"Η επιστημονική κοινότητα αναγνωρίζει σήμερα το δικαίωμα κάθε παιδιού να διδάσκεται στο ίδιο σχολείο με τα παιδιά της γειτονιάς του", λέει στην "Ε" ο περιφερειακός διευθυντής Εκπαίδευσης Πελοποννήσου Δημήτρης Οικονομόπουλος, ο οποίος ήταν ένας από τους ομιλητές στην εσπερίδα της Αστυνομίας στην Τρίπολη για την καθημερινή ζωή των ΑΜΕΑ. Ο ίδιος ανέπτυξε το θέμα "Σχολική και κοινωνική ζωή των μαθητών με αναπηρία".
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Μεταξύ των προβληματισμών λοιπόν που απασχολούν το χώρο της Ειδικής Αγωγής, "κυριαρχεί αυτός που αναφέρεται στην ένταξη των ατόμων με ειδικές ανάγκες μέσα στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο". Προβληματισμός που όπως λέει ο περιφερειακός διευθυντής Εκπαίδευσης "γίνεται περισσότερο επίκαιρος, εφόσον στην εποχή μας καταρρέουν το ένα μετά το άλλο τα τείχη που ορθώνουν ακόμη και σήμερα οι κοινωνικές δομές, οι κοινωνικές αντιλήψεις και τα κοινωνικά ταμπού". Ο προσανατολισμός για μια εκπαίδευση για όλους απαιτεί βέβαια αλλαγή στη νοοτροπία και "βασίζεται στην πεποίθηση ότι μεθοδολογικές και οργανωτικές αλλαγές που έγιναν για να αντιμετωπισθούν αιτήματα μαθητών που είχαν δυσκολίες στην εκπαίδευση είναι προς όφελος όλων των μαθητών", εξηγεί.
ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΩΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ
Είναι γνωστό άλλωστε ότι, ιδιαίτερα παλαιότερες δεκαετίες, "το σχολείο αποτελούσε πολλές φορές για μερικούς μαθητές μια τραυματική εμπειρία, γεγονός που τους έκανε να αμφιβάλλουν για τις δικές τους ικανότητες. Ετσι κατά τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σε πολλές χώρες ένα αυξημένο ενδιαφέρον για μια εκπαίδευση για όλους τους μαθητές", λέει. Η σχολική ενσωμάτωση θεωρεί ότι "τα παιδιά με ειδικές ανάγκες είναι μέλη μιας ομάδας σχολικής, κοινωνικής, μικρής και μεγάλης. Bασίζεται στην αντίληψη ότι όλοι οι μαθητές με ειδικές ανάγκες πρέπει να εκπαιδεύονται με τους συμμαθητές τους στην ίδια σχολική αίθουσα", παρατηρεί. Και προσθέτει ότι "ερευνητές υποστηρίζουν πως σκοπός της ενσωμάτωσης δεν είναι να εξαλείψει τις διαφορές, αλλά να επιτρέψει σε όλους τους μαθητές να ανήκουν σε μια εκπαιδευτική κοινότητα, η οποία επικυρώνει και εκτιμά την ατομικότητά τους".
Η ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ
Ωστόσο, "η απλή τοποθέτηση ενός μαθητή με ειδικές ανάγκες σε μια τάξη του γενικού σχολείου δεν σημαίνει ότι θα επακολουθήσει και σχολική ενσωμάτωση", επισημαίνει ο Δ. Οικονομόπουλος. Αντίθετα, "πολλές φορές τέτοιου είδους ενέργειες μπορεί να δημιουργήσουν περαιτέρω προβλήματα όταν δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις και δεν υφίστανται οι υποστηρικτικές δραστηριότητες, οι οποίες χρειάζονται για τις ανάγκες των μαθητών με δυσκολίες μάθησης. Η ετικετοποίηση των μαθητών από τους συμμαθητές τους παραμένει ένα υπαρκτό πρόβλημα, ειδικά όταν δεν υπάρχει προσεκτικός προγραμματισμός διδασκαλίας των μαθημάτων του αναλυτικού προγράμματος και καλλιέργεια των κοινωνικών δεξιοτήτων όλων των μαθητών", τονίζει. Γι’ αυτό άλλωστε λέει ότι "υπάρχει η παράλληλη στήριξη, τα τμήματα ένταξης και τα ειδικά σχολεία, τα οποία παρέχουν υπηρεσίες που σήμερα δεν μπορούν να παρασχεθούν από τα γενικά σχολεία".
