Τα πλήθη διασχίσαντα την αγοράν, κατέληξαν κάτωθεν του Κοινοτικού μας καταστήματος. Τους πάντας κατείχε βαθυτάτη κατήφεια, απόγνωσις και φοβερά αγωνία. Από του εξώστου του Κοινοτικού καταστήματος ωμίλησε διά μακρόν ο δικηγόρος και Κοινοτικός σύμβουλος κ. Μιλτ. Παπαδιονυσίου αναπτύξας το ζήτημα και καυτηριάσας πρεπόντως την εκμετάλλευσιν, της οποίας πίπτουσι θύματα οι ατυχείς σταφιδοπαραγωγοί.

»Η ανθρωποθάλασσα εκείνη εμαίνετο και συνεταράσσετο, ετοίμη να εκσπάσει εις αγρίαν τρικυμίαν με τρομακτικάς διαθέσεις. Ο απεγνωσμένος κόσμος εξεδήλου παντοιοτρόπως την δικαίαν του αγανάκτησιν έτοιμος να προβή εις έκτροπα και επαναστατικά μέσα.

Ο κόσμος ευρίσκεται εν αναμονή των τελικών αποφάσεων, αι οποίαι ας φροντίσουν οι αρμόδιοι να είναι επιτέλους ικανοποιητικαί δι’ αμφότερα τα διαμαχόμενα μέρη, το οποίν ευχόμεθα ολοψύχως, διότι ο συμβιβασμός και η εκατέρωθεν υποχώρησις θα είναι η μόνη δικαία και σαφής λύσις του αναφυέντος σοβαρωτάτου ζητήματος, το οποίον απειλεί να προκαλέση των εμφύλιον σπαραγμόν.

Ακολούθως ο κ. Παπαδιονυσίου ανέγνωσε ψήφισμα, το οποίον και ενεκρίθη παμψηφεί και το οποίον ο λαός σύσσωμος μετέβη και ενεχείρησε εις τον κ. Ειρηνοδίκην, όστις το διεβίβασε τηλεγραφικώς προς τον Πρωθυπουργόν, Προεδρεύοντα Κυβερνήσεως κ. Κονδύλην, Υπουργούς Πεσματζόγλου, Στεφανόπουλον, Σταφιδοργάνωσιν:

Λαός Λεχαινών και περιχώρων, συνελθών εν δικαία αγανακτήσει αυθορμήτως εις πάνδημον συλλαλητήριον διαμαρτύρεται στάσιν υποτιμητών σταφιδοεξαγωγέων Πατρών, Αιγιαλείας, δήθεν υποστηριζόντων συμφέροντα σταφιδοπαραγωγών περιφερείας των. Απορεί πως πολιτικοί των παρασύρονται κερδοσκοπικάς πράξεις σταφιδεμπόρων, παρουσιαζόμενοι όμματα ημών ως από συμφέροντος κινούμενοι ζημιώσωσι σταφιδοπαραγωγήν εις όφελος προπωλητών εμπόρων. Αξιοί υιοθέτησιν ληφθείσας αποφάσεως Οργανισμού, καίτοι ουδόλως ικανοποιεί σταφιδοπαραγωγήν, ληφθείσαν υπό την επήρρειαν της αντιδράσεως των υποτιμητών. Απεκδυόμεθα πάσης ευθύνης εις περίπτωσιν, μη υιοθετήσεως τουλάχιστον, ληφθέντων μέτρων, όντες αποφασισμένοι να διεκδικήσωμεν τα αναμφισβήτητα δίκαιά μας.

Η επιτροπή

Σταματόπουλος, Ζωγόπουλος, Παπαδιονυσίου, Παπαετρόπουλος, Καλογερόπουλος, Κουτροκόης, Ανδρουτσόπουλος Διονύσιος, Κουσκογιάννης, Μπώκος, Βελής Διονύσιος, Μαζώτης Νικολ., Καραγγελής, Κατσανάκης, Βακαλόπουλος, Λάττας, Κριτσινέλιας, Κοκλανάς και Σεφερλής Σπυρίδων».

Συλλαλητήριο πραγματοποιείται και στη Ζαχάρω:

«Εις την αγοράν Ζαχάρως συνεκροτήθη πάνδημον συλλαλητήριον εις το οποίον έλαβον μέρος και πλείστοι παραγωγοί των πέριξ χωρίων. Η όψις του συλλαλητηρίου εις όγκον και επιβλητικότητα υπερέβη κάθε προηγούμενον. Καθ’ όλην την διάρκειαν του συλλαλητηρίου τα καταστήματα παρέμειναν κλειστά και οι κώδωνες της εκκλησίας ηχούσαν συνεχώς. Η αγανάκτησις είναι ζωγραφισμένη εις τα πρόσωπα των παραγωγών και εν μέσω ιεράς συγκινήσεως ανέρχεται εις τον εξώστην της οικίας του κ. Παπαθανασοπούλου η επιτροπή του συλλαλητηρίου και ο αδιόριστος καθηγητής των μαθηματικών κ. Κ. Νικολακόπουλος όστις δι’ εμπνευσμένου και εμβριθούς λόγου ανέπτυξε τον σκοπόν του συλλαλητηρίου και δι’ αδιασείστων επιχειρημάτων ανέλυσε την ουσία του σταφιδικού ζητήματος καθώς και την σημερινήν του οξείαν φάσιν. Ακολούθως ανέγνωσε το κάτωθι ψήφισμα το οποίον εγένετο διά βοής δεκτόν:

