Είναι χαρακτηριστικό ότι μιλώντας η “Ε” με τον Τομέα Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης HELMEPA-Ελληνική Ενωση Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος για τις επιπτώσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον και κατ’ επέκταση στον άνθρωπο από τον κατακλυσμό των πλαστικών και των σκουπιδιών, μας ανέφεραν ότι μόνο το 2017 εθελοντές μάζεψαν από παραλίες 65.069 γόπες και 78.593 πλαστικά απορρίμματα.
Οσον αφορά τη δραστηριότητα της HELMEPA στο νομό αξίζει να σημειωθεί ότι από το 1993 μέχρι σήμερα, περισσότεροι από 7.200 μαθητές 92 σχολείων της Μεσσηνίας έχουν πραγματοποιήσει 4.000 περιβαλλοντικές δράσεις ως μέλη της Παιδικής HELMEPA υπό την καθοδήγηση 250 εθελοντών εκπαιδευτικών, βοηθώντας έτσι και στην περιβαλλοντική αφύπνιση και δραστηριοποίηση των τοπικών κοινωνιών. Και ο επίτιμος πρόεδρός της εξάλλου, ο αείμνηστος καπετάν Βασίλης Κωνσταντακόπουλος πίστευε στα παιδιά και συχνά έλεγε πως η καλύτερη επένδυση είναι η επένδυση στη νέα γενιά, γιατί με την περιβαλλοντική γνώση τούς δίνουμε τα μέσα να αγωνιστούν τα ίδια για ένα καθαρό περιβάλλον.
- Καλοκαίρι, πάμε στη θάλασσα και παντού υπάρχουν πλαστικά και γόπες τσιγάρων. Πώς καταλήγουν στις παραλίες, στην επιφάνεια και στον πυθμένα, πέρα από την ανθρώπινη δραστηριότητα στην παραλία;
“Αυτή η εικόνα που αντικρίζουμε στις ελληνικές παραλίες είναι μια μικρογραφία του παγκόσμιου προβλήματος της θαλάσσιας ρύπανσης με πλαστικά, χάρτινα, μεταλλικά και άλλα αντικείμενα να υπάρχουν παντού στην επιφάνεια της θάλασσας και κάτω απ’ αυτήν, στις ακτές και στο βυθό. Οταν βλέπουμε το πρόβλημα σε αριθμούς, μπορούμε να καταλάβουμε το μέγεθός του έως ένα βαθμό, καθώς σύμφωνα με στοιχεία του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP), υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 8 εκατομμύρια κομμάτια απορριμμάτων καταλήγουν στη θάλασσα κάθε μέρα.
Ουσιαστικά, αυτό που βλέπουμε εμείς στις ακτές μας είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, ένα μικρό μέρος του προβλήματος, αφού το 15% των απορριμμάτων που καταλήγουν στη θάλασσα ξεβράζονται στις ακτές, ένα υπόλοιπο 15% επιπλέουν και το μεγαλύτερο ποσοστό (70%) καταλήγουν στο βυθό. Το πρόβλημα αυτό το αντιλαμβανόμαστε από τα στοιχεία που στέλνουν στη HELMEPA οι εθελοντές δύτες που πραγματοποιούν υποβρύχιους καθαρισμούς, καθώς είναι εκατοντάδες τα κιλά που συλλέγουν και ανασύρουν στην επιφάνεια.
Πώς καταλήγουν όμως όλα αυτά τα απορρίμματα στη θάλασσα; Το 80% των απορριμμάτων που καταλήγουν στη θάλασσα προέρχεται από χερσαίες δραστηριότητες. Πέρα από την άμεση απόρριψη λόγω άγνοιας ή αδιαφορίας, τα απορρίμματα μπορούν να καταλήξουν στο θαλάσσιο περιβάλλον εξαιτίας της ελλιπούς διαχείρισης στη στεριά, κυρίως από τα μη ολοκληρωμένα σχέδια διαχείρισης απορριμμάτων και τις παράνομες χωματερές. Επίσης, μπορούν να μεταφερθούν εύκολα μέσω της βροχής, των ανέμων, των ποταμών και των αποχετεύσεων. Το υπόλοιπο 20% προέρχεται από θαλάσσιες δραστηριότητες, οι οποίες περιλαμβάνουν τις δραστηριότητες της εμπορικής ναυτιλίας, καθώς και από σκάφη αλιευτικά ή αναψυχής”.
