Τετάρτη, 10 Φεβρουαρίου 2021 17:39

Συμμετέχοντας στο πρόγραμμα LIFE GAIA Sense

Γράφτηκε από την
Συμμετέχοντας στο πρόγραμμα LIFE GAIA Sense

Τα τελευταία χρόνια η γεωργία καλείται να καλύψει τις διατροφικές ανάγκες του συνεχώς αυξανόμενου πληθυσμού, αντιμετωπίζοντας προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή, η οικονομική κρίση αλλά και η πρόσφατη πανδημία του COVID-19, μεταξύ άλλων. Οι προκλήσεις αυτές δυσκολεύουν το έργο του αγρότη και αναδεικνύουν την ανάγκη για υποστήριξη της βιωσιμότητας της γεωργίας και της παραγωγής τροφίμων με σεβασμό στο περιβάλλον.

Σε αυτό το πλαίσιο έρχεται το ευρωπαϊκό έργο LIFE GAIA Sense (www.lifegaiasense.eu), το οποίο βασίζεται στο ελληνικό σύστημα ευφυούς γεωργίας gaiasense και παρέχει λύσεις που βοηθούν τους Έλληνες και άλλους ευρωπαίους αγρότες να παράγουν τρόφιμα υψηλής ποιότητας με σεβασμό στο περιβάλλον. Στην ομάδα του έργου, της οποίας συντονιστής είναι η ελληνική εταιρεία NEUROPUBLIC, συνεργάζονται η GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ο ΑΣΕΠΟΠ Βελβεντού, η Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Μεραμβέλλου, η Εθνική Συνομοσπονδία Αγροτικών Συνεταιρισμών της Πορτογαλίας (CONFAGRI) και ο οινοποιητικός συνεταιρισμός Vina Costeira από την Ισπανία. Στόχος της προσπάθειας είναι η μείωση της κατανάλωσης αγροχημικών αλλά και φυσικών πόρων από την γεωργία, με σκοπό τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της αγροτικής παραγωγής, με ταυτόχρονα οφέλη στην ποιότητα και την ποσότητα της παραγωγής.

Με αφορμή τη συμμετοχή του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ένωσης Μεσσηνίας στο έργο LIFE GAIA Sense, o Διευθυντής του Συνεταιρισμού κ. Γιάννης Πάζιος μίλησε για το νέο πλαίσιο στο οποίο θα κινηθεί ο αγροτικός τομέας μέσα στο άμεσο μέλλον, τον ρόλο νέων προσεγγίσεων, όπως η ευφυής γεωργία, για τη βελτίωση τόσο της αγροτικής παραγωγής όσο και της βιωσιμότητάς της και την εμπειρία του από τη συμμετοχή της Ένωσης Μεσσηνίας στο έργο.

Τι ήταν αυτό που σας προκάλεσε το ενδιαφέρον για να ενταχθείτε σε ένα πρόγραμμα ευφυούς γεωργίας όπως αυτό του LIFE GAIA Sense;

Ο πρωτογενής τομέας και της χώρας μας έχει να αντιμετωπίσει 3 τεράστιες αλληλοσυνδεόμενες προκλήσεις:

* Την 4η βιομηχανική επανάσταση που συνίσταται στην ραγδαία εξέλιξη των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ)

* Την 3η Πράσινη Επανάσταση που είναι η εφαρμογή των ανωτέρω στη Γεωργία μέσα από αυτό που ονομάζουμε Ευφυής Γεωργία

* Τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική από το 2023 έως το 2030 όπου με τις κεντρικές της στρατηγικές «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» (Farm to Fork) και αυτή της «Βιοποικιλότητας» έχει στο επίκεντρο την ψηφιοποίηση και την αξιοποίηση τεχνολογιών «ευφυούς» γεωργίας σε όλη την αλυσίδα για τη μέτρηση της επιτευξιμότητας των στόχων μέσα από δείκτες απόδοσης, την ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των αγρών κτλ.

Άρα, καθιστά αναγκαία όσο ποτέ τη χρήση των νέων τεχνολογιών, την υιοθέτηση καινοτόμων πρακτικών, τη συνεργασία και την «έξυπνη» συμβουλευτική ώστε να εκσυγχρονίσουμε το παραγωγικό μας μοντέλο το οποίο θα πρέπει να εναρμονιστεί με τις εξελίξεις ούτως ώστε οι παραγωγοί μας να μην μείνουν ουραγοί στον παγκόσμιο ανταγωνισμό.

