Η πείρα του από τη διεύθυνση της Νεφρολογικής Κλινικής του Λαϊκού Νοσοκομείου και η διεθνής του σταδιοδρομία τον έφεραν στη θέση του Προέδρου Δ.Σ. του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου, το οποίο παραλαμβάνει για να το οδηγήσει στη νέα εποχή.
Από τη συζήτηση με τον Γιάννη Μπολέτη - με αφορμή και την χθεσινή Παγκόσμια Ημέρα Δωρεάς Οργάνων- μαθαίνουμε ότι η χώρα μας είναι τελευταία σε δωρεά οργάνων και μεταφέρουμε την έκκλησή του ότι αυτό πρέπει και μπορεί να ανατραπεί.
- Κύριε Μπολέτη, ποια είναι η εικόνα που έχουμε για τις μεταμοσχεύσεις στην Ελλάδα; Παραμένουν μεγάλες οι λίστες αναμονής για τη δωρεά οργάνων για την προσφορά σε ανθρώπους που το έχουν ανάγκη;
“Δυστυχώς, δεν έχω ευχάριστα νέα. Η δωρεά οργάνων παραμένει χαμηλή στη χώρα μας, σίγουρα η χαμηλότερη στην Ευρώπη. Αν σκεφθεί κανείς ότι ο μέσος Ευρωπαϊκός όρος έχει ξεπεράσει τους 20 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού και στη χώρα μας είναι 5 δότες. Και ακόμα χειρότερα, δεν υπάρχει και κάποια αυξητική τάση. Βρίσκομαι στην πάντα αγαπημένη Καλαμάτα για την εκδήλωση του Συλλόγου Νεφροπαθών του νομού για τη δωρεά οργάνων για την Παγκόσμια και την Ευρωπαϊκή Ημέρα της Μεταμόσχευσης. Πριν 10 ημέρες αυτή η Ευρωπαϊκή γιορτή είχε γίνει στο Λονδίνο και εκεί κανείς άκουγε τις προόδους όλων των χωρών. Στη Μεγάλη Βρετανία οι μεταμοσχεύσεις αυξήθηκαν κατά 30% τα τελευταία χρόνια και μεις δεν είχαμε να πούμε τίποτα”.
- Είναι ζήτημα ευαισθητοποίησης του κόσμου ή και θέμα ενημερωτικής καμπάνιας για να αλλάξει αυτή η κατάσταση;
“Ενας από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους στο χώρο των μεταμοσχεύσεων ο Ματεζάνς ο Ισπανός, που ήταν απ’ αυτούς που δημιούργησαν το Ισπανικό θαύμα στη δωρεά οργάνων, είχε πει ότι αν η δωρεά δεν πηγαίνει καλά, αν ο κόσμος δε δωρίζει, τότε μην ψάχνουμε να ρίξουμε την ευθύνη και να κατηγορήσουμε τον κόσμο. Κάτι εμείς δεν έχουμε κάνει καλά. Επομένως, δεν θεωρώ ότι οι συμπολίτες μας, οι Ελληνες πολίτες είναι κακοί και διαφορετικοί από τους άλλους Ευρωπαίους. Απλώς η οργάνωση του συστήματος των μεταμοσχεύσεων, ως προς τη δωρεά, δεν είναι αυτή που έπρεπε να είναι. Και δεν ήταν ποτέ και δεν είναι και τώρα”.
- Οι λίστες αναμονής παραμένουν μεγάλες;
“Παραμένουν. Στον νεφρό το χάσμα διευρύνεται. Αυτοί που ζουν στον τεχνητό νεφρό και στην περιτοναϊκή, αν δεν μεταμοσχευθούν, τις βλέπουμε αυτές τς λίστες. Στα άλλα όργανα πεθαίνουν οι άνθρωποι, γιατί η μεταμόσχευση καρδιάς, μεταμόσχευση ήπατος δεν έχουν άλλο τρόπο να ζήσουν, εκτός της μεταμόσχευσης στο τελικό στάδιο. Επομένως κάτι πρέπει να κάνουμε. Και αυτό σκοπεύουμε να επιχειρήσουμε αυτά τα χρόνια, μήπως μπορέσουμε και ξεφύγουμε απ’ αυτή την ιστορία”.