- Ποιες οι επιπτώσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον και κατ' επέκταση στον άνθρωπο από την αλόγιστη χρήση πλαστικών;
“Οι επιπτώσεις είναι σοβαρές γιατί οι χρόνοι διάλυσης των πλαστικών είναι πολύ μεγάλοι σε σχέση με τα οργανικά απορρίμματα ή απορρίμματα από πιο φυσικά υλικά. Τα πλαστικά απορρίμματα αποτελούν το νούμερο ένα κίνδυνο κυρίως λόγω αυτής της ανθεκτικότητάς τους. Τα στερεά απορρίμματα αποτελούν απειλή για την ανθρώπινη υγεία και τη θαλάσσια πανίδα: υπολογίζεται ότι πάνω από ένα εκατομμύριο θαλασσοπούλια, 100.000 θαλάσσια θηλαστικά και θαλάσσιες χελώνες πεθαίνουν κάθε χρόνο παγιδευμένα σε απορρίμματα ή τρώγοντάς τα. Επιπλέον, τα απορρίμματα υποβαθμίζουν το παράκτιο περιβάλλον και έχουν οικονομικό αντίκτυπο στις τοπικές κοινωνίες μέσω της μειωμένης τουριστικής κίνησης και της ζημιάς που προκαλούν σε αλιευτικά δίχτυα.
Οσον αφορά στο πλαστικό, ως συνθετικό συστατικό, δεν βιοδιασπάται. Αντίθετα, με την έκθεσή του στον ήλιο και τη διαδικασία της φωτοδιάσπασης διαλύεται σε μικρότερα κομμάτια, γνωστά και ως μικροπλαστικά. Αν και οι πιθανές αρνητικές επιπτώσεις είναι λιγότερο προφανείς από αυτές των μεγαλύτερων πλαστικών απορριμμάτων, η απελευθέρωσή τους στους ωκεανούς έχει σημαντικές συνέπειες. Υπάρχουν ανησυχίες για την ανθρώπινη υγεία και η έρευνα σε αυτόν τον τομέα όλο και αυξάνεται λόγω της συσσώρευσης μικροπλαστικών στην τροφική αλυσίδα και της απορρόφησης τοξικών ουσιών στο πλαστικό, καθώς αυτό ταξιδεύει στο θαλάσσιο περιβάλλον. Αυτά λοιπόν τα μικροπλαστικά που περιέχουν επικίνδυνες χημικές ουσίες εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα από τα χαμηλότερα επίπεδα και βιοσυσσωρεύονται στους μεγαλύτερους θηρευτές, συμπεριλαμβανομένου φυσικά και του ανθρώπου”.
- Η HELMEPA και η HELMEPA JUNIOR έχουν μια ενεργή παρουσία στη Μεσσηνία μέσα από συνεργασίες με φορείς και συλλόγους. Μπορούμε να κάνουμε μια σύντομη αναφορά σ' αυτές τις συνέργειες, αλλά και στην εικόνα που τυχόν υπάρχει για το πόσο επιβαρυμένες είναι οι θάλασσες της Μεσσηνίας από πλαστικές ύλες;
“Από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 η HELMEPA έχει οργανώσει επανειλημμένα στην Καλαμάτα περιβαλλοντικές εκθέσεις για παιδιά και σεμινάρια για ναυτικούς στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών προγραμμάτων MEDSPA και LIFE. Επίσης, το 2005 με πρωτοβουλία του αείμνηστου επίτιμου προέδρου της καπετάν Βασίλη Κωνταντακόπουλου, η HELMEPA συνδιοργάνωσε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο Πεταλίδι τριήμερη συνάντηση εμπειρογνωμόνων από 19 ευρωπαϊκές χώρες με θέμα το σχεδιασμό για την αντιμετώπιση πετρελαιοκηλίδας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ξεχωριστή θέση στη σχέση Μεσσηνίας-HELMEPA έχει η λειτουργία του προγράμματος Παιδική HELMEPA, που υποστήριξε θερμά ο καπετάν Βασίλης και συνεχίζει να στηρίζει η οικογένεια Κωνσταντακόπουλου. Από το 1993 μέχρι σήμερα, περισσότεροι από 7.200 μαθητές 92 σχολείων της Μεσσηνίας έχουν πραγματοποιήσει 4.000 περιβαλλοντικές δράσεις ως μέλη της Παιδικής HELMEPA υπό την καθοδήγηση 250 εθελοντών εκπαιδευτικών, βοηθώντας έτσι και στην περιβαλλοντική αφύπνιση και δραστηριοποίηση των τοπικών κοινωνιών. Επιπλέον, χιλιάδες είναι οι εθελοντές από σχολεία και τοπικούς φορείς που συμμετέχουν στις ετήσιες εκστρατείες καθαρισμού ακτών της HELMEPA κάθε άνοιξη και φθινόπωρο. Εκτός από το συμβολικό τους χαρακτήρα, οι καθαρισμοί ακτών έχουν και επιστημονική αξία, καθώς μέσω της καταγραφής των απορριμμάτων από τους εθελοντές γνωρίζουμε τα είδη και τις ποσότητες των απορριμμάτων που ρυπαίνουν τις ελληνικές ακτές. Η εικόνα για τις ακτές της Μεσσηνίας δεν διαφέρει από τις υπόλοιπες περιοχές της χώρας, με τα αποτσίγαρα και τα πλαστικά είδη μιας χρήσης, όπως μπουκάλια και καπάκια, σακούλες, ποτήρια και καλαμάκια να κυριαρχούν.