Η ευφυής γεωργία επιτυγχάνεται με τη βοήθεια της τεχνολογίας και η χρήση των μεθόδων της έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση του κόστους παραγωγής, της σπατάλης των φυτοφαρμάκων, της ποσότητας του νερού άρδευσης και της ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό επιτυγχάνεται αξιοποιώντας εξοπλισμό ακριβείας, το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (Internet of Things – IoT), αισθητήρες και ενεργοποιητές, συστήματα γεω-εντοπισμού, τα Μεγάλα Δεδομένα (Big Data), τα μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα (Unmanned Aerial Vehicles – UAV), τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τη ρομποτική, κλπ.

Στο πλαίσιο αυτό οι προτεινόμενες λύσεις εφαρμογής μέσα από το πρόγραμμα Ευφυούς Γεωργίας LIFE GAIA Sense έρχονται να προετοιμάσουν το έδαφος της επόμενης μέρας. Το αυξημένο κόστος παραγωγής όπου κύρια συνιστώσα του αποτελεί το κόστος εισροών δύναται πλέον να εξορθολογιστεί μέσα από την εφαρμογή τεχνολογιών ευφυούς γεωργίας που οδηγούν στην έξυπνη συμβουλευτική. Άρα η ολιστική προσέγγιση που περιλαμβάνει τον πιστοποιημένο Γεωργικό Σύμβουλο, τις σύγχρονες τεχνολογίες (σταθμοί, αισθητήρες, δορυφορικά δεδομένα, μοντέλα λήψης απόφασης) με επίκεντρο τον αγρότη που είναι στον πυρήνα κάθε αλλαγής, αποτελούν πρακτικές που τις εφαρμόζουμε ήδη προετοιμάζοντας τη μετάβαση στην επόμενη μέρα.

Υπήρχε ενδιαφέρον από παραγωγούς; Με ποια κριτήρια αποφασίσατε ποιοι παραγωγοί τελικά θα συμμετέχουν στο έργο;

Η αλήθεια είναι ότι κατά τη διαδικασία του σχεδιασμού ήμασταν επιφυλακτικοί αναφορικά με το ενδιαφέρον που θα συναντήσουμε γιατί πάντα οι παραγωγοί είναι επιφυλακτικοί και ιδιαίτερα με τις νέες τεχνολογίες αλλά υπήρχε και κακό προηγούμενο με εφαρμογές που κατά το παρελθόν δυστυχώς δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα. Ωστόσο εξεπλάγην θετικά μιας και το ενδιαφέρον ήταν απρόσμενα μεγάλο σε βαθμό που έπρεπε να επαναπροσδιορίσουμε τα κριτήριά μας έχοντας ωστόσο δημιουργήσει μια ισχυρή παρακαταθήκη για την επόμενη φάση.

Από πλευράς προφίλ παραγωγού τα κριτήρια που θέσαμε εμπεριείχαν την ηλικία σε συνδυασμό με την εμπειρία, την άνεση στη χρήση εφαρμογών, τη δεκτικότητα στην εφαρμογή συμβουλών, το ενδιαφέρον για την προστασία του περιβάλλοντος, τη διασφάλιση της ποιότητας του προϊόντος και της αειφορίας του ελαιώνα. Αυτό το κάναμε για να εξασφαλίσουμε τη δημιουργία ενός πυρήνα παραγωγών στους οποίους θα ήταν ευκολότερη η εφαρμογή της ευφυούς γεωργίας μέσω του LIFE GAIA Sense και στη συνέχεια θα λειτουργούσαν ως παράδειγμα για τους υπόλοιπους παραγωγούς του Συνεταιρισμού.

Από πλευράς χωροθέτησης πραγματοποιήθηκαν ζωνοποιήσεις ανάλογα με τα εδαφολογικά και κλιματολογικά χαρακτηριστικά, την προσβασιμότητα και την κατάσταση της καλλιέργειας.