- Οσον αφορά τον νεφρό, ο περισσότερος κόσμος είναι στην αιμοκάθαρση. Πόσο πιο σημαντικό, πιο ωφέλιμο είναι, κάποιος να προχωρήσει στη μεταμόσχευση από το κάνει αιμοκάθαρση;
“Είναι βέβαιο, γιατί είναι μετρημένο ότι αν κάνεις μεταμόσχευση, θα ζήσεις περισσότερα χρόνια σε σχέση με το να έμενες στην αιμοκάθαρση. Θα ζήσεις καλύτερα αυτά τα χρόνια, απ’ ότι τα ζεις σαν αιμοκαθαρόμενος. Και τρίτον όσο πιο γρήγορα μεταμοσχευθείς και μείνεις λιγότερο καιρό στην αιμοκάθαρση, τόσο πιο πολύ θα ζήσεις και τόσο πιο πολύ θα ζήσει και ο νεφρός σου. Επομένως, όλα αυτά συντείνουν στο ότι χρειαζόμαστε να αυξηθεί σημαντικά η δωρεά. Και από την άλλη μεριά, τα χρήματα δεν είναι απεριόριστα και πρέπει να τα λαμβάνουμε υπόψη μας. Γιατί κάπου αλλού θα τα χρησιμοποιήσουμε, το κόστος της μεταμόσχευσης διεθνώς μετρημένο είναι περίπου το 1/3 του ετήσιου κόστους της αιμοκάθαρσης. Αρα, δεν έχουμε λόγο να μην πάμε στη μεταμόσχευση και μάλιστα ίσως η καλύτερη θεραπεία για κάποιον που έχουν καταστραφεί οι νεφροί του, είναι να μπορέσει να μεταμοσχευθεί πριν ξεκινήσει την αιμοκάθαρση. Αυτό έχει τα καλύτερα αποτελέσματα”.
- Εχουμε όμως ζήτημα με τους δότες. Στη μεταμόσχευση του νεφρού έχουμε και τους ζώντες δότες. Τι γίνεται με τους ζώντες και τους αποβιώσαντες δότες και πόσο πρέπει να ευαισθητοποιήσουμε τον κόσμο, ώστε να μπορούμε να υπολογίζουμε στους ζώντες δότες που είναι συγγενικά πρόσωπα;
“Οχι μόνο. Εχουμε δύο πηγές δωρητών. Η μία είναι οι αποβιώσαντες, άτομα που δυστυχώς έχουν χάσει τη ζωή τους, μπορούν να δώσουν τα όργανά τους για να ζήσουν άλλοι, να ζήσουν περισσότερο ή και να ζήσουν καλύτερα. Και υπάρχουν και οι ζώντες δότες, που μπορεί να είναι συγγενείς ή μη συγγενείς ή συναισθηματικά συνδεόμενοι με το λήπτη. Υπάρχει μια διαδικασία κανονισμένη από την Πολιτεία, η οποία πιστοποιεί ότι πρόκειται για συναισθηματική δωρεά και μ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί να προχωρήσει η μεταμόσχευση. Στην Ελλάδα δεν έχει υπάρξει κάτι τέτοιο, αλλά σε άλλες χώρες κυρίως στις ΗΠΑ και στην Αγγλία υπάρχει ο αλτρουιστής δότης, ο Σαμαρείτης. Είναι κάποιος που δεν έχει φίλο, δεν έχει γνωστό για να του δώσει τον νεφρό του, αλλά ο ίδιος θέλει να γίνει δωρητής, γιατί θέλει να βοηθήσει κάποιον. Αυτοί λέγονται Σαμαρείτες και είναι μια αυξανόμενη τάση. Στις ΗΠΑ εμφανίζεται πιο συχνά απ’ ότι στις άλλες χώρες. Στην Ευρώπη περισσότερο στην Αγγλία παρουσιάζεται και έχει αραιά εμφανιστεί και στις υπόλοιπες χώρες”.