Στη 10άδα με τα πολυπληθέστερα απορρίμματα στις ελληνικές ακτές για το 2017, το νούμερο 1, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως, είναι τα αποτσίγαρα (65.069), ενώ ο κατάλογος συμπληρώνεται κατά κύριο λόγο από πλαστικά απορρίμματα (16.266 κομμάτια πλαστικού κάτω των 2,5 εκατοστών, 14.568 καλαμάκια, 13.799 συσκευασίες τροφίμων, 10.526 πλαστικά μπουκάλια, 9.897 πλαστικά πώματα μπουκαλιών, 7.403 καπάκια πλαστικών ποτηριών/συσκευασιών, 6.134 πλαστικές σακούλες, 5.107 κομμάτια γυαλιού κάτω των 2,5 εκατοστών, 4.567 κομμάτια φελιζόλ κάτω των 2,5 εκατοστών), που προέρχονται κυρίως από παραθαλάσσιες δραστηριότητες αναψυχής, δηλαδή από εμάς τους ίδιους που επισκεπτόμαστε τους καλοκαιρινούς μήνες τις όμορφες ακτές της πατρίδας μας αφήνοντας πίσω τα σκουπίδια μας, χωρίς να το σκεφτούμε.
Η επόμενη εκστρατεία είναι ο Παγκόσμιος Εθελοντικός Καθαρισμός Ακτών που συντονίζει από το 1991 στην Ελλάδα η HELMEPA και φέτος θα πραγματοποιηθεί μεταξύ 15 Σεπτεμβρίου και τέλος Οκτωβρίου. Είναι μια καλή ευκαιρία να βοηθήσουμε όλοι μας στην προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος οργανώνοντας έναν καθαρισμό κοντινής μας παραλίας και αφαιρώντας απορρίμματα που κάποιοι «ξέχασαν» πίσω τους το καλοκαίρι. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον Τομέα Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης της HELMEPA, environment@helmepa.gr, τηλ. 210 9343088”.
- Τέλος, θα ήθελα να ζητήσω μια δική σας αναφορά στις δράσεις της HELMEPA, που αφορούν στη μνήμη του καπετάν Βασίλη Κωνσταντακόπουλου.
“Ο καπετάν Βασίλης Κωνσταντακόπουλος πίστευε στα παιδιά και συχνά έλεγε πως η καλύτερη επένδυση είναι η επένδυση στη νέα γενιά, γιατί με την περιβαλλοντική γνώση τούς δίνουμε τα μέσα να αγωνιστούν τα ίδια για ένα καθαρό περιβάλλον. Για το λόγο αυτό, το Διοικητικό Συμβούλιο της HELMEPA θέσπισε από το 2011, στη μνήμη του καπετάν Βασίλη, ετήσια υποτροφία για μεταπτυχιακές περιβαλλοντικές σπουδές, ύψους 15.000 ευρώ, για νέους και νέες μέχρι 27 ετών, ενώ προτεραιότητα δίνεται σε πρώην μέλη του προγράμματος Παιδική HELMEPA.
Μέχρι σήμερα, η υποτροφία στη μνήμη του καπετάν Βασίλη έχει απονεμηθεί σε 10 νέους επιστήμονες βοηθώντας τους να κυνηγήσουν τα όνειρά τους συμβάλλοντας στην προσπάθεια για την προστασία του περιβάλλοντος. Επίσης, η οικογένεια Κωνσταντακόπουλου συνεχίζει να υποστηρίζει την ετήσια λειτουργία του προγράμματος Παιδική HELMEPA και φιλοξενεί το Συμβούλιο Αντιπροσώπων των μαθητών-μελών του στις εγκαταστάσεις της εταιρείας-μέλους της HELMEPA, Costamare Shipping, στο Παλαιό Φάληρο. Την περιβαλλοντική έκθεση που λειτουργεί στο κτήριο της εταιρείας έχουν επισκεφθεί από το 1997 μέχρι σήμερα, με έξοδα του προγράμματος, περίπου 19.000 μαθητές δημοτικών σχολείων της Αττικής”.
Ν.Κ.
