Εκτύπωση αυτής της σελίδας
Τετάρτη, 21 Αυγούστου 2019 14:53

Επί Τάπητος: Καθώς “φεύγει” το (τουριστικό) καλοκαίρι...

Γράφτηκε από τον
Βαθμολογήστε αυτό το άρθρο
(2 ψήφοι)
Επί Τάπητος: Καθώς “φεύγει” το (τουριστικό) καλοκαίρι...

Καθώς πήραμε το δρόμο για το τέλος του καλοκαιριού (με όρους... τουρισμού), μερικές σημειώσεις για αυτή την υπόθεση που αποτελεί αντικείμενο συζήτησης εδώ και πάρα πολλά χρόνια.

Με το σημείωμα αυτό θα ήθελα να μοιραστώ κάποιες σκέψεις με βάση τις καθημερινές διαπιστώσεις από τις συζητήσεις με φίλους και τη ζωή της πόλης. Καινούργια φαινόμενα υπάρχουν, καινούργιες πολιτικές δεν βλέπω, μόνο επαναλήψεις που οδηγούν πάντα στο ίδιο αδιέξοδο.

Οι πρώτες διαπιστώσεις που κάνουν οι εμπλεκόμενοι στον τουριστικό κλάδο και κυρίως στα καταστήματα που είναι συνδεδεμένα με την μικρή ή μεγάλη κίνηση την θερινή περίοδο, είναι πως από τη μια πλευρά μικραίνει όλο και περισσότερο ο χρόνος της τουριστικής περιόδου και το αυτό η κατανάλωση. Και τα δύο συνδέονται τόσο με την οικονομική κατάσταση ντόπιων και επισκεπτών, όσο και με την εμφανή αλλαγή νοοτροπίας σε σχέση με την κατανάλωση. Αυτή η αλλαγή είναι εμφανής πλέον σε όλη τη διάρκεια του χρόνου και σε όλη την έκταση της αγοράς. Πρόκειται για αυξανόμενη τάση που δεν είναι αναστρέψιμη ακόμη και αποτελεί στοιχείο εξορθολογισμού σε σχέση με τις οικονομικές δυνατότητες των νοικοκυριών. Είναι προφανές ότι συζητούμε πάντοτε για τον μεγάλο όγκο των καταναλωτών (ντόπιων και επισκεπτών) και όχι για το σύνολο καθώς υπάρχουν στρώματα που συσσωρεύουν πλούτο και μπορούν να καταναλώνουν ή έχουν ακόμη τη δυνατότητα να διατηρούν τις... παλιές συνήθειες. Αν στα προηγούμενα προσθέσουμε τον διαρκώς αυξανόμενο αριθμό καταστημάτων που προσπαθούν να πάρουν κομμάτι από την πίτα της κατανάλωσης, τότε μπορούμε να εξηγήσουμε και τα φαινόμενα που παρατηρούνται στην αγορά και καταγράφονται σε κάθε είδους ρεπορτάζ. Τα όλο και λιγότερα διεκδικούν όλο και περισσότεροι, πρόκειται για τάση που έχει μονιμοποιηθεί τα τελευταία χρόνια και φέτος ενδεχομένως είναι περισσότερο εμφανής και θα είναι παρούσα τα επόμενα χρόνια. Πρόκειται για ένα συμπέρασμα που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί “αυθαίρετο” από τους αισιόδοξους αλλά προσωπικά δεν βλέπω να υπάρχει κάτι το οποίο μπορεί να μεταβάλει ουσιωδώς το τοπίο σε ορατό βάθος χρόνου. Τελικά από αυτά τα καταστήματα “κρατάνε” εκείνα που λειτουργούν όλο το χρόνο με συγκεκριμένη πελατεία που αποτελεί και τη βάση που εξασφαλίζει τη λειτουργία των επιχειρήσεων. Τα εποχιακά και εκείνα που στοχεύουν στην εποχιακή κίνηση θα αντιμετωπίζουν εκ των πραγμάτων όλο και περισσότερες δυσκολίες που γεννάει το γενικότερο οικονομικό περιβάλλον.

