Η Μεσσηνία βρίσκεται μπροστά σε μια πρωτοφανή κρίση στον πρωτογενή τομέα, με την ελαιοκαλλιέργεια, τον θεμέλιο λίθο της τοπικής μας οικονομίας, να πλήττεται σοβαρά. Οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης, της παρατεταμένης ανομβρίας, της έλλειψης εργατικών χεριών, και πάνω απ’ όλα, της ανεπάρκειας της κυβέρνησης και της αυτοδιοίκησης να αντιδράσουν άμεσα, έχουν δημιουργήσει ένα εκρηκτικό μείγμα που θέτει σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα της τοπικής παραγωγής.

Η έλλειψη υποδομών για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων, η οποία συνεχίζεται παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις, επιδεινώνει την κατάσταση συμπαρασύροντας και άλλες καλλιέργειες όπως του σύκου. Οι παραγωγοί βρίσκονται απροστάτευτοι, χωρίς επαρκείς μηχανισμούς είτε πρόληψης και ανθεκτικότητας είτε αποζημίωσης που να ανταποκρίνονται στις νέες κλιματικές προκλήσεις, ενώ η προβλεπόμενη μείωση της παραγωγής ελαιολάδου στη Μεσσηνία για το 2024 αναμένεται να οδηγήσει σε απώλειες δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ.

Αυτό το πλήγμα δεν είναι μόνο οικονομικό. Απειλείται η ίδια η κοινωνική συνοχή της υπαίθρου, καθώς οι αγρότες, που αποτελούν τον κορμό της τοπικής μας κοινωνίας, εγκαταλείπουν την παραγωγή. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, ο αγροτικός πληθυσμός στη Μεσσηνία έχει μειωθεί κατά 12% την τελευταία δεκαετία, ενώ οι νέοι που ασχολούνται με τη γεωργία δεν ξεπερνούν το 8%. Η δημογραφική παρακμή και η οικονομική πίεση οδηγούν την περιοχή σε μαρασμό.

Η έλλειψη εργατικών χεριών έχει φτάσει σε ανησυχητικά επίπεδα και αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για την αγροτική παραγωγή στη Μεσσηνία, αλλά και σε ολόκληρη την Ελλάδα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις η διαθεσιμότητα εποχιακών εργατών έχει μειωθεί κατά 40% τα τελευταία χρόνια, ενώ οι αγρότες πολλές φορές αναγκάζονται να αφήνουν τα χωράφια τους ακαλλιέργητα ή να καθυστερούν τη συγκομιδή, με αποτέλεσμα την απώλεια έως και 15%-20% της παραγωγής.

Η διαδικασία μετάκλησης εργατών από τρίτες χώρες είναι γραφειοκρατική και χρονοβόρα, καθυστερώντας την έγκαιρη κάλυψη των αναγκών των παραγωγών. Ζητούμε την άμεση απλούστευση των διαδικασιών αυτών με την παράλληλη στελέχωση των εμπλεκόμενων υπηρεσιών, ώστε οι αγρότες να μπορούν να καλύπτουν τις θέσεις έγκαιρα και με ασφάλεια. Παράλληλα, η τοπική οικονομία θα μπορούσε να ωφεληθεί σημαντικά από τη θέσπιση κινήτρων για την ενασχόληση γηγενών με τον πρωτογενή τομέα, με την παροχή προγραμμάτων εκπαίδευσης και επιδοτήσεων για την ένταξη ανέργων και νέων στην αγροτική παραγωγή.

Το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής δεσμεύεται να αναδείξει το θέμα αυτό σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο και να ασκήσει τη μέγιστη πίεση για άμεσες λύσεις. Με το πρόγραμμα μας, εγγυόμαστε ότι τα ζητήματα αυτά είναι στον πυρήνα της πολιτικής μας, στοχεύοντας στην αναγέννηση του πρωτογενούς τομέα, της υπαίθρου και τη συνολική στήριξη των αγροτών μας, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.