ΟΙ ΣΥΜΜΑΘΗΤΕΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ
Για να αμβλυνθούν λοιπόν οι όποιες ανισότητες και η ετικετοποίηση γενικά "προωθούνται οι διαπροσωπικές σχέσεις όλων των μαθητών με διάφορους τρόπους επικοινωνίας, κοινωνικούς ή σχολικούς", σημειώνει. Και τονίζει ότι "οι συμμαθητές αποτελούν μια σημαντική δύναμη της σχολικής τάξης, η οποία ενθαρρύνει και προάγει τη συνεργασία και τη διαφορετικότητα". Για να επιτευχθεί όμως αυτό "ο εκπαιδευτικός παρεμβαίνει και σχεδιάζει διάφορες ομάδες φίλων, οι οποίες περιλαμβάνουν μαθητές με ειδικές ανάγκες. Ετσι μέσα από τη συμμετοχή του μαθητή σε δραστηριότητες της ομάδας ο μαθητής αυτός με ειδικές ανάγκες μαθαίνει να συνεργάζεται, αντλεί πληροφορίες από τους συμμαθητές του και τελικά ενσωματώνεται με τον καλύτερο τρόπο".
ΒΑΣΙΚΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ
Οι βασικοί συντελεστές για την επιτυχία της ενσωμάτωσης είναι όπως λέει ο κ. Οικονομόπουλος "οι εκπαιδευτικοί, οι στάσεις, τα πιστεύω τους, καθώς και η εκπαίδευσή τους". Οπως και "η συνεργασία των γονέων με το σχολείο, το προσωπικό υποστήριξης, η πληροφόρηση για υπηρεσίες υποστήριξης, οι υπηρεσίες υποστήριξης, καθώς και η πραγματική συνεργασία μεταξύ των ειδικών και των γενικών εκπαιδευτικών". Αναλύοντας παραπάνω το κομμάτι αυτό επικαλείται τα εμπειρικά δεδομένα για μια επιτυχημένη διαδικασία ένταξης και κατ’ επέκταση ενσωμάτωσης, που προϋποθέτει μεταξύ άλλων "την άρση των προκαταλήψεων, θετική στάση και εκπαίδευση των εκπαιδευτικών σε προγράμματα ενσωμάτωσης μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες".
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
Ο Δημήτρης Οικονομόπουλος αναφέρεται και σε άλλους συντελεστές ενσωμάτωσης, όπως είναι οι "επαρκείς υπηρεσίες συμβουλευτικής και στήριξης από τον συντονιστή εκπαιδευτικού έργου Ειδικής Αγωγής, τα ΚΕΣΥ και από το προσωπικό αποκατάστασης (π.χ. το φυσιοθεραπευτή, τον εργοθεραπευτή και το λογοθεραπευτή)". Οπως σημαντικό θεωρεί και την "προσαρμογή του σχολικού και του αναλυτικού προγράμματος στην εξυπηρέτηση των αναγκών και των ικανοτήτων των μαθητών με ειδικές ανάγκες", αλλά και την "αξιολόγηση και αναθεώρηση των αποτελεσμάτων των προγραμμάτων σε συνάφεια με τους εκπαιδευτικούς στόχους που τίθενται". Βέβαια, έξω από την προσπάθεια δεν μπορεί να μείνει "ο εκσυγχρονισμός της υλικοτεχνικής υποδομής του γενικού σχολείου για την υποστήριξη των εκπαιδευτικών αναγκών όλων των μαθητών", καθώς και η "εξασφάλιση της γονεϊκής παρέμβασης για πληρέστερη αντιμετώπιση των δυσκολιών του παιδιού".
ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ
Για την ολοκλήρωση της σχολικής ενσωμάτωσης "απαιτείται η κοινωνική ενσωμάτωση των ατόμων με αναπηρία, η οποία υλοποιείται μέσω της κοινωνικοποίησης του ατόμου και ξεκινά από την εκπαίδευση και τη λειτουργική αποκατάσταση και ολοκληρώνεται με την επαγγελματική αποκατάσταση", διαπιστώνει ο περιφερειακός διευθυντής Εκπαίδευσης Πελοποννήσου. Σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Κοινωνική Ενσωμάτωση (ΕΣΔΕΝ) των ατόμων με αναπηρία "το Σύνταγμα προβλέπει ότι τα άτομα με αναπηρίες έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν των μέτρων που εξασφαλίζουν την αυτονομία, την επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας", υπενθυμίζει καταλήγοντας ο Δημ. Οικονομόπουλος.