- Πόσο συμβατό είναι το όργανο, πόσος συμβατός μπορεί να είναι ο δότης με το λήπτη; Εχουμε τέτοια ζητήματα ασυμβατότητας που κάποιος θέλει να δώσει,να σώσει τον άνθρωπό του και να μη γίνεται δεκτό από το λήπτη;
“Μπορεί να συμβεί αυτό. Για να φθάσουμε και να πάμε στη μεταμόσχευση, περνάμε διάφορα στάδια. Ενα πρώτο στάδιο, είναι αυτός που θέλει να μεταμοσχευθεί, να είναι κατάλληλος για να γίνει η μεταμόσχευση. Γιατί υπάρχουν πολλοί αιμοκαθαρόμενοι που για διαφόρους λόγους - άλλες νοσηρότητες - αν πάνε στη μεταμόσχευση, είναι μεγαλύτερος ο κίνδυνος γι’ αυτούς απ’ ότι να μείνουν στην αιμοκάθαρση. Αυτοί απορρίπτονται. Το δεύτερο είναι ο δότης να είναι κατάλληλος για να δώσει τον νεφρό του. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπαίνει σε κανένα κίνδυνο αυτός με τη δωρεά”.
ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΖΩΗ Ο ΖΩΝ ΔΟΤΗΣ
- Αν κάποιος δώσει τον ένα νεφρό του μπορεί να έχει στη συνέχεια μια φυσιολογική ζωή;
“Εφόσον πούμε ότι μπορεί να το δώσει, έχει εξασφαλισμένο ό,τι αυτό δε θα έχει καμία επίπτωση στην υγεία του. Μάλιστα, υπάρχει Ευρωπαϊκή οδηγία και εμείς στο Λαϊκό Νοσοκομείο το εφαρμόζουμε εδώ και κάποια χρόνια, ότι διατηρούμε ένα ιατρείο ζώντων δοτών. Εκπληρώνουμε το χρέος όλων μας προς το ζώντα δότη, τον παρακολουθούμε προοπτικά κι έτσι οποιαδήποτε θέματα υγείας του παρουσιαστούν, μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε εγκαίρως και αποτελεσματικά. Ή τον βάζουμε σε προγράμματα πρόληψης, όχι για τη διατήρηση της λειτουργίας του ενός νεφρού του, αλλά για τη φροντίδα της υγείας του γενικότερα. Νομίζω ότι είναι το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε για τον αλτρουισμό αυτών των ανθρώπων και για τη βοήθεια που προσφέρουν σε κάποιο συνάνθρωπο. Επομένως, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι είναι ασφαλές γι’ αυτόν. Επίσης, ότι δεν έχει κάποιο νόσημα, που μπορεί να μεταδοθεί στο λήπτη. Αν τελειώσουμε μ’ αυτό, στη συνέχεια κοιτάζουμε, αν ταιριάζουν ο ένας με τον άλλον. Αν ταιριάζει η ομάδα αίματος, αν ταιριάζουν αυτό που λέμε οι συμβατότητες, αν γενετικά δηλαδή έχουν κάποια συγγένεια ή υπάρχουν αντισώματα εναντίον κάποιων στοιχείων του δότη στο λήπτη και δεν μας επιτρέπουν τη μεταμόσχευση. Αλλά και εκεί πάλι σ’ ένα βαθμό τους ξεπερνάμε αυτούς τους φραγμούς”.
