Ο Κυριάκος Μητσοτάκης απήντησε σε σχεδόν 20 ερωτήσεις δημοσιογράφων και κάλυψε πολιτικά, οικονομικά ζητήματα, αλλά και τα εθνικά μας θέματα.

Ακολουθεί αναλυτικά η διακαναλική συνέντευξη, που παρεχώρησε ο πρωθυπουργός:

Βασιλική Παπαδογιαννάκη (Κρήτη TV - Νέα Κρήτη): Καλημέρα, κ. Πρόεδρε. Καλώς ήρθατε στην Κρήτη, καλώς ήρθατε στα Χανιά. Είμαστε μία εβδομάδα πριν από τις ευρωεκλογές. Έχετε παραθέσει πολλές φορές τα διλήμματα που καλούνται να απαντήσουν οι πολίτες σε αυτή την κάλπη. Έχετε μιλήσει επανειλημμένα για τη σημασία αυτών των ευρωεκλογών. Εξάλλου, και το κεντρικό προεκλογικό μήνυμα της Νέας Δημοκρατίας σε αυτή την προεκλογική περίοδο ήταν και είναι «σταθερά πιο κοντά στην Ευρώπη».

Μπορείτε να μας εξηγήσετε τι σημαίνει η σύγκλιση με την Ευρώπη στην οποία αναφέρεστε; Τι ακριβώς εννοείτε; Όχι σε θεωρητικό επίπεδο, αλλά στην πράξη, στην απτή αλλαγή που μπορεί να δει ο Έλληνας πολίτης, ο οποίος, μην ξεχνάμε, παραμένει «πληγωμένος» από μία βαθιά οικονομική κρίση.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Να ξεκινήσω, κα Παπαδογιαννάκη, από το τελευταίο σημείο σας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το 2009, όταν μας χτύπησε η κρίση, η Ελλάδα ήταν κοντά στους ευρωπαϊκούς μέσους όρους σχετικά με το κατά κεφαλήν εισόδημα των συμπολιτών μας. Μετά καταρρεύσαμε μέσα από μία βαθιά οικονομική κρίση και τώρα πασχίζουμε να ανακτήσουμε με ταχύτητα το χαμένο έδαφος.

Όταν, λοιπόν, λέμε «σταθερά πιο κοντά στην Ευρώπη», εννοούμε να γίνουμε Ευρώπη σε όλα: στην ποιότητα ζωής, στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, στους μισθούς. Και αυτή τη διαδρομή της σύγκλισης με την Ευρώπη την υπηρετεί η κυβέρνησή μας με συνέπεια από το 2019.

Το gov.gr είναι Ευρώπη. Η απόδοση των συντάξεων στην ώρα τους σημαίνει ότι γινόμαστε μία κανονική ευρωπαϊκή χώρα. Το γεγονός ότι οργανώνουμε πια τον χώρο μέσα από τοπικά πολεοδομικά σχέδια ώστε να μην χτίζει ο καθένας όπου θέλει και όπως θέλει, είναι μια πραγματική σύγκλιση με το ευρωπαϊκό πλαίσιο όπως το αντιλαμβάνονται οι πολίτες. Η επιστολική ψήφος είναι και αυτή μία κατάκτηση η οποία μας φέρνει πιο κοντά στην Ευρώπη.

Όμως η διαδρομή αυτή δεν έχει ακόμα διανυθεί σε όλο της το μήκος. Γι' αυτό και η σύγκλιση με την Ευρώπη, και μέσα από ευρωπαϊκές πολιτικές, αποκτά τόσο μεγάλη σημασία ενόψει των ευρωεκλογών της επόμενης Κυριακής. Γιατί στην Ευρώπη θα παρθούν πολύ σημαντικές αποφάσεις τα επόμενα πέντε χρόνια, σε μια πολύ πιο δύσκολη γεωπολιτική συγκυρία.

Η Ελλάδα πρέπει όχι απλά να είναι παρούσα, αλλά πρέπει να είναι παρούσα με μια φωνή η οποία να ακούγεται. Και αν έχουμε αποδείξει κάτι, πιστεύω, ως κυβέρνηση, είναι ότι μπορούμε να διαπραγματευτούμε προς όφελος των Ελλήνων πολιτών αλλά και προς όφελος της ίδιας της Ευρώπης. Για μια Ευρώπη πιο ισχυρή γεωπολιτικά, μια Ευρώπη η οποία θα επενδύσει στην ανταγωνιστικότητα της, που θα προτάξει την ευρωπαϊκή άμυνα.

Για όλα αυτά, λοιπόν, η Ελλάδα θέλει μια ισχυρή εκπροσώπηση στις Βρυξέλλες και στο Στρασβούργο και πιστεύω ότι με την ψήφο των Ελλήνων πολιτών θα την έχει το βράδυ της επόμενης Κυριακής.

Γιάννης Καντέλης (ΣΚΑΪ): Καλημέρα. Σε όλη την Ευρώπη βλέπουμε μια άνοδο της άκρας δεξιάς, και σε πολύ σημαντικές χώρες στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Βλέπουμε ότι και στην Ελλάδα, όμως, στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας, συνωστίζεται μια σειρά κομμάτων που με βάση τις δημοσκοπήσεις θα μπορούσαν να φτάσουν ή να ξεπεράσουν το 17%.

Θέλω να ρωτήσω αν σας ανησυχεί αυτό ή αν θα μπορούσε η Νέα Δημοκρατία στις εθνικές εκλογές του 2027, αν δεν έχει αυτοδυναμία, να συνεργαστεί με ένα κόμμα στα δεξιά της. Και το λέω αυτό με δεδομένο τα καλά λόγια που έχετε πει και για την κα Meloni, που έτσι ξεκίνησε. Τώρα έχετε πει ότι μπορούμε να συνεργαστούμε, και ανήκει και στο συντηρητικό κόμμα στο Ευρωκοινοβούλιο, όχι στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Ευχαριστώ.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Με πάτε πολύ μακριά, κ. Καντέλη, αλλά ας σταθούμε στο 2024 πριν συζητήσουμε για το τι μπορεί να γίνει το 2027. Κόμματα στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας υπήρχαν και στις εθνικές εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου του 2023. Δεν είναι κάτι καινούργιο. Εκτιμώ ότι και τώρα θα έχουν μια αισθητή παρουσία. Tο πόσο αισθητή, θα το δείξουν τελικά οι Έλληνες πολίτες με την ψήφο τους.

Θέλω όμως να τονίσω ότι οι λόγοι οι οποίοι συντηρούν την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη σε έναν μεγάλο βαθμό εκλείπουν στην πατρίδα μας. Αναφέρομαι συγκεκριμένα στο μεταναστευτικό - προσφυγικό ζήτημα, το οποίο αποτελεί το πρώτο επιχείρημα των αντιευρωπαϊκών ακροδεξιών δυνάμεων.

Η χώρα μας έχει καταφέρει και έχει ελέγξει το πρόβλημα αυτό, με αποτέλεσμα ουσιαστικά να μην αποτελεί αντικείμενο του δημόσιου διαλόγου. Αυτό είναι κάτι το οποίο διαφοροποιεί την Ελλάδα από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.

Έχουμε αποδείξει ότι μπορούμε να εφαρμόζουμε μια αυστηρή και δίκαιη μεταναστευτική πολιτική. Έχουμε πείσει την Ευρώπη ότι η φύλαξη των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης πρέπει να είναι προτεραιότητα. Και, θα έλεγα, η μεταναστευτική πολιτική είναι ένα ακόμα παράδειγμα όπου η Ευρώπη προσαρμόστηκε τελικά στις ελληνικές θέσεις. Και επειδή θέλουμε αυτή η πολιτική να συνεχιστεί, είναι καλό η Νέα Δημοκρατία να είναι πολύ ισχυρή μετά τις ευρωεκλογές της επόμενης Κυριακής.

Τώρα, αν θέλετε την άποψη μου, νομίζω το βλέπετε και στη Βουλή, πολύ κοινός τόπος με τα κόμματα τα οποία βρίσκονται στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας δεν υπάρχει. Δεν μπορούμε να συζητήσουμε ουσιαστικά με ανθρώπους οι οποίοι επικαλούνται έναν ψευτοπατριωτισμό, μόνο και μόνο για να γοητεύσουν κάποιους ψηφοφόρους οι οποίοι μπορεί να έχουν ιδιαίτερες εθνικές ευαισθησίες. Και σίγουρα δεν μπορούμε να συνομιλήσουμε με κόμματα τα οποία εργαλειοποιούν τη θρησκεία με τρόπο απροκάλυπτο, όπως έχει κάνει ένα συγκεκριμένο κόμμα το οποίο βρίσκεται στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας.

Γρηγόρης Τζιοβάρας (Πρώτο Θέμα): Καλημέρα, κ. Πρόεδρε. Σε περίπου τέσσερις εβδομάδες από τώρα συμπληρώνεται ο πρώτος χρόνος της δεύτερης κυβερνητικής σας θητείας. Σε αντίθεση με την πρώτη τετραετία, που αντιμετωπίσατε εξωγενείς κρίσεις, όπως η πανδημία και ο πόλεμος στην Ουκρανία, τον τελευταίο χρόνο οι κρίσεις που αντιμετωπίζετε είναι μάλλον ενδογενείς.

Το διάστημα αυτό, αλλάξατε δύο φορές την ηγεσία του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, παραιτήθηκε ο Υπουργός Ναυτιλίας και καρατομήσαμε από το Μέγαρο Μαξίμου δύο από τους στενότερους συνεργάτες σας.

Επιπρόσθετα, στην τελευταία προεκλογική περίοδο, πέρσι δηλαδή τέτοια εποχή, ζητήσατε την ανανέωση της θητείας σας, υποσχόμενος ότι θα είναι η τετραετία των μεγάλων μεταρρυθμίσεων και οι ψηφοφόροι συγκατένευσαν σε αυτό, δίνοντας σας το εντυπωσιακό 41%.

Ωστόσο, αν εξαιρέσουμε την επιστολή ψήφο, το αναφέρατε κι εσείς μόλις, αλλά και τα μη κρατικά πανεπιστήμια, τα αποτελέσματα των οποίων δεν τα έχουμε δει ακόμη, δεν μπορώ να ανασύρω στη μνήμη μου άλλη μεγάλη μεταρρύθμιση των τελευταίων έντεκα μηνών.

Θα ήθελα, λοιπόν, να κάνετε έναν απολογισμό αυτού του πρώτου έτους της δεύτερης θητείας σας και να μου πείτε, να μας πείτε, τι έφταιξε. Εξεμέτρησε το ζην το επιτελικό κράτος; Δεν πήγε καλά το rotation στους Υπουργούς που κάνατε πέρσι ή είστε αντιμέτωπος με την λεγόμενη μεταρρυθμιστική κόπωση;

Και, εν κατακλείδι, καθώς από την ερχόμενη Κυριακή, ανεξαιρέτως του αποτελέσματος, υπό κανονικές συνθήκες ξεκινά μια αδιατάρακτη εκλογικά τριετία, τι προτίθεστε να κάνετε σε αυτή την περίοδο; Θα συνεχίσετε με το ίδιο σχήμα ή θα κάνετε αλλαγές σε πρόσωπα και δομές;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Επιτρέψτε μου να διαφωνήσω με την υπόθεση εργασίας σας, κ. Τζιοβάρα. Αυτό εδώ ήταν το πρόγραμμα με το οποίο εκλεγήκαμε το 2023. Και αν το διατρέξετε, θα διαπιστώσετε ότι υπάρχει απόλυτη συνέπεια μεταξύ των προεκλογικών μας δεσμεύσεων και των πολιτικών που υλοποιεί αυτή η κυβέρνηση σε πολλά διαφορετικά πεδία πολιτικής.

Αυτό είναι ένα πρόγραμμα τετραετίας. Προφανώς δεν μπορεί να υλοποιηθεί στο σύνολο του στον έναν χρόνο. Θα προσέθετα, όμως, σε αυτά τα οποία είπατε -και είναι σημαντικές μεταρρυθμίσεις- τον νέο δικαστικό χάρτη, τις σημαντικές παρεμβάσεις που έχουμε κάνει στο οικονομικό πεδίο, με αυξήσεις μισθών στους δημοσίους υπαλλήλους, παρεμβάσεις στην φορολογική μας πολιτική, τη γρήγορη υλοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης. Όλες αυτές είναι σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Προσθέστε σε αυτό μεταρρυθμίσεις οι οποίες έχουν γίνει στην υγεία, η ενιαία ψηφιακή λίστα χειρουργείων, που δίνει πολύ μεγαλύτερη διαφάνεια σχετικά με το πότε ένας συμπολίτης μας πρέπει να χειρουργηθεί.

Όλες αυτές είναι πολύ σημαντικές μεταρρυθμίσεις οι οποίες έχουν υλοποιηθεί σε ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Κατά συνέπεια, η Νέα Δημοκρατία είναι απολύτως συνεπής στις προεκλογικές της δεσμεύσεις, αλλά βέβαια έχει ακόμα τρία χρόνια μπροστά της να υλοποιήσει το σύνολο του προεκλογικού της προγράμματος. Και θα κριθούμε τελικά στις εκλογές του 2027 για το πόσο συνεπείς είμαστε με αυτά τα οποία είπαμε και για το πόσο αποτελεσματικοί είμαστε συνολικά.

Μια από τις κεντρικές προεκλογικές μας δεσμεύσεις, για παράδειγμα, ήταν η αύξηση των μισθών. Ο κατώτατος μισθός είναι ήδη στα 830 ευρώ. Είμαστε στον δρόμο για να φτάσουμε τα 950 ευρώ. Προφανώς δεν μπορεί αυτός ο δρόμος να διανυθεί σε ένα έτος, θα διανυθεί σε τέσσερα έτη.

Ο μέσος μισθός είναι ήδη στα 1.250 ευρώ και πιστεύω ότι θα ξεπεράσει τελικά τα 1.500 ευρώ. Η ανεργία προσεγγίζει το 10%. Οι επενδύσεις από το εξωτερικό εξακολουθούν και αυξάνονται.

Όλα αυτά είναι, θα έλεγα, δείγματα γραφής μιας κυβέρνησης η οποία υλοποιεί με συνέπεια την πολιτική της. Αυτό δεν σημαίνει ότι είμαστε αλάθητοι. Και προφανώς διατηρώ το δικαίωμα, όταν κρίνω ότι πρέπει να γίνονται παρεμβάσεις σε πεδία πολιτικής και με αλλαγές προσώπων, να προχωρώ σε αυτές. Και προφανώς και αυτές κρίνονται από την αποτελεσματικότητά τους.

Πάρτε, για παράδειγμα, τα ζητήματα που μου θίξατε στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Νομίζω ότι είναι κοινός τόπος ότι έχουμε πια περισσότερη αστυνόμευση στις γειτονιές, αλλά και ότι αντιμετωπίσαμε με αποτελεσματικότητα τα ζητήματα της οπαδικής βίας, παρότι αναγκαστήκαμε να πάρουμε δύσκολες αποφάσεις.

Σπύρος Μουρελάτος (ΑΝΤ1): Καλημέρα, κ. Πρόεδρε. Να σας πάω, αν μου επιτρέπετε, στην κοινωνική ατζέντα. Αν η ακρίβεια είναι ο πρόσφατος βραχνάς -πολύ μεγάλος- των ελληνικών νοικοκυριών, η ανεργία διαχρονικά πληγώνει την Ελλάδα, τους πολίτες και ιδίως τους νέους πολίτες.

