Ενα κείμενο του Κώστα Αυγήτα που δημοσιεύεται σε συνέχειες στον “Ριζοσπάστη”. Εμφανίζεται ως ανταπόκριση από την Πάτρα, καθώς ο Αυγήτας βρίσκεται στη “διακεκαυμένη ζώνη” με το διπλό ρόλο του δημοσιογράφου και κομματικού καθοδηγητή. Πάνω σε αυτό έχουν στηριχθεί και οι μεταγενέστερες επεξεργασίες που εμπλουτίσθηκαν με περισσότερα στοιχεία: “Η ανάλυση του ληστρικού μηχανισμού του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού (ΑΣΟ) θα βοηθήσει τους φτωχούς και μεσαίους σταφιδοπαραγωγούς μα και τους εργαζόμενους καπνοπαραγωγούς να καταλάβουν πόσο καταστρεπτικές συνέπειες θα έχει και γι’ αυτούς ο Αυτόνομος Καπνικός Οργανισμός της Ελλάδος.
Ο ΑΣΟ ιδρύθηκε με αποκλειστικό σκοπό να ενισχύσει:
1) Τους μεγάλους σταφιδοχτηματίες εξασφαλίζοντας σ’ αυτούς μια οποιαδήποτε τιμή με την εξαγορά της σταφίδας τους που δεν βγαίνει στο εξωτερικό (πλεονάσματα).
2) Τους οινοβιομηχάνους στους οποίους δίνει το παρακράτημα και τα πλεονάσματα της σταφίδας για να τα βιομηχανοποιήσουν φτιάχνοντας κρασί και οινόπνευμα. Πρόκειται δηλαδή για μια τεράστια κερδοσκοπική επιχείρηση από την οποία βγάζουν κέρδη 20-30%.
3) Την Εθνική Τράπεζα που α) είνε χρηματοδότης του ΑΣΟ, στον οποίο δίνει δάνεια με τόκο 8% ταχτικό και 12% υπερημερίας, αποκομίζοντας έτσι δεκάδες εκατομμύρια κέρδη, β) είνε μέτοχος στις οινοβιομηχανικές εταιρείες, που βιομηχανοποιούν τη σταφίδα του ΑΣΟ χλωρή είτε ξερή, έτσι κερδίζει κολοσσιαία ποσά από τους εργαζόμενους σταφιδοπαραγωγούς, γ) είνε μέτοχος και στην Εταιρεία Γενικών Αποθηκών, που αποθηκεύουν τη σταφίδα και κερδίζουν.
Ενας δε λόγος που στο φετεινό καθορισμό της τιμής εξαγοράς των πλεονασμάτων σταφίδας, η Εθνική επέβαλλε την κατώτατη τιμή των 2.900 δρχ. στο χιλιόλιτρο από 3.600 που ήταν πέρυσι, είνε και τούτος: Εχτός από τα μεγάλα συμφέροντα που έχει από τις παραπάνω τοκογλυφικές και βιομηχανικές δουλειές, τα συμφέροντά της είναι συνδεδεμένα και με τους εξαγωγικούς οίκους της σταφίδας, με τους καρχαρίες σταφιδεμπόρους τους οποίους ενισχύει με κάθε τρόπο, με δάνεια κ.λπ. συμμετέχοντας στα κέρδη τους. Και είνε γνωστό ότι οι σταφιδέμποροι προπούλησαν μεγάλες ποσότητες σταφίδας και είχαν μεγάλο συμφέρο να ορισθούν μικρές τιμές. Ετσι ουσιαστικά την “προστατευτική” πολιτική του ΑΣΟ καθορίζει η Εθνική Τράπεζα και το οινοσταφιδεμπορικό κεφάλαιο μαζί με τους πλουσιοχτηματίες.
4) Ο ΑΣΟ είνε ακόμα μια ληστρική φορολογική μηχανή στα χέρια του κράτους, που επιβαρύνει καταθλιπτικά τους εργαζόμενους σταφιδοπαραγωγούς.
Οι βενιζελικοί Βουρλούμηδες, Μιχαλακόπουλοι όπως και οι λαϊκοί Σαγιάδες-Στεφανόπουλοι με τους αρχηγούς τους Τσαλδάρη και Βενιζέλο δημοκοπούν μαζί με τους Παπαναστάσηδες και Καφαντάρηδες για το δήθεν ενδιαφέρον τους υπέρ των σταφιδοπαραγωγών. Με μια τέτοια αχαλίνωτη δημαγωγία ίδρυσαν το 1928 τον ΑΣΟ ύστερα από τη χρεωκοπία της Προνομιούχου Εταιρείας “Ενιαία”. Εδώ πριν προχωρήσουμε να θυμίσουμε στους εργαζόμενους σταφιδοπαραγωγούς την από 45 χρόνια ληστρική πολιτική του κράτους πάνω στη σταφίδα, για να δούνε ανάγλυφα πως μισό περίπου αιώνα τους κοροϊδεύουν και τους ληστεύουν με διάφορες μηχανές.