- Με ποιον τρόπο ξεπερνάτε αυτούς τους φραγμούς;
“Ενώ για να γίνει μετάγγιση αίματος πρέπει να υπάρχει συμβατότητα μεταξύ των ομάδων αίματος, για να γίνει μεταμόσχευση δεν πρέπει να υπάρχει συμβατότητα μεταξύ των ομάδων αίματος. Εχουμε τη δυνατότητα στις περισσότερες των περιπτώσεων, σε ασύμβατες ομάδες αίματος να κάνουμε μεταμόσχευση, χρησιμοποιώντας διάφορες θεραπείες, πρακτικές κλπ. Αυτό στην Ελλάδα το κάνουμε στο Λαϊκό Νοσοκομείο και μέχρι τώρα έχουμε μεταμοσχεύσει 61 τέτοια άτομα και τα αποτελέσματά μας δημοσιευμένα είναι σε διεθνή περιοδικά. Τώρα όταν ανοσολογικά δεν ταιριάζουν κι έχουμε πρόβλημα, εκεί πάλι χρησιμοποιούμε παρεμφερείς τεχνικές και αρκετές φορές παρακάμπτουμε αυτό το πρόβλημα.
Επίσης, υπάρχει και κάτι άλλο που έχουμε ξεκινήσει από το 2017. Ολα αυτά τα ζευγάρια που δεν μπορούν να κάνουν ανταλλαγή μεταξύ τους, εξετάζουμε κατά πόσο μπορούν να κάνουν ανταλλαγή “χιαστί”. Δηλαδή, ο δότης ο δικός μου να δώσει στο λήπτη το δικό σας κι εσείς σαν δότης να δώσετε στο δικό μου λήπτη. Και αυτή η αλυσίδα μπορεί να επεκταθεί και να φθάσει και τα 10 και τα 20 άτομα. Εκεί συμφέρει πολύ τους Σαμαρείτες που ξεκινάει αυτή την αλυσίδα. Στη χώρα μας καταφέραμε και κάναμε τέτοιες διασταυρούμενες αντιδράσεις, 4 στο Λαϊκό Νοσοκομείο. Αυτή τη στιγμή έχουμε 20 περίπου τέτοια ζευγάρια, τα οποία δεν μπορούμε να καταφέρουμε να βρούμε συμβατότητες μεταξύ τους, γιατί θέλεις μεγάλους αριθμούς να το καταφέρεις. Και γι’ αυτό έχουμε ξεκινήσει και συνεργαζόμαστε τώρα μ’ αυτό που λέμε Νότια Συμμαχία, που είναι Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία και είμαστε στη διαδικασία στην οποία έχουμε μπει και εμείς, οπότε οι ανταλλαγές θα γίνουν με ζευγάρια και αυτών των χωρών. Αυξάνεται έτσι ο αριθμός των ζευγαριών κι ελπίζω να τα καταφέρουμε. Κάνουμε μεγάλη προσπάθεια να αξιοποιήσουμε οποιαδήποτε πηγή για τις μεταμοσχεύσεις, ακόμα και μια μεταμόσχευση είναι σημαντική. Θα γλυτώσει έστω ένας ασθενής και αυτό έχει μεγάλη σημασία”.
