Μετά το Brexit αναπτύσσεται στην Ε.Ε. ο προβληματισμός για τη δημιουργία μιας Ευρώπης των δύο ή και περισσότερων ταχυτήτων. Είναι φανερό ότι τα ισχυρότερα κράτη της Ε.Ε. πρέπει να αντιδράσουν στο Brexit εμβαθύνοντας ορισμένες από τις κοινές πολιτικές που ακολουθούν και δημιουργώντας νέες ευρωπαϊκές πολιτικές, ενώ άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. δεν θέλουν ή δεν μπορούν να συμμετάσχουν στην απαιτητική πρώτη ταχύτητα.
Το ερώτημα είναι τι θα κάνει η Ελλάδα μόλις ξεκαθαρίσει το πολιτικό τοπίο στην Ε.Ε., ύστερα από κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις στη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ιταλία.
Ο τύπος και η ουσία
Τυπικά η Ελλάδα συμμετέχει στην πρώτη ταχύτητα της Ε.Ε. εφόσον είμαστε κράτος-μέλος της ευρωζώνης. Στην περίπτωσή μας, όμως, αυτό που ισχύει τυπικά δεν ισχύει ουσιαστικά. Δεν είμαστε πλέον η λεγόμενη ισχυρή Ελλάδα, ούτε συμμετέχουμε στον σκληρό πυρήνα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Είναι τόσο μεγάλα τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε και τέτοια η εξάρτησή μας από τους Ευρωπαίους εταίρους και πιστωτές ώστε δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις της πρώτης ταχύτητας.
Παρ’ όλα αυτά πρέπει να αγωνιστούμε για τη βελτίωση της θέσης μας στο εσωτερικό της Ε.Ε. γιατί ενδεχόμενη αποχώρηση από την ευρωζώνη, πολύ περισσότερο από την Ε.Ε., θα προκαλέσει την επιστροφή της Ελλάδας στη βαλκανική μιζέρια και την αστάθεια.
Είναι υποχρέωσή μας λοιπόν να καλύψουμε το χαμένο έδαφος σε ό,τι αφορά την οικονομία για να μετατρέψουμε τη συμμετοχή μας στην πρώτη ταχύτητα της ευρωζώνης από μια καθαρά τυπική σε μια ουσιαστική υπόθεση. Οι δυσκολίες δεν είναι ανυπέρβλητες, αρκεί να αντιμετωπίσουμε τα μεγάλα προβλήματα με αποφασιστικότητα και αποτελεσματικότητα.
Οσο προσπαθεί να κερδίσει πολιτικό χρόνο η κυβέρνηση Τσίπρα σε βάρος της αναγκαίας προσαρμογής της οικονομίας και όσο δημιουργείται η εντύπωση από κόμματα και πολιτικούς της αντιπολίτευσης ότι μπορούμε να βγούμε από την κρίση χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια με τη βοήθεια πολιτικών ελιγμών και της πολιτικής διαπραγμάτευσης, τόσο μεγαλώνει η απόσταση που μας χωρίζει από τους πρωταγωνιστές της πρώτης ταχύτητας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Νέοι στόχοι
Σύμφωνα με συγκλίνουσες ενδείξεις και πληροφορίες, η πρώτη ταχύτητα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης δεν θα περιοριστεί στα ζητήματα της οικονομίας. Το τελευταίο διάστημα αναπτύσσεται πολιτική δυναμική υπέρ της κοινής ευρωπαϊκής άμυνας, η οποία θα στηρίζεται στον γαλλογερμανικό άξονα. Επίσης διαπιστώνεται η ανάγκη για την κοινή αποτελεσματική φύλαξη των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε. ώστε να ελεγχθούν και τα προσφυγικά-μεταναστευτικά ρεύματα.
Η Ελλάδα έχει όλες τις προϋποθέσεις για να πρωταγωνιστήσει στην επεξεργασία και εφαρμογή της ευρωπαϊκής πολιτικής άμυνας και κάθε συμφέρον να προωθήσει την κοινή φύλαξη των εξωτερικών ευρωπαϊκών συνόρων. Τέτοιου είδους πρωτοβουλίες θα κατοχυρώσουν τη θέση μας στην πρώτη ταχύτητα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αρκεί βέβαια να μην τις χρησιμοποιήσουμε σαν διαπραγματευτικό όπλο για την καθυστέρηση της αναγκαίας οικονομικής προσαρμογής αλλά σαν μέσο για την επιτάχυνσή της με την υποστήριξη των Ευρωπαίων εταίρων.
Εχουμε στη διάθεσή μας 12 μήνες για να αναδειχθεί, μέσα από κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις, ο νέος συσχετισμός των πολιτικών δυνάμεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, από τον οποίο εξαρτάται ο ορισμός της πρώτης ταχύτητας και ο τρόπος εφαρμογής της. Επομένως, η πίεση του χρόνου δεν είναι τόσο μεγάλη όσο ίσως νομίζουμε, αρκεί να κινηθούμε γρήγορα και αποτελεσματικά προς τη σωστή κατεύθυνση.