Πόσο εξοικειωμένοι είναι οι συνεργαζόμενοι παραγωγοί με τις νέες τεχνολογίες, τα έξυπνα κινητά τηλέφωνα και τη χρήση Η/Υ;

Οι συνεργαζόμενοι παραγωγοί είχαν μια πρώτη εξοικείωση με τη χρήση έξυπνων τηλεφώνων (βασικές λειτουργίες) καθώς και Η/Υ. Ωστόσο με την κατάλληλη υποστήριξη του προσωπικού του Συνεταιρισμού και τη δεκτικότητα από πλευράς τους εξοικειώθηκαν εξαιρετικά γρήγορα με τις ελάχιστες απαιτήσεις. Θα πρέπει να αναφέρουμε πως για έναν βασικό χρήστη Η/Υ ή έξυπνου κινητού η πλατφόρμα του LIFE GAIA Sense είναι ιδιαίτερα φιλική, απλουστευμένη και προσπελάσιμη, γεγονός που λειτούργησε καταλυτικά και διευκόλυνε τη χρήση των υπηρεσιών ευφυούς γεωργίας του έργου από τους παραγωγούς.

Πιστεύετε ότι θα αντιμετωπίσετε δυσκολίες για να υιοθετήσουν και να εφαρμόσουν τις συμβουλές που θα λαμβάνουν στο πλαίσιο του έργου;

Πάντα υπήρχε ο ενδοιασμός αναφορικά με την πλήρη υιοθέτηση ή όχι από πλευράς παραγωγού των συμβουλών των γεωπόνων μας. Η πραγματικότητα έδειξε από πολύ νωρίς ότι με ειλικρινείς προθέσεις, διάλογο και εξατομικευμένη προσέγγιση στον αγρό χτίστηκε μια αμφίδρομη σχέση μεταξύ γεωπόνου και παραγωγού που αποτελεί το βασικό εχέγγυο για την υλοποίηση του προγράμματος αλλά και ευρύτερα σηματοδοτεί πως μπορεί η τεχνολογία να υπεισέρχεται στην καθημερινότητά μας αλλά η ανθρώπινη διάδραση είναι αυτή που θα άρει επιφυλάξεις και θα διασφαλίσει το αποτέλεσμα.

Σημαντικό ρόλο σε αυτό παίζουν οι γεωπόνοι του συνεταιρισμού, που βρίσκονται δίπλα στους παραγωγούς και τους βοηθούν να εφαρμόσουν τις συμβουλές ευφυούς γεωργίας στο χωράφι τους. Με αυτόν τον τρόπο απλοποιούμε σημαντικά τη μεταφορά των νέων τεχνολογιών και προσεγγίσεων στο χωράφι.

Πόσο συνειδητοποιημένοι πιστεύετε ότι είναι οι παραγωγοί σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος;

Τα τελευταία χρόνια είναι ορατές όσο ποτέ οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, οι παραγωγοί είναι οι πρώτοι μάρτυρες μιας και παρακολουθούν τις επιπτώσεις στην εξέλιξη των καλλιεργειών τους καθημερινά, γεγονός που έχει οδηγήσει τα τελευταία χρόνια στο να διαμορφώνεται μια ολοένα και αυξανόμενη φιλοπεριβαλλοντική κουλτούρα και στροφή προς τη βιολογική καλλιέργεια. Σαφώς και δεν έχουμε ακόμα τα επιθυμητά ποσοστά αλλά είναι αισθητή η διάθεσή τους για να ενημερωθούν και να προετοιμαστούν για να διασφαλίσουν τη βιωσιμότητά τους.

Το παρακολουθούμε στην Ένωση Μεσσηνίας και από τις ενημερώσεις που πραγματοποιούμε σχετικά με τις εξελίξεις στον Ευρωπαϊκό χώρο και το πλαίσιο δεσμεύσεων παραγωγού που αναπτύσσεται. Παράλληλα, το διαδίκτυο αλλά και οι καμπάνιες ευαισθητοποίησης έχουν λειτουργήσει καταλυτικά.
Ωστόσο μέσα και από το πρόγραμμα LIFE GAIA Sense που ενημερώνονται με απτά μεγέθη για την καλλιέργειά τους αντιλαμβάνονται έμπρακτα ότι πρέπει να αφήσουμε πίσω τις παλιές πρακτικές που υποβάθμιζαν το περιβάλλον και στρέσαραν τις καλλιέργειές τους με ολέθριες συνέπειες. Οπότε είμαι αισιόδοξος ότι τα παθήματα αρκετών ετών έχουν γίνει μαθήματα και μέσα από τέτοιας έκτασης προγράμματα και συνεχή επιμόρφωση, σε λίγα χρόνια θα έχουμε ένα δημιουργικό big bang!