Λαός Ζαχάρως και περιχώρων συνελθών σήμερον εις πάνδημον συλλαλητήριον επί του σταφιδικού ζητήματος ακούσας των ρητόρων αιτεί:

1) Αμεσον εξαγοράν πλεονασμάτων προς 3.500 δραχμάς το ενετικόν λίτρον. 2) Αμεσον κατάθεσιν δελτίων εις Τελωνείον εκ μέρους σταφιδοεξαγωγέων και 3) Συναλλαγματικόν παρακράτημα έλθη εις πίστωσιν ΑΣΟ. Οτι η μη παραδοχή ανωτέρω αιτημάτων θέλει οξύνη έκρυθμον κατάστασιν, της οποίας αδυνατεί να προσδιορίση την έκτασιν.

Η Επιτροπή: Φώτιος Χριστόδουλος, Ιωαν. Δαΐκος , Λύσανδρος Γεωργακόπουλος, Λάμπρος Κανελλόπουλος, Ηλίας Νικολακόπουλος, Αριστ. Αγριόπουλος, Κωνστ. Κόντος, Νικ. Μπούσμπουρας, Γεώργ. Μισιχρόνης, Νικόλ. Πούρνος» (1039).

Μετά τα αιματηρά γεγονότα στο Αίγιο στις 26 Αυγούστου και χωρίς να αναφέρεται σε αυτά, ο Νομάρχης Ηλείας αρνείται να δώσει άδεια για την πραγματοποίηση των συλλαλητηρίων σε Πύργο και Αμαλιάδα που έχουν εξαγγελθεί για τη Δευτέρα 27 Αυγούστου:

«Κατά νυκτερινήν ανακοίνωσιν του Νομάρχου Ηλείας κ. Παναγοπούλου ειδοποιήθη εκ μέρους της διοικήσεως Χωροφυλακής Πύργου και υποδιοικήσεως Χωροφυλακής Αμαλιάδος ότι υπεβλήθησαν αιτήσεις προς συγκρότησιν συλλαλητηρίου διά Δευτέραν την πρωίαν. Πλην επειδή νομίζει ότι η υπόθεσις των συλαλλητηρίων ζημιώνει την ρύθμισιν του σταφιδικού ζητήματος, διέταξεν όπως απαγορευθεί η συγκρότησις συλλαλητηρίου.

Δέον να σημειωθεί ότι οι χωρικοί δεν έχουν ειδοποιηθεί περί της ματαιώσεως των συλλαλητηρίων και κατά συνέπειαν θα εισέλθουν σήμερον την πρωΐαν εις την πόλιν» (1040).

Στον Πύργο ακυρώνεται το συλλαλητήριο λόγω των απαγορεύσεων, γίνεται όμως αυθόρμητα στην Αμαλιάδα:

«Παρ’ όλας τας απαγορευτικάς διαταγάς αι οποία είχον δοθή διά την συγκρότησιν του σημερινού συλλαλητηρίου εις την πόλιν μας, το οποίον επρόκειτο να γίνη με συμμετοχήν όλης της περιφέρειας Αμαλιάδος και των χωρίων του κάμπου, εν τούτοις εγένετο τούτο ογκωδέστατον και επιβλητικώτατον.

Οι κάτοικοι του χωρίου Σαββάλια έγιναν η αρχή της συγκροτήσεως του συλλαλητηρίου. Ενώ εις την πόλιν μας είχον σχεδόν παραιτηθεί της συγκροτήσεώς του, κατόπιν διαταγής της Νομαρχίας, εμφανίζεται κατά την 10ην πρωινήν ώραν εις τας οδούς της πόλεως σύσσωμον το χωρίον Σαββάλια με μαύρας σημαίας. Ετσι εδόθη το σύνθημα και με τας κωδωνοκρουσίας ήρχισεν ο κόσμος να συγκεντρούται αυθορμήτως εις την πλατείαν όπου εντός ολίγου χιλιάδες κόσμου συνεκεντρώθησαν. Αμέσως τα καταστήματα της πόλεως έκλεισαν.

