θα μιλήσουν οι: Γιώργος Γιαξόγλου, αρχιτέκτονας ΕΜΠ, η Δρ. Μαρία Θεοδώρου, PhD (AA), αρχιτέκτων ΤΕΕ/ARB/RIBA, και ο Ηλίας Μπιτσάνης, δημοσιογράφος, συγγραφέας, ερευνητής της τοπικής ιστορίας, ο οποίος θα συντονίσει και την συζήτηση.
Λίγο πριν από την ενδιαφέρουσα εκδήλωση, η Δρ. Μαρία Θεοδώρου, απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τις σημαντικές ιστορικές αρχιτεκτονικές πτυχές της Καλαμάτας που την έχουν εντυπωσιάσει, δήλωσε: "Η Καλαμάτα, όπως και οι περισσότερες ελληνικές πόλεις, έχει μια συνεχή κατοίκηση, και τα κτίσματα διαφορετικών εποχών αποτελούν την υλικότητα της ιστορίας τους. Ένα αρχείο που επιμένει να υπάρχει, αλλά συχνά καταστρέφεται. Επισκέφτηκα πρώτη φορά την Καλαμάτα τον Οκτώβριο του 1985 ως συντονίστρια ενός τρίμηνου ευρωπαϊκού προγράμματος για την εκπαίδευση αρχιτεκτόνων, μηχανικών και τεχνιτών στη συντήρηση κτιρίων. Αυτό που με εντυπωσίασε δεν ήταν τόσο τα κτίρια, που μπορεί να ήταν πολλά και σημαντικά, αλλά κυρίως η συστηματική προσπάθεια του Δήμου Καλαμάτας – και του τότε Δημάρχου κ. Σταύρου Μπένου – να διατηρήσει και να επαναχρησιμοποιήσει μέσω σημαντικών πολιτιστικών πρωτοβουλιών αυτό το υλικό αρχείο της πόλης.
Γρήγορα αντιλήφθηκα ότι η πλειονότητα των κατοίκων της πόλης ήταν ενάντια στην κήρυξη των κτιρίων ιδιοκτησίας τους ως διατηρητέα και τις δεσμεύσεις που τη συνόδευαν. Αυτό συνέβαινε σε πολλές πόλεις στην Ελλάδα, όπου το υλικό αρχείο των κτισμάτων αφέθηκε να καταστραφεί ως συνέπεια αντιδράσεων των ιδιοκτητών, εργολαβικών συμφερόντων και έλλειψης Δημοτικών πρωτοβουλιών. Ως ξένη στην πόλη σας, είχα το πλεονέκτημα μιας 'αντικειμενικής επιστημονικής' αντίληψης/κατανόησης του αρχιτεκτονικού πλούτου, και για αυτό το λόγο ο δήμαρχος μου ανέθεσε την μυστική αποστολή της καταγραφής των αξιόλογων κτιρίων, με στόχο τη μελλοντική κήρυξή τους ως διατηρητέα. Η μελέτη μου παραδόθηκε στο Δήμο τον Μάρτιο του 1986, και αναχώρησα από την Καλαμάτα έχοντας ολοκληρώσει την αποστολή μου σε διάστημα τριών μηνών εντατικής και βασικά μοναχικής εργασίας".
Η Δρ. Μαρία Θεοδώρου ανέφερε ότι: "Η ίδια η μελέτη συνιστά ένα αρχείο, δηλαδή ένα συστηματικό μνημονικό μηχανισμό στον οποίο έχουν καταγραφεί με συστηματικό τρόπο 225 αξιόλογα κτίρια διάφορων εποχών της περιόδου 1880-1930. Η μελέτη περιλαμβάνει επίσης την οριοθέτηση του ιστορικού κέντρου με βάση τα δεδομένα της καταγραφής. Η αποτύπωση αξιόλογων κτιρίων εντός του αστικού ιστού, μόλις μερικούς μήνες πριν από το σεισμό που προκάλεσε την ολοσχερή καταστροφή 83 από τα 225 καταγεγραμμένα κτίρια και μεταβολή του ιστού της πόλης, συνιστά σημαντική πηγή ιστορικών πληροφοριών για μελλοντική έρευνα. Από όσο γνωρίζω, έχει χρησιμοποιηθεί ως μελέτη αναφοράς από μελετήτριες και μελετητές στις δεκαετίες που ακολούθησαν, αναδεικνύοντας πτυχές και δυνατότητες αυτού του μνημονικού αρχείου με διαφορετικούς τρόπους. Για παράδειγμα, η συνάδελφος κ. Παναγιώτα Κουράκλη, στα πλαίσια των μεταπτυχιακών σπουδών της, επεξεργάστηκε περαιτέρω τα δεδομένα της μελέτης, μετέφερε τις πληροφορίες σε ψηφιακούς χάρτες και συνεχίζει την επεξεργασία και εμπλουτισμό των δεδομένων. Ο κ. Ηλίας Μπιτσάνης, δημοσιογράφος, συγγραφέας, ερευνητής της τοπικής ιστορίας και ο κ. Σωτήρης Θεοδωρόπουλος, διοργανωτής της σημερινής εκδήλωσης, έχουν αξιοποιήσει τη μελέτη ως οδηγό για ιστορικές διαδρομές στην πόλη". Συνεχίζοντας, είπε: "Αν και συμμετείχα αμέσως μετά το σεισμό στην ομάδα εργασίας για την κήρυξη των διατηρητέων κτιρίων, η σημερινή εκδήλωση στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Αρχιτεκτονικής είναι αφορμή να βρεθώ στην Καλαμάτα μετά από σχεδόν 37 χρόνια και να συζητήσω με τους κατοίκους που θα την παρακολουθήσουν. Θα χρησιμοποιήσω επίσης την ευκαιρία για να θέσω σημερινά ζητήματα σχετικά με τη ιστορική μνήμη και την έννοια/πρακτικές της ‘διατήρησης’ των κτιρίων, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της φεμινιστικής ‘φροντίδας’ για την κλιματική αλλαγή που ξεπερνά το τοπικό και αντιμετωπίζει τα ζητήματα στην κλίμακα του πλανήτη".
Η συζήτηση φαίνεται ότι θα είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και διαφωτιστική για όλους τους συμμετέχοντες.
Κ.Δρ.
