Ουσιαστικά το κράτος κρατά στα χέρια του τη ζωή των επιχειρήσεων, ενώ η διανομή των ενισχύσεων και των δανείων ουσιαστικά αναδιαμορφώνει τον χάρτη της αγοράς με βάση τις επιλογές τής εκάστοτε κυβέρνησης. Μέσα σε αυτό το οικονομικό και θεσμικό πλαίσιο, κάθε εμμονή για το φάντασμα του φιλελευθερισμού ξεπερνά τα όρια της Πολιτικής Επιστήμης και εμπίπτει στην αρμοδιότητα της Ψυχιατρικής. Αντιθέτως κάποια στιγμή οι πολίτες και τα κόμματα θα πρέπει να αρχίσουν να αναρωτιούνται αν η νέα μεγέθυνση του κράτους θα περιοριστεί στη βραχυχρόνια περίοδο της πανδημίας ή αν η πολιτική τάξη της Δύσης θα ακολουθήσει την αυταρχική διακυβέρνηση πολλών ανατολικών καθεστώτων που έχουν επιλέξει το μοντέλο του κρατικού καπιταλισμού. Κυρίως όμως οι πολίτες και τα κόμματα θα πρέπει να συζητήσουν τι θα γίνει με τα χρέη που πλέον ξεπερνούν το παγκόσμιο ΑΕΠ και απειλούν να τινάξουν στον αέρα αρχικώς την παγκόσμια οικονομία και στη συνέχεια την ειρήνη και το βιοτικό επίπεδο που με ασύγκριτη δυσκολία κατακτήθηκε κυρίως τους δύο τελευταίους αιώνες.
Σε τοπικό επίπεδο οι Μεσσήνιοι πρώτα από όλα θα πρέπει να αναρωτηθούν αν είναι εφικτή η αδιάκοπη επιδότηση του πρωτογενούς τομέα και τι θα προκαλέσει μακροπρόθεσμα το κύμα των αποζημιώσεων που καθιστά κερδοφόρα την καταστροφή και ζημιογόνα την παραγωγή. Η Μεσσηνία θα πρέπει επίσης να αναρωτηθεί αν θα διατηρήσει με κυβερνητικές δαπάνες τις επιχειρήσεις "ζόμπι" του δευτερογενούς τομέα, αν θα ρισκάρει δημιουργώντας σύγχρονες μεταποιητικές μονάδες ή αν απλώς θα αγοράζει σιωπηλά με δανεικό χρήμα προϊόντα που θα παράγονται στη μακρινή Ανατολή. Στον τριτογενή τομέα, η Μεσσηνία θα πρέπει να αποφασίσει αν θα πουλάει μόνο τουριστικές κλίνες ή αν θα ενσωματώσει στο νομαρχιακό τουριστικό ΑΕΠ και την αξία των τοπικών προϊόντων του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα.
Εννοείται ότι οι απαντήσεις σε αυτά τα μεγάλα ερωτήματα δεν θα δοθούν ούτε από ένα άτομο ή μία τάξη, ούτε αύριο το πρωί. Οι απαντήσεις δίνονται καθημερινά τόσο από την κυβέρνηση όσο και από τους κοινωνικούς εταίρους. Και μέχρι σήμερα όλοι με μια φωνή απαντούν: "Δος ημίν σήμερον". Αύριο; Για αύριο έχει ο Θεός νέα... μνημόνια.
Θανάσης Λαγός