Μέσα σε αυτό το κλίμα είναι εμφανής μια αντίστροφη τάση: Στο κέντρο της πόλης η κίνηση εμφανίζεται αυξημένη περισσότερο από κάθε άλλη χρονιά και είναι ορατό για όσους από τους Καλαματιανούς προτιμούν τη... βραδινή ησυχία ή έχουν την “πολυτέλεια” να κάνουν κάτι τέτοιο. Και για να μην ψάχνουμε πολύ την ιστορία, θα έλεγα ότι βιώνουμε μια επώδυνη επανακατοίκηση του κέντρου της Καλαμάτας. Και αυτό είναι σε ευθεία σχέση με τις συνέπειες που έχει η βραχυχρόνια μίσθωση διαμερισμάτων (αυτό που μπήκε στη ζωή μας ως airbnb αν και είναι απλώς το όνομα μιας πλατφόρμας). Το κέντρο για πολλά χρόνια διέθετε μεγάλο απόθεμα κενών ή και υποβαθμισμένων διαμερισμάτων καθώς μετά το σεισμό, με το νέο σχέδιο και την τάση φυγής από τις πολυκατοικίες ουσιαστικά κατασκευάστηκε μια νέα πόλη. Στις παλιές συνοικίες και στους γειτονικούς οικισμούς ή νέους που δημιουργήθηκαν πάνω στους λόφους και εκτός σχεδίου. Η βραχυχρόνια μίσθωση εισέβαλε ορμητικά, τα κενά γέμισαν, πολλά που είχαν εγκαταλειφθεί ανακαινίστηκαν ενώ ακόμη και καινούργια αποσύρθηκαν από την περιοχή της μόνιμης. Η τάση αυτή έχει σοβαρότατες συνέπειες στους ενοικιαστές με τις τιμές να εκτοξεύονται στα ύψη και την απειλή της έξωσης να γίνεται σε πολλές περιπτώσεις καθημερινός εφιάλτης. Ηδη είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρει κάποιος διαμέρισμα να νοικιάσει στο κέντρο της πόλης (και μάλιστα με την ευρύτερη έννοια). Από την άλλη πλευρά αυτή η επανακατοίκηση φέρνει κόσμο στο κέντρο και μάλιστα όχι από ανάγκη αλλά γιατί αυτό εμφανίζεται και ως επιλογή. Ο λόγος είναι εξαιρετικά απλός και δεν χρειάζεται κάποιος να κάνει ιδιαίτερες αναλύσεις. Η διαμονή σε αυτή την περιοχή υποστηρίζεται από πλήθος υπηρεσιών που χρειάζεται ένας επισκέπτης που γίνεται για λίγες ημέρες κάτοικος. Και μπορεί να μετακινηθεί με ευκολία είτε προς τη θάλασσα, είτε προς άλλες περιοχές. Εκατοντάδες τα διαμερίσματα, επί τέσσερα κατά μέσο όρο ο υπολογισμός αντιλαμβάνεται ο καθένας τον αριθμό των επισκεπτών ειδικά αυτή την περίοδο που κινείται στο κέντρο της πόλης. Και δημιουργεί εκ των πραγμάτων ένα ρεύμα που επιλέγουν και πολλοί από τους μόνιμους κατοίκους. Με το αποτέλεσμα ορατό κάθε βράδυ σε κάθε σημείο σε όλη αυτή την περιοχή και την μικροοικονομία της.

Εχει ενδιαφέρον να εξετάσει κάποιος τι κάνει όλος αυτός ο κόσμος που μισθώνει για λίγες ημέρες διαμερίσματα, γιατί συνδέεται με τα χαρακτηριστικά της πόλης. Ασφαλώς δεν είναι ομοιόμορφη η συμπεριφορά τόσο στην διαμονή όσο και στην κατανάλωση, ενώ πολλά εξαρτώνται και από το χρόνο παραμονής. Εχοντας προσωπική πείρα από τη διαχείριση ενός διαμερίσματος με αυτό τον τρόπο, θα μπορούσα να επισημάνω ότι κατά βάση αν η παραμονή είναι μεγαλύτερη των 2 ημέρων, το διαμέρισμα χρησιμοποιείται ως βάση εξόρμησης στην υπόλοιπη Μεσσηνία. Στις ολιγοήμερες κρατήσεις η πόλη είναι ένας ενδιάμεσος σταθμός σε διαρκείς μετακινήσεις ανάμεσα σε περιοχές της Πελοποννήσου, στις μεγαλύτερες οι επισκέπτες μετακινούνται διαρκώς προκειμένου να επισκεφθούν είτε παραθαλάσσιους οικισμούς που έχουν ακούσει και διαβάσει ή μπορεί να τους υποδείξεις, είτε αρχαιολογικούς τόπους, είτε περιοχές με ιδιαίτερο φυσικό κάλλος. Σπανίως μένουν όλη την ημέρα και όλο τον καιρό στην πόλη, αναζητώντας διαφορετικά πράγματα κάθε φορά. Το βράδυ είναι όλοι στη βάση τους και έτσι εξηγείται το γεγονός ότι η πυκνότητα “νυχτερινών” επισκεπτών είναι ορατή καθώς όλοι βγαίνουν για ποτό ή φαγητό (πρόχειρο ή κανονικό). Σε κάποιες περιπτώσεις αλλά όχι κάθε ημέρα, κατευθύνονται στην παραλιακή ζώνη περισσότερο για να δουν πώς είναι εκεί η νυχτερινή ζωή της πόλης. Συμπερασματικά υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός επισκεπτών ο οποίος κινείται παντού μέσα στην πόλη και κυρίως στο κέντρο, αλλά και την υπόλοιπη Μεσσηνία. Τα διαθέσιμα ποσά κατανέμονται σε πολλά σημεία με πυκνότητα που εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Σε κάποιες περιπτώσεις αυτό είναι ορατό σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην ψυχαγωγία και την εστίαση, κάποιες φορές σε συνάρτηση με την παρουσία τους στο διαδίκτυο ή τις “συστάσεις” από φίλους και γνωστούς. Αυτή η ιστορία δεν είναι καθόλου βέβαιο πως έχει μέλλον καθώς ο μεγάλος αριθμός διαμερισμάτων και ο ανταγωνισμός άλλων χωρών στον τομέα του τουρισμού μειώνουν τις ημερήσιες τιμές και “αραιώνουν” τις ημέρες κράτησης. Δεν είναι “ελντοράντο” όπως το παρουσιάζουν ορισμένοι, φέρνει έσοδα αλλά δημιουργεί και σοβαρά προβλήματα (πολύ λιγότερα πάντως από άλλους προορισμούς και περιοχές λόγω υψηλότερου ποσοστού πραγματικής ιδιοκατοίκησης, μια άλλη όψη της υπόθεσης “κατοικία”).