Στα 1890 εκδηλώθηκε για πρώτη φορά η κρίση στη σταφίδα, για τα αίτια της οποίας γράφουμε παρακάτω. Από τότε μέχρι σήμερα η κρίση συνεχίζεται και χρόνο με το χρόνο ολοένα μεγαλώνει. Η παραγωγή της σταφίδας στα 1891 ήταν 334.000.000 ενετικές λίτρες, η δε εξαγωγή έπεσε στα 324 εκ. από εκεί που πριν 1-2 χρόνια έβγαινε ολάκερη. Στα 1893 απότομα έπεσαν κι οι τιμές από 300 δρχ. σε 75 δρχ. το χιλιόλιτρο.
Η πτώση αυτή αναστάτωσε τις σταφιδοπαραγωγικές μάζες και κάτω από την πίεσή τους το κράτος στα 1895 πήρε τα παρακάτω μέτρα: 1) Μείωσε κατά 4 δρχ. το φόρο στο χιλιόλιτρο και 2) επέβαλε το μισοφεουδαρχικό φόρο “παρακράτημα” λεγόμενο, σαν “εισφορά σε είδος” 15% πάνω στην εξαγόμενη σταφίδα. Το παρακράτημα το έπαιρναν δωρεάν κι ήταν ένα ληστρικό τεχνητό μέτρο για να λιγοστέψει την εξαγωγή και να μην πέσουν τάχα οι τιμές. Το ίδιο το κράτος διαχειρίστηκε το παρακράτημα από το 1895 μέχρι το 1899.
Μα η κρίση συνεχιζόταν και στα 1903 συστήθηκε η Σταφιδική Τράπεζα για να διαχειριστεί το παρακράτημα που ορίστηκε 10%. Στην ουσία δηλαδή τα πράγματα έμειναν όπως είχαν. Στο μεταξύ στα 1903 η εξαγωγή πάνω σε παραγωγή 324 εκατ. λίτρες έπεσε σε 241 εκατομμύρια. Μια πτώση από 101 εκατ. λίτρες σταφίδα.
Οι εξεγέρσεις των σταφιδοπαραγωγών συνεχίζονταν και το 1905 καταργείται η Σταφιδική Τράπεζα για να ιδρυθεί η πιο ληστρική ιδιωτική Προνομιούχος Εταιρεία “Ενιαία”. Η “Ενιαία”, ληστρική εταιρεία, είχε ιδρυτή και μέτοχο τον Πεσματζόγλου (λαογδάρτη πατέρα των σημερινών Πεσματζόγληδων), την Τράπεζα Αθηνών (Ηλιάσκο) και τις βιομηχανικές εταιρείες (Χαρίλαου) και την Εθνική Τράπεζα που δίχως αυτήν δεν γίνεται καμία ληστρική επιχείρηση.
Η “Ενιαία” είχε υποχρέωση 1) να δώσει στο κράτος 4 εκ. έγγειο φόρο πάνω στη σταφίδα, 2) να εξαγοράζει προς 115-145 δραχ. το χιλιόλιτρο τη σταφίδα που δε θάβγαινε στο εξωτερικό (τα πλεονάσματα) και 3) να διαθέσει – σπαταλώντας 5-10 χιλ. λίρες για διαφήμιση της σταφίδας στο εξωτερικό. Σε αντάλλαγμα της δόθηκε το δικαίωμα 1) να παίρνει δωρεάν παρακράτημα μέχρι 35% πάνω στην εξαγόμενη ποσότητα σταφίδας, 2) να εισπράττει 7 δρχ. φόρο στο χιλιόλιτρο πάνω στην παραγωγή. Στα 1910 για καλύτερη δήθεν προστασία ο φόρος αυτός αυξήθηκε σε 8 δραχ.
Επίσης πάρθηκαν και μέτρα για τη μείωση της παραγωγής με πληρωμή σ’ όσους θέλουν να εκριζώσουν τις σταφιδαμπέλους τους. Ετσι μέχρι το 1924, επί 20 ολάκερα χρόνια οι εργαζόμενοι σταφιδοπαραγωγοί παραδόθηκαν στους οινοκαρχαρίες τοκογλύφους, την Εθνική Τράπεζα και τους σταφιδεμπόρους, για να τους ληστεύουν μονοπωλιακά με την “Ενιαία”. Το δε κράτος αύξησε τους φόρους πιο πολύ πάνω στη σταφίδα.
Η κρίση όμως αγιάτρευτη όπως στο κεφαλαιοκρατικό καθεστώς, χρόνο με το χρόνο ολοένα μεγάλωσε και εντάθηκε με τους δεκαετείς πολέμους.