Ζητούμε από την κυβέρνηση και την αυτοδιοίκηση να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να δράσουν με αποφασιστικότητα:

1. Άμεση εφαρμογή αποζημιωτικών μέτρων για τους πληγέντες παραγωγούς. Ο ΕΛΓΑ πρέπει να εκσυγχρονίσει τα εργαλεία του και να ανταποκριθεί στις νέες απαιτήσεις που θέτει η κλιματική κρίση.
2. Σχεδιασμό και υλοποίηση έργων υποδομής για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Έργα άρδευσης, ταμιευτήρες και φράγματα είναι απαραίτητα για τη βιώσιμη καλλιέργεια στο μέλλον. Είναι απαράδεκτο να συζητάμε ακόμα 20 χρόνια μετά για τα έργα στο Φιλιατρινό, το Μιναγιώτικο φράγμα και την υπό μελέτη λιμενοδεξαμενή στη Λευκοχώρα.
3. Ενίσχυση και στήριξη της νέας γενιάς αγροτών. Η δημογραφική ανανέωση είναι ζωτικής σημασίας, και πρέπει να συνοδευτεί από ουσιαστικά κίνητρα για τους νέους που επιθυμούν να ασχοληθούν με τη γεωργία.
4. Ουσιαστικά κίνητρα διατήρησης και προσέλκυσης πληθυσμών στην ύπαιθρο. Θα πρέπει να προσεγγίσουμε ολιστικά το φαινόμενο στηρίζοντας με κίνητρα περιοχές που θα αποτελέσουν ανάχωμα στην μετακίνηση και στην ερημοποίηση της υπαίθρου
5. Ανάπτυξη βιώσιμων καλλιεργητικών πρακτικών και ψηφιακών δεξιοτήτων, σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς, για να διασφαλιστεί η ανθεκτικότητα της παραγωγής μας απέναντι στις κλιματικές προκλήσεις και στο χάσμα ανταγωνιστικότητας που συνεχώς αυξάνεται.
6. Ουσιαστική και ενεργό στήριξη στα συνεργατικά σχήματα. Απαιτείται ουσιαστική και ολιστική προσέγγιση (νομοθετική – οικονομική - εκπαιδευτική) στην στήριξη του συνεργατισμού ως μόνο μέσου για την ανάταξη του πρωτογενούς τομέα.
7. Άμεση απλούστευση της διαδικασίας μετάκλησης εργατών, αλλά και κίνητρα για την ενασχόληση των γηγενών με τον πρωτογενή τομέα. Ο αγροτικός τομέας χρειάζεται επειγόντως εργατικά χέρια για να επιβιώσει και να παραμείνει ανταγωνιστικός.
8. Θέσπιση βιώσιμων χρηματοδοτικών και ασφαλιστικών εργαλείων, που θα διασφαλίσουν τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα και ανάπτυξη των αγροτικών εκμεταλλεύσεων.

Παράλληλα με τα άμεσα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, είναι απαραίτητο να εξετάσουμε και τις μακροπρόθεσμες λύσεις που θα ενισχύσουν την ανθεκτικότητα της αγροτικής παραγωγής στη Μεσσηνία. Η προώθηση της καινοτομίας και η ενσωμάτωση των ψηφιακών τεχνολογιών στον πρωτογενή τομέα μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στην αύξηση της παραγωγικότητας, μειώνοντας παράλληλα την εξάρτηση από το εργατικό δυναμικό. Η αυτοματοποιημένη συγκομιδή, η χρήση αισθητήρων και τεχνολογιών ακριβείας για τη διαχείριση των υδάτων και των καλλιεργειών, καθώς και οι έξυπνες λύσεις για την ενεργειακή αυτονομία των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, πρέπει να βρίσκονται στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας. Αυτές οι πρωτοβουλίες, σε συνδυασμό με την εκπαίδευση των αγροτών στις νέες τεχνολογίες, μπορούν να διασφαλίσουν μια βιώσιμη και ανταγωνιστική γεωργία που θα προσαρμόζεται στις απαιτήσεις της εποχής, ενώ ταυτόχρονα θα προσφέρει κίνητρα για τη διατήρηση της νέας γενιάς στην ύπαιθρο.

Η αδράνεια δεν αποτελεί επιλογή. Η κρίση είναι παρούσα και δεν επιτρέπει άλλες καθυστερήσεις ή υπεκφυγές. Το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής θα συνεχίσει να αγωνίζεται για λύσεις που θα προστατεύσουν τους παραγωγούς, θα ενισχύσουν την τοπική οικονομία και θα εξασφαλίσουν το μέλλον της γεωργικής παραγωγής στη Μεσσηνία και σε όλη την Ελλάδα.

* Ο Γιώργος Κατσούλης είναι μέλος της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής και μέλος της Γραμματείας του Τομέα Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων  του ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής.

Ο Γιάννης Πάζιος είναι Τομεάρχης Ψηφιακής Πολιτικής, μέλος της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής  και υπ. Ευρωβουλευτής - Ευρωεκλογές 2024