Όμορφες γυναικείες φιγούρες, ανδρικοί μπούστοι αρχαίων και νεότερων ηρώων μας φέρνουν πίσω στη ρομαντική εποχή της ιστιοφόρου ναυσιπλοΐας . Με αυτό το αγαπημένο του θέμα ο γνωστός καθηγητής αρχαιολογίας Πέτρος Θέμελης καταπιάνεται στο καινούργιο του βιβλίο «Καραβοκύρηδες και Ακρόπρωρα του 1921», εκδόσεις ΚΑΠΟΝ.
«Το ακρόπρωρο είναι η προσωποποιημένη ψυχή του καραβιού που διώχνει το κακό, προστατεύει το πλήρωμα, φέρνει πλούτο και δύναμη στον καραβοκύρη, χαρίζει νίκες σε περίπτωση πολέμου. Γερμένες μπροστά, οι γυναικείες φιγούρες των ακρόπρωρων, συνεχίζοντας τη λοξή γραμμή του κορακιού, με τη φαρδιά τους φούστα να κυματίζει σπρωγμένη από τον πελαγίσιο αγέρα, δεν απέχουν πολύ απ’ τις αρχαίες Νίκες, τα ακρωτήρια των ναών, που ήταν στημένες ψηλά στις κορφές των αετωμάτων. Μόνο που τα γυναικεία ακρόπρωρα δεν έχουνε φτερά, είναι Νίκες άπτερες.»
Καραβομαραγκοί, ξυλογλύπτες (ταγιαδόροι) τεχνίτες στους ταρσανάδες της Ύδρας, των Σπετσών και των Ψαρών καθώς και η ιστορία των ίδιων των καραβιών και των καραβοκύρηδων τους ταξιδεύουν στις σελίδες του βιβλίου. Ιδιαίτερη θέση έχει το Γαλαξείδι, ένα τόπο με τον οποίο ο συγγραφέας διατηρεί ιδιαίτερο δεσμό από τότε, την δεκαετία του 70, που υπηρέτησε έφορος αρχαιοτήτων Δελφών και συνέβαλε αποφασιστικά στην αναμόρφωση του Μουσείου του Γαλαξειδιού το 1974 . Το κεφάλαιο «Τα Ακρόπρωρα του Γαλαξειδιού» καλύπτει 14 σελίδες με εννέα όμορφες εικόνες και ακολουθούν εικόνες με τους πίνακες των Γαλαξειδιώτικων καραβιών στο επόμενο κεφάλαιο. Βρίσκεις μία μοναδική μορφολογική και αισθητική περιγραφή των ακρόπρωρων του Γαλαξειδιού στο κεφάλαιο αυτό. Είναι τα τέσσερα ακρόπρωρα «που εντόπισε στα υπόγεια σπιτιών του Γαλαξειδιού ο Αθανάσιος Βομβογιάννης, πρώτος επιμελητής του Μουσείου Γαλαξειδιού».
Σε μία σύντομη και περιεκτική αφήγηση ο συγγραφέας ξεδιπλώνει την ιστορία του Γαλαξειδιού. Χαρακτηριστικά μας πληροφορεί ότι «σημαντικά έργα, δρόμοι, μόλος, σχολείο, κατασκευάστηκαν μετά την επίσκεψη του κυβερνήτη Καποδίστρια ( 7 Φεβρουαρίου 1831) και του βασιλιά Όθωνα (Σεπτέμβριος 1834) ο οποίος συνοδεύονταν από τον διακεκριμένο αρχαιολόγο Ludwig Ross. Κατά την επίσκεψή του ο βασιλιάς βάπτισε και δύο νεότευκτα γαλαξειδιώτικα πλοία, τη Θηρασεία με το όνομα της μητέρας του και τη Ματίλδη με το όνομα της αδελφής του. Τα ακρόπρωρα των πλοίων αυτών πρέπει να εικονίζουν τις δύο γυναίκες του βασιλικού οίκου».
Μαθαίνεις διαβάζοντας το βιβλίο του Θέμελη για τους σπουδαίους ξυλογλύπτες και τα εργαστήριά τους, τις διάφορες καλλιτεχνικές σχολές ξυλογλυπτικής και τις τεχνοτροπίες. Ακολουθείς την ιστορία των ελληνικών καραβιών της προεπαναστατικής εποχής, της περιόδου της επανάστασης, και των πρώτων ετών του Ελληνικού κράτους, όταν ήταν και η ακμή του Γαλαξειδιού. Είναι μία γοητευτική ιστορία όχι μόνο των ακρόπρωρων αλλά και της ναυσιπλοΐας. «Η ιστορία των ακρόπρωρων είναι άρρηκτα δεμένη με την ιστορία της ναυσιπλοΐας. Οι ρίζες χάνονται στα βάθη της προϊστορίας και προχωρούν παράλληλα με εκείνες των πρώτων «θαλάσσιων ξύλων» που έφεραν σε επαφή τους στεριανούς με το υγρό στοιχείο».
Το καλαίσθητο βιβλίο, πυκνό σε ιστορικές πληροφορίες και γνώσεις για τα ελληνικά καράβια και τη δράση τους, είναι επιπλέον ένα σπουδαίο φωτογραφικό άλμπουμ ακρόπρωρων, πολλών από το προσωπικό αρχείο του συγγραφέα, και άλλων που βρίσκονται σε διάφορα ναυτικά μουσεία της Ελλάδας.
Ο Πέτρος Θέμελης δεν είναι μόνο ο διακεκριμένος αρχαιολόγος, ανασκαφέας, αναστηλωτής, εκείνος που ανέδειξε την αρχαία Μεσσήνη σε πρότυπο αρχαιολογικό πάρκο, αλλά ένας «αναγεννησιακός» άνθρωπος με καλλιτεχνικά, λαογραφικά, νεώτερα ιστορικά και άλλα ενδιαφέροντα που αναβλύζουν και από το βιβλίο αυτό.