Στα 1923 η κατάσταση της σταφίδας ήταν τούτη: Παραγωγή 200 εκατομ. λίτρες, εξαγωγή 189 1.2 εκατομ. Στα 1924 παραγωγή 340 εκατ. λίτρες, εξαγωγή 179.700.000 λίτρες, δηλ. πτώση πάνω από τα μισά σε σχέση με την παραγωγή. Κρίση όμως είχαν, όπως και σήμερα, μονάχα οι φτωχοί σταφιδοπαραγωγοί, τους οποίους τσάκισαν ιδιαίτερα οι πόλεμοι. Αντίθετα οι μεγαλοκαρχαρίες μεγάλωσαν τις εγκαταστάσεις και τα κέρδη τους, ληστεύοντας τα προϊόντα των φτωχών σταφιδοπαραγωγών. Οι οινοβιομήχανοι, σαν πάντα, σε συμφωνία με την Εθνική Τράπεζα, εκμεταλλεύτηκαν την πολεμική περίοδο και έχοντας στα χέρια τους την “Ενιαία” πήραν πολύ φτηνά το παρακράτημα και τα πλεονάσματα της σταφίδας, κερδίζοντας από τη βιομηχανοποίηση και το εμπόριο κολοσσιαία ποσά.
Η ένταση της κρίσης σε συνδυασμό με τις ληστείες της “Ενιαίας” που βοήθησαν πολύ σ’ αυτήν, ξεσήκωσε τους σταφιδοπαραγωγούς που ανάγκασαν το κράτος στα 1924 να εξαγοράσει την “Ενιαία” και να παραδώσει με σύμβαση στην Εθνική Τράπεζα τη διαχείριση της σταφίδας για ένα χρόνο. Το κεφαλαιοκρατικό κράτος βρήκε την ευκαιρία τη χρονιά αυτή να αυξήσει το φόρο εγγείου παραγωγής από 4 σε 5 εκατομ. δραχμές και ακόμα έδωσε εντολή στην Εθνική Τράπεζα να εισπράξει το 8δραχμο φόρο πάνω στην παραγωγή για λογαριασμό του ιδίου κράτους. Το κράτος, η Εθνική Τράπεζα και οι οινοκαρχαρίες επωφελούνται κάθε φορά για να δώσουν ληστρικές λύσεις.
Τέλος τον Αύγουστο του 1925 ιδρύθηκε ο Αυτόνομος Σταφιδικός Οργανισμός (ΑΣΟ) που μέχρι σήμερα ληστεύει τους σταφιδοπαραγωγούς. Σκοπός του ΑΣΟ ήταν:
1) Να ισορροπήσει την προσφορά και ζήτηση με το παρακράτημα και την εξαγορά πλεονασμάτων, 2) να ασφαλίσει την σταφίδα και να εφαρμόσει δήθεν επιστημονικές μέθοδες καλλιέργειας, 3) να υποθηκεύσει και να διαχειρισθεί για λογαριασμό των ενδιαφερομένων τη σταφίδα, φροντίζοντας για την επεξεργασία της με καθορισμένους εμπορικούς τύπους, 4) να διαφημίσει και να επεχτείνει την κατανάλωση της σταφίδας, 5) να προμηθεύσει γεωργικά είδη τους παραγωγούς, 6) να υποστηρίξει τάχα τη σταφίδα μέχρι της αγοράς κατανάλωσης με πιστώσεις και 7) να συστηματοποιήσει την εμπορική προσφορά με τη λειτουργία γραφείων παραλαβής και εκθέσεων δειγμάτων σταφίδας κ.λπ. Τέτοιοι είναι πάνω κάτω και οι σκοποί του Καπνικού Οργανισμού, καθαρά ληστρικοί.
Στον ΑΣΟ για να εχπληρώσει τους σκοπούς του, παραχωρήθηκαν και όλα τα δικαιώματα της “ενιαίας”. Το κράτος παράλληλα μεγάλωσε τον έγγειο φόρο σε 12.000.000 δραχ. που θα εισπράτονταν μέσον του ΑΣΟ για να μην εξεγερθούν οι σταφιδοπαραγωγοί. Στον ΑΣΟ δόθηκε επίσης το δικαίωμα ν’ αυξήσει το παρακράτημα και την εξαγωγική εισφορά. Παράλληλα αυτός μπορούσε να απαγορεύσει την εμφύτευση, επιβάλλοντας 10 χιλ. δραχ. φόρο στο στρέμμα σε όσους θα φύτευαν καινούργιες σταφιδαμπέλους.
Στα 1929-30 η εξαγωγή σταφίδας έπεσε στα 146 εκατ. λίτρες πράγμα που ξεσήκωσε τους σταφιδοπαραγωγούς, των οποίων η παραγωγή ήταν 272 εκατ. λίτρες. Το κράτος με τους μεγαλοχτηματίες, οινοβιομηχανικές εταιρείες, την Εθνική Τράπεζα και τους σταφιδεμπόρους προσπάθησαν να στρέψουν την αγανάχτηση των σταφιδοπαραγωγών ενάντια στο Σιμωνίδη, γενικό διευθυντή, και τη διοίκηση του ΑΣΟ για τις σπατάλες του. Για να καλμάρουν τους σταφιδοπαραγωγούς έπαυσαν το Σιμωνίδη, επέφεραν διάφορες μεταβολές στη διοίκηση του ΑΣΟ. Ολα αυτά για να σκεπάσουν τους ληστρικούς σκοπούς του ΑΣΟ και να ξεγελάσουν τους σταφιδοπαραγωγούς, τους οποίους να ξεζουμίσουν όσο μπορούν καλύτερα”.