Χωρίς να θέλω να υποτιμήσω την πρόοδο που έχει καταγραφεί τα τελευταία χρόνια, γιατί έχει αποκλιμακωθεί η ανεργία ποσοστιαία, φαντάζομαι πως και εσείς δεν είστε ικανοποιημένος με το ποσοστό που είναι τώρα η ανεργία, εκεί στη ζώνη του 10%. 'Αρα η πρώτη μου ερώτηση είναι: τι πρωτοβουλίες μπορείτε να αναλάβετε για να αποκλιμακωθεί έτι περαιτέρω;

Ένα δεύτερο ερώτημα είναι αν θεωρείτε πως έχουμε φτάσει στο σημείο που αντιμετωπίζετε πλέον το δομικό πρόβλημα να μην μπορεί η ίδια η αγορά εργασίας να δημιουργήσει περισσότερες θέσεις απασχόλησης. Αν ναι, τι θα κάνετε και γι' αυτό;

Κι επειδή κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις, η άλλη όψη είναι πως υπάρχουν παράπονα εργοδοτών, ιδίως στην περιφέρεια, σήμερα είμαστε στα Χανιά, που σας λένε πως δεν βρίσκουν εργαζόμενους. Τι θα κάνετε και γι' αυτό; Ευχαριστώ.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Η ανεργία έχει πέσει από το 17% στο 10%. Ήταν η πρώτη προτεραιότητα την είχαμε θέσει το 2019 όταν μας εμπιστεύτηκε ο ελληνικός λαός. Ταυτόχρονα, οι μισθοί αυξάνονται, και αυξάνονται οι μισθοί γιατί πολύ απλά ο εργαζόμενος έχει σήμερα πολύ μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη από ό,τι είχε, καθώς η ανεργία μειώνεται και οι εργοδότες είναι υποχρεωμένοι να πληρώσουν περισσότερα για να προσελκύσουν εργαζόμενους.

Αυτή είναι η επιτυχία της οικονομικής μας πολιτικής. Δείτε μόνο τα στοιχεία του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ για τον μήνα Απρίλιο, τα καλύτερα τα τελευταία 20 χρόνια. Έχουμε μία οικονομία η οποία αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς. Επενδύσεις γίνονται όχι μόνο από το εξωτερικό αλλά και από το εσωτερικό και αυτό δημιουργεί μεγαλύτερη ζήτηση για καλύτερα πληρωμένους εργαζόμενους.

Αυτή είναι μια εξαιρετικά θετική εξέλιξη, η οποία όμως εκ των πραγμάτων έχει και την άλλη όψη της, η οποία είναι ότι υπάρχουν κάποιες ελλείψεις στην αγορά εργασίας, οι οποίες πρέπει να αντιμετωπιστούν μέσα από διαρθρωτικές παρεμβάσεις.

Μία από αυτές, για παράδειγμα, είναι η δυνατότητα που έχουμε δώσει σε συνταξιούχους να εργάζονται χωρίς να περικόπτεται η σύνταξή τους. Σχεδόν 100.000 έχουν ενταχθεί στη σχετική πλατφόρμα και αυτό είναι κάτι το οποίο είναι πολύ σημαντικό για τους ίδιους τους συνταξιούχους. Αυξάνεται το εισόδημά τους, θα αυξηθεί η σύνταξή τους γιατί καταβάλλουν εισφορές, αντιμετωπίζεται όμως και με αυτόν τον τρόπο μία σημαντική έλλειψη στην αγορά εργασίας.

Προγράμματα κατάρτισης και επανακατάρτισης εργαζόμενων μέσα από πολύ σημαντικές πολιτικές τις οποίες δρομολογεί η Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης. Μεγαλύτερη δυνατότητα συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας. Συμμετοχή ανάπηρων συμπολιτών μας στην αγορά εργασίας.

Όλα αυτά δίνουν τη δυνατότητα στους εργοδότες να μπορέσουν να διευρύνουν τη δεξαμενή προσέλκυσης εργαζόμενων. Και επιμένουμε πολύ σε αυτό, ειδικά στη γυναικεία απασχόληση έχουμε δυνατότητες να αυξήσουμε τη συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό.

Και βέβαια, όπου είναι απαραίτητο, προχωράμε σε μετακλήσεις εργαζόμενων από άλλες χώρες, κυρίως στον αγροτικό τομέα, μέσα από διακρατικές συμφωνίες, εκεί που πραγματικά είμαστε πεπεισμένοι ότι δεν μπορούμε να βρούμε λύση μέσα από εξεύρεση εργαζόμενων από την πατρίδα μας.

Θα έλεγα ότι η πολιτική μας στα ζητήματα της εργασίας είναι μία πολύ επιτυχημένη πολιτική. Και βέβαια, ο στόχος μας, τον είχαμε θέσει και εδώ, να πέσει η ανεργία κάτω του 10% το 2025 -πιστεύω ότι θα τον πετύχουμε νωρίτερα-, να συνεχίσουμε να προσεγγίζουμε και να γίνουμε Ευρώπη και ως προς τον μέσο όρο της ανεργίας μέσα στα επόμενα τρία χρόνια.

Ελένη Ευαγγελοδήμου (Τα Νέα): Καλημέρα και από εμένα, κ. Πρόεδρε. Να μείνω και εγώ στην καθημερινότητα, στο μείζον θέμα της ακρίβειας στα τρόφιμα. Αν μου επιτρέπετε δύο σημεία.

Πρώτον, για τις πολυεθνικές και την επιστολή σας στην Κομισιόν. Η αντιπολίτευση σας ασκεί πολύ έντονη κριτική, μιλάει για κίνηση εντυπωσιασμού, μια προεκλογικού χαρακτήρα κίνηση, και ουσιαστικά ότι πετάτε τη μπάλα στην εξέδρα. Το ερώτημα λοιπόν είναι, εσείς πρακτικά τι περιμένετε τώρα από την Ευρώπη και αν έχετε ρεαλιστικές προσδοκίες ότι μπορεί σε αυτό το θέμα να γίνουν βήματα και μάλιστα γρήγορα.

Και το δεύτερο, βλέπουμε μια πολύ σφοδρή αντιπαράθεση για το θέμα του ΦΠΑ, ειδικά με τον ΣΥΡΙΖΑ. Ο κ. Κασσελάκης σας λέει «μηδενίστε» αλλά και ο κ. Ανδρουλάκης λέει «μειώστε». Εσείς μιλάτε για χαμένα έσοδα. Ρωτώ, λοιπόν, αν σκέφτεστε καθόλου, αν επεξεργάζεστε αυτές τις προτάσεις ή τις απορρίπτετε κατηγορηματικά και για όλα τα προϊόντα; Και όταν λέτε ότι δεν θα έχει όφελος ο καταναλωτής στο τέλος της ημέρας, μήπως είναι αυτό μια έμμεση παραδοχή αδυναμιών, για παράδειγμα, επάρκειας ελέγχων; Ευχαριστώ.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Για το ζήτημα του ΦΠΑ, κα Ευαγγελοδήμου, έχω απαντήσει πολλές φορές. Δεν το αντέχει ο Προϋπολογισμός. Και όποιος εισηγείται μείωση και μηδενισμό του ΦΠΑ οφείλει να μας πει ποιους φόρους θα αυξήσει, ποια επιδόματα θα περικόψει, προκειμένου να μην εκτροχιαστεί η πορεία της δημοσιονομικής σύγκλισης που με τόσο κόπο έχουμε υπηρετήσει.

Δεν υπάρχει περίπτωση η χώρα να επιστρέψει σε εποχές μεγάλων ελλειμμάτων που μας οδήγησαν στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Αυτός είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο δεν μειώνουμε τον ΦΠΑ στα τρόφιμα.

Από εκεί και πέρα, η επιστολή την οποία έστειλα στην Πρόεδρο της Επιτροπής αναγνωρίζει μια πραγματικότητα, ότι υπάρχουν πολυεθνικές εταιρείες οι οποίες τιμολογούν διαφορετικά παρεμφερή προϊόντα σε διαφορετικές αγορές της Ευρώπης.

Είναι κάτι το οποίο το κάνουμε τώρα, διότι τώρα θέλουμε να θέσουμε την Πρόεδρο της Επιτροπής προ των ευθυνών της, ενόψει της επόμενης ευρωπαϊκής της θητείας.

Νομίζω ότι έχουμε αποδείξει ότι μπορούμε με μεγάλη πειθώ και αποτελεσματικότητα να μετατρέπουμε εθνικές προτεραιότητες σε ευρωπαϊκές πολιτικές. Και πιστεύω ότι και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα σκύψει πάνω σε αυτό το πρόβλημα έτσι ώστε να επιβάλει περισσότερη διαφάνεια στον τρόπο με τον οποίο οι πολυεθνικές εταιρείες τιμολογούν τα προϊόντα τους.

Και μου κάνει εντύπωση γιατί σε αυτό το ζήτημα δεν μπορέσαμε να συγκροτήσουμε ένα εθνικό μέτωπο. Ξέρετε, είχα πάντα την εντύπωση ότι η αριστερά είναι εκείνη η πολιτική δύναμη η οποία είναι κατά των ολιγοπωλίων και των μονοπωλίων.

Όταν, λοιπόν, η κυβέρνηση έρχεται και τα βάζει με μεγάλες πολυεθνικές και δεν απολαμβάνει της διακομματικής στήριξης, ειδικά του χώρου της κεντροαριστεράς, αυτό με κάνει να πιστεύω ότι δεν φοράνε όλοι τη φανέλα της Εθνικής Ελλάδας αλλά κάποιοι επιλέγουν να κάνουν πολιτική κοιτώντας μόνο το εσωτερικό.

Είμαι σίγουρος ότι τελικά η Ευρώπη θα επιβάλει περισσότερους περιορισμούς στις πολυεθνικές έτσι ώστε να μπορούμε τα ίδια προϊόντα να τα πληρώνουμε λίγο-πολύ το ίδιο, όπως αρμόζει σε μια ενιαία αγορά.

Σταύρος Παπαντωνίου (Η Καθημερινή): Καλημέρα, κ. Πρόεδρε. Λέτε σε όλη την διάρκεια της προεκλογικής περιόδου πως το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών θα έχει και εθνικό αντίκτυπο. Και αναρωτιέμαι γιατί το λέτε αυτό; Καθώς η προβολή που κάνετε μπορεί να δώσει ένα ισχυρό επιχείρημα στην αντιπολίτευση να αμφισβητήσει την κυβέρνηση εφόσον το αποτέλεσμα δεν είναι το επιθυμητό για εσάς. Ευχαριστώ.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Ξέρετε, κ. Παπαντωνίου, δεν μετατρέπουμε εμείς τις ευρωεκλογές σε ένα δημοψήφισμα κατά της κυβέρνησης. Οι ευρωεκλογές γίνονται για να εκλέξουμε ευρωβουλευτές. Έχουμε μιλήσει επανειλημμένα -το έκανα και πριν- για την ευρωπαϊκή διάσταση των ευρωεκλογών και για τις σημαντικές αποφάσεις που θα παρθούν στην Ευρώπη την επόμενη πενταετία.

Η αντιπολίτευση έρχεται και λέει «στείλτε μήνυμα στην κυβέρνηση, αποδοκιμασίας», καθυστέρησης υλοποίησης αυτού του προγράμματος με το οποίο εμείς έχουμε εκλεγεί. Τι θέλετε να κάνουμε; Να παίξουμε το παιχνίδι της αντιπολίτευσης;

Θα σηκώσουμε το γάντι της πρόκλησης και θα πούμε ξεκάθαρα ότι εμείς θέλουμε ισχυρή εντολή για να μπορέσουμε να επιταχύνουμε τις μεταρρυθμίσεις για τις οποίες έχουμε εκλεγεί. Και για να μην δώσουμε επίσης, κ. Παπαντωνίου, τη δυνατότητα στον λαϊκισμό των «λεφτόδεντρων» να ξανασηκώσει κεφάλι στην χώρα μας. Τον πληρώσαμε πάρα πολύ ακριβά.

Η Ελλάδα δεν θα ξαναγυρίσει πίσω, ούτε στο 2012, ούτε στο 2015. Δυστυχώς η αντιπολίτευση, ειδικά η αξιωματική, φαίνεται να μην έχει μάθει από τα λάθη της και να επανέρχεται σε μια λογική ακοστολόγητων παροχών προκειμένου να είναι ευχάριστη σε όλους.

Αυτό το μήνυμα της απόρριψης αυτού του εύκολου και τελικά αντιευρωπαϊκού λαϊκισμού πρέπει να το στείλουν οι Έλληνες πολίτες στην κάλπη της 9ης Ιουνίου.

'Αρα, προφανώς οι ευρωεκλογές έχουν και μια σημαντική εθνική διάσταση. Είναι εθνική κάλπη. Είναι η πρώτη που λαμβάνει χώρα μετά τις εθνικές εκλογές. Δεν θα αλλάξουν οι κοινοβουλευτικοί συσχετισμοί, αυτό είναι κάτι το οποίο είναι δεδομένο. Μετά, όμως, για τρία χρόνια δεν θα έχουμε εκλογές.

Και θέλω το βράδυ των ευρωεκλογών να μην υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Νέα Δημοκρατία παραμένει κυρίαρχη πολιτική δύναμη, ότι θα εκπροσωπηθεί στο Ευρωκοινοβούλιο από τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό βουλευτών και ότι θα εξακολουθεί να έχει αυτή την ισχυρή πολιτική νομιμοποίηση για να υλοποιήσει το πρόγραμμα για το οποίο εκλέχτηκε. Και είμαι σίγουρος ότι οι πολίτες θα μας δώσουν αυτή τη νέα ισχυρή εντολή και θα μας επιτρέψουν να πετύχουμε μια ακόμα σημαντική εκλογική νίκη.

Σοφία Φασουλάκη (OPEN): Καλημέρα, κ. Πρόεδρε. Από πολύ νωρίς βάλατε τον πήχη για αυτές τις ευρωεκλογές στο 33%, το προηγούμενο, δηλαδή, εκλογικό αποτέλεσμα της Νέας Δημοκρατίας στις ευρωεκλογές του 2019, λέγοντας μάλιστα σε μια συνέντευξη σας ότι δεν είναι ανέφικτο να εκλέξετε εννιά βουλευτές αυτή την φορά, αντί για οκτώ, όπως είχε γίνει στις ευρωεκλογές του 2019.

Εγώ θα ήθελα να ρωτήσω εάν για εσάς το 33% είναι επιτυχία, ποιο είναι για εσάς το ποσοστό της αποτυχίας; Αν, δηλαδή, για παράδειγμα, γράψει 30 ή 31 ή 29, αυτό θα σας κάνει να αναθεωρήσετε πολιτικές ή να αλλάξετε το κυβερνητικό σχήμα;

Και αν μου επιτρέπετε, επειδή πριν από λίγο υπήρξε μία ανάρτηση από τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο οποίος σας ζήτησε να απαντήσετε σε επτά ερωτήματα. Θα απαντήσετε σε αυτά τα ερωτήματα στον κ. Κασσελάκη;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Δεν την είδα τη συγκεκριμένη ανάρτηση αλλά…

Σοφία Φασουλάκη: Σας ζητά να απαντήσετε σε επτά ερωτήματα, σε επτά σημεία, για τα Τέμπη και διάφορα άλλα.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Συγκρίνουμε ευρωεκλογές με ευρωεκλογές. Το 2019 πήραμε 33% και έναν μήνα μετά πήραμε 40%. Οι ευρωεκλογές εκ των πραγμάτων είναι μία κάλπη με πιο χαλαρή ψήφο, όπου συνήθως τα ισχυρά κόμματα, τα μεγαλύτερα κόμματα, δεν πηγαίνουν τόσο καλά όσο στις εθνικές εκλογές.

Αυτός είναι ο στόχος τον οποίο έχουμε θέσει. Πιστεύω ότι μπορούμε να τον προσεγγίσουμε, γιατί όχι και να τον υπερβούμε. Και γι' αυτό θα εξακολουθούμε να αγωνιζόμαστε την τελευταία εβδομάδα, για να αυξήσουμε τη συμμετοχή και τη συσπείρωση της Νέας Δημοκρατίας.

Από εκεί και πέρα, το βράδυ των εκλογών, ξέρετε, κα Φασουλάκη, όλοι θα κάνουμε το ταμείο και θα ακούσουμε με προσοχή τα μηνύματα που μας έστειλαν οι πολίτες. Κυρίαρχος, τελικά, είναι ο ελληνικός λαός. Αυτός αποφασίζει και αυτός τοποθετείται και για τα βασικά διλήμματα των ευρωεκλογών, όπως όλα τα κόμματα τα έχουν προσδιορίσει.

Τώρα, για τον κ. Κασσελάκη εγώ δεν θέλω να πω πολλά. Εγώ θα του έθετα ένα ερώτημα: γιατί δεν έχει καταθέσει ακόμα το πόθεν έσχες του; Και το λέω αυτό διότι εμφανίστηκε στην πολιτική ζωή ως πρεσβεύων τη λογική των «καθαρών χεριών». Αυτοδημιούργητος, επαγγελματίας, από το εξωτερικό, επιτυχημένος, με πολλά λεφτά.

