Την αποτροπή αυτής της σύγχυσης αρμοδιοτήτων του δημάρχου και πιθανής αδικίας στο επίπεδο του α’ βαθμού τοπικής αυτοδιοίκησης, ανέθεσε ο νομοθέτης στο Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης. Τα “παράπονα” των άμεσα θιγόμενων πολιτών και επιχειρήσεων που αφορούν στις διαφορές τους με τις υπηρεσίες, τα νομικά πρόσωπα και τις επιχειρήσεις του δήμου δεν χρειάζεται να απευθύνονται πλέον στο δήμαρχο, δηλαδή στα όργανα που ασκούν την διοίκηση του δήμου, αλλά στο Συμπαραστάτη του Δημότη - Πολίτη και της Επιχείρησης. Το δημοτικό συμβούλιο, ο δήμαρχος, οι αντιδήμαρχοι, οι δημοτικές επιτροπές κ.λπ. εξακολουθούν βεβαίως να φέρουν την ευθύνη της λήψης των αποφάσεων, ατομικών και κανονιστικών, σύμφωνα με το ισχύον κάθε φορά νομικό πλαίσιο. Αλλά οι θιγόμενοι πολίτες δεν χρειάζεται να φτάσουν μέχρι εκεί για να λύσουν την προσωπική τους διαφορά με τις υπηρεσίες του δήμου.
Ο Συμπαραστάτης του Δημότη - Πολίτη και της Επιχείρησης είναι, επομένως, ο ανεξάρτητος διαμεσολαβητής, θεσμικό όργανο της Πολιτείας, ο οποίος ενεργεί, κατόπιν γραπτών αιτημάτων και παρεμβάσεων των πολιτών ή των επιχειρήσεων, στα πλαίσια ελέγχου της λειτουργίας της τοπικής αυτοδιοίκησης. Δέχεται τις παρατηρήσεις και καταγγελίες (παράπονα) των δημοτών - πολιτών και των επιχειρήσεων που προκύπτουν κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων των οργάνων και του προσωπικού των δήμων. Συμβουλεύει επίσης τα δύο μέρη (δημότες - δήμους), υποδεικνύοντας τρόπους για την εξωδικαστική επίλυση της τυχόν διαφοράς τους.
Σύμφωνα με το άρθρο 77 του νόμου 3852/2010 ο ορισμός του είναι υποχρεωτικός σε δήμους άνω των 20.000 κατοίκων. Δυστυχώς μέχρι σήμερα η διάταξη αυτή δεν έχει υλοποιηθεί από τους τέσσερις δήμους της Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου που ξεπερνούν το όριο των 20.000. Αποτελεί, επομένως, πλέον αδήριτη ανάγκη η εισαγωγή του, το συντομότερο δυνατόν.
Ο Συμπαραστάτης, ωστόσο, δεν έχει την εξουσία και αρμοδιότητα να επιβάλει δεσμευτικά το αποτέλεσμα της κρίσης του ούτε ακυρώνει τα δικαιώματα του πολίτη για την προσφυγή του στο Συνήγορο του Πολίτη ή τη δικαστική επίλυση των διαφορών. Ο νέος θεσμός, όμως, παρέχει έναν πρώτο εναλλακτικό μηχανισμό στους άμεσα ενδιαφερόμενους για την ικανοποίηση των δικαιωμάτων τους, με μια πιο ταχεία, διαφανή και δωρεάν παρεχόμενη υπηρεσία διαμεσολάβησης. Είναι ο γνωστός στην υπόλοιπη Ευρώπη ως θεσμός του Ombudsman.
Στόχος του θεσμού δεν είναι η επιβάρυνση με μια νέα γραφειοκρατική δομή και πρόσθετα έξοδα για τους δήμους, αλλά αντιθέτως η ταχεία, δίκαιη και δωρεάν επίλυση των προβλημάτων μη καλής και επαρκούς διοίκησης που αντιμετωπίζουν οι πολίτες και οι επιχειρήσεις, στις σχέσεις τους με την διοίκηση του δήμου.