- Στις μεταμοσχεύσεις των άλλων οργάνων, ήπατος, καρδιάς, πνεύμονα τι γίνεται;
“Εκεί δεν έχουμε τα περιθώρια που έχουμε με τον νεφρό. Γιατί αν εκεί δε γίνει μεταμόσχευση, θα πεθάνει ο ασθενής. Εκεί, αφού η δωρεά είναι φτωχή και οι μεταμοσχεύσεις είναι φτωχές. Στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο λειτουργεί εδώ και πολλά χρόνια το μοναδικό πρόγραμμα μεταμοσχεύσεων καρδιάς, το οποίο είναι πολύ καλό ποιοτικά. Και ο αριθμός των μεταμοσχεύσεων, 15 φέτος. Αυτό έχει να κάνει με τους δότες που είναι μόνο αποβιώσαντες. Για το ήπαρ υπήρχε εδώ και πολλά χρόνια μια μονάδα μεταμόσχευσης στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης. Λειτούργησε για ένα διάστημα στο Λαϊκό και μετά διεκόπη η λειτουργία της και τώρα επαναλειτουργεί στο Λαϊκό κάτω από εντελώς καινούργιες προϋποθέσεις, τις σωστές θα έλεγα προϋποθέσεις. Πηγαίνει πολύ καλά, έχει κάνει φέτος 10 μεταμοσχεύσεις ήπατος και είναι πολύ αισιόδοξη η πορεία. Τώρα οι μεταμοσχεύσεις ήπατος γίνονται και από ζώντα δότη, αλλά δεν έχει γίνει ακόμα στη χώρα μας. Στο Λαϊκό το συζητάμε, αλλά περιμένουμε να βελτιωθεί λίγο η λειτουργία και η εμπειρία του προγράμματος των μεταμοσχεύσεων από αποβιώσαντα δότη. Γιατί χειρουργικά σε σχέση με τον νεφρό, η λήψη μέρος του ήπατος από ζώντα δότη είναι τεχνικά πιο δύσκολη. Δεν είναι δύσκολη, αλλά είναι πιο δύσκολη και στο παρελθόν όταν ξεκινούσαν τέτοια προγράμματα, είχαν χαθεί κάποιες ζωές, ενώ στη μεταμόσχευση νεφρού δεν έχουμε τέτοια συμβάντα και γι’ αυτό είμαστε πολύ προσεκτικοί. Δε νοείται σήμερα να πας να κάνεις καλό σε κάποιον και να κάνεις κακό σε κάποιον άλλον. Το “ωφελέειν, ή μη βλάπτειν” του Ιπποκράτη είναι διαχρονικό. Θέλουμε λίγο χρόνο και νομίζω ότι θα ξεκινήσει και αυτό. Τώρα, μεταμοσχεύσεις πνευμόνων δε γίνονται στη χώρα μας. Ομως, στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο στην ουσία ξεκινήσαμε. Δεν έχει γίνει, γιατί δεν έχει βρεθεί κατάλληλος δότης”.
- Υπάρχει ανάγκη, υπάρχουν άνθρωποι που περιμένουν μεταμόσχευση και σ’ αυτό το όργανο;
“Υπάρχουν εκτός άλλων παθήσεων που καταστρέφουν τους πνεύμονες και χρειάζεται μεταμόσχευση. Υπάρχει μια γενετική νόσος, η ινοκυστική νόσος από την οποία καταλήγουν να είναι κατεστραμμένοι οι πνεύμονες σε αρκετά νέας ηλικίας άτομα, οπότε υπάρχει μια υποχρέωση και πίεση ακόμα μεγαλύτερη. Το πρόγραμμα μεταμοσχεύσεων του Ωνασείου κατέστη δυνατόν να δημιουργηθεί για τους πνεύμονες με μια πλουσιοπάροχη δωρεά του Ωνασείου Ιδρύματος, οπότε εκπαιδεύτηκε κόσμος, χειρουργοί και πνευμονολόγοι και αναισθησιολόγοι στη Βιέννη που είναι το μεγαλύτερο Ευρωπαϊκό κέντρο μεταμοσχεύσεων και νομίζω ότι η προσπάθεια έχει μπει σε πολύ σωστή βάση. Γιατί υπάρχει μια διετής δυνατότητα να επεκταθεί η σύμβαση με το Μεταμοσχευτικό Κέντρο της Βιέννης ότι για κάθε μεταμόσχευση που θα γίνεται, θα έρχεται και ένας χειρουργός από τη Βιέννη να παρίσταται, ώστε αν χρειαστεί η βοήθειά του στη διάρκεια του χειρουργείου να υπάρχει, όπως επίσης και ένας πνευμονολόγος του Μεταμοσχευτικού Κέντρου που θα παρακολουθεί μαζί με τους δικούς μας γιατρούς την πορεία των ασθενών.