Το τι κάνει στην ιδιωτική του ζωή δεν νομίζω ότι ενδιαφέρει τους πολίτες, διότι μερικές φορές υπάρχει και αυτή η σύγχυση μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου βίου. Το πώς, όμως, αυτή τη στιγμή, ένας αρχηγός έχει δημιουργήσει την περιουσία του, είναι κάτι το οποίο ενδιαφέρει τους πολίτες.

Εγώ θα παραμείνω σε αυτό το οποίο έχει πει ο ίδιος, ότι θα καταθέσει το πόθεν έσχες του μέχρι τις ευρωεκλογές, προκειμένου να γνωρίζουν όλοι οι πολίτες την οικονομική του κατάσταση.

Από εκεί και πέρα, μία γενικότερη παρατήρηση: αυτές οι ευρωεκλογές είναι μια ευκαιρία να συγκρίνουμε ευρωπαϊκές πολιτικές. Από τον κ. Κασσελάκη δεν έχω ακούσει -δεν μπορώ να πω το ίδιο κατ' ανάγκη για το ΠΑΣΟΚ, αλλά για τον κ. Κασσελάκη μπορώ να το πω-, δεν έχω ακούσει κουβέντα για την Ευρώπη, για τις σημαντικές προκλήσεις της επόμενης ημέρας.

Θέλουμε ή δεν θέλουμε ένα ευρωπαϊκό ταμείο άμυνας και, αν ναι, πώς θα το πετύχουμε; Χρειαζόμαστε ή δεν χρειαζόμαστε ένα δεύτερο Ταμείο Ανάκαμψης και, αν ναι, πώς θα συνταχθούμε με τις δυνάμεις που το υποστηρίζουν;

Ο κ. Κασσελάκης τοποθετεί τον ΣΥΡΙΖΑ στην αριστερή πτέρυγα του Ευρωκοινοβουλίου. Αυτή είναι μία ευρωομάδα με την οποία κανείς ουσιαστικά δεν θέλει να συνομιλεί σήμερα. Μιλάμε ότι είναι τα άκρα, τα αριστερά άκρα του Ευρωκοινοβουλίου, ίσως γι' αυτό δεν πολυμιλά για την Ευρώπη και για τις σημαντικές προκλήσεις.

Οπότε, μία ερώτηση μόνο έχω εγώ για τον κ. Κασσελάκη και φαντάζομαι ότι μπορεί πολύ εύκολα να την απαντήσει, καταθέτοντας -όπως ο ίδιος είχε δεσμευτεί δημόσια και επανειλημμένως- το πόθεν έσχες του, πριν από τις εκλογές, στον δημόσιο διάλογο.

Ελένη Στάθογλου (ALPHA): Καλημέρα σας, κ. Πρόεδρε. Θέλω να παραμείνουμε λιγάκι στο θέμα της ακρίβειας και είναι ένα θέμα το οποίο πλήττει καθημερινά τον μέσο πολίτη. Θα ήθελα, κ. Πρόεδρε, να μας πείτε τι πρωτοβουλίες θα αναλάβετε για να μειώσετε τα φορολογικά και ασφαλιστικά βάρη αυτή τη στιγμή και να ανακουφίσετε τόσο τα νοικοκυριά, όσο και τις επιχειρήσεις που δυσκολεύονται να προχωρήσουν σε προσλήψεις, αλλά και να μειώσουν τις τιμές των προϊόντων.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχάς, έχετε δίκιο να λέτε ότι η ακρίβεια είναι ο ελέφαντας στο δωμάτιο, έχω χρησιμοποιήσει πολλές φορές αυτόν τον όρο. Και καταλαβαίνω απόλυτα πόσο δύσκολο είναι για ένα ελληνικό νοικοκυριό, ειδικά για τους χαμηλόμισθους συμπολίτες μας, τους χαμηλοσυνταξιούχους, να τα βγάλουν πέρα όταν οι τιμές είναι σημαντικά αυξημένες σε σχέση με εκεί που ήταν πριν από τρία χρόνια.

Είναι μία πραγματικότητα αυτή. Δεν είναι μόνο ελληνική πραγματικότητα, είναι και ευρωπαϊκή, μόνο που, όπως εξήγησα και πριν, η Ελλάδα βγαίνει από μία κρίση με εισοδήματα τα οποία εξακολουθούν να είναι πάρα πολύ συμπιεσμένα.

'Αρα, το ζήτημα αυτό είναι η πρώτη προτεραιότητα της κυβέρνησης. Και θα ξαναπώ πόσο σημασία αποδίδω και στα έκτακτα και στα μόνιμα μέτρα αντιμετώπισης της ακρίβειας: στους ελέγχους που έχουμε κάνει, στον καθορισμό του περιθωρίου μικτού κέρδους, στην απαγόρευση στους προμηθευτές και στα σούπερ μάρκετ… Να κάνουν ανατιμήσεις με τον κίνδυνο ότι δεν θα τους επιτρέψουμε να κάνουν στη συνέχεια προσφορές. 

Όλες αυτές είναι σημαντικές παρεμβάσεις που πιστεύω -και είμαι πολύ προσεκτικός στη διατύπωσή μου- ότι αρχίζουν και έχουν αποτελέσματα. Είδατε τα στοιχεία του πληθωρισμού για τον τελευταίο μήνα, χαμηλότερος από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ο πληθωρισμός στα τρόφιμα χαμηλότερος, παραδείγματος χάρη, από τον πληθωρισμό στην Ισπανία.

Προς Θεού, δεν λέω ότι το πρόβλημα λύθηκε. Λέω, όμως, ότι έχουμε δικαίωμα να είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι ότι είμαστε πια στην αρχή του τέλους αυτής της μεγάλης περιπέτειας. Επαναλαμβάνω, όμως: οι μόνιμες αυξήσεις μισθών και συντάξεων είναι η απάντηση στο πρόβλημα της ακρίβειας αλλά και στη σύγκλιση με το βιοτικό επίπεδο της Ευρώπης. Αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα στο οποίο θα κριθεί τελικά η επιτυχία της οικονομικής μας πολιτικής.

Θέλω να θυμίσω ότι έχουμε μειώσει πολλούς φόρους από την πρώτη τετραετία. Έχουμε μειώσει φόρους και στην εργασία και στο κεφάλαιο. Και θέλουμε να μειώσουμε κι άλλο τις εργοδοτικές εισφορές. Έχω πει πολλές φορές, κι εγώ και το οικονομικό επιτελείο, ότι πρώτη μας προτεραιότητα, από τη στιγμή που θα υπάρχει δημοσιονομικός χώρος, είναι η περαιτέρω μείωση των εργοδοτικών εισφορών, ώστε να κάνουμε και την απασχόληση πιο ελκυστική, αλλά και να μειώσουμε την επιβάρυνση στον εργαζόμενο και στην επιχείρηση. Αλλά μην ξεχνάμε πού ήταν οι εργαζόμενοι το 2019, ποια ήταν η φορολογική τους επιβάρυνση, ειδικά για τη μεσαία τάξη, και πού βρίσκονται σήμερα. Έχουμε διανύσει πολύ δρόμο. 

Όμως, για το ζήτημα της ακρίβειας, θα ξαναπώ ότι όσο οι τιμές είναι πρόβλημα για τον Έλληνα πολίτη, η Ελληνική Κυβέρνηση θα είναι από πάνω από το πρόβλημα. Και, όπως είπα και πριν στην ερώτηση που μου έγινε, το πρόβλημα αυτό έχει και ευρωπαϊκή διάσταση, γι' αυτό και το αναδεικνύουμε τώρα. Έχει προφανώς, όμως, και μια εθνική διάσταση, στην οποία θα επιμένουμε μέσα από μόνιμες πολιτικές στήριξης του εισοδήματος όλων των Ελληνίδων και των Ελλήνων, αλλά και μέσα από μια στοχευμένη κοινωνική πολιτική.

Γίνεται πολύς λόγος, ξέρετε, στη χώρα μας για τα επιδόματα. Η Ελλάδα έχει ένα αρκετά γενναιόδωρο κοινωνικό κράτος για τα δεδομένα της οικονομίας μας. Αναφέρω ενδεικτικά ότι μόλις πριν από λίγες μέρες ο ΟΠΕΚΑ πλήρωσε 320 εκατομμύρια ευρώ για έναν μήνα για επιδόματα. Είναι επιδόματα τα οποία έχουν να κάνουν με την υποστήριξη για το ενοίκιο, είναι επιδόματα παιδιών, είναι επιδόματα αναπηρίας.

Τα επιδόματα αυτά είναι στοχευμένα. Είναι επιδόματα τα οποία κατευθύνονται στις οικογένειες που έχουν ανάγκη -γιατί για εμάς το δημογραφικό είναι το μείζον πρόβλημα το οποίο πρέπει να αντιμετωπίσουμε- και στους πιο ευάλωτους συμπολίτες μας.

Γιατί, μου κάνει εντύπωση ότι μερικές φορές ακούω μια κατηγορία απέναντι στην κυβέρνηση για «επιδοματική πολιτική». Αυτοί, λοιπόν, οι οποίοι εκτοξεύουν αυτή την κατηγορία οφείλουν να μας πουν ποια επιδόματα από αυτά θεωρούν ότι αδικαιολόγητα καταβάλλει η κυβέρνηση. Και, αν είναι, να μας πουν πόσο και πώς θέλουν να τα περικόψουν.

Θέλουμε να οδηγήσουμε την οικονομία σε μια τροχιά ανάκαμψης, να μπορούμε να έχουμε τη δυνατότητα, μέσα από τον πλούτο τον οποίο δημιουργούμε, να στηρίζουμε τους πιο αδύναμους συμπολίτες μας.

Αυτό θα εξακολουθεί να κάνει αυτή η κυβέρνηση και αυτή η παράταξη. Γιατί είμαστε ένα λαϊκό κόμμα, το οποίο πρώτα και πάνω από όλα ενδιαφέρεται να υποστηρίξει τα συμφέροντα, τις προτεραιότητες και τις αγωνίες όλων των Ελληνίδων και όλων των Ελλήνων, πρωτίστως αυτών που είναι λιγότερο προνομιούχοι.

Γιάννης Χρηστάκος (MEGA): Καλημέρα και από εμένα, κ. Πρόεδρε. Είμαστε 15 μήνες μετά το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών και το θέμα εξακολουθεί να απασχολεί τον δημόσιο διάλογο, ιδιαίτερα για τις έρευνες, τα όσα έγιναν και τα όσα ακολούθησαν μετά από αυτό το δυστύχημα.

Πολιτικά, η αντιπολίτευση, ο ΣΥΡΙΖΑ, έχει προαναγγείλει μια πρόταση για προανακριτική αμέσως μετά τις ευρωεκλογές. Η εξεταστική που προηγήθηκε στη Βουλή, δυστυχώς δεν έδωσε κάποιο αποτέλεσμα. Και σήμερα η εικόνα που υπάρχει είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών, κ. Πρόεδρε, πιστεύει ότι η κυβέρνηση είτε επιχείρησε να συγκαλύψει θέματα της υπόθεσης είτε το επιχειρεί ακόμα.

Θα ήθελα, λοιπόν, να μου πείτε εάν πιστεύετε ότι η κυβέρνηση έχει σταθεί στο ύψος των περιστάσεων σε ό,τι αφορά τη συγκεκριμένη υπόθεση ή θα έπρεπε να υπήρχαν και κάποια πράγματα που μπορούσαν να έχουν γίνει διαφορετικά. Ευχαριστώ.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Έχω μιλήσει πολλές φορές, κ. Χρηστάκο, γι' αυτή τη μεγάλη εθνική τραγωδία και θα το κάνω ακόμα μια φορά, με αφορμή την ερώτηση σας. Οι κατηγορίες για συγκάλυψη είναι πολύ άδικες. Είναι πολύ άδικες, διότι πρέπει να αναλογιστείτε ότι η υπόθεση αυτή τη στιγμή βρίσκεται στη Δικαιοσύνη. Υπάρχουν 34 κατηγορούμενοι αυτή τη στιγμή. Κάποιοι από αυτούς είναι προφυλακισμένοι.

Η κυβέρνηση, διά του Υπουργείου Δικαιοσύνης, προσέφερε όλες τις διευκολύνσεις στη Δικαιοσύνη, προκειμένου η δίκη για τα Τέμπη να διεκπεραιωθεί σε χρόνο ρεκόρ για τα δεδομένα της Ελληνικής Δικαιοσύνης. Θυμηθείτε πόσο μας τραυμάτισε η περιπέτεια του Ματιού.

Σας φαίνεται για συγκάλυψη αυτό; Διότι, τελικά, η Δικαιοσύνη είναι αυτή η οποία θα αποφανθεί για τις ποινικές ευθύνες όλων των εμπλεκόμενων. Της έχω απόλυτη εμπιστοσύνη. Αν κάποιοι δεν της έχουν εμπιστοσύνη, να βγουν να το πουν ανοιχτά. Θα διαπράξουν λάθος εάν το κάνουν. 'Αρα, αποκρούω για ακόμα μια φορά όλες αυτές τις κατηγορίες περί συγκάλυψης.

Να σας πω, επίσης, ότι η κυβέρνηση είναι πάντα ανοιχτή και πρόθυμη να συζητήσει στη Βουλή οποιαδήποτε ενδεχόμενη ποινική ευθύνη Υπουργών, με βάση το Σύνταγμα και τις διαδικασίες οι οποίες διέπουν ενδεχόμενη ποινική δίωξη μελών του Υπουργικού Συμβουλίου. Όμως, μέχρι στιγμής δεν έχουμε δει τίποτα σε αυτή την κατεύθυνση. Έχουμε ακούσει πολλές δηλώσεις ότι θα κατατεθεί αίτημα σύστασης προκαταρκτικής επιτροπής.

Θα επαναλάβω, για ακόμα μια φορά, ότι εφόσον το αίτημα αυτό κατατεθεί, θα συζητηθεί αμέσως στη Βουλή και η Βουλή τελικά θα αποφανθεί. Αλλά δεν μπορώ να μιλήσω για ένα υποθετικό σενάριο, χωρίς να έχω δει κανένα συγκεκριμένο κατηγορητήριο.

Είπα, μετά από αυτή τη μεγάλη εθνική τραγωδία, ότι η κυβέρνηση έχει μια μεγάλη ευθύνη, μια ευθύνη και μια ηθική υποχρέωση. Ηθική υποχρέωση είναι να διευκολύνει τη Δικαιοσύνη να κάνει την δουλειά της και δεν νομίζω ότι κανείς μπορεί να μας κατηγορήσει για το αντίθετο.

Για παράδειγμα, ξέρετε, το 2013 έγινε ένα αντίστοιχο τραγικό δυστύχημα στην Ισπανία, με 80 νεκρούς. Η δίκη ξεκίνησε πολλά χρόνια μετά και ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί. Εδώ θα ξεκινήσει σε χρόνο, επαναλαμβάνω, ρεκόρ. Με 34 κατηγορούμενους. Με ένα κατηγορητήριο το οποίο θα κριθεί τελικά από το ίδιο το δικαστήριο. Πώς ακριβώς αυτό νοείται ότι είναι συγκάλυψη; Εγώ προσωπικά δεν μπορώ να το αντιληφθώ.

Η δεύτερη υποχρέωση της κυβέρνησης είναι να εξασφαλίσει ότι μια τέτοια τραγωδία δεν θα ξαναγίνει. Να επενδύσουμε, δηλαδή, στην ασφάλεια των σιδηροδρόμων μας. Έχουμε δαπανήσει πολύ σημαντικούς πόρους για την υποστήριξη των συστημάτων τηλεδιοίκησης, τα οποία μάλιστα είχαν ολοκληρωθεί το Σεπτέμβριο, μέχρι που ο «Daniel» κατέστρεψε ένα κομμάτι της γραμμής ολοσχερώς. Αλλά έχουμε ήδη εξασφαλίσει σημαντικούς πόρους προκειμένου να επιδιορθώσουμε τις ζημιές που έγιναν και να μπορέσει η Ελληνίδα και ο Έλληνας να εμπιστευτούν ξανά το πιο φιλικό προς το περιβάλλον μέσο μαζικής μεταφοράς, που είναι το τρένο.