Από την πλευρά του, ο γεωπόνος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ένωση Μεσσηνίας κ. Νικήτας Σμυρλής αναφέρεται στο πώς διαχειρίζονται οι ελαιοκαλλιεργητές τις εισροές στο χωράφι τους και τον ρόλο της ευφυούς γεωργίας τόσο ως εργαλείο για τον γεωπόνο όσο και στην βιωσιμότητα της αγροτικής παραγωγής.

Με βάση την εμπειρία σας, θα λέγατε ότι οι παραγωγοί χρησιμοποιούν περισσότερα λιπάσματα και ψεκάζουν συχνά για να είναι σίγουροι ότι θα εξασφαλίσουν την παραγωγή τους;

Η εμπειρία μου δείχνει ότι υπάρχουν δυο τύποι παράγωγων:

Πρώτον, αυτοί που δεν χρησιμοποιούν καθόλου ή που χρησιμοποιούν λιπάσματα και φυτοφάρμακα σε μικρή ποσότητα. Οι λόγοι συνήθως είναι οι οικονομικές δυσκολίες, η αδιαφορία για την παραγωγή, ειδικά όταν η παραγωγή ελιάς είναι δευτερεύον επάγγελμα αλλά και το ότι πρόκειται για παραδοσιακούς παραγωγούς, παλαιάς κοπής, που θεωρούν ότι η ελιά δεν έχει ιδιαίτερη ανάγκη για λιπάσματα ή φυτοφάρμακα.

Δεύτερον, υπάρχουν και οι επαγγελματίες παραγωγοί οι οποίοι κάνουν κανονική χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων. Οι επαγγελματίες παραγωγοί, συμβουλεύονται τους γεωπόνους, λιπαίνουν βάσει των αναγκών του εδάφους και πραγματοποιούν τους απαιτούμενους ψεκασμούς ανά καλλιεργητική περίοδο με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας και τη μεγιστοποίηση της ποσότητας της παραγωγής.
Συμπερασματικά, θα έλεγα ότι τα τελευταία χρόνια οι παραγωγοί χρησιμοποιούν περισσότερα λιπάσματα και φυτοφάρμακα προκειμένου να μεγιστοποιήσουν την παραγωγή τους.

Πόσο σημαντικό είναι να έχετε στη διάθεσή σας πληροφορίες και δεδομένα για να μπορέσετε να υποστηρίξετε τους παραγωγούς σας;

Θεωρώ ότι το σημαντικότερο όλων είναι να έχει ο γεωπόνος τις απαραίτητες γνώσεις και την εμπειρία ώστε να υποστηρίξει τον παραγωγό. Εξίσου πολύ σημαντικό είναι να έχει πρόσβαση σε πληροφορίες και δεδομένα ώστε να μπορεί να τους υποστηρίξει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, βάσει των αναγκών τους. Έχοντας τις πληροφορίες αυτές γίνεται πιο στοχευμένος ο τρόπος δράσης του, με αποτέλεσμα την εξασφάλιση καλύτερης ποιότητας και ποσότητας παραγωγής και αύξηση των κερδών για τους παράγωγους.

Με τα εργαλεία που παίρνουμε μέσα από το έργο LIFE GAIA Sense μπορούμε να έχουμε εικόνα του κάθε χωραφιού που συμμετέχει στο έργο μέσα από τον υπολογιστή μας. Για παράδειγμα έχουμε εικόνα για τον κίνδυνο να προσβληθεί η καλλιέργεια της ελιάς από τους κυριότερους εχθρούς και ασθένειες, την ανάγκη για ποτίσματα αλλά και την κατάσταση του εδάφους σε θρεπτικά. Χρησιμοποιούμε αυτές τις πληροφορίες και τις συνδυάζουμε με την εμπειρία μας ως γεωπόνοι για να μπορέσουμε να κατευθύνουμε καλύτερα τους παραγωγούς του Συνεταιρισμού μας.

Τι είναι αυτό που αυξάνει το κόστος της παραγωγής στην περιοχή;

Σίγουρα οι τιμές των λιπασμάτων και των φυτοφάρμακων που είναι αρκετά υψηλές σε κάποια σκευάσματα ανεβάζουν το κόστος παραγωγής ιδιαίτερα σε καλλιέργειες όπου γίνεται χρήση μεγάλου όγκου φυτοπροστατευτικών προϊόντων ανά καλλιεργητική περίοδο, όπως η ελιά και το αμπέλι.

