Τα δύο τελευταία χρόνια η Ε.Ε. ακολουθεί την εξέλιξη του φαινομένου Ερντογάν χωρίς να είναι σε θέση να αντιδράσει.
Βασικές αλλαγές
Ο Ερντογάν έχει συμπληρώσει 15 χρόνια πολιτικής κυριαρχίας στην Τουρκία αλλά την τελευταία διετία, με τις πρωτοβουλίες που παίρνει, φέρνει σε εξαιρετικά δύσκολη θέση την Ε.Ε. Δεν ξέρει πώς ακριβώς να τον αντιμετωπίσει ούτε ξέρει εάν μπορεί να τον αντιμετωπίσει.
Μετά το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα που εκδηλώθηκε σε βάρος του Ερντογάν το καθεστώς ενίσχυσε τα αντιδημοκρατικά του χαρακτηριστικά και μετατράπηκε σε στυγνή δικτατορία που κάνει εκκαθαρίσεις δημοσίων υπαλλήλων, φυλακίζει εκπροσώπους των ΜΜΕ, καταπιέζει συστηματικά τους Κούρδους. Διεξάγονται διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε., ενώ είναι φανερό ότι το καθεστώς Ερντογάν έχει αποκτήσει αντιευρωπαϊκά χαρακτηριστικά.
Η σκλήρυνση του καθεστώτος χαρακτηρίζεται από μία ολοένα πιο επιθετική εξωτερική πολιτική. Η κατάληψη του Αφρίν της Συρίας από τουρκικά στρατεύματα με τη δικαιολογία ότι ελέγχεται από Κούρδους «τρομοκράτες» -οι οποίοι πολέμησαν με συνέπεια κατά των ισλαμιστών τρομοκρατών- επιβεβαιώνει τη μετατροπή της Τουρκίας σε παράγοντα διεθνούς αποσταθεροποίησης.
Η Ε.Ε. δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την πρόκληση για δύο βασικούς λόγους: Πρώτον, δεν έχει διαμορφώσει κοινή εξωτερική πολιτική και κοινή πολιτική για την Αμυνα. Επομένως, η όποια αντίδραση περνάει κυρίως μέσα από το ΝΑΤΟ, το οποίο είναι υποχρεωμένο να κρατάει ισορροπίες εφόσον η Τουρκία είναι κράτος-μέλος με ισχυρό ρόλο.
Δεύτερον, η κατάχρηση που έκαναν η Ε.Ε. και κυρίως οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις σε ό,τι αφορά προηγούμενες επεμβάσεις σε Συρία, Ιράκ, Λιβύη καθιστούν πολιτικά ανέφικτη μια ευρωπαϊκή στρατιωτική επέμβαση στη Συρία. Το σκάνδαλο με τα ευρώ του Καντάφι που έχει φέρει σε εξαιρετικά δύσκολη θέση τον πρώην Πρόεδρο της Γαλλίας κ. Σαρκοζί δείχνει πόσο ευκαιριακή ήταν η ευρωπαϊκή πολιτική σε χώρες στρατηγικής σημασίας, όπως η Λιβύη, η οποία σήμερα βρίσκεται σε κατάσταση πλήρους διάλυσης εξαιτίας και των σοβαρών λαθών της Ε.Ε. και των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων.
Από τη στιγμή που για πολιτικούς λόγους η Ε.Ε. και τα ευρωπαϊκά κράτη αδυνατούν να επέμβουν στρατιωτικά στην περιφέρεια, δυνάμεις όπως η Τουρκία, το Ιράν και η Ρωσία, προσδιορίζουν τις εξελίξεις. Οι Ευρωπαίοι δεν διαμορφώνουν πλέον εξελίξεις, απλά τις υφίστανται.
Η τρίτη και πιο επικίνδυνη αλλαγή στη στρατηγική Ερντογάν είναι η εκλογική συμμαχία με τους ακροδεξιούς εθνικιστές του Μπαχτσελί, η οποία είναι σχεδιασμένη για να του εξασφαλίσει προεδρικές υπερεξουσίες μετά το 2019. Ο Ερντογάν έκανε σε δημόσια ομιλία του το σήμα των Γκρίζων Λύκων, επισημοποιώντας έτσι την προσχώρησή του στον ακραίο τουρκικό εθνικισμό, ο οποίος έχει πάντα στο στόχαστρο την Κύπρο και την Ελλάδα. Επομένως, αναδεικνύεται μία τουρκική απειλή σε βάρος κρατών-μελών της Ε.Ε., με τις Βρυξέλλες να προσπαθούν να ισορροπήσουν μεταξύ της συνεννόησης με την Αγκυρα και την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη με την Αθήνα και τη Λευκωσία.
Ισορροπία στο χάος
Στις Βρυξέλλες προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο Ερντογάν μέσα από τον διαχωρισμό του προσφυγικού-μεταναστευτικού ζητήματος από τη διαπραγμάτευση για την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε.
Κάνουνε επίθεση φιλίας στην Αγκυρα μέσα από το προσφυγικό-μεταναστευτικό, προσφέροντας χρηματοδότηση δισεκατομμυρίων ευρώ για να παραμείνουν τα 3 εκατ. προσφύγων και μεταναστών στην Τουρκία και να μην μετακινηθούν προς τις πιο ανεπτυγμένες χώρες της Ε.Ε. μέσω Ελλάδας, όπως το 2015.
Από την άλλη, στέλνουν κάποια μηνύματα δυσαρέσκειας προς την Αγκυρα σε ό,τι αφορά την ευρωπαϊκή προοπτική της, μειώνοντας κάπως τα προενταξιακά κονδύλια και υπογραμμίζοντας ότι η αντιδημοκρατική διολίσθηση του καθεστώτος απομακρύνει την προοπτική της ένταξης.
Οι ισορροπίες αυτού του είδους χάνουν την πρακτική σημασία τους εξαιτίας της κλιμάκωσης της τουρκικής επιθετικότητας. Ο Ερντογάν εμποδίζει την αξιοποίηση των κυπριακών αποθεμάτων φυσικού αερίου και μεθοδεύει το ένα επεισόδιο σε βάρος της Ελλάδας μετά το άλλο, με αποτέλεσμα να έρχεται πιο κοντά η ώρα που θα κληθούν οι Βρυξέλλες, το Βερολίνο και το Παρίσι να πάρουν δύσκολες αποφάσεις υπέρ της Ελλάδας, της Κύπρου και της Ε.Ε. ή, εναλλακτικά, υπέρ της αδράνειας και της πλήρους απαξίωσης της Ε.Ε.