Αλεξάνδρα Καϋμένου (Παραπολιτικά - Απογευματινή): Καλημέρα και από εμένα, κ. Πρόεδρε. Πίσω στην κοινωνική ατζέντα θέλω να σας μεταφέρω και πάλι εγώ, και στο κομμάτι της υγείας, που αφορά όλες τις Ελληνίδες και όλους τους Έλληνες. Και, μάλιστα, ένας από τους προεκλογικούς στόχους που είχατε θέσει και εσείς ο ίδιος ήταν ο ριζικός εκσυγχρονισμός του ΕΣΥ. Όλο αυτό το διάστημα της προεκλογικής περιόδου έχετε επισκεφτεί και εσείς ο ίδιος πολλά νοσοκομεία και της Αθήνας και της περιφέρειας, βλέπετε την εικόνα.

Θα ήθελα, λοιπόν, να μου πείτε τι βαθμό θα βάζατε στην κυβέρνηση έναν χρόνο μετά την επανεκλογή της. Αν πιστεύετε ότι οι πολιτικές, όπως για παράδειγμα τα απογευματινά χειρουργεία, που είχαν προκαλέσει μάλιστα και αντιδράσεις, ήταν τελικά προς τη σωστή κατεύθυνση. Και ένα τελευταίο: αν είστε αισιόδοξος με βάση τα σημερινά δεδομένα για τον περαιτέρω εκσυγχρονισμό της υγείας μέχρι το τέλος της τετραετίας. Σας ευχαριστώ πολύ.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Επανέρχομαι στο προεκλογικό μας πρόγραμμα, κα Καϋμένου, για να επαναλάβω αυτό το οποίο είχα πει επανειλημμένως στη διάρκεια της διπλής προεκλογικής περιόδου του Ιουνίου: ότι η ριζική αναμόρφωση του ΕΣΥ είναι πρώτη κυβερνητική προτεραιότητα, με ορίζοντα προφανώς τετραετίας.

Το Εθνικό Σύστημα Υγείας στάθηκε όρθιο στη διάρκεια της πανδημίας, με σημαντική υποστήριξη από το ελληνικό κράτος. Όμως, η πανδημία προκάλεσε πολλά προβλήματα σε πολλά εθνικά συστήματα υγείας. Aγωνιζόμαστε τώρα να καλύψουμε και το χαμένο έδαφος της πανδημίας και ταυτόχρονα να ξαναστήσουμε από την αρχή ένα Εθνικό Σύστημα Υγείας, το οποίο προσέφερε πολλά στη χώρα, πλην όμως είναι σαφές ότι χρειάζεται έναν ριζικό εξορθολογισμό.

Επιτρέψτε μου να είμαι λίγο πιο αναλυτικός, γιατί τα θέματα της υγείας με απασχολούν προσωπικά πάρα πολύ. Το Εθνικό Σύστημα Υγείας χρειάζεται βοήθεια και στήριξη και ως προς το ανθρώπινο δυναμικό, όπου ξέρετε ότι γίνονται προσλήψεις, όχι με την ταχύτητα που θα θέλαμε. Αυτό είναι ένα δομικό ζήτημα το οποίο αφορά τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το ΑΣΕΠ, που πρέπει να μας απασχολήσει μετά τις εκλογές.

Υπάρχει πολύ μεγάλη καθυστέρηση από τη στιγμή που βγαίνει μία προκήρυξη μέχρι τη στιγμή που οι εργαζόμενοι προσλαμβάνονται τελικά και αναλαμβάνουν δουλειά, και αυτό δεν αφορά μόνο το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Προσλαμβάνουμε, όμως, και γιατρούς και νοσηλευτές, εξακολουθούμε να έχουμε ελλείψεις σε κάποιες ειδικότητες και αυτό είναι ένα δομικό πρόβλημα και του εκπαιδευτικού μας συστήματος: ότι δυστυχώς, παραδείγματος χάρη, δεν έχουμε αρκετούς αναισθησιολόγους αυτή τη στιγμή για να προσλάβουμε.

Δίνουμε πρόσθετα κίνητρα για να στελεχώσουμε νοσοκομεία τα οποία βρίσκονται σε απομακρυσμένες περιοχές, αλλά επενδύουμε πολύ και στον πλήρη, θα έλεγα, εκσυγχρονισμό βασικών υποδομών των νοσοκομείων μας. Ταμείο Ανάκαμψης: τμήματα επειγόντων περιστατικών σε παραπάνω από 80 νοσοκομεία και πλήρης αναμόρφωση 156 κέντρων υγείας, διαγωνισμοί οι οποίοι τρέχουν αυτή τη στιγμή που μιλάμε. Οι Έλληνες πολίτες θα δουν τα αποτελέσματα σε 18 μήνες από τώρα, γιατί τα έργα αυτά πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί έως το τέλος του επόμενου έτους, γιατί είναι έργα του Ταμείου Ανάκαμψης.

Όταν θα πάτε στο «Αττικό» Νοσοκομείο, σε ένα χρόνο από τώρα, θα δείτε μία τελείως διαφορετική εικόνα: υπερσύγχρονα τμήματα επειγόντων περιστατικών, τα οποία θα μπορούν να υποδέχονται και να περιθάλπουν ασθενείς και με τα πιο βαριά τραύματα. Αντίστοιχες παρεμβάσεις γίνονται σε πολλά άλλα νοσοκομεία.

Το Ταμείο Ανάκαμψης μαζί με το ΕΣΠΑ μάς δίνουν τη δυνατότητα να κάνουμε τη μεγαλύτερη επένδυση στον εκσυγχρονισμό -κτιριακό, μηχανολογικό, ιατροτεχνολογικό- των νοσοκομείων μας στην ιστορία του ΕΣΥ. Το βλέπουν οι πολίτες σήμερα; Όχι. Θα το δουν σε δύο χρόνια; Ναι. Διότι προφανώς τα έργα αυτά δεν μπορούν να υλοποιηθούν από τη μια στιγμή στην άλλη.

Η ψηφιακή διάσταση της υγείας, ο ψηφιακός φάκελος ασθενούς, πάλι έργο το οποίο αυτή τη στιγμή χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης. Τεράστια σημασία για τον ασθενή και για τον ιατρό να υπάρχει η συνολική πληροφορία του ιστορικού του ασθενούς σε ένα ψηφιακό εργαλείο, στο οποίο πάντα, με όλες τις δικλίδες ασφαλείας για φύλαξη προσωπικών δεδομένων, θα μπορεί να έχει πρόσβαση ο θεράπων ιατρός, αλλά και ο ίδιος ο ασθενής.

Η ηλεκτρονική συνταγογράφηση, η οποία περαιτέρω εκσυγχρονίζεται, μας δίνει σημαντικές δυνατότητες να μπορέσουμε να εξοικονομήσουμε πόρους από την φαρμακευτική δαπάνη, εντοπίζοντας περιπτώσεις υπερσυνταγογράφησης.

Και βέβαια, οι προληπτικές εξετάσεις. Επιτρέψτε μου να μιλήσω λίγο πιο πολύ γι' αυτό το ζήτημα, γιατί το πιστεύω βαθιά. Αν ρωτήσετε τους Έλληνες πολίτες την εντύπωσή τους για την υγεία, αυτόματα στο μυαλό τους έρχεται πάντα η εικόνα των νοσοκομείων.

Αλλά η υγεία δεν είναι μόνο τα νοσοκομεία. Αυτό δεν είναι άλλοθι για να μην επενδύσουμε στα νοσοκομεία μας. Σας μίλησα για το τι κάνουμε για να εκσυγχρονίσουμε τα νοσοκομεία μας, αλλά για πρώτη φορά υπάρχει μία κυβέρνηση η οποία παίρνει στα σοβαρά και την πρωτοβάθμια φροντίδα αλλά και την πρόληψη και λέει στους πολίτες: «τι θα κάνουμε για να μη φτάσουμε να αρρωστήσουμε;».

Αυτή τη στιγμή έχουμε εντοπίσει 20.000 γυναίκες με καρκίνο του μαστού, τον οποίον δεν γνώριζαν, δεν είχε διαγνωστεί, επειδή το ελληνικό κράτος πήγε τους έστειλε ένα μήνυμα και τους είπε «πηγαίντε κάντε μία δωρεάν ψηφιακή μαστογραφία». Αυτό είναι Ευρώπη, κα Καϋμένου. Όχι απλά Ευρώπη, εδώ είμαστε πρωταθλητές στην Ευρώπη, στον τρόπο με τον οποίον διεξάγουμε την προληπτική ιατρική.

Θα ακολουθήσουν και άλλα τέτοια προγράμματα: ήδη τρέχει για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, για τον καρκίνο του παχέος εντέρου, για τον καρκίνο του πνεύμονα. Και αυτά χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Έχω κουραστεί να ακούω αυτή τη συζήτηση ότι το Ταμείο Ανάκαμψης «αφορά λίγους». Πείτε το στις γυναίκες, στη γυναίκα την οποία συνάντησα που με ευχαρίστησε λέγοντάς μου ότι «μας σώσατε τη ζωή επειδή τώρα θα γίνω καλά, ενώ αν περίμενα έναν χρόνο ακόμα μπορεί να είχα μεγάλες περιπέτειες».

Αυτό, λοιπόν, σημαίνει ολιστική προσέγγιση στην υγεία και αυτό σημαίνει ουσιαστικά ένα νέο Εθνικό Σύστημα Υγείας, ανθρωποκεντρικό, το οποίο «αγκαλιάζει» την τεχνολογία και τις δυνατότητες που μας δίνει και βάζει την υγεία των πολιτών σε πρώτη προτεραιότητα.

Θα μπορούσα να μιλάω επί ώρες για το Εθνικό Σύστημα Υγείας, αλλά δεν θα κάνω κατάχρηση του χρόνου γιατί καταλαβαίνω ότι έχουμε μία ώρα μόνο στη διάθεσή μας, οπότε επιτρέψτε μου να σταματήσω εδώ. 

Βίκυ Σαμαρά (news247.gr): Κύριε Πρόεδρε, εγώ θα σας πάω στα θέματα της εξωτερικής πολιτικής. Ο Mickoski αναμένεται να αναλάβει αυτή την εβδομάδα εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, που σημαίνει ότι θα έχουμε νέα κυβέρνηση στη Βόρεια Μακεδονία μέσα σε 20 μέρες. Ξέρω ότι θα μου πείτε πως αναμένετε ποια θα είναι τελικά η επίσημη τοποθέτηση της νέας κυβέρνησης. Ήδη, όμως, βλέπουμε πως, χωρίς να αμφισβητεί τυπικά τη Συμφωνία των Πρεσπών, το VMRO επιχειρεί στην πράξη να εφαρμόσει διπλή ονομασία.

Εφόσον, λοιπόν, δεν αλλάξει στάση, θα θέσετε ζήτημα για τη Βόρεια Μακεδονία στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον στις 9-11 Ιουλίου; Η γειτονική χώρα εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ ακριβώς επειδή, υποτίθεται, λύθηκε το ονοματολογικό. Μπορεί να παραμένει μέλος του ΝΑΤΟ όταν αμφισβητεί το erga omnes; Σας ευχαριστώ.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Αναμένω από τον εντολοδόχο Πρωθυπουργό της Βόρειας Μακεδονίας να αναγνωρίσει δημόσια, με τρόπο ρητό και κατηγορηματικό, ότι σέβεται τη Συμφωνία των Πρεσπών, ότι το όνομα της χώρας του είναι Βόρεια Μακεδονία, erga omnes, στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.

Έχετε δίκιο ότι αυτή τη στιγμή αυτό το οποίο εντοπίζεται και εντοπίζουμε και εμείς είναι μια διάθεση του VMRO να αμφισβητήσει στην πράξη τη μία και ενιαία ονομασία έναντι όλων. Δεν θα το δεχτεί η Ελλάδα αυτό, κα Σαμαρά.

Βεβαίως, μιας και με ρωτάτε, θα είναι η πρώτη ευκαιρία να βρεθώ στο ίδιο φόρουμ με τον νέο Πρωθυπουργό της Βόρειας Μακεδονίας, βεβαίως και θα θέσω το ζήτημα στη Διάσκεψη Κορυφής του ΝΑΤΟ για τα 75 χρόνια από την ίδρυση της Συμμαχίας.

Και θα ενθάρρυνα, πράγματι, την ηγεσία των Σκοπίων να μην θέσει σε κίνδυνο την ευρωπαϊκή πορεία την οποία η χώρα μας έχει στηρίξει και την οποία νομίζω ότι τελικά επιθυμούν και οι ίδιοι οι πολίτες της γειτονικής χώρας. Nα αντιληφθούν ότι οι εκλογές πέρασαν, ότι ο λαϊκισμός της εξωτερικής πολιτικής μπορεί μεν να είναι ελκυστικός στο να προσελκύει ψήφους, αλλά δεν αντέχει στη δοκιμασία της άσκησης σοβαρής εξωτερικής πολιτικής όταν κάποιος αναλαμβάνει επίσημα τα καθήκοντα του.

Πιστεύω ότι θα πρυτανεύσει η λογική τελικά, κα Σαμαρά, και ότι θα υπάρξει αναγνώριση του αυτονόητου, ότι αυτή η Συμφωνία, που για εμάς είχε πολλά αρνητικά, αλλά μία από τις σημαντικές διαστάσεις της ήταν ακριβώς η μία και ενιαία σύνθετη ονομασία έναντι όλων.

Αυτό δεν μπορεί να αμφισβητηθεί στην πράξη από κανέναν. Και στέκομαι στην πράξη, γιατί ακριβώς αναφερθήκατε στις πρακτικές της κυβέρνησης και όχι κατ' ανάγκη στα λόγια.

Θα απαιτήσουμε απόλυτη συμμόρφωση στο ζήτημα αυτό. Και να τονίσω ότι δεν είμαστε μόνοι μας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή λέει ακριβώς το ίδιο πράγμα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες λένε ακριβώς το ίδιο πράγμα. 'Αρα, η Ελλάδα δεν είναι απομονωμένη. Είναι τα Σκόπια που είναι απομονωμένα, ακολουθώντας αυτή την πολιτική.

Γι' αυτό και πιστεύω ότι τελικά θα πρυτανεύσει η λογική και η Βόρεια Μακεδονία θα επανέλθει στον δύσκολο δρόμο της σύγκλισης με το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Εφόσον το πράξει αυτό, η Ελλάδα θα είναι η πρώτη που θα την υποστηρίξει σε αυτή την προσπάθεια.

Γεωργία Αποστολάκη (STAR): Καλημέρα, κ. Πρωθυπουργέ. Πάμε σε ένα θέμα που απασχολεί πάρα πολύ την ελληνική κοινωνία και είναι οι γυναικοκτονίες. Η Αστυνομία, βλέπουμε, όπως και το αρμόδιο Υπουργείο, δίνουν βάρος στο θέμα αυτό και εσείς ως Πρωθυπουργός έχετε ψηλά στις κυβερνητικές προτεραιότητές σας την ασφάλεια. Και θέλω να ρωτήσω, τι παραπάνω μπορείτε να κάνετε γι' αυτό;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Κυρία Αποστολάκη, η τραγωδία των Αγίων Αναργύρων ήταν μια γροθιά στο στομάχι και μια τραυματική, επώδυνη υπενθύμιση ότι στο ζήτημα αυτό πρέπει να κάνουμε περισσότερα και να γίνουμε καλύτεροι.

Εμείς ήμασταν οι πρώτοι που αναγνωρίσαμε ότι το πρόβλημα αυτό έχει πάρει πάρα πολύ ανησυχητικές διαστάσεις και ότι χρειάζεται μια ολιστική αντιμετώπιση του, έτσι ώστε να δώσουμε τη δυνατότητα σε κάθε γυναίκα η οποία βρίσκεται σε ένα εν δυνάμει κακοποιητικό περιβάλλον, να αναζητήσει πρώτα και πάνω απ' όλα βοήθεια. Και να εμπιστευθεί το κράτος ότι μπορεί όχι μόνο να την προστατεύσει, αλλά να τις δώσει και επιλογές να φύγει από αυτό το περιβάλλον.

