Η προτροπή “μίλα”, σε ένα παιδί που υφίσταται αφόρητη βία -κυρίως ψυχολογική- από τους συμμαθητές του, αλλά και ξυλοδαρμούς, δεν θα μετριάσει το άγχος και την ανασφάλειά του ούτε θα το κάνει να μιλήσει. Πολλές φορές αυτός που θα σπάσει τη σιωπή του και θα καταγγείλει είναι ο γονιός, καθώς το σχολείο δεν θα θέλει να στιγματιστεί, όπως λένε στην “Ε” έμπειροι αξιωματικοί της Αστυνομίας - οι οποίοι διαπιστώνουν ότι δεν βγαίνουν πολλά τέτοια περιστατικά προς τα έξω.

Η επιμελήτρια Ανηλίκων Αγγελική Ρουμελιώτου, δίνοντας τη δική της αποτύπωση για το θέμα, επισημαίνει ότι το μήνυμα που χρειαζόμαστε είναι το “άκουσε” - και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την αναγκαιότητα παρεμβάσεων μέσα στα σχολεία. Την ανάγκη συνεργασίας μεταξύ σχολείου και οικογένειας για τον περιορισμό του φαινομένου τονίζει η επιστημονικά υπεύθυνη του ΚΕΠΕΠΨΥ, Φωτεινή Βλαχοπουλιώτη.

ΠΑΙΔΙΑ ΘΥΤΕΣ, ΘΥΜΑΤΑ ΒΙΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΙΔΙΑ

Η κ. Ρουμελιώτου, μέσα από την εμπειρία της ως κοινωνική λειτουργός, περιγράφει ότι “ποτέ δεν συνάντησε παιδί με εκφοβιστικές συμπεριφορές, που να μην κουβαλά ένα περίεργο δισάκι από το δικό του περιβάλλον”. Η βία, λοιπόν, η παραμέληση, η συναισθηματική απόσυρση γεννά καινούρια βία, που το παιδί θύτης κουβαλά από το οικογενειακό περιβάλλον στο σχολείο.

“Φανταστείτε ότι ο θύτης βιώνει το σχολείο σαν μια θεατρική πράξη, στο πλαίσιο της οποίας μπορεί να εκφράσει όλο αυτό που ήδη ενυπάρχει μέσα του - άρα, αν δεν ασχοληθούμε δραστικά και ουσιαστικά με το παιδί που εκφοβίζει για να αποκωδικοποιήσουμε τους λόγους που το κάνει, να ξέρετε ότι, ακόμη κι αν το αποκόψουμε από το παιδί που έχει στοχοποιήσει, θα κατευθυνθεί αλλού για να εκτονώσει τον προβληματικό κώδικα επικοινωνίας που έχει εσωτερικεύσει”, αναφέρει η ίδια.

Και για αυτά τα παιδιά, η λύση δεν είναι να αποβληθούν από το σχολείο, γιατί έτσι “τις περισσότερες φορές, απλά το στέλνουμε σε αναδιοργάνωση και επιστροφή με μεγαλύτερη δυναμική. Ενδεχομένως δε, μπορεί να χάσουμε και την «ευκαιρία» μας να παρέμβουμε ουσιαστικά και μακροπρόθεσμα”, σημειώνει.

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΡΙΖΑ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ

Το σίγουρο είναι ότι “πρέπει να γίνει συστηματική δουλειά, όχι με το σύμπτωμα, αλλά με τη ρίζα του κακού”, λέει η επιμελήτρια. Και προτρέπει “να δώσουμε βαρύτητα, όχι μόνο στο «μίλα», που κυριαρχεί ως μήνυμα σε όλα τα φαινόμενα βίας και έχει βέβαια τεράστια αξία, αλλά και στο «άκου» και το «σκέψου» των επαγγελματιών που καλούνται να παίξουν καθοριστικό ρόλο”. Γιατί οι επαγγελματίες, κοινωνικοί λειτουργοί ή ψυχολόγοι, είναι αυτοί οι οποίοι “καλούνται να σκεφτούν τι κρύβεται «πίσω από τις κουρτίνες» σε όλη τη δυναμική της κατάστασης”.

Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι το ΚΕΠΕΠΨΥ ως φορέας πρόληψης, σε συνεργασία με την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, υλοποιεί κάποιες παρεμβάσεις στα σχολεία. Αυτές οι παρεμβάσεις, όπως μας λέει η κ. Βλαχοπουλιώτη, αφορούν ενημερωτικές συναντήσεις, βιωματικές ομάδες και εργαστήρια επικοινωνίας με τους μαθητές, εντός του σχολικού πλαισίου. Η θεματολογία τους έχει να κάνει με “θέματα αυτοεκτίμησης, διαχείρισης συναισθημάτων, ενίσχυσης της ομαδικότητας και της συνεργασίας, με στόχο την ενίσχυση ενός θετικού κλίματος μέσα στην τάξη”, αναφέρει.