Η ανθρωποπλημμύρα εκείνη εξεχύθη εις τας οδούς της πόλεως ογκωδεστάτη, περιελθούσα δε τας κεντρικωτέρας εξ αυτών συνεχώς εξωγκουμένη, κατέληξεν πάλιν εις την πλατείαν Αγίου Αθανασίου, ένθα από του εξώστου της πρώην Εμπορικής Λέσχης ωμίλησαν κατ’ αρχήν ο κ. Π. Σάκκος αντιπρόσωπος εν τω Γεωργικώ Επιμελητηρίω, κατόπν ο πρόεδρος της επιτροπής του συλλαλητηρίου κ. Νικ. Νικολόπουλος συμβολαιογράφος, ο κ. Γεώργιος Μηττάς και ο κ. Αντ. Στάγκος εκ Σαββαλίων, αναπτύξαντες τον σκοπόν του αυθορμήτου συλλαλητηρίου των σταφιδοπαραγωγών, οι οποίοι πρόκειται και εφέτος, παρ’ όλην την αρίστην παραγωγήν, να πεινάσωσι, χάρις εις τα μέτρα τα οποία από κοινού λαμβάνουν ο Οργανισμός του ΑΣΟ και το κράτος. Ακολούθως αναγιγνώσκεται το ψήφισμα το οποίον επικυρούται διά βοής του πλήθους και το οποίον αναλαμβάνει η επιτροπή να αποστείλη, παρακαλέσασα συγχρόνως τον λαόν να διαλυθή και να είνε έτοιμος δι’ ενδεχομένην πρόσκλησιν της επιτροπής. Ουδέν έκτροπον παρετηρήθη. Παρά της Αστυνομίας είχψαν ληφθεί όλα τα κατάλληλα μέτρα, ο δε διοικητής της Αστυνομίας μοίραρχος κ. Κωνστ. Καννάς, του οποίου η όλη μέχρι σήμερον δράσις είνε αξία επαίνων, αλλά προσπωικώς ο ίδιος και με πολλήν προσοχήν και φρόνησιν παρηκολούθησε το συλλαλητήριον με πλήρη επίγνωσιν των καθηκόντων το, ώστε να επικρατήσεις πλήρη τάξις και ησυχία εν αυτών.

Το εκδοθέν ψήφισμα:

Λαός Αμαλιάδος, Κάμπου και περιχώρων συνελθών εις πάνδημον συλλαλητήριον αποδοκιμάζει μετ’ αγανακτήσεως ενεργείας υποτιμητών καταστρεπτικάς διά δυστυχούντας λόγω αλλεπαλλήλων θεομηνιών σταφιδοπαραγωγούς ψηφίζει:

1) Αμεσον εξαγοράν πλεονασμάτων προς δραχ. 3.600 κατά χιλιόλιτρον. 2) Καθορισμόν παρακρατήματος προς 50%. 3) Αύξησις βιομηχανικής τιμής σταφίδος εις δρχ. 2.000 είτε δι’ αυξήσεως τιμής οινοπνεύματος είτε διά μειώσεως φόρου αυτού υπέρ του ΑΣΟ. 4) Αμεσον καταβολήν παρακρατήσεως παρά εξαγωγέων άνευ εγγυήσεων και προθεσμίας. 5) Μετατροπήν παλαιών χρεών Αγροτικής Τραπέζης εις μακροπρόθεσμα απαλλασσομένων των παραγωγών καταβολής τόκων ως εγένετο και διά καπνοπαραγωγούς. 6) Το 3% συνολικού παρακρατήματος διετεθή υπέρ του ΑΣΟ. 7) Μείωσις κρατικής φορολογίας. 8) Αμεσον απόδοσιν παρά της Τραπέζης Αθηνών διεκδικουμένου κεφαλαίου εκριζώσεως.

Περιφέρειά μας παράγουσα εκλεκτήν ποιότητα τασσόμεθα υπέρ λεγομένων υψηλών τιμών φρονούσα μικραί τιμαί ήθελον παρασύρη τιμή ευγενών ποιοτήτων. Και ότι μέγα κόστος καλλιέργειας, ακρίβεια ζωής και τιμή λίρας 550 δραχμών και χαμηλαί τιμαί πλεονασμάτων ισοδυναμούν με τελείαν καταστροφήν παραγωγών.

Η επιτροπή: Π. Σάκκος, Γ. Μηττάς, Ν. Νικολόπουλος συμβολαιογράφος Αμαλιάδος, Δ. Τσάνος, Αντων. Στάγκος Σαββαλίων, Βασιλάκης Δ. Βαρθολομιού.

Κατόπιν επιμόνου απαιτήσεως των διαδηλωτών προσετέθη εις το ψήφισμα το εξής: Αξιούν την παραίτησιν Διοικητικού Συμβουλίου ΑΣΟ διότι δεν έλαβον υπ’ όψιν τας απαιτήσεις των παραγωγών και ετάχθησαν με τους υποτιμητάς» (1041).

(1039) “Πατρίς” 28/8/1934

(1040) “Νεολόγος” 27/8/1934

(1041) “Πατρίς” 28/8/1934