Δεν χρειάζεται να απαριθμήσω όλες τις πρωτοβουλίες που έχουμε αναλάβει, αλλά είμαστε σε μια διαρκή προσπάθεια, θα έλεγα, επιμόρφωσης της Αστυνομίας, μέσα από τη δημιουργία τμημάτων ενδοοικογενειακής βίας, τα οποία είναι πρωτίστως στελεχωμένα από γυναίκες, ώστε να αντιληφθεί η Αστυνομία ότι αυτό αποτελεί μέρος της δουλειάς της. Γιατί είναι ένα καινούργιο πρόβλημα, το οποίο απαιτεί και μεγάλη εξοικείωση από την Αστυνομία, προκειμένου να μπορεί να το αντιμετωπίσει. Το ίδιο προφανώς ισχύει και στη συνεργασία Αστυνομίας με δικαστικές αρχές.

Γραμμές υποστήριξης, το «15900», το οποίο είναι διαθέσιμο 24 ώρες το 24ωρο για γυναίκες οι οποίες αισθάνονται ότι πρέπει κάπου να μιλήσουν. Το panic button έχει σώσει ζωές αυτή τη στιγμή και θα ενθαρρύνω γυναίκες που αισθάνονται ότι αυτή τη στιγμή είναι σε ένα εν δυνάμει κακοποιητικό περιβάλλον και δεν έχουν ακόμα το θάρρος ή τη δύναμη να κάνουν το επόμενο βήμα και να φύγουν από το περιβάλλον, τουλάχιστον να σπεύσουν σε ένα Αστυνομικό Τμήμα, να εγκαταστήσουν αυτή την κρυπτογραφημένη εφαρμογή, ώστε αν αισθάνονται ότι κινδυνεύουν, να μπορούν να ειδοποιήσουν την αστυνομία και να έρθει αμέσως η 'Αμεση Δράση στο σπίτι τους για να τις προστατεύσει.

Έχουμε κάνει σημαντικά βήματα. Πρέπει να κάνουμε ακόμα περισσότερα, αλλά πρέπει επίσης να δώσουμε ακόμα περισσότερες δυνατότητες και ασφάλεια στις γυναίκες που είναι θύματα κακοποίησης να μιλήσουν και να έχουν το θάρρος να κάνουν κάτι για τις ίδιες, για τα παιδιά τους. Είναι μία πραγματικότητα την οποία ουδεμία γυναίκα σήμερα μπορεί και πρέπει να αποδέχεται. Σε αυτή τη διαρκή προσπάθεια το κράτος θα είναι αρωγός και θα προσπαθούμε διαρκώς να γινόμαστε καλύτεροι, να μαθαίνουμε από τις όποιες αστοχίες.

Αλλά δεν θέλω σε καμία περίπτωση να ακυρωθεί η συνολική δουλειά η οποία έχει γίνει, που πιστεύω ότι είναι σημαντική. Εξ ου και ο αριθμός των καταγγελιών έχει εκτοξευθεί. Δεν εκτοξεύτηκε ο αριθμός των καταγγελιών επειδή κατ' ανάγκη έχουμε τόσα περισσότερα περιστατικά κακοποίησης. Πιστεύω ότι και πριν είχαμε, ενδεχομένως λιγότερα, αλλά οι γυναίκες δεν μιλούσαν. Τώρα μιλάνε και τώρα καταγγέλλουν και τώρα έχουν το θάρρος να βγουν και να πάρουν τηλέφωνο την Αστυνομία.

Δείτε μόνο τους αριθμούς για τον τελευταίο μήνα. Από τη μία είναι άκρως ανησυχητικοί, γιατί λες «μα είναι δυνατόν;». Κι όμως, πολλές φορές και στις γειτονιές ήταν γνωστά όλα αυτά και κανείς δεν μιλούσε. Τώρα οι γυναίκες μιλάνε, αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό και πρέπει να το διαφυλάξουμε και θα ζητήσω και την υποστήριξη των μέσων μαζικής ενημέρωσης, μέσα από τη δική σας δύναμη, ώστε να συνεχίσουμε να ενθαρρύνουμε τις γυναίκες να μην αποδέχονται τέτοιες συμπεριφορές.

Δημήτρης Γκάτσιος (ΕΡΤ): Καλό μεσημέρι, κ. Πρόεδρε, και από εμένα. Θέλω να έρθω σε ένα ζήτημα, το φέρνετε συχνά στην πρώτη γραμμή, είναι μία φράση κλειδί στη διάρκεια της προεκλογικής σας εκστρατείας, είναι η «σύγκλιση με την Ευρώπη».

Παρά τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, λοιπόν, η ταχύτητα απονομής στη Δικαιοσύνη παραμένει η «αχίλλειος πτέρνα», τόσο για το επενδυτικό περιβάλλον όσο και για την ίδια την εμπιστοσύνη των πολιτών προς το κράτος. Είχαμε πρόσφατα τη μεταρρύθμισή στον δικαστικό χάρτη. Θέλω να σας ρωτήσω ποιοι είναι οι στόχοι σας σε αυτό το πεδίο, ώστε να μπορέσουμε να συγκλίνουμε πραγματικά με την Ευρώπη.

Να προσθέσω και ένα ακόμη ερώτημα οικονομικού χαρακτήρα. Σας ακούω συχνά, στις τελευταίες δημόσιες τοποθετήσεις σας, να αναφέρεστε στο πρόγραμμα «Σπίτι μου», στην αγορά του Airbnb, και θέλω να σας ρωτήσω αν έχετε κάποιες περισσότερες λεπτομέρειες να μας πείτε γι' αυτές τις δύο κινήσεις που σχετίζονται και με το δημογραφικό και με τη στήριξη της νέας γενιάς και των νέων οικογενειών. Ευχαριστώ, κ. Πρόεδρε.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Η χώρα μας είναι απελπιστικά αργή στην απονομή της δικαιοσύνης. Και για να επανέλθω και στην ερώτηση που μου κάνατε πριν, κ. Τζιοβάρα, έχουμε θέσει συγκεκριμένους ποσοτικούς στόχους να φτάσουμε στον ευρωπαϊκό μέσο όρο στην τετραετία, ως προς τον χρόνο απόδοσής της. Ο νέος δικαστικός χάρτης είναι μία σημαντικότατη μεταρρύθμιση σε αυτή την κατεύθυνση.

Βρισκόμαστε στη γενέτειρα του Ελευθερίου Βενιζέλου. Ο μεγάλος αυτός Κρητικός πολιτικός δοκίμασε δύο φορές να κάνει μία αντίστοιχη μεταρρύθμιση, ουσιαστικά να ενοποιήσει τα ειρηνοδικεία και τα πρωτοδικεία, και απέτυχε. Τότε και αυτός έπεσε θύμα εσωτερικών αντιδράσεων.

Αλλά αυτή η μεταρρύθμιση, η οποία απελευθερώνει έναν σημαντικό αριθμό δικαστών για να υποστηρίξουν το έργο απονομής δικαιοσύνης σε πρώτο βαθμό, είναι πάρα πολύ σημαντική μεταρρύθμιση. Δεν ήταν καθόλου εύκολη. Υπήρξαν πολλές τοπικές αντιρρήσεις, έγινε μια πολύ ουσιαστική ζύμωση με τις τοπικές κοινωνίες, αλλά τελικά η κυβέρνηση δεν έκανε πίσω και υλοποίησε αυτή τη μεταρρύθμιση.

Παρεμβάσεις στους κώδικες τους δικονομικούς, νέα παρέμβαση η οποία θα γίνει ως προς τον τρόπο λειτουργίας του Συμβουλίου της Επικρατείας, ώστε και εκεί να επιταχυνθεί η έκδοση των σχετικών αποφάσεων, ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης, παροχή περισσότερης βοήθειας στους δικαστές.

Δικαστική Αστυνομία. Δεν ξέρω αν γνωρίζετε, το πρώτο ΦΕΚ για τη δημιουργία της Δικαστικής Αστυνομίας είναι ΦΕΚ του 1836, του Βασιλιά Όθωνα. Και τώρα η Δικαστική Αστυνομία γίνεται πράξη. Οι πρώτοι δικαστικοί αστυνομικοί θα πάνε στα δικαστήρια τον Σεπτέμβριο, εκπαιδευμένοι.

Να τι σημαίνει γινόμαστε Ευρώπη. Μπορώ να αναφέρω πολλά άλλα παραδείγματα για το τι σημαίνει τελικά σε όλα τα επίπεδα πολιτικής να γίνουμε μία πραγματική ευρωπαϊκή χώρα.

Με ρωτήσατε και για το θέμα της στέγης, στο οποίο αποδίδω πολύ μεγάλη σημασία. Είναι πολύ δύσκολο σήμερα να είσαι στο ενοίκιο -για τη μειοψηφία, γιατί η πλειοψηφία των συμπολιτών μας ευτυχώς έχει σπίτι, αλλά είναι μεγάλο το ποσοστό αυτών που δεν έχουν.

Οικονομική ανάπτυξη, άνοδος της αγοράς των ακινήτων, αυτό που είναι καλό για τον ιδιοκτήτη, είναι προβληματικό για τον ενοικιαστή. Το πρόγραμμα «Σπίτι μου» ήταν μια πάρα πολύ μεγάλη επιτυχία. Συναντώ συχνά ζευγάρια, νέους συμπολίτες μας, που μου λένε «μπαίνουμε στο σπίτι μας και αποκτάμε ένα σπίτι», πληρώνοντας μια δόση στεγαστικού δανείου η οποία είναι χαμηλότερη από όσο θα πλήρωναν εάν νοίκιαζαν το αντίστοιχο σπίτι και το σπίτι τελικά είναι δικό τους.

Η κυβέρνηση έχει πρόθεση να υλοποιήσει ένα νέο πρόγραμμα «Σπίτι μου», πολύ μεγαλύτερου βεληνεκούς, ύψους κοντά στα 2 δισεκατομμύρια ευρώ. Για να το κάνουμε αυτό πρέπει να ολοκληρώσουμε μια διαπραγμάτευση με την Ευρωπαϊκή Ένωση και να διευρύνουμε την περίμετρο των ωφελούμενων. Να πάμε, παραδείγματος χάρη, και σε ζευγάρια που είναι από 40 έως 50 ετών, τα οποία είχαν αποκλειστεί από το προηγούμενο πρόγραμμα «Σπίτι μου», αλλά ήταν, σκεφτείτε το, τα ζευγάρια τα οποία εν πολλοίς πλήρωσαν την οικονομική κρίση.

Δεν είμαι έτοιμος να εξαγγείλω κάτι οριστικό αυτή τη στιγμή, γιατί απαιτείται μια διαπραγμάτευση για αξιοποίηση πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης. Είμαι συγκρατημένα αισιόδοξος, όμως, ότι θα πετύχουμε τον στόχο μας και θα μπορούμε να κάνουμε ένα νέο πολύ μεγαλύτερο πρόγραμμα «Σπίτι μου», με πολλούς περισσότερους ωφελούμενους.

Τέλος, για το Airbnb έχουμε πει ότι μελετούμε συμπληρωματικές παρεμβάσεις για τις περιοχές εκείνες όπου υπάρχει έντονο πρόβλημα στέγης. Αυτό θα μπορούσε να πάρει το χαρακτήρα κάποιου συνολικού περιορισμού ημερών ανά έτος για τη διάθεση σπιτιών μέσα από τέτοιες πλατφόρμες.

Αλλά θέλω να τονίσω ότι η υποστήριξη της στέγης δεν εξαντλείται μόνο σε αυτές τις παρεμβάσεις. Είμαστε στα Χανιά, σε μια πόλη η οποία έχει ένα λαμπρό πολυτεχνείο. Πλην όμως, ξέρουμε πολύ καλά ότι τα ενοίκια στα Χανιά είναι ακριβά.

ΣΔΙΤ για δημιουργίες φοιτητικών εστιών σε πέντε ακαδημαϊκά ιδρύματα. Υποστήριξη των υφιστάμενων εστιών που έχουμε, κάποιες εκ των οποίων δεν είναι σε καλή κατάσταση. Επίδομα ενοικίου για τους φοιτητές. Εμείς το πήγαμε από τα 1.000 στα 1.500 ευρώ και στα 2.000 ευρώ εάν κάποιος συγκατοικήσει.

Αυτές είναι σημαντικές παρεμβάσεις, οι οποίες ελαφραίνουν το κόστος της στέγης και αποτελούν, θα έλεγα, ψηφίδες μιας συνολικής πολιτικής που έρχεται να αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα το οποίο είναι η άλλη όψη, όπως σας είπα, της ανάπτυξης.

Όταν η οικονομία ήταν στα τάρταρα και τα ακίνητα δεν είχαν καμία αξία, δεν μας απασχολούσε το θέμα της στέγης. Τώρα που η οικονομία αναπτύσσεται και τα ακίνητα αποκτούν μεγαλύτερη αξία, η άλλη όψη αυτής της θετικής εξέλιξης είναι ότι πρέπει να κάνουμε τέτοιες παρεμβάσεις για να διευκολύνουμε τους συμπολίτες μας οι οποίοι είναι στο νοίκι.

Φανή Νικηφοράκη (zarpanews.gr): Καλημέρα και από εμένα, καλώς ορίσατε. Στον χώρο της παιδείας θέλω να σας πάω, και στο θέμα του bullying. Βλέπουμε, τόσο πανελλαδικά όσο και στα Χανιά, να αυξάνονται περιστατικά τόσο bullying όσο και σχολικής βίας, ίσως όχι τόσο σε αριθμό όσο σε ένταση, σε σφοδρότητα.

Και, μαζί με αυτό, ένας αυξανόμενος προβληματισμός -εδώ στα Χανιά το βιώσαμε πολύ έντονα στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς που κλείνει τώρα-, με πολλές συνέπειες και με μια συνθήκη να διαμορφώνεται, που ενίοτε οδηγεί τις οικογένειες και στο να στρέφονται, να αναζητούν εναλλακτικές σε ιδιωτικά σχολεία, για ένα πιο οριοθετημένο περιβάλλον.

Είδαμε να παίρνετε κάποιες πρωτοβουλίες, μια καμπάνια, τη θέσπιση κάποιων μέτρων αντιμετώπισης. Ήθελα να σας ρωτήσω αν αυτά θεωρείτε ότι αρκούν. Αν θα εστιάσετε στην επιτήρηση τους, στην τήρηση τους ή αν θα δούμε έναν ευρύτερο σχεδιασμό για την ουσιαστική στήριξη του δημόσιου σχολείου.

Και, αν μου επιτρέπετε, ένα δεύτερο σκέλος, αλλά είναι ο ίδιος πυρήνας του ερωτήματος, που αφορά συγχωνεύσεις σχολείων, κυρίως στην ενδοχώρα. Θα αναφερθώ, γιατί ξέρω ότι γνωρίζετε και ο ίδιος προσωπικά, στην Κάντανο, στον Σκινές, στον Δραπανιά, και κυρίως το παράδειγμα της Γαύδου, που είχατε την ευκαιρία και ο ίδιος να το παρακολουθείτε.

Μεγάλες συνέπειες, όχι μόνο εκπαιδευτικά αλλά και κοινωνικά και οικονομικά, για τις περιοχές αυτές που θίγονται. Το ερώτημα είναι πάλι το ίδιο: αν αφορά φυσικά τον σχεδιασμό της κυβέρνησης σας, σε σχέση με τη στήριξη του δημόσιου σχολείου.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Σας ευχαριστώ για την ευκαιρία μου δίνετε να μιλήσω λίγο περισσότερο για την πολιτική μας σε θέματα που αφορούν το δημόσιο σχολείο.

Να ξεκινήσουμε από το πρώτο σκέλος του ερωτήματος σας. Το bullying είναι ένα πρόβλημα το οποίο εκδηλώνεται με πολύ μεγάλη κοινωνική ένταση, όχι μόνο στην Ελλάδα, παντού. Προφανώς έχει πολύ σύνθετες αιτίες, οι οποίες σχετίζονται σε έναν βαθμό και με την πολύ γρήγορη εξάπλωση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και αυτή την ανάγκη μερικές φορές που έχουν τα νέα παιδιά, οι έφηβοι, να μοιράζονται τέτοιου είδους πράξεις βίας μέσα από τα κινητά τους τηλέφωνα.