Αυτό δεν έχει ξαναγίνει στην Ελλάδα, ξεκινάμε με τέτοιες προϋποθέσεις ασφάλειας και ποιότητας που είμαστε αισιόδοξοι ότι τα πράγματα θα πάνε καλά”.
Η ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ ΓΙΑ ΤΟ ΩΝΑΣΕΙΟ
- Αφού αναφερόμαστε στο Ωνάσειο, να δούμε, καθώς αναλάβατε πρόσφατα πρόεδρος, που βρίσκεται σήμερα και τι προοπτικές αναβάθμισης έχει, γιατί ακούγονται επεκτάσεις, αναβαθμίσεις.
“Καταρχήν εγώ βρέθηκα εκεί πρόεδρος όχι για να διευθύνω ένα Καρδιοχειρουργικό Καρδιολογικό Κέντρο. Εμένα η δουλειά μου είναι καθηγητής Νεφρολογίας και διευθυντής Νεφρολογικής Κλινικής, η οποία είναι τώρα στις μεταμοσχεύσεις, όπως και οι άλλες μου επιστημονικές δραστηριότητες και η δραστηριοποίησή μου στο χώρο της μεταμόσχευσης. Αλλά ακριβώς στο Ωνάσειο αυτή τη στιγμή η δραστηριοποίησή μου περιλαμβάνεται στο χώρο της μεταμόσχευσης. Αυτό σημαίνει ότι το Ωνάσειο Ιδρυμα συμφώνησε με την Πολιτεία και αυτό υλοποιήθηκε το 2018 με νόμο που ψηφίστηκε απ΄ όλη τη Βουλή ομόφωνα, να επεκτείνει το υπάρχον Νοσοκομείο. Προβλεπόταν από τα σχέδια, από την αρχή άλλη μια πτέρυγα, άλλο ένα κτήριο στην ουσία και έτσι μ’ αυτόν τον τρόπο θα αυξήσει τη δυναμικότητά του κατά 40% περίπου. Και η επέκταση αυτή θα έχει να κάνει με δύο πράγματα. Το ένα με την Παιδοκαρδιολογία - Παιδοκαρδιοχειρουργική, όπου ο ρόλος του Ωνασείου είναι πολύ σημαντικός, γιατί είναι το πιο ενεργό και το πιο ποιοτικά αναβαθμισμένο κέντρο στην Ελλάδα και η πρόθεση είναι να πάει ακόμα πιο ψηλά. Και το δεύτερο είναι να λειτουργήσει ως Εθνικό Μεταμοσχευτικό Κέντρο. Αυτό πρέπει να γίνει σαφές, ο σκοπός δεν είναι να καταργήσει τα υπάρχοντα. Ο σκοπός είναι να συνεισφέρει στις ελλείψεις των υπαρχόντων και σε συνεργασία με τα υπάρχοντα στην αναβάθμιση του συστήματος μεταμοσχεύσεων στη χώρα. Και εκεί πλέον το Ωνάσειο Ιδρυμα έχει αναλάβει μια σημαντική πρωτοβουλία, εκτός των 100 εκ. ευρώ που θα στοιχίσει αυτή η επένδυση της επέκτασης, την οποία μάλιστα - ειρήσθω εν παρόδω - στις 9 Δεκεμβρίου θα εγκαινιάσει την έναρξη των εργασιών ο πρωθυπουργός. Εχουν ξεκινήσει οι εργασίες, τα εγκαίνια δε θα γίνουν με αφίσες και εικονική πραγματικότητα, ήδη εργάζονται συνεργεία. Και αυτό δείχνει ότι υπάρχει ένα ενδιαφέρον της Πολιτείας, όπως με το νόμο φάνηκε και μέσα από τη Βουλή, που η προηγούμενη κυβέρνηση τον εισηγήθηκε και όλη η Βουλή τον ψήφισε. Ετσι και τώρα γι’ αυτή την επένδυση, όχι την οικονομική, την επένδυση στο χώρο της υγείας και σ’ ένα ευαίσθητο τομέα, έτσι και εμείς πρέπει να εκμεταλλευθούμε αυτό το γενικό ενδιαφέρον της Πολιτείας, την προσφορά του Ωνασείου Ιδρύματος και να δουλέψουμε για τη μεταμόσχευση.
