Εκτύπωση αυτής της σελίδας
Κυριακή, 19 Δεκεμβρίου 2021 17:50

Σοσιαλδημοκρατία ή αντιδεξιά ρητορική;

Γράφτηκε από τον
Βαθμολογήστε αυτό το άρθρο
(6 ψήφοι)
Σοσιαλδημοκρατία ή αντιδεξιά ρητορική;

H επιστροφή των Δημοκρατικών στον Λευκό Οίκο και των Σοσιαλδημοκρατών στην κυβέρνηση του Βερολίνου άνοιξε έναν μεγάλο διάλογο για την επιστροφή της Σοσιαλδημοκρατίας στην παγκόσμια κεντρική πολιτική σκηνή.

 Αν στο κάδρο προστεθούν οι εκλογικές επιτυχίες των Σοσιαλδημοκρατών στη Σκανδιναβία, η αύξηση παγκοσμίως των κρατικών δαπανών για την καταπολέμηση των επιπτώσεων της Covid-19, αλλά και η αμφισβήτηση του μονεταρισμού από τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν και τον Ιταλό πρωθυπουργό Μάριο Ντράγκι, αναμφισβήτητα δημιουργείται μια εικόνα που δημιουργεί προσδοκίες αλλαγής του κυρίαρχου οικονομικού μοντέλου των τελευταίων δεκαετιών. Κανένας δεν μπορεί όμως να προβλέψει αν αυτές οι προσδοκίες είναι ρεαλιστικές ή αν οι αλλαγές θα στρέψουν τελικά τους ψηφοφόρους δεξιότερα, εκεί που κυριαρχεί η εθνικιστική Ακροδεξιά, διεκδικώντας κλειστά σύνορα και επιστροφή στον οικονομικό προστατευτισμό. 

Πριν επιστρέψουμε στην Ελλάδα και στη Μεσσηνία, απλώς θα καταγράψουμε ότι η ευρωπαϊκή επιστροφή της "παραδοσιακής" Σοσιαλδημοκρατίας (όπως φυσικά και της "ορθόδοξης" Χριστιανοδημοκρατίας) είναι ανέφικτη, καθώς έχουν αλλάξει ριζικά τόσο η παραγωγική διαδικασία όσο και η δημογραφική σύνθεση της Γηραιάς Ηπείρου. Η πολιτική απάντηση στις ανάγκες της ψηφιακής εποχής δεν μπορεί να οικοδομηθεί με βιομηχανικά υλικά της κοινωνίας του 20ού αιώνα. Η νέα πολιτική θα πρέπει να εξασφαλίσει ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα πάνω από το όριο της φτώχειας, ή τουλάχιστον σε πρώτη φάση δωρεάν στέγαση, τροφή, ρεύμα, νερό,    διαδίκτυο και εκπαίδευση, για όποιον πολίτη βρεθεί εκτός παραγωγικής διαδικασίας. Από εκεί και πέρα είναι πραγματικά αδιανόητη η διαρκής βελτίωση της παραγωγικότητας (χάρη στην εξέλιξη της τεχνολογίας) χωρίς μείωση του χρόνου εργασίας. Κλείνοντας το φάκελο της Ευρώπης θα ήταν λάθος να μην επισημάνουμε ότι το μεγάλο στοίχημα της δεκαετίας είναι η ενσωμάτωση εκατομμυρίων μεταναστών στους κόλπους της δυτικής φιλελεύθερης δημοκρατίας. Αν το στοίχημα κερδηθεί, θα ανοίξει ο δρόμος για την περαιτέρω ανάπτυξη της Ευρώπης. Αν το στοίχημα χαθεί... η επιστροφή της Ακροδεξιάς θα ανοίξει τις πύλες της κολάσεως. Σε αυτές τις συνθήκες, η συνεργασία της Κεντροαριστεράς με τη Κεντροδεξιά κάθε άλλο παρά παράταιρη είναι. Αυτό επιβεβαιώνει και η συνεργασία μεταξύ των "κόκκινων" Σοσιαλδημοκρατών, των "κίτρινων" Φιλελεύθερων και των Πράσινων Οικολόγων στη Γερμανία, που συμβολίζεται με το φανάρι της φωτό.