Η πλατφόρμα την οποία έχουμε αναρτήσει είναι ένα σκέλος μόνο μιας συνολικής πολιτικής αντιμετώπισης του ζητήματος αυτού. Αναζητήσαμε επιστημονική υποστήριξη και φτιάξαμε μια επιτροπή επιστημόνων που μας συμβουλεύει για την διαμόρφωση μιας ολιστικής πολιτικής, η οποία ακουμπά πολλά διαφορετικά σκέλη αυτού του προβλήματος.

Δεν είναι μόνο η καταγγελία, είναι τι θα κάνεις μετά την καταγγελία. Πώς θα διαχειριστείς το περιστατικό, πώς θα αντιμετωπίσεις το θύμα, πώς θα αντιμετωπίσεις τον θύτη, ο οποίος πολύ συχνά και αυτός ή αυτή μπορεί να είναι θύμα κακοποίησης και bullying. Πόσο θα ενισχύσουμε τα σχολεία μας με ψυχολόγους, ποιος θα είναι ο ασφαλής σύνδεσμος στο σχολείο ώστε το παιδί να μιλήσει. Πώς μιλάμε για τα θέματα αυτά με την οικογένεια. Τι κάνουμε στις περιπτώσεις όπου υπάρχουν προβλήματα στην οικογένεια και δεν υπάρχει αξιόπιστος συνομιλητής.

Καταλαβαίνετε ότι όλα αυτά είναι σύνθετα ζητήματα. Έχουμε, όμως, μια στρατηγική, την οποία και υλοποιούμε και την οποία είμαστε διαρκώς έτοιμοι να βελτιώσουμε. Πάντως, σκύψαμε πάνω στο πρόβλημα, το μελετήσαμε και κάνουμε το καλύτερο το οποίο μπορούμε.

Πριν έρθω στα υπόλοιπα θέματα τα οποία θίξατε, να τονίσω μία ακόμα ενδιαφέρουσα ευρωπαϊκή διάσταση των ζητημάτων αυτών, επειδή ευρωεκλογές έχουμε και τα ζητήματα αυτά θα μας απασχολήσουν πάρα πολύ την επόμενη πενταετία.

Και αναφέρομαι στη σχέση που υπάρχει μεταξύ της διάδοσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της ψυχικής υγείας των παιδιών και των εφήβων. Καθόμαστε πάνω σε μία «βόμβα», ένα πρόβλημα το οποίο τώρα αρχίζει να εκδηλώνεται με πολύ μεγάλη ένταση και είναι βέβαιον ότι θα απαιτήσει και κανονιστική παρέμβαση σε επίπεδο Ευρώπης, θέτοντας και τις πλατφόρμες προ των ευθυνών τους για τον τρόπο με τον οποίο πολλές φορές εθίζουν τα παιδιά, δίνοντάς τους συνέχεια περιεχόμενο το οποίο ξέρουν πολύ καλά ότι θα τα κρατήσει κολλημένα στην οθόνη του κινητού και βγάζοντας πολλά λεφτά από αυτή την υπόθεση.

Μπορεί να ακούγομαι λίγο αυστηρός με τα θέματα αυτά, θέλω όμως η Ελλάδα να είναι πρωταγωνίστρια την επόμενη μέρα σε μία προσέγγιση η οποία θα βάλει ένα πλαίσιο σε αυτό το ζήτημα, χωρίς να στερήσουμε τη δυνατότητα πρόσβασης στο διαδίκτυο, αλλά με κανόνες σαφείς τους οποίους οι εταιρείες θα πρέπει να σέβονται.

Και το AI Act της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μία πρώτη προσπάθεια σε αυτή την κατεύθυνση. Βλέπετε, λοιπόν, πώς συνδέονται οι ευρωπαϊκές πολιτικές με εθνικές προτεραιότητες σε έναν τομέα ο οποίος είναι απολύτως κρίσιμος. Όποιος έχει παιδιά και εφήβους ξέρει πάρα πολύ καλά αυτή τη στιγμή για τι μιλάω. Στερούμε από τη παιδιά την παιδικότητά τους, το παιχνίδι τους, τη δυνατότητα να είναι έξω επειδή περνάνε πάρα πολύ χρόνο κολλημένα μπροστά σε μία οθόνη, κατά κανόνα στην οθόνη του κινητού.

Έρχομαι τώρα στα θέματα τα οποία θίξατε που αφορούν τα σχολεία και ειδικά τα πιο απομονωμένα σχολεία. Στα σχολεία πιστεύω ότι γίνεται μια πολύ μεγάλη παρέμβαση, η οποία τώρα αρχίζει και δίνει δείγματα γραφής, μια πολιτική που υλοποιείται με πολύ μεγάλη συνέπεια εδώ και πέντε χρόνια, να δώσουμε μεγαλύτερη αυτονομία στις σχολικές μονάδες, να κάνουμε το πρόγραμμα του σχολείου πιο ενδιαφέρον.

Τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων στο Δημοτικό έχουν πάρα πολύ μεγάλη επιτυχία και αγκαλιάζονται και από τους εκπαιδευτικούς και από τα παιδιά. Τα σετ ρομποτικής που έχουμε στείλει στα σχολεία -και αυτά χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης. Οι διαδραστικοί πίνακες από την Ε' Δημοτικού μέχρι την Γ' Λυκείου -και θέλουμε να βρούμε πόρους για να πάνε σε όλες τις τάξεις και στο νηπιαγωγείο- αλλάζουν τελείως τη φύση του μαθήματος.

Το ψηφιακό σχολείο, για το οποίο ήδη έχει παρουσιαστεί η πλατφόρμα. Το ψηφιακό φροντιστήριο, το οποίο θα ξεκινήσει από το Σεπτέμβριο. Είμαστε εν μέσω πανελλαδικών εξετάσεων, υπάρχουν παιδιά όμως σε απομονωμένες περιοχές -για σκεφτείτε να είσαι ένα παιδί στον Καλλικράτη, σε ένα χωριό πολύ απομονωμένο, και το οποίο πρέπει να πάει πού για να κάνει φροντιστήριο; Αν πρέπει να έρθει στα Χανιά, μιλάμε για μιάμιση ώρα δρόμο. Η δυνατότητα, όμως, να μπορεί να έχει πρόσβαση σε ένα ψηφιακό φροντιστήριο δωρεάν, είναι μία πάρα πολύ σημαντική τομή και βοήθεια για τα παιδιά, κυρίως σε απομονωμένες περιοχές.

Έχουμε ένα σύστημα εκπαίδευσης με πολλούς δασκάλους και καθηγητές, ακριβώς γιατί πρέπει να καλύψουμε τις ιδιαιτερότητες της νησιωτικότητας και των απομονωμένων χωριών μας. Υπηρετούμε αυτή τη στρατηγική. Μέχρι και για τη Γαύδο, όπου είχαμε ένα πολύ ειδικό πρόβλημα για τις περιοχές που είναι τόσο απομονωμένες -Δημοτικό καλύπτουμε, το θέμα είναι τι γίνεται στο Γυμνάσιο-, μέχρι και στη Γαύδο επέλεξε το Υπουργείο μία λύση όπου θα στείλει τρεις καθηγητές από το πιο κοντινό σχολείο, από την Παλαιόχωρα, ώστε να γίνονται κάποια μαθήματα, τα βασικά μαθήματα, με φυσική παρουσία καθηγητή -αυτό μπορούμε και το κάνουμε για ένα παιδί, έτσι; Μιλάμε για Γυμνάσιο για ένα παιδί- και τα υπόλοιπα μαθήματα, με την επίβλεψη των καθηγητών, να γίνονται διαδικτυακά.

Είναι μία σημαντική, θα έλεγα, παροχή, η οποία γίνεται για έναν μικρό αριθμό παιδιών και γονιών, όμως δεν θέλω να αισθάνεται κανείς στην πατρίδα μας ότι επειδή επέλεξε να ζήσει σε μια απομονωμένη περιοχή, ότι δεν θα έχει πρόσβαση σε μία εκπαίδευση ποιότητας.

Να σας πω και κάτι τελευταίο, κα Νικηφοράκη; Τα παιδιά τα οποία είναι στα νησιά ή στα χωριά έχουν κατά κανόνα πολύ καλύτερη σχέση δασκάλων και καθηγητών ανά μαθητή. Αυτή είναι η πραγματικότητα, διότι είναι λίγα τα παιδιά. Είναι πρόβλημα ότι είναι λίγα τα παιδιά, θα θέλαμε περισσότερα, αλλά η αλήθεια είναι ότι όποιος έχει πάει σε απομονωμένο σχολείο ξέρει ότι οι δάσκαλοι και οι καθηγητές είναι εκεί, τα παιδιά είναι λίγα, άρα και η σχέση δασκάλου και καθηγητή με το παιδί είναι μία σχέση πολύ πιο στενή.

Και εγώ χαίρομαι πάντα, γιατί στις πανελλαδικές εξετάσεις όταν βλέπουμε τους επιτυχόντες, βλέπουμε πάντα μία ωραία γεωγραφική διασπορά. Βλέπουμε παιδιά τα οποία πηγαίνουν εξαιρετικά από κάθε γωνιά της πατρίδας μας.

Το λέω επειδή πολλές φορές «πυροβολούμε» το δημόσιο σχολείο, αλλά γίνονται πολλά σωστά πράγματα και η επένδυσή μας, όχι μόνο στο πανεπιστήμιο, αλλά στο σχολείο, το νηπιαγωγείο -το οποίο είναι διετές, θυμίζω, τώρα, με αγγλικά-, στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο συνεχίζεται και έχουμε πολλά πράγματα να κάνουμε ακόμα σε αυτή την κατεύθυνση.

Γιώργος Παπακωνσταντίνου (Action 24): Κύριε Πρόεδρε, καλησπέρα σας. Την ερχόμενη Κυριακή τέτοια ώρα θα αρχίσουμε να συζητάμε ένα από τα βασικά ζητούμενα αυτής της εκλογικής αναμέτρησης, που δεν είναι άλλο από τη συμμετοχή ή, αν προτιμάτε αντίστροφα, την αποχή.

Σε αυτή την προεκλογική εκστρατεία, που δόξα τω Θεώ μάς κρατήσατε σε φόρμα, γιατί τρέξαμε πολύ μαζί σας, σε πολλές από τις παρεμβάσεις σας, χαιρετισμούς σας, συνεντεύξεις σας, σας ακούσαμε να κάνετε επίμονες και διακριτές αναφορές στο ζήτημα της αποχής και στο πώς θα πρέπει να πολεμηθεί αυτός ο κίνδυνος για τη δημοκρατία, όπως τον έχετε χαρακτηρίσει, μεταξύ άλλων.

Θέλω να μου πείτε πόσο φοβάστε, επτά ημέρες μακριά από τις κάλπες, για το ποια τελικά θα είναι η αποτύπωση αυτών των μηνυμάτων σας, πόσο τόπο θα πιάσουν. Και, από εκεί και πέρα, να μου πείτε τι θα πρέπει να περιμένουμε σε ένα από τα όπλα που έχετε προσθέσει στο εθνικό οπλοστάσιο, την επιστολική ψήφο, διότι έχετε ήδη δώσει κάποιες ψηφίδες από το μωσαϊκό των μελλοντικών σας παρεμβάσεων σε αυτή την μεταρρυθμιστική τομή, όπως την έχετε χαρακτηρίσει.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Πάντα οι ευρωπαϊκές εκλογές είχαν λιγότερη συμμετοχή από τις εθνικές εκλογές. Δεν είναι μόνο μια ελληνική ιδιαιτερότητα, συμβαίνει παντού στην Ευρώπη. Θα σας έλεγα ότι υπάρχουν χώρες με εντυπωσιακά χαμηλά ποσοστά συμμετοχής.

Προφανώς μας απασχολεί η αποχή, διότι αυτές οι ευρωεκλογές διεξάγονται μακριά από εθνικές εκλογές και χωρίς να συμπίπτουν με δημοτικές και περιφερειακές εκλογές, οι οποίες πάντα προκαλούν μια πρόσθετη κινητοποίηση των τοπικών κοινωνιών.

Έχω κάνει πολύ μεγάλη προσπάθεια, όπως είπατε, έχω ιδρώσει τη φανέλα στην κυριολεξία -ειδικά οι προεκλογικές εκστρατείες το καλοκαίρι είναι πάντα λίγο πιο κουραστικές-, για να πείσω τους πολίτες ότι έχει μεγάλη σημασία να συμμετέχουν σε αυτές τις εκλογές, γιατί αυτά που θα γίνουν στην Ευρώπη την επόμενη μέρα τους αφορούν.

Δεν χρειάζεται να τα επαναλάβω, τα έχω πει πολλές φορές, αλλά νομίζω ότι αρχίζει και εμπεδώνεται στους πολίτες αυτή η αίσθηση ότι η Ευρώπη και το Ευρωκοινοβούλιο δεν είναι ένας αδιάφορος θεσμός. Γίνονται πράγματα εκεί τα οποία μας αφορούν την επόμενη μέρα και έχει μεγάλη σημασία να έχουμε εκπροσώπηση από ευρωβουλευτές οι οποίοι φορούν πάνω από όλα τη φανέλα της Εθνικής Ελλάδας.

Τίποτα δεν με στεναχώρησε περισσότερο, κ. Παπακωνσταντίνου, από ευρωβουλευτές οι οποίοι έβαλαν το κομματικό τους συμφέρον πάνω από το συμφέρον της χώρας. Διότι έγινε αυτό στο προηγούμενο Ευρωκοινοβούλιο. Υπήρξαν ευρωβουλευτές που ζήτησαν να περικοπούν ευρωπαϊκά κονδύλια, ξεκάθαρα, γιατί, λέει, «η Ελλάδα παραβιάζει το κράτος δικαίου».

Να μην στείλουμε τέτοιους ευρωβουλευτές, παρακαλώ πολύ, στη Βουλή την επόμενη μέρα. Τουλάχιστον να γνωρίζουν οι ευρωβουλευτές ότι πρώτα και πάνω από όλα είναι η Ελλάδα. Είναι Έλληνες ευρωβουλευτές και μετά ευρωβουλευτές της Νέας Δημοκρατίας, του ΣΥΡΙΖΑ ή του ΠΑΣΟΚ.

Τώρα, για το ζήτημα της επιστολικής ψήφου, μέχρι στιγμής -γιατί δεν έχω κανένα λόγο να αμφισβητώ ότι η διαδικασία θα ολοκληρωθεί άψογα- ήταν μια πολύ μεγάλη επιτυχία. Με πολύ μεγάλη χαρά ακούω συμπολίτες μας οι οποίοι μας λένε «γίναμε Ευρώπη και εδώ». Επανέρχομαι στο τι σημαίνει να γίνουμε Ευρώπη. Ναι, γίναμε Ευρώπη και στην επιστολική ψήφο.

Ξέρετε, μερικές φορές η εικόνα της Ελλάδας στην Ευρώπη -χρησιμοποίησα και σε μια συνέντευξη που έδωσα αυτή την παρομοίωση- θυμίζει πολύ μεγάλα παζλ τα οποία κάναμε όταν ήμασταν μικροί, με 10.000 κομμάτια. Αρχίζεις και βάζεις τα κομμάτια, το καθένα στη θέση του, παλεύεις μερικές φορές, το ένα κομμάτι δεν μπαίνει καλά, βάζεις το άλλο, και λες «τώρα τι δείχνει αυτό το παζλ;».

Σιγά-σιγά αχνοφαίνεται η εικόνα της ευρωπαϊκής Ελλάδας. Αλλά έχουμε πολλά κομμάτια ακόμα να βάλουμε στη θέση τους. Ένα τέτοιο κομμάτι μεγάλο είναι και η επιστολική ψήφος.

Αμέσως μετά τις εκλογές, θα ανοίξουμε τη συζήτηση για την επιστολική ψήφο στις εθνικές εκλογές. Υπάρχει κάτι το οποίο είναι προφανές: η επιστολική ψήφος για τους εκτός επικράτειας συμπολίτες μας, το Σύνταγμα ορίζει ότι χρειαζόμαστε 200 ψήφους. Δεν φαντάζομαι να έχουμε δυσκολία να τις βρούμε. Δεν ξέρω αν θα μας εκπλήξουν τόσο δυσάρεστα τα κόμματα της αντιπολίτευσης, αλλά μετά θα πρέπει να δώσουν πολλές εξηγήσεις στους συμπολίτες μας εκτός Ελλάδας γιατί αρνούνται αυτή την μεταρρύθμιση.