Παράλληλα, “το ΚΕΠΕΠΨΥ υλοποιεί για τους γονείς σεμινάρια και βιωματικές ομάδες, όπου συζητιούνται θέματα όπως «Πώς καλλιεργούμε την αυτοεκτίμηση στα παιδιά μας», «Ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ γονέων και παιδιών» κ.λπ.”.

ΔΟΥΛΕΙΑ ΣΕ ΤΡΕΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ

Η Αγγελική Ρουμελιώτου θεωρεί ότι αποτελεί βασική προτεραιότητα η δουλειά προς τρεις κατευθύνσεις: α) προς το παιδί που εκφοβίζεται, β) προς το παιδί που εκφοβίζει και γ) στην αθέατη δύναμη, που είναι το κοινό. Σε κάθε περίπτωση πάντως, τονίζει ότι αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα δραστικά, θα πρέπει να απαιτήσουμε συστηματική και σταθερή παρουσία εξειδικευμένων ειδικών στα σχολεία, “για να δουλέψουν εις βάθος στα τρία αυτά επίπεδα, με όλους τους πρωταγωνιστές και τις συλλογικότητες που εκπροσωπεί ένα παιδί, ώστε να πετύχουμε και άμεση αλλά και μακροπρόθεσμη παρέμβαση”.

Η μία λοιπόν από τις τρεις παρεμβάσεις είναι αυτή προς το παιδί που εκφοβίζεται, αλλά “και προς όλο το σύστημα του, οικογενειακό, σχολικό, κοινωνικό”. Το παιδί αυτό “έχει κώδικες τους οποίους πρέπει να διαβάσει ο επαγγελματίας ώστε να το τονώσει ψυχικά, να το ενδυναμώσει για να κάνει τους κατάλληλους χειρισμούς”. Γι’ αυτό και “το «μαζί» εδώ έχει μεγάλη σημασία - κι όχι το «εγώ αντί για σένα», που ουσιαστικά αποδυναμώνει ακόμη περισσότερο ένα παιδί”.

Η κ. Ρουμελιώτου φέρνει μάλιστα ως παράδειγμα πόσο πιο προβληματική κάνουν την κατάσταση οι γονείς που... μαλλιοτραβιούνται έξω από τα σχολεία με άλλους γονείς για διαφορές των παιδιών τους, με αποτέλεσμα “τα παιδιά να ντρέπονται να βγουν ακόμη και στην αυλή του σχολείου την επόμενη ημέρα”.

ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΕΚΦΟΒΙΖΕΙ

Η έτερη παρέμβαση θα πρέπει να είναι, σύμφωνα με την επιμελήτρια ανηλίκων Καλαμάτας, προς το παιδί που εκφοβίζει. Και τονίζει ότι δεν αναφέρεται στις περιστασιακές και απομονωμένες συγκρούσεις, που έχουν άλλο χαρακτήρα και λειτουργία, αλλά στη συστηματική βία κάθε μορφής. Το παιδί που εκφοβίζει “φέρνει στο σχολείο ή στην ομάδα κάτι που κουβαλά από το πρωτογενές περιβάλλον του (σ.σ. το οικογενειακό)” - το οποίο συνήθως είναι “κάτι διαταραγμένο σε επίπεδο επικοινωνίας, και το παιδί «αναλαμβάνει» αυτό που κουβαλά από την οικογένεια να το ακουμπήσει στο σχολείο”. Και θα το κάνει “με επίσης διαταραγμένο τρόπο, αφού δεν έμαθε ή δεν μπορεί ή δεν αντέχει να το κάνει αλλιώς”. Ετσι, “θα επιλέξει κάποιον ασυνείδητα και θα διοχετεύσει σ' αυτόν την επιθετικότητά του - και για να σταματήσει χρειάζεται συστηματική δουλειά ώστε να κατανοήσει, να  μετουσιώσει, να εκπαιδευτεί σε νέα μοντέλα επικοινωνίας, να συνειδητοποιήσει”.

Χρειάζεται όμως και “συστηματική δουλειά με την οικογένειά του, που είναι η βασική πηγή ενέργειας, θετικής και αρνητικής”.

Η ΑΘΕΑΤΗ ΔΥΝΑΜΗ

Τέλος, η κατεύθυνση της τρίτης παρέμβασης “θα πρέπει να είναι η αθέατη δύναμη, που είναι το κοινό. Οι θεατές”, λέει η Αγγελική Ρουμελιώτου. Και προσθέτει ότι “πολλές φορές, όλα γίνονται για τα μάτια του κοινού, που σιωπηρά αποδέχεται ή χειροκροτεί ή ενισχύει άθελά του τον εκφοβιστή, νομιμοποιώντας τον στη συνέχιση της διαταραγμένης συμπεριφοράς του. Και εδώ πρέπει να γίνει συστηματική δουλειά, ώστε να απομυθοποιηθεί η έννοια της πλάκας ή της εκφοβιστικής εξουσίας”, τονίζει καταλήγοντας.