Εκεί λοιπόν εγώ πήγα γιατί υπάρχει αυτή η προοπτική και το σχέδιο είναι στα επόμενα 3 - 3,5 χρόνια να λειτουργήσει αυτό. Ηδη δουλεύουμε προς αυτή την κατεύθυνση. Δεν είναι ότι θα περιμένουμε να παραδοθεί το κτήριο και οι υποδομές για να αρχίσουμε να ετοιμαζόμαστε για το λειτουργικό μέρος, που θα έχει ολοκληρωθεί μαζί με το κτήριο και τις υποδομές. Γι’ αυτό λέω ότι στα 3 - 3,5 χρόνια αυτό θα δουλεύει”.
- Θα θέλατε να περάσετε ένα μήνυμα ευαισθητοποίησης του κόσμου. Μπορεί και πρέπει κάθε υγιής άνθρωπος να είναι δωρητής οργάνων;
“Καταρχήν ο καθένας από μας κάποια στιγμή μπορεί να βρεθεί σ’ αυτή την κατάσταση, όλοι θα φύγουμε απ’ αυτό τον κόσμο, αλλά να φύγουμε υπό συνθήκες που μας καθιστούν κατάλληλους για δότες οργάνων. Να εκφράσουμε την επιθυμία μας, εκτός της κάρτας δότη, κυρίως στην οικογένειά μας, η οποία πάντα θα ερωτηθεί, να ξέρουν ότι εμείς θέλουμε μετά το θάνατό μας να δώσουμε ζωή σ’ άλλους ανθρώπους. Επομένως να προωθηθεί η δωρεά από αποβιώσαντες δότες. Από την άλλη μεριά όσοι από μας έχουμε κάποιο φίλο, κάποιο γνωστό, ο οποίος πρόκειται να μπει ή είναι στην αιμοκάθαρση, να ξέρουμε ότι αν η ιατρική ομάδα που θα τον ελέγξει, θεωρήσει ότι είναι ασφαλής η δωρεά απ’ αυτόν, είναι πραγματικά ασφαλής. Και να το σκεφθούμε, ότι μ’ αυτόν τον τρόπο μπορούμε να χαρίσουμε ζωή και ποιότητα ζωής. Και ασφαλώς το συγγενικό και οικογενειακό περιβάλλον έχει προτεραιότητα σ’ αυτή τη διαδικασία της δωρεάς”.
- Ενας άνθρωπος που θέλει να προσφέρει, να γίνει δωρητής οργάνων εν ζωή και μην περιμένοντας να είναι εγκεφαλικά νεκρός για να έχει τη σύμφωνη γνώμη της οικογένειας, τι πρέπει να κάνει;
“Το ένα είναι να το δηλώσει στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων. Επιμένω στο ό,τι πρέπει να το καταστήσει σαφές στην οικογένειά του, στους άμεσους συγγενείς του, γιατί ακόμα και αν έχει δηλώσει την επιθυμία του να είναι δωρητής, εάν βρεθεί στη δυσάρεστη εκείνη στιγμή, πάλι θα ερωτηθεί η οικογένειά του. Δεν πρόκειται κανένας να προχωρήσει σε λήψη των οργάνων του επειδή ο ίδιος το δήλωσε, αν η οικογένειά του δεν αποδεχθεί αυτή την επιθυμία του για δωρεά και πει ότι <<ξέρεις εμένα μου είπε το τελευταίο βράδυ ότι δεν ήθελε, άλλαξε γνώμη και δεν πρόλαβε να το δηλώσει>>. Επομένως, είναι σημαντικό να είναι γνωστή η επιθυμία του”.
[Συνέντευξη στον Γιάννη Σινάπη]