Τα πράγματα είναι πιο σύνθετα όταν μιλάμε για τους συμπολίτες μας εντός Ελλάδας, διότι εκεί υπάρχει ο σταυρός. Και προφανώς δεν μπορούμε να έχουμε δύο κατηγορίες. Ενώ για τους εκτός επικράτειας έχουμε κατοχυρώσει ότι ψηφίζουν το ψηφοδέλτιο Επικρατείας, για τους εντός δεν είναι έτσι τα πράγματα. Εκεί δεν μπορούμε να έχουμε δυο ταχύτητες ψηφοδέλτιων. Αυτό προσθέτει βαθμούς συνθετότητας στην άσκηση. Είμαστε, όμως, ανοιχτοί να διερευνήσουμε τη δυνατότητα της επιστολικής ψήφου, εφόσον αυτό είναι συνταγματικά στέρεο και τεχνικά εφαρμόσιμο και για τους εντός επικρατείας συμπολίτες μας, στις εκλογές του 2027.

Θεωρώ δεδομένο, όμως, ότι για τους εκτός επικρατείας είναι μια κατάκτηση η οποία πια πρέπει να νομοθετηθεί άμεσα και θα φέρουμε τη σχετική πρόταση νόμου στο Κοινοβούλιο τους επόμενους μήνες μετά τις ευρωεκλογές.

Μαρία Σπυριδάκη (Θέμα Κρήτης): Πρωθυπουργέ, καλησπέρα. Καλώς ήρθατε και από εμάς, από την ομάδα μας, καλώς ήρθατε στην Κρήτη. Είχα την ευκαιρία τον προηγούμενο Σεπτέμβριο, στο πλαίσιο της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, να σας ρωτήσω ποιες παρεμβάσεις θα κάνετε για τον υπερτουρισμό. Τότε είχατε μιλήσει για πρώτη φορά για τον ενιαίο φορέα διαχείρισης νερού, που δέχθηκε πολύ έντονη κριτική, κυρίως για τον τρόπο που αυτό θα γίνει, για παράδειγμα, εδώ στην Κρήτη. Θα ήθελα, λοιπόν, να μου πείτε αν υπάρχει κάποια εξέλιξη πάνω σε αυτό.

Επιπλέον, καθώς οι αριθμοί είναι αμείλικτοι σε σχέση με τον μεγάλο αριθμό τουριστών, κυρίως σε κάποια νησιά, όπως είναι η Κρήτη ή η Σαντορίνη, ποιες πολιτικές θα ακολουθήσετε για τον περιορισμό αυτού του νέου φαινομένου που ακούει στο όνομα «υπερτουρισμός». Ευχαριστώ πολύ.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Ένα σύνθετο ερώτημα, αλλά πολύ σημαντικό, και σας ευχαριστώ που μου κάνετε αυτή την ερώτηση. Καταρχάς, πρέπει να είμαστε έτοιμοι να υποδεχτούμε ένα μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών ως προς τις υποδομές μας.

Το Αεροδρόμιο του Ηρακλείου, προσγειώθηκα χθες, μου έλεγαν ότι οι πτήσεις από το εξωτερικό είναι αυξημένες κατά 16%. Το λέω αυτό γιατί κάποιοι, ο αρχηγός της αντιπολίτευσης σηκώθηκε και έφυγε από μια συνέντευξη επειδή η δημοσιογράφος του επισήμανε το αυτονόητο: ότι ο τουρισμός πάει καλύτερα φέτος από πέρυσι. Ναι, πάει καλύτερα από πέρυσι -δεν νομίζω ότι αμφισβητείται αυτό ούτε εδώ στα Χανιά- και επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία.

Χρειαζόμαστε, όμως, υποδομές για να μπορούμε να υποδεχθούμε τους επισκέπτες οι οποίοι μας επιλέγουν, ποιοτικές και ασφαλείς υποδομές. Το αεροδρόμιο προχωράει με ταχύτατους ρυθμούς. Έχουμε μια δέσμευση από τον ανάδοχο ότι θα παραδοθεί και θα τεθεί σε λειτουργία το πρώτο εξάμηνο του 2027. Αυτό μας υποχρεώνει να κινηθούμε και πολύ γρήγορα για την αξιοποίηση της έκτασης του παλιού αεροδρομίου, για να μην έχουμε τα ευτράπελα του Ελληνικού, 20 χρόνια μας πήρε μέχρι να βάλουμε μπρος το σημαντικό αυτό έργο, το οποίο ευτυχώς προχωράει τώρα με πολύ γρήγορους ρυθμούς.

Ο ΒΟΑΚ, από σαράντα κύματα, αλλά πια με απόλυτη βεβαιότητα ο δρόμος αυτός θα ολοκληρωθεί και θα είναι το τελευταίο κομμάτι στο παζλ των αυτοκινητοδρόμων, ώστε η χώρα μας να έχει ένα υπερσύγχρονο δίκτυο ασφαλών δρόμων και αυτό να επεκταθεί στην Κρήτη.

Ζητήματα διαχείρισης των νερών. Θα επιμείνω πολύ στο νερό. Το νερό είναι η μεγαλύτερη πρόκληση την οποία θα έχουμε για τις επόμενες δεκαετίες. Η κλιματική κρίση είναι εδώ, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε πολύ πιο προσεκτικοί στη διαχείριση του νερού. Και, ναι, χρειαζόμαστε σε πρώτη φάση -και το δρομολογούμε- μια ολιστική μελέτη διαχείρισης του νερού στο επίπεδο όλης της Κρήτης.

Κάνουμε λίγο στην άκρη τους τοπικούς μας ανταγωνισμούς, να δούμε πού έχουμε ζητήματα, ποιες υποδομές χρειαζόμαστε, τι μέτρα μπορούμε να πάρουμε για να εξοικονομούμε νερό. Γιατί το σπαταλούμε με πολύ μεγάλη άνεση σήμερα, όχι μόνο στην Κρήτη αλλά παντού.

Όταν θα έχουμε αυτή τη μελέτη στη διάθεσή μας, θα μπορούμε να προσθέσουμε στα σημαντικά έργα υποδομής διαχείρισης νερού που γίνονται ήδη στην Κρήτη και άλλα, αλλά μέσα από ένα συνολικό πλαίσιο, βλέποντας την Κρήτη ουσιαστικά ενιαία. Δεν έχει μια λεκάνη απορροής η Κρήτη, αλλά πρέπει να τη δούμε ενιαία, ως ένα μεγάλο, θα έλεγα, νησί. Και σε αυτή την κατεύθυνση κινούμαστε.

Θέλουμε ποιοτικότερο τουρισμό, όχι κατ' ανάγκη περισσότερο. Θέλουμε επισκέπτες οι οποίοι να έρχονται και να ξοδεύουν περισσότερα στη χώρα μας. Έτσι αυξάνονται οι μισθοί. Αν ένα ξενοδοχείο προσελκύει επισκέπτες υψηλότερων εισοδημάτων, θα αναγκαστεί να πληρώσει τους εργαζόμενούς του περισσότερο, γιατί θα χρειαστεί να προσελκύσει εργαζόμενους που να πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις. Να τους εκπαιδεύσει και να τους πληρώσει τελικά περισσότερο.

Αλλά, βέβαια, υπάρχουν περιοχές οι οποίες θα πρέπει να τις αντιμετωπίσουμε με πολύ μεγάλη προσοχή, έτσι ώστε να μην γίνουμε θύματα της επιτυχίας μας. Στην Ακρόπολη έχουμε περιορισμούς, σήμερα που μιλάμε. Μπορούμε μέχρι 20.000 επισκέπτες και μέσα από ένα σύστημα πολύ καλό, ψηφιακό, τους κατανέμουμε μέσα σε όλη την ημέρα.

Με την ίδια λογική είναι καλό να κατανείμουμε και τους τουρίστες σε όλη τη χρονιά. Η Κρήτη μπορεί να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτό. Η Κρήτη μπορεί να έχει σεζόν 12 μήνες τον χρόνο. Πλησιάζουμε, αρχίζουμε και κινούμαστε προς τη διεύρυνση της τουριστικής περιόδου, έχουμε, όμως, ακόμα σημαντικά βήματα να κάνουμε.

Και οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να είναι σύμμαχοι. Βλέπουμε περισσότερους επισκέπτες να έρχονται στα Χανιά τον Νοέμβριο ή στο Λασίθι τον Μάρτιο και είναι σημαντικό αυτό. Χρειαζόμαστε και τη βοήθεια και των επαγγελματιών του τουρισμού για να μπορέσουμε να κάνουμε πράξη αυτή την ουσιαστική διεύρυνση της τουριστικής περιόδου.

Και βέβαια, κάτι τελευταίο: πειθαρχία στη δόμηση. Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, η μεγαλύτερη μεταρρύθμιση ίσως που γίνεται από συστάσεως ελληνικού κράτους στην οργάνωση του χώρου.

Δεν είναι τυχαίο ότι αναφερόμαστε ακόμα στον νόμο του 1923. Δρόμοι, λέει, προ του 1923. Σκεφτείτε λίγο πόσο παλιές είναι αυτές οι ρυθμίσεις και πόσο σημαντική είναι αυτή η προσπάθεια που κάνουμε, σε τοπικό επίπεδο, κάθε Δήμος να έχει το δικό του πολεοδομικό σχέδιο, να ξέρουμε τι μπορούμε να χτίσουμε, πώς μπορούμε να το χτίσουμε, τι επιτρέπεται, τι απαγορεύεται.

Ο ψηφιακός χάρτης που ανακοίνωσε το ΤΕΕ πριν από κάποιες μέρες, μια τεράστια επανάσταση. Να μπορεί ο καθένας, ο μηχανικός, να κλικάρει στον υπολογιστή του και να βλέπει σε ένα οικόπεδο τι επιτρέπεται, τι απαγορεύεται, αν υπάρχουν αρχαιολογικοί περιορισμοί, αν υπάρχουν περιορισμοί πολεοδομικοί, τι πολεοδομικοί όροι υπάρχουν, αν υπάρχουν περιορισμοί περιβαλλοντικοί.

Όλες αυτές είναι πολύ σημαντικές τομές, διότι έχουμε πληρώσει στην Κρήτη το τίμημα της άναρχης δόμησης και νομίζω ότι πρέπει να το δούμε λίγο αλλιώς, πηγαίνοντας προς τα μπρος, αντιλαμβανόμενοι ότι και αυτό είναι ένα συστατικό της ελκυστικότητας του τουριστικού μας προϊόντος.

Βασίλης Φουντουλάκης (flashnews.gr): Καλημέρα, κ. Πρόεδρε, καλώς ήρθατε στην Κρήτη και από εμάς. Θα είμαι πολύ σύντομος. Θα μιλήσουμε πάλι για θέματα εξωτερικής πολιτικής και για τη βελτίωση των σχέσεων με την Τουρκία, που επιβεβαιώνεται το τελευταίο διάστημα και σε επίπεδο «χαμηλής πολιτικής» και σε επίπεδο ευρύτερης συνεργασίας, που υπάρχει πλέον και στο μεταναστευτικό με την Τουρκία.

Υπάρχουν τέσσερις συναντήσεις δικές σας με τον Πρόεδρο Erdoğan το τελευταίο διάστημα, τον τελευταίο χρόνο, οι δύο σε ανταλλαγή επισκέψεων που προέκυψαν. Πείτε μας, λοιπόν, τι αναμένετε να δούμε σε επόμενες συναντήσεις σας με τον Πρόεδρο Erdoğan, ποια είναι η στρατηγική σας, και πείτε μας αν υπάρχει κάποια εξέλιξη και στο θέμα της οριοθέτησης ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδων, στη Μεσόγειο και στο Αιγαίο. Ευχαριστώ πολύ.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Αν είχαμε εξέλιξη στο δεύτερο θέμα, φαντάζομαι ότι θα την είχατε μάθει. Και το λέω αυτό διότι η οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας είναι η βασική διαφορά που έχουμε με την Τουρκία, αλλά είναι και μία εκκρεμότητα η οποία πηγαίνει πίσω σχεδόν 50 χρόνια. Δεν είναι ένα απλό ζήτημα να λυθεί, γι' αυτό και δεν έχει λυθεί εδώ και τόσα χρόνια.

Καταγράφω όμως τη σημαντική βελτίωση στην ατμόσφαιρα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, η οποία δεν είναι απλά σημειολογική, αλλά έχει και ουσιαστικό, πρακτικό αντίκρισμα. Για 15 μήνες δεν έχουμε πρακτικά παραβιάσεις και παραβάσεις στον εναέριο χώρο μας. Δεν έχουμε υπερπτήσεις. Είναι μια σημαντική αλλαγή από πλευράς Τουρκίας και, νομίζω, το αποτέλεσμα αυτής της ειλικρινούς προσπάθειας οι δύο χώρες να έρθουν πιο κοντά.

Διαχειριζόμαστε με την Τουρκία από κοινού ζητήματα που έχουν να κάνουν με την παράνομη μετανάστευση. Και το γεγονός ότι πια έχουμε πολύ μικρό αριθμό παράνομων αφίξεων στα νησιά του Αιγαίου έχει να κάνει και με το γεγονός ότι επιχειρησιακά υπάρχει μια καλύτερη συνεργασία μεταξύ των δύο Λιμενικών και των δύο Αστυνομιών.

Η visa express στα νησιά. Δέκα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου πανηγυρίζουν στην κυριολεξία επειδή έχουν επισκέπτες όλο τον χρόνο από την Τουρκία, που μπορούν να βγάλουν μία visa μέσα σε λίγα λεπτά και να επισκέπτονται τη χώρα μας χωρίς να πρέπει να τρέχουν στη Σμύρνη και στο Προξενείο για να τους χορηγηθεί κανονική visa.

Από εκεί και πέρα, όμως, τα προβλήματα παραμένουν. Δεν είμαι αφελής. Ξέρω πολύ καλά ότι η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας δεν αλλάζει από τη μια στιγμή στην άλλη. Ξέρω ότι πάντα υφέρπει ένας τουρκικός αναθεωρητισμός, ο οποίος από την Ελλάδα πολύ απλά δεν είναι αποδεκτός, διότι η Ελλάδα δεν συζητά ζητήματα κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων, τα οποία έχουν καθοριστεί μέσα από διεθνείς συνθήκες, και αυτό είναι κάτι το οποίο το έχουμε επικοινωνήσει στην Τουρκία με κάθε τρόπο.

Όμως, ας κρατήσουμε αυτή τη σημαντική βελτίωση, η οποία και από μόνη της μας επιτρέπει να διαφωνούμε χωρίς να είμαστε, όπως έχω πει πολλές φορές, με το δάχτυλο στη σκανδάλη. Γιατί βρεθήκαμε σε μια τέτοια κατάσταση πολλές φορές, ειδικά το καλοκαίρι του 2020 τα πράγματα είχαν δυσκολέψει πάρα πολύ.

Έχουμε αρκετές περιπέτειες στην περιοχή. Ο κόσμος το 2024, η Ευρώπη το 2024 δεν είναι ίδια με την Ευρώπη του 2019. Και για να επαναφέρω τη συζήτηση πάλι λίγο στα θέματα των ευρωεκλογών, να αναλογιστούμε πόσο δύσκολα είναι τα πράγματα σήμερα: μια Ευρώπη η οποία γεωπολιτικά δοκιμάζεται, πρέπει να βρει τα πατήματά της, πρέπει να στηρίξει την ανταγωνιστικότητά της απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Κίνα, πρέπει να επενδύσει στην ευρωπαϊκή της άμυνα, γιατί κανείς δεν ξέρει τι θα γίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες. 'Αρα, ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία για ευρωπαϊκή άμυνα, κάτι το οποίο έχω προτείνει, θα έρθουν στην πρώτη γραμμή των συζητήσεων. Και αυτά με έναν τρόπο επηρεάζουν και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Για σκεφτείτε, αν η Ευρώπη κατάφερνε και χρηματοδοτούσε ευρωπαϊκά μία ενιαία αντιπυραυλική ασπίδα, αυτό προφανώς θα ωφελούσε την πατρίδα μας και θα απελευθέρωνε πόρους του Έλληνα φορολογούμενου για άλλες δράσεις, είτε άλλες αμυντικές δράσεις είτε δράσεις στην παιδεία, στην υγεία.

