Είναι γενικά παραδεκτό ότι οι ποιοτικές συγκοινωνίες αποτελούν βασική προϋπόθεση για την αναπτυξιακή προοπτική μιας περιοχής. Στη Μεσσηνία, η πρόσφατη ολοκλήρωση του αυτοκινητόδρομου Τρίπολης-Καλαμάτας, επιβεβαιώνει πλήρως τη διαπίστωση αυτή. Είναι όμως γεγονός, ότι, με εξαίρεση το δρόμο αυτό, οι συγκοινωνιακές υποδομές της περιοχής μας παραμένουν άκρως προβληματικές: απαρχαιωμένο και επικίνδυνο οδικό δίκτυο, απαξιωμένος και ανενεργός σιδηρόδρομος, λιμάνια και αεροδρόμιο με χαμηλής ποιότητας υπηρεσίες, αστικές και υπεραστικές συγκοινωνίες χωρίς οργάνωση, συντονισμό και ικανοποιητική κάλυψη των αναγκών κατοίκων και επισκεπτών. Επομένως, η διαμόρφωση και εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου μοντέλου αναβάθμισης των μεταφορών στη Μεσσηνία προβάλλει ως επιτακτική ανάγκη για την επιτυχή ανασυγκρότηση της περιοχής μας.
Αναβάθμιση οδικών αξόνων
Στις οδικές μεταφορές οι προτεραιότητες είναι ξεκάθαρες: Πύργος-Καλό Νερό-Τσακώνα, Καλαμάτα-Ριζόμυλος-Πύλος-Μεθώνη και Καλαμάτα-Αρεόπολη είναι οι τρεις στρατηγικής σημασίας οδικοί άξονες. Οι δύο πρώτοι έχουν μάλιστα και μελέτες σε προχωρημένη πλέον φάση. Με δεδομένο το υψηλό κόστος αναβάθμισής τους, μόνη ρεαλιστική και επωφελής λύση θα ήταν η ανάθεση κατασκευής τους στην Κοινοπραξία "Μορέας". Ως κίνητρα θα μπορούσαν να δοθούν η επέκταση της Σύμβασης Παραχώρησης του αυτοκινητόδρομου για αρκετά χρόνια, και η επιβολή διοδίων για κάποια τμήματα με αναλογική χρέωση και απαλλαγή των μονίμων κατοίκων, ενώ η χρηματοδότηση πρέπει να προέλθει από μόχλευση ιδίων κεφαλαίων και ευρωπαϊκούς πόρους ή/και δάνειο από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Σιδηρόδρομος με νέα δυναμική
Η πατρίδα μας συνιστά θλιβερή εξαίρεση σε σχέση με το σιδηροδρομικό δίκτυο. Για τη Μεσσηνία επιβάλλεται η άμεση επαναλειτουργία του δικτύου από ιδιώτη (η ιταλική Ferrovie ως νέος ιδιοκτήτης της ΤΡΑΙΝΟΣΕ θα ήταν μια καλή λύση) με έμφαση στα προαστιακά δρομολόγια Καλαμάτας-Μεσσήνης, Καλαμάτας-Θουρίας-Αριος-Μελιγαλά, και σε επόμενη φάση προς τη Δυτική Πελοπόννησο καθώς και στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη των τουριστικών διαδρομών. Χρειάζεται όμως συμπληρωματική και όχι ανταγωνιστική λειτουργία του σιδηροδρόμου με τα ΚΤΕΛ και, στο πλαίσιο αυτό, μια λύση θα ήταν η συμμετοχή των τελευταίων στο μετοχικό κεφάλαιο και στη διοίκηση της εταιρείας διαχείρισης του τοπικού σιδηροδρόμου.
Λιμάνι και αεροδρόμιο υψηλών προδιαγραφών
Για το αεροδρόμιο, που βρίσκεται σε βαθμιαία ανοδική πορεία, μόνη λύση θα ήταν η αποκρατικοποίησή του με παράλληλη δέσμευση του επενδυτή στην υλοποίηση των αναγκαίων έργων αναβάθμισης, για τα οποία οι μελέτες καρκινοβατούν ακόμα αδικαιολόγητα. Για τα λιμάνια, ειδικά αυτό της Καλαμάτας, θα μπορούσε να προκριθεί μια ανάλογη λύση, με δεδομένη την πρόσφατη αρνητική εμπειρία των παλινωδιών του master plan και την απώλεια της ευκαιρίας αναβάθμισής του με το σχεδιαζόμενο Πρόγραμμα Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης. Η ενεργοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων στα δύο αυτά έργα θα τα μετατρέψει σε πόλους ανάπτυξης με τη δημιουργία πολλών θέσεων εργασίας.
Ποιοτικές αστικές και υπεραστικές συγκοινωνίες
Περαιτέρω, απαραίτητη είναι και η άμεση αναβάθμιση και διαλειτουργικότητα των αστικών και υπεραστικών συγκοινωνιών. Εκτός από τα αυτονόητα (νέες αξιοπρεπείς στάσεις, επέκταση τηλεματικής, ηλεκτρονική ενημέρωση επιβατών), νέα συνδυαστικά δρομολόγια, κοινά κόμιστρα και κάρτες απεριορίστων διαδρομών με επέκταση της συνεργασίας με το σιδηρόδρομο και τους ιδιοκτήτες ταξί (π.χ. οργανωμένα αστικά δρομολόγια με μεγάλα ταξί-βανάκια σε γειτονιές και χωριά της Καλαμάτας στο πλαίσιο σύμπραξης ΚΤΕΛ-Ταξί) θα μπορούσαν να δώσουν ανάσα στα κυκλοφορικά προβλήματα και να ενισχύσουν τις δημόσιες μεταφορές, σε συνδυασμό με μια ολοκληρωμένη πολιτική χρήσης του ποδηλάτου και την επέκταση της ελεγχόμενης στάθμευσης στον αστικό ιστό.
Είναι προφανές, ότι για την υλοποίηση των πρωτοβουλιών συγκοινωνιακής αναβάθμισης της Μεσσηνίας απαιτείται βούληση, όραμα και σχέδιο από το κράτος αλλά κυρίως από την τοπική αυτοδιοίκηση. Η Μεσσηνία και η Καλαμάτα βρίσκονται, εδώ και καιρό, στο διάδρομο απογείωσης. Χρειάζονται όμως τους κατάλληλους πιλότους για να πετάξουν προς το μέλλον.
*Ο Νίκος Θεοδώρου είναι Δικηγόρος και Διδάκτωρ Δημοσίου και Ευρωπαϊκού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ludwig-Maximilians του Μονάχου.