“Ψηφίδες” σκέψεων για πράγματα που συζητούνται και περιστρέφονται γύρω από τον τουρισμό. Και για να επιστρέψω στην αφετηρία η υπόθεση “επιμήκυνση” της τουριστικής περιόδου ως έκφραση πάει και έρχεται αλλά μένει και θα μένει κενό γράμμα γιατί κάτι τέτοιο δεν μπορεί να είναι απότοκος διακηρύξεων, υποσχέσεων και επιθυμιών. Ξεκινήσαμε από τη σκέψη να... τεντώσει το καλοκαίρι και φθάσαμε στο σημείο να επιδιώκουμε να... τεντώσει ο δεκαπενταύγουστος. Σχηματικά πάντα βεβαίως για να γίνει κατανοητή η συρρίκνωση της περιόδου των μεγάλων προσδοκιών. Η επιμήκυνση δεν έρχεται μόνη της παρά μόνο με την προσέλκυση συγκεκριμένων ομάδων επισκεπτών. Που μπορούν να μετακινηθούν και σε εποχές πέραν του τυπικού καλοκαιριού, έχουν συγκεκριμένες απαιτήσεις και επιζητούν διαφορετικές δραστηριότητες από τη... βουτιά στη θάλασσα. Για να υπάρχουν χειροπιαστά αποτελέσματα θα πρέπει κάποιοι να ασχοληθούν στα σοβαρά για να εντοπίσουν αυτές τις ομάδες, τις χώρες προέλευσης, το χρόνο που είναι ευχερής η μετακίνηση και να χαράξουν πολιτική προσέλκυσης στο πλαίσιο ενός γενικότερου σχεδίου. Τέτοιο σχέδιο ασφαλώς έχουν οι μεγάλες μονάδες και οι επώνυμοι τουριστικοί προορισμοί, κανένας δεν έχει όμως επεξεργαστεί τοπικά κάτι τέτοιο και ούτε φαίνεται να επιχειρείται. Ενα τέτοιο σχέδιο δεν σημαίνει υποχρεωτικά ότι... θα φέρει επισκέπτες, υπάρχουν πολλά ακόμη βήματα μετά από αυτό και ο τελικός στόχος είναι “στοίχημα”. Σκόρπιες πρωτοβουλίες και ιδέες ασφαλώς υπάρχουν αλλά επειδή δεν συγκροτούν πολιτική έχουν και περιορισμένη αποτελεσματικότητα. Οι περισσότεροι εκ των κάθε επιπέδου αρμοδίων αρκούνται σε δηλώσεις, ο καθένας από τους ιδιώτες κοιτάζει να καρπωθεί το μεγαλύτερο κομμάτι από την υπάρχουσα πίτα (χωρίς πολλές φορές να κάνει και τις αναγκαίες προσαρμογές), και όλοι περιμένουν τον “από μηχανής θεό”. Και είναι βέβαιο ότι τέτοιος δεν υπάρχει και δεν θα φθάσει ούτε με ικεσίες, ούτε με αναθέματα, ούτε με αναπτυξιακά ιδεολογήματα.

Σε κάθε περίπτωση η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στην παραλιακή ζώνη διώχνει κόσμο από την πόλη προς την περιφέρεια και αν δεν αλλάξει ριζικά η κατάσταση θα εγκαταλείπει την περιοχή όλο και περισσότερος κόσμος. Και από την άλλη πλευρά, όσο η πόλη δεν αξιοποιεί τη σχέση και τις δυνατότητες του βουνού, θα εξαρτάται από την κατάσταση που διαμορφώνεται στην Παραλία. Και η διαχείριση αυτών των θεμάτων ασφαλώς είναι υπόθεση του νέου δημάρχου. Και δεν το γράφω τυχαία, “ελέω Θεοδωρικάκου” ασκούν καταχρηστικά εξουσία οι δήμαρχοι και φυσικά αναλαμβάνουν αποκλειστικά και την ευθύνη. Οι υπόλοιποι μπορεί να βγάζουν λόγους χωρίς αντίκρισμα στο συμβούλιο και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αφού η ψήφος τους έχει πάει εκ των προτέρων στον κάλαθο των αχρήστων.

Τελευταία τροποποίηση στις Τετάρτη, 21 Αυγούστου 2019 14:01