Για να σκεφτούμε, λοιπόν, και να αναλογιστούμε ποιοι θα τα διαπραγματευτούν αυτά την επόμενη μέρα στο Ευρωκοινοβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Ποια είναι η πολιτική δύναμη και ποια είναι η κυβέρνηση που έχει αποδείξει ότι στέκεται με αξιοπρέπεια και αξιοπιστία στην Ευρώπη όταν πρόκειται να διεκδικήσει τέτοιες σημαντικές ευρωπαϊκές πολιτικές.

Λευτέρης Κούρκουλος (Νέα Τηλεόραση Κρήτης): Καλή σας μέρα, κ. Πρόεδρε. Στην Ελλάδα οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις αντιπροσωπεύουν το 98% του συνόλου. Ξεπερνούν τις 800.000. Διαθέτουν, όμως, το 87% της απασχόλησης, δηλαδή περισσότερους από 2 εκατομμύρια εργαζόμενους.

Αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα, όπως και εσείς ξέρετε: αυξημένα λειτουργικά κόστη, έλλειψη ρευστότητας, ελλιπή χρηματοδότηση από τις τράπεζες. Η αδυναμία χρηματοδότησης, όμως, όπως λένε, δεν αφορά μόνο τις τράπεζες αλλά και τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ.

Προτίθεστε να κάνετε κάποιες αλλαγές ώστε να βγουν οι «κόφτες» από το ΕΣΠΑ και να αναθεωρηθεί το Ταμείο Ανάκαμψης ώστε να δημιουργηθούν πόροι για τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις που έχει η χώρα μας, ώστε να μπουν και εκείνες στα διάφορα προγράμματα; Κάποιες χώρες, όπως η Ιταλία και η Ιρλανδία, το έχουν κάνει. Ευχαριστώ.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχάς, αν δεν κάνω λάθος, στον αριθμό τον οποίο αναφέρατε είναι και ατομικές επιχειρήσεις. 'Αρα, οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις νομίζω ότι είναι γύρω στις 250.000. Πράγματι, όμως, είναι επιχειρήσεις οι οποίες αρκετές είναι αποκλεισμένες από ρευστότητα. Έχουν πάρα πολύ μεγάλη σημασία τα προγράμματα της Αναπτυξιακής Τράπεζας, τα οποία δίνουν τη δυνατότητα πια σε περισσότερες επιχειρήσεις να έχουν πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό.

Όμως, τα προγράμματα του ΕΣΠΑ και σε έναν βαθμό και του Ταμείου Ανάκαμψης για ψηφιακό μετασχηματισμό και ενεργειακή αναβάθμιση αφορούν και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις.

Όπως τις αφορούν και πολλά προγράμματα ψηφιακής επιμόρφωσης τα οποία έχουμε υλοποιήσει. Παραδείγματος χάρη, με μεγάλη εταιρεία τεχνολογίας έχουμε υλοποιήσει πρόγραμμα ψηφιακής επιμόρφωσης, digital marketing, σε πολύ μικρές επιχειρήσεις του τουρισμού.

Δεν σημαίνει ότι επειδή είσαι μικρός, δεν μπορείς να είσαι ανταγωνιστικός ή δεν πρέπει να επενδύεις στις σύγχρονες τεχνολογίες και στην πράσινη μετάβαση. Δίνουμε τέτοια χρηματοδοτικά εργαλεία, σημαντικά, και θέλουμε να δώσουμε ακόμα περισσότερα.

Ταυτόχρονα, όμως, αναγνωρίζουμε ότι είναι καλό και οι επιχειρήσεις να αποκτούν μεγαλύτερο μέγεθος. Γι' αυτό έχουμε δώσει κίνητρα συγχωνεύσεων, έτσι ώστε επιχειρήσεις να μπορούν να μεγαλώνουν και να αποκτούν ένα κρίσιμο μέγεθος που θα τις κάνει πιο ανταγωνιστικές. Δεν αφορά, προφανώς, όλες τις επιχειρήσεις στις οποίες αναφερθήκαμε, αφορά ένα μικρό ποσοστό τους, αλλά και αυτό είναι σημαντικό εργαλείο το οποίο πρέπει να αξιοποιηθεί από τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις.

Και να πω, τέλος, ειδικά για το ζήτημα του τουρισμού, το να είσαι μικρή επιχείρηση μπορεί να είναι πλεονέκτημα. Δεν αναζητούν πια όλοι την εμπειρία ενός πολύ μεγάλου ξενοδοχείου. Το να έχεις μια μικρή υποδομή, ένα ωραίο εστιατόριο το οποίο προσφέρει -και υπάρχουν, δόξα τω Θεώ, πάρα πολλά τέτοια- πραγματικό, ποιοτικό κρητικό, αυθεντικό κρητικό φαγητό. Βλέπετε ότι υπάρχει μια τέτοια υγιής επιχειρηματικότητα.

Δεν είναι επιχειρήσεις των 50 ατόμων, αλλά είναι επιχειρήσεις οι οποίες μπορούν να δώσουν 5-10 θέσεις δουλειάς και οι οποίες ταυτόχρονα μπορούν να δώσουν ένα καλό εισόδημα στον ιδιοκτήτη.

Και αυτές οι επιχειρήσεις πρέπει να στηριχθούν και κατεξοχήν είναι ταυτισμένες με τον τουρισμό. Το ίδιο ισχύει βέβαια και για τον αγροτουρισμό, τον αγροτικό μας τομέα, τα μικρά οινοποιεία τα οποία κάνουν τόσο ωραία βήματα. Ειδικά εδώ, στην Κρήτη, έχουμε καταπληκτικά παραδείγματα νέων επιχειρήσεων στον κλάδο του πρωτογενούς τομέα και θέλουμε όλες αυτές τις επιχειρήσεις να τις βοηθήσουμε με περισσότερα και πολύ πιο στοχευμένα εργαλεία.

Σωτήρης Μεταξάς (TV Creta): Κύριε Πρόεδρε, καλησπέρα σας. Στην Κρήτη υπάρχει σε εξέλιξη ένα πολύ μεγάλο project, αυτό του αεροδρομίου στο Καστέλι, και δρομολογείται ένα ακόμη μεγαλύτερο, αυτό του ΒΟΑΚ, που θα αλλάξουν συνολικά την αναπτυξιακή δυναμική του νησιού. Για το αεροδρόμιο υπάρχουν συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα, με τον ΒΟΑΚ όμως υπήρξαν κάποιες δυσκολίες και παρατάσεις για τα μικρά τμήματα. Και θέλω να σας ρωτήσω, για το μεγάλο τμήμα της παραχώρησης Χανιά-Ηράκλειο, αν υπάρχει κάτι νεότερο και πότε θα υπογραφεί η σύμβαση. Σας ευχαριστώ.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Πιστεύω πολύ σύντομα. Καταρχάς, είναι ένα έργο το οποίο είναι σπασμένο στα τρία. Έχουμε ένα κομμάτι που είναι ΣΔΙΤ, ένα κομμάτι που είναι δημόσιο έργο, αυτό προχωράει πιο γρήγορα από όλα, είναι το κομμάτι κοντά στη Νεάπολη. Το κομμάτι που αφορά τη Χερσόνησο θα προχωρήσει επόμενα. Και το μεγάλο έργο, η σύμβαση παραχώρησης, έχουμε πια προτιμητέο πλειοδότη και πιστεύω ότι θα υπογραφεί και αυτό πολύ σύντομα.

Μην υποτιμάμε τη μεγάλη δυσκολία, διότι κληρονομήσαμε το απόλυτο κενό στον ΒΟΑΚ, αλλά είναι ένα έργο το οποίο, όπως έχω πει πολλές φορές, είναι προσωπικό μου στοίχημα και ίσως το έργο με το οποίο ασχολούμαι και προσωπικά περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο, γιατί είναι και η τελευταία μεγάλη εκκρεμότητα που έχουμε στους οδικούς άξονες.

Επισκέφθηκα πρόσφατα τον δρόμο Πάτρας - Πύργου, θα έχει ολοκληρωθεί εντός του 2025. Ο Ε65 θα μπορέσει και αυτός να παραδοθεί εντός των επόμενων 18 μηνών. Και βέβαια, όταν μιλάμε για τον ΒΟΑΚ, μιλάμε και για την επέκταση προς την Κίσσαμο και τελικά την επέκταση προς τη Σητεία.

Όμως, το νησί δεν μπορεί να προχωρήσει με τον υφιστάμενο δρόμο. Και οι συνδέσεις με τα αεροδρόμια, η σύνδεση με το αεροδρόμιο των Χανίων, είναι μία αναπτυξιακή παρακαταθήκη, αλλά και μία παρακαταθήκη οδικής ασφάλειας. Διότι δεν ξεχνάμε τον φόρο αίματος τον οποίον έχουμε καταβάλλει στο νησί από έναν δρόμο ο οποίος έχει ξεπεραστεί πια από τις εξελίξεις.

Και βέβαια, να τονίσω ότι όσο έχουμε τον υφιστάμενο δρόμο, πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί. Δεν θα γίνει ο ΒΟΑΚ από τη μία στιγμή στην άλλη, για χρόνια ακόμα θα έχουμε το υφιστάμενο οδικό δίκτυο. Οπότε, με σημειακές παρεμβάσεις οδικής ασφάλειας, όπου αυτές πρέπει να γίνονται -και γίνονται ήδη αρκετές, τις βλέπετε-, θα πρέπει να εξασφαλίσουμε τουλάχιστον χαμηλότερες ταχύτητες, να κινούμαστε με την απαραίτητη ασφάλεια.

Μανώλης Κονσολάκης (Αντέννα Δυτικής Κρήτης): Εγώ τώρα, κ. Πρόεδρε, πρέπει να πω καλό μεσημέρι, μάλλον. Η ερώτησή μου θα επιστρέψει σε ένα θέμα στο οποίο κάνατε μία αναφορά στην αρχή των τοποθετήσεών σας. Αφορά το μεταναστευτικό, γιατί και εμάς εδώ μας απασχολεί τοπικά, καθώς πλέον οι μεταναστευτικές ροές κινούνται νότια της Γαύδου, οι θαλάσσιοι δρόμοι δηλαδή κινούνται πλέον νότια της Γαύδου.

Έχετε πει και το επαναλάβατε και σήμερα ότι σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες το μεταναστευτικό δεν αποτελεί στη χώρα μας αντικείμενο συζήτησης. Φοβάστε ότι αυτό μπορεί να αλλάξει στο μέλλον;

Και ένα δεύτερο σκέλος στην ερώτηση: θα ήσασταν διατεθειμένος να εξετάσετε κάποιες λύσεις τύπου Ρουάντας ή τύπου συμφωνίας Αλβανίας - Ιταλίας σε ό,τι αφορά το θέμα το μεταναστευτικό, καθώς υπάρχει περίπτωση στο μέλλον, εξαιτίας είτε των κρίσεων στην Υποσαχάρια Αφρική είτε της κλιματικής αλλαγής, να δούμε νέες μεταναστευτικές ροές. Και τι πρέπει να κάνει η Ευρώπη πάνω σε αυτό το θέμα;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το χειρότερο σενάριο, αλλά μπορεί να προετοιμαστεί γι' αυτό. Όχι, η Ελλάδα δεν εξετάζει, ούτε η Ευρώπη μπορεί να εξετάσει, λύσεις τύπου Ρουάντας. Εξάλλου, και η Μεγάλη Βρετανία που το δοκίμασε μέχρι στιγμής έχει φάει τα μούτρα της, διότι δεν έχει καν υλοποιηθεί αυτή η σκέψη, διότι μπήκαν εμπόδιο τα ίδια τα βρετανικά δικαστήρια.

Έχουμε μία αυστηρή αλλά δίκαιη πολιτική. Έχουμε ένα καινούριο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και στο 'Ασυλο, το οποίο σε μεγάλο βαθμό συνδιαμόρφωσε η Ελλάδα. Έχουμε ένα πλαίσιο το οποίο είναι σίγουρα καλύτερο από αυτό που ήταν πριν από πέντε χρόνια.

Από εκεί και πέρα, για τον νότιο διάδρομο, ένας από τους λόγους που έχουμε μία τόσο καλή σχέση με την Αίγυπτο είναι ακριβώς διότι ζητάμε τη βοήθεια της Αιγύπτου προκειμένου να μπορεί να κάνει επιχείρηση έρευνας και διάσωσης εντός του δικού της χώρου αρμοδιότητας, ο οποίος είναι χώρος από τον οποίον περνάνε οι βάρκες οι οποίες μερικές φορές ξεκινούν από την ανατολική Λιβύη για να καταλήξουν τελικά στη Γαύδο.

Δεν έχουμε, μην κοροϊδευόμαστε, ουσιαστική έξαρση αυτού του διαδρόμου, σε μεγάλο βαθμό και γιατί λάβαμε εμείς τα μέτρα μας. Πάντα, όμως, πρέπει να προετοιμαζόμαστε και για το χειρότερο σενάριο. Να τονίσω ότι η Ελλάδα έχει μια πολύ «βαριά» υποδομή σε κέντρα υποδοχής. Αυτή τη στιγμή, ευτυχώς, τα πιο πολλά δεν είναι γεμάτα, έχουμε πολλές κενές θέσεις. Ελπίζω να μην χρειαστεί ποτέ να την αξιοποιήσουμε.

Γιώργος Κώνστας (Χανιώτικα Νέα): Καλό μεσημέρι και από εμένα. Κύριε Πρόεδρε, θα παρέμβετε, όπως έχει ζητηθεί από πολλούς τοπικούς φορείς, για το θέμα των πυλώνων στην περιοχή του Αποκόρωνα, των πυλώνων υψηλής τάσης που θέλει να τοποθετήσει ο ΑΔΜΗΕ, αλλά και για την προστασία των ιστορικών κτιρίων στον λόφο Καστέλι; Ευχαριστώ πολύ.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχάς, για το ζήτημα των πυλώνων υψηλής τάσης, έχω υπόψη μου το ζήτημα, θα συνομιλήσω με τον ΑΔΜΗΕ -αυτό είναι κάτι το οποίο μπορώ να σας πω-, να δούμε ποιες είναι οι εναλλακτικές.

Από την άλλη, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ένας από τους λόγους που έχουμε χαμηλότερες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας είναι γιατί έχουμε πολλές ανανεώσιμες. Και οι ανανεώσιμες πρέπει να μπουν ακόμα περισσότερο στο μείγμα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό τελικά είναι καλό, μας βοηθάει με χαμηλότερους λογαριασμούς ρεύματος.

Για τον λόφο Καστέλι να πω μόνο ότι είναι ένα ζήτημα το οποίο αφορά πρωτίστως την τοπική κοινωνία και αφορά και τον ιδιοκτήτη της έκτασης. Δεν θέλω να πω κάτι παραπάνω δημόσια.

Να πω μόνο ότι αυτά τα έργα κατά κανόνα δεν μπορούν να προχωρήσουν αν δεν υπάρχει κάποια σχετική σύμπνοια, αν δεν υπάρχει κάποια στήριξη από την ευρύτερη κοινωνία. Και γενικά οι παρεμβάσεις που έχουμε κάνει, στον βαθμό που είναι ζητήματα της δικής μας αρμοδιότητας, δεν έρχονται σε σύγκρουση με την τοπική κοινωνία.

Υπάρχει σημαντική ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου των Χανίων, το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο, η χρηματοδότηση των Νεωρίων -πιστεύω ότι θα βρούμε λύση στο ζήτημα αυτό. Παρεμβάσεις -τα συζητάμε με τον Δήμαρχο, με τον οποίο έχουμε μια πολύ καλή συνεργασία-, η ολοκλήρωση της παλιάς αγοράς, έχουμε πολλά πράγματα να κάνουμε στα Χανιά.

Και βέβαια, μην ξεχνάμε ότι και αυτά, για να κλείσω με αυτό όπως ξεκίνησα, κ. Μαρινάκη, και αυτά είναι όλα ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις. Ειδικά στον πολιτισμό έχουμε πάρα πολλά έργα σε όλη τη χώρα και τα έργα αυτά έχουν πάντα και τη χρηματοδότηση και την ευρωπαϊκή σημαία πάνω τους, διότι είναι έργα τα οποία χρηματοδοτούνται από ευρωπαϊκά κονδύλια.