Επιπλέον, βάσει των προβλημάτων της περιοχής θα έλεγα ότι, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών και της υψηλής υγρασίας καθ' όλη την διάρκεια του έτους αυξάνονται οι μυκητολογικές ασθένειες στις περισσότερες καλλιέργειες, επομένως αυξάνεται και ο αριθμός των ψεκασμών, με τελικό αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους παραγωγής.

Το κόστος παραγωγής αυξάνεται επιπλέον λόγω των αναγκών άρδευσης στους ελλιπώς αρδευόμενους ελαιώνες της περιοχής. Για αυτό και είναι εξαιρετικά χρήσιμη για εμάς μια προσέγγιση όπως αυτή που προτείνει το LIFE GAIA Sense, με την οποία εξασφαλίζουμε ότι στο χωράφι θα μπουν τα λιπάσματα, τα φυτοφάρμακα και το νερό που πραγματικά χρειάζεται η καλλιέργεια, και να αποφύγουμε σπατάλη άρα και περιττά έξοδα.

Ο ελαιοπαραγωγός κ. Παναγιώτης Παγάνης από τους Γαργαλιάνους, μέλος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ένωση Μεσσηνίας και ένας από τους παραγωγούς που συμμετέχουν στο έργο LIFE GAIA Sense μίλησε για την καλλιέργεια της ελιάς στην περιοχή και το πώς η νέες τεχνολογίες βοηθούν τον ίδιο και άλλους παραγωγούς της περιοχής να διαχειριστούν καλύτερα την παραγωγή τους.

Πόσα χρόνια ασχολείστε με την καλλιέργεια της ελιάς;

Έχω μεγαλώσει μέσα στην καλλιέργεια της ελιάς, επαγγελματικά όμως ασχολούμαι από το 1995. Πλέον είμαι υπεύθυνος για την οικογενειακή καλλιέργεια της ελιάς που περιλαμβάνει 5.500 δέντρα.

Ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η καλλιέργεια στην περιοχή;

Αυτό που μας ανησυχεί περισσότερο ως ελαιοπαραγωγούς στην περιοχή της Μεσσηνίας είναι το γλοιοσπόριο και ο δάκος. Πρόκειται για την πιο σημαντική ασθένεια και εχθρό της ελιάς που μπορούν να ζημιώσουν σημαντικά την παραγωγή μας αν δεν πάρουμε έγκαιρα τα απαραίτητα μέτρα για να τα αντιμετωπίσουμε. Στην περίπτωση του δάκου, τα μέτρα δακοκτονίας μας βοηθούν να μειώσουμε τις επιπτώσεις από την προσβολή στις ελιές μας, αλλά σίγουρα χρειαζόμαστε περισσότερη υποστήριξη.

Πιστεύετε ότι με τη χρήση της τεχνολογίας μπορείτε να βελτιώσετε την παραγωγή σας και την ανταγωνιστικότητά σας σε σχέση με άλλους παραγωγούς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό;

Βεβαίως και μας βοηθά η τεχνολογία στο χωράφι, γιατί μας βοηθά να έχουμε μείωση του κόστους παραγωγής, με δύο τρόπους: Αφενός με την αύξηση της παραγωγής και αφετέρου με τη μείωση των εισροών, όπως το αρδευτικό νερό και τα λιπάσματα. Έτσι χρησιμοποιώντας τις νέες τεχνολογίες μπορούμε να αυξάνουμε την κερδοφορία μας και να γινόμαστε πιο ανταγωνιστικοί στις αγορές της Ελλάδας αλλά και του εξωτερικού.

Είναι σημαντικό ότι με τη συμμετοχή μας στο έργο LIFE GAIA Sense δεν χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε ακριβό τεχνολογικό εξοπλισμό, ούτε και πολύπλοκα εργαλεία. Αυτό μας βοηθά να επωφεληθούμε από τις τεχνολογίες της ευφυούς γεωργίας εύκολα και απλά, πάντοτε με τη βοήθεια του γεωπόνου μας.


    
Το LIFE GAIA Sense συγχρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης με αριθμό σύμβασης LIFE17 ENV/GR/000220


NEWSLETTER