόμη και με την απαλλαγή από τα δημοτικά τέλη εκείνων που αναπτύσσουν δραστηριότητα στηριγμένη στην παράδοση και εκείνα τα οποία χαρακτήριζαν την παλιά Καλαμάτα από τα μπακάλικα με αυθεντικά προϊόντα μέχρι τα ρακοπουλειά. Ο προσδιορισμός της έννοιας "τοπική επιχειρηματικότητα" στην περιοχή του Ιστορικού Κέντρου και τι ενισχύουμε σε αυτή την κατεύθυνση, είναι μια πολύ μεγάλη ιστορία που δεν τόλμησαν να αγγίξουν οι δημοτικές αρχές που πέρασαν μέχρι σήμερα με διάφορες προφάσεις. Και το παραδοσιακό μένει μόνον χάρις στην προσπάθεια ορισμένων επαγγελματιών, η ανθεκτικότητα των οποίων στις πιέσεις της αγοράς και τις προκλήσεις της εποχής περνάει ήδη σοβαρή δοκιμασία.

ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ

Εισαγωγικά ουσιαστικά προσδιορίσαμε ως στοιχεία ταυτότητας της Καλαμάτας τις δύο μεγάλες γιορτές. Είναι η γιορτή της Υπαπαντής και η επέτειος της 23ης Μαρτίου. Εμβληματική για ολόκληρη την Ελλάδα η πρώτη, αποτελούσε πάντα πόλο προσέλκυσης επισκεπτών, ημερομηνία επιστροφής στα πάτρια πολλών συμπατριωτών μας και ημέρα έντονης θρησκευτικής φόρτισης αλλά και σύσφιξης των δεσμών. Στοιχεία τα οποία υποχωρούν κάτω από την πίεση της σκληρής πραγματικότητας που διαμορφώνεται, αλλά και της ευτέλειας πάνω στην οποία επενδύουν κάθε λογής τυχάρπαστοι "παράγοντες" που κάνουν πολιτική σε βάρος της πόλης. Ο δήμος οφείλει από αύριο το πρωί να αρχίσει την συζήτηση για την οργάνωση της γιορτής από την επόμενη χρονιά, με τρόπο ο οποίος θα απαντάει πειστικά στο κλίμα της ημέρας, θα έχει ως επίκεντρο τον πολιτισμό και την παραγωγή της περιοχής και θα προάγει τον θρησκευτικό τουρισμό με ξεναγήσεις και επισκέψεις σε ιστορικά εκκλησιαστικά μνημεία της περιοχής. Ιδέες έχουν πέσει πολλές, χάθηκαν όμως σε μια χωρίς νόημα αντιπαράθεση στην οποία πόνταραν πολιτικά κάποιοι. Ως εκ τούτου η έναρξη της συζήτησης από τώρα μπορεί να δώσει μια νέα ταυτότητα στις πανηγυρικές εκδηλώσεις και να αποτελέσει γιορτή με πανελλήνια μοναδικότητα.
Η γιορτή της 23ης Μαρτίου στο μυαλό ορισμένων παραμένει ως μια ημέρα για την οποία δίνεται μάχη με κάποιους άλλους για το ποιος σήκωσε πρώτος τη σημαία της επανάστασης. Οι πολίτες που δεν διδάσκονται τοπική ιστορία στο σχολείο, αγνοούν κάτι το βασικό: Η Καλαμάτα αποτέλεσε το πρώτο υβριδικό κράτος της νεώτερης Ελλάδας με κυβέρνηση, στρατό, νόμους, διανομή ρόλων και βεβαίως "διακήρυξη ανεξαρτησίας". Αποτελεί τη μήτρα που γέννησε το νεοελληνικό κράτος και η επέτειος της 23ης Μαρτίου πέρα από τις αναπαραστάσεις και τα μπαρουτόβολα, θα έπρεπε να είναι για την πόλη μια λαμπρή ημέρα διεξαγωγής επιστημονικών συναντήσεων και εκδηλώσεων για την νεώτερη ιστορία της χώρας. Μια ημέρα κατά την οποία το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας θα μπορούσε να πέφτει πάνω της με πρωτότυπες επιστημονικές ανακοινώσεις και άλλες συναφείς εκδηλώσεις συνδεδεμένες μάλιστα και με την λειτουργία του Πανεπιστημίου στην πόλη.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ

Η Καλαμάτα γνωρίζει σημαντικές τοπικές επετείους, αγνοεί όμως την ιστορία της. Και δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, αφού αυτή παραμένει θαμμένη στην Υπαπαντή, στο Κάστρο, στα Ακοβίτικα και κρυμμένη πίσω από τις εκκλησιές που ορθώνονται στην ευρύτερη περιοχή του Ιστορικού Κέντρου. Εχει ακόμη ένα τεράστιο πλεονέκτημα που δεν έχει αξιοποιήσει ακόμη: Στα όρια του νέου δήμου και μια ανάσα από την πόλη, υπάρχουν οι αρχαιότητες της Θουρίας που αποτελούν μια τεράστια προίκα της ιστορίας στην  περιοχή. Ουσιαστικά παραμένουν και αυτές θαμμένες παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των αρμοδίων υπηρεσιών, καθώς αυτές τα προηγούμενα χρόνια βρέθηκαν στη σκιά του ενδιαφέροντος. Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για μια περιοχή γεμάτη μνημεία που χρονολογούνται από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι τη νεώτερη εποχή. Η περιοχή αυτή συγκεντρώνει το αρχαιολογικό ενδιαφέρον πολλών σχολών και φυσικά πολλών επιστημόνων, είναι γνωστή στη διεθνή κοινότητα αλλά άγνωστη ακόμη και στους ντόπιους. Οι λόγοι πολλοί αλλά ο Δήμος Καλαμάτας οφείλει να αλλάξει τρόπο αντιμετώπισης αυτών των θεμάτων και να επιδιώξει την ενίσχυση των ανασκαφικών εργασιών και τη συντήρηση των σπουδαίων ευρημάτων τα οποία έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη. Να επιδιώξει την έρευνα στην περιοχή των Ακοβίτικων και τη δημοσιοποίηση των στοιχείων που έχουν να κάνουν με τις αρχαιότητες της περιοχής, να φέρει στο φως τον οικισμό στην πλατεία Υπαπαντής, να μετατρέψει σε χώρο αρχαιολογικού ενδιαφέροντος το Κάστρο και να χαράξει διαδρομές εκκλησιαστικού και αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος στην Καλαμάτα.

ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ

Η Καλαμάτα και η ευρύτερη περιοχή έχουν όλα τα προσόντα για να λάμψουν διεθνώς και φυσικά σε όλη τη χώρα. Για τα προϊόντα, την ιστορία, τις φυσικές ομορφιές. Ολα αυτά τα καλύπτει η σκουριά της αδιαφορίας ή επιεικέστερα η αντίληψη για δήμο-εργολάβο που δεν τα καταφέρνει καλά τελικά ούτε με την καθημερινότητα των πολιτών. Οι νέοι άνθρωποι της πόλης και της περιοχής είναι εκείνοι οι οποίοι πρωτίστως θα πρέπει να ενδιαφερθούν γι’ αυτά. Το μέλλον τους είναι συνυφασμένο με ριζικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν στις αντιλήψεις για τη σχέση του πολίτη με την πόλη, του δήμου με τον πολίτη και το μέλλον της. Και τις αλλαγές αυτές θα πρέπει να τις επιβάλλουν με τις δικές τους μορφές αυτοοργάνωσης, με τις δικές τους πρωτοβουλίες για να κατακτήσουν η πόλη και η περιοχή τη δική τους ταυτότητα.