Στην Ελλάδα η συζήτηση για τη Σοσιαλδημοκρατία φούντωσε κατά τη διάρκεια των εσωκομματικών εκλογών του ΚΙΝΑΛ, αν και το ΠΑΣΟΚ ποτέ δεν ήταν αμιγώς σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Τόσο το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου όσο φυσικά και ο ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα ήταν περισσότερο λαϊκιστικά κόμματα που υπηρέτησαν, κυρίως, το μεν πρώτο τον εθνικιστικό εκσυγχρονισμό του δημοκρατικού πολιτεύματος, το δε δεύτερο έναν θολό ριζοσπαστισμό που άλλοτε πατάει στη βάρκα του εθνικισμού (συγκυβέρνηση με Καμμένο) και άλλοτε στη βάρκα του διεθνισμού (Συνθήκη των Πρεσπών). Σε κάθε περίπτωση η "δημοκρατική παράταξη" διαχρονικά στην Ελλάδα ήταν περισσότερο αντιδεξιά και λιγότερο σοσιαλδημοκρατική. Τον 19ο αιώνα τα κόμματα αρχικώς του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου και στη συνέχεια του Χαρίλαου Τρικούπη εξέφρασαν ουσιαστικά  το αίτημα εκσυγχρονισμού και εκδημοκρατισμού της ελληνικής κοινωνίας, κόντρα στη συντηρητική πολιτική του Παλατιού που εξέφραζε όλες τις προνεωτερικές αντιλήψεις της "Παλιάς Ελλάδας".

Χρειάστηκε να φτάσουμε στην εποχή του Ελευθέριου Βενιζέλου και να προστεθούν στον ελληνικό χάρτη οι “Νέες Χώρες”, για να κυριαρχήσουν οι εκσυγχρονιστικές αντιλήψεις. Τότε συσπειρώνονται όλοι οι "αντιβενιζελικοί" γύρω από το Παλάτι και δημιουργούν τη μεγάλη "συντηρητική παράταξη", που συνεχίζει την πορεία της και σήμερα με το κέλυφος της Νέας Δημοκρατίας (και χωρίς το Παλάτι). Αξίζει να σημειωθεί ότι την εποχή του Ελευθέριου Βενιζέλου οι σοσιαλιστικές ιδέες, αν και είχαν δυναμική, είχαν μικρή ακόμα διείσδυση στην ελληνική κοινωνία. Ουσιαστικά οι Ελληνες γνώρισαν το σοσιαλισμό μέσω του ΚΚΕ – και γι’ αυτό αντιμετώπισαν για πολλά χρόνια τη Σοσιαλδημοκρατία ως ρεφορμιστική αίρεση και δεκανίκι του καπιταλισμού. Μέσα σε αυτές τις μετεμφυλιακές συνθήκες, η πρώτη κυβέρνηση που άσκησε σοσιαλδημοκρατική πολιτική (κεϋνσιανή για την ακρίβεια) ήταν της "συντηρητικής παράταξης", της ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Κατά τη διάρκεια του "Ανένδοτου" αυτή η οικονομική πολιτική βρέθηκε στο στόχαστρο της "δημοκρατικής παράταξης" της Ενωσης Κέντρου, που εξέφραζε το κυρίαρχο αίτημα του εκδημοκρατισμού.

Τελικώς, μετά την επταετή χούντα η οικονομική μεγέθυνση του κράτους συνεχίστηκε από τη Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Καραμανλή (κρατικοποιήσεις ομίλου Ανδρεάδη, Ολυμπιακής κ.λπ.) και έλαβε ανεξέλεγκτες διαστάσεις στα χρόνια του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου. Ο εκδημοκρατισμός των θεσμών, που συντελέστηκε τις δύο πρώτες δεκαετίες της μεταπολίτευσης, αφενός άνοιξε το δρόμο για τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας που επιχείρησαν ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και ο Κώστας Σημίτης, και αφετέρου, γκρέμισε τα ιδεολογικά τείχη μεταξύ "συντηρητικής" και "δημοκρατικής" παράταξης. Μέσα στα γκρεμισμένα τείχη συγκυβέρνησαν Νέα Δημοκρατία - ΠΑΣΟΚ με πρωθυπουργό τον Αντώνη Σαμαρά και ΣΥΡΙΖΑ - Ανεξάρτητοι Ελληνες με πρωθυπουργό τον Αλέξη Τσίπρα.

Σήμερα, οι αντιδεξιές και οι αντικομμουνιστικές σήμερα δεν εκφράζουν παρά μόνο κύκλους που ονειρεύονται επιστροφή στο παρελθόν. Η δημοκρατική και η συντηρητική παράταξη θα κριθούν στον πολιτικό στίβο της ικανοποίησης των σύγχρονων αναγκών – ενώ όποιος επιχειρήσει είτε να κληρονομήσει ένα "αντιδεξιό μέτωπο" είτε να διαιωνίσει ένα "αντισύριζα μέτωπο" απλώς θα βρεθεί στο περιθώριο της πολιτικής: εκεί που βρίσκονται όλοι όσοι ζήτησαν επιστροφή στο παρελθόν.

lathanasis@gmail.com

Θανάσης Λαγός

Τελευταία τροποποίηση στις Παρασκευή, 22 Ιουλίου 2022 15:37