Οι σταφιδοπαραγωγοί προσήρχοντο κατά πυκνάς φάλαγγας με σάλπιγγας, ενώ οι κώδωνες των εκκλησιών εκρούοντο πενθίμως και τα καταστήματα έκλειον το εν μετά το άλλον. Εξ άλλου ολόκληρον την πόλιν περιέτρεχον πυκνοί περίπολοι πεζών και εφίππων χωροφυλάκων την δε τήρησιν της τάξεως είχεν αναλάβει προσωπικώς ο ίδιος ο Διοικητής της Χωροφυλακής Μεσσηνίας κ. Σταμάτης.
Δεν είχον αρχίσει ακόμη τον λόγον των οι ρήτορες, ότε ο κ. Δάλλας εκ μέρους της συλλαλητηριακής επιτροπής μεταβαίνει εις το τηλεγραφείον και καλεί ενταύθα τον κ. Νομάρχην, ίνα παραλάβη το εγκριθησόμενον ψήφισμα. Αλλ’ ο κ. Νομάρχης απήντησε ότι αδυνατεί ν’ απομακρυνθεί της έδρας του. Τούτου δ’ ένεκα το ψήφισμα δεν εστάλη και προς αυτόν.
Περί την 10ην πρωινήν, εμφανίζεται από του εξώστου της οικίας, ένθα το οδοντιατρείον της διδος Ανδρουσινού, ο σταφιδοπαραγωγός κ. Δάλλας επί τη θέα του οποίου οι σταφιδοπαραγωγοί εκραύγαζον: Πεινάμε – 3.400 ή θάνατος. Ο κ. Δάλλας ομιλών διά μακρών τονίζει ότι η σημερινή συγκέντωσις έχει κυρίως σκοπόν να δείξει ο κόσμος την δύναμίν του και να διεκδικήση τα δικαιώματά του ομαδικώς. Συνεχίζων λέγει ότι ουδείς απολύτως έχει το δικαίωμα να περιφρονή τον αγροτικόν κόσμον που μόνος του εξασφαλίζει το ισοζύγιον των πληρωμών, τονίζει δε ότι ο λαός πρέπει να είναι κυρίαρχος όχι μόνον εις τα χαρτιά. Τους πολιτικούς, λέγει, δεν τους αναβιβάζει και τους καταβιβάζει κανείς άλλος εκτός του λαού. Και ο λαός που έπαυσε πλέον να είναι φέουδο των εξ επαγγέλματος πολιτικών, αξιοί, αυτήν την στιγμήν, να παύσουν να τον αντιπροσωπεύουν οι βουλευταί και οι γερουσιασταί του, εφ’ όσον απεδείχθησαν ανίκανοι να προασπίσουν τα συμφέροντά των. Καταλήγων συνιστά εμμονήν εις τον αγώνα, διότι μόνον ούτω είναι δυνατόν να καθορισθή το παρακράτημα εις την τιμήν των 3.400 δραχμών.
Φωναί: 3.400 ή θάνατος. Κάτω οι βουλευταί και οι γερουσιασταί μας. Κάτω οι υποτιμητές.
Μετ’ αυτού λαμβάνει τον λόγον ο ιατρός και σταφιδοπαραγωγός κ. Κούτσικας, όστις λέγει επί λέξη το εξής: “Ολόκληρος ο λαός της Μεσσήνης ευρίσκεται εν εξεγέρσι κατεχόμενος υπό ιεράς αγανακτήσεως την οποίαν του προεκάλεσαν αι αποφάσεις του ΑΣΟ. Ο ΑΣΟ χωρίς να συντρέχει κανείς απολύτως λόγος εξ όσων ψευδέστατα μας προέβαλαν οι ιθύνοντες, καθώρισε την τιμήν του παρακρατήματος εις το ποσόν των 2.500 δραχμών, πράγμα που πλήττει καιρίως ολόκληρον τον νομόν Μεσσηνίας, τοσούτω μάλλον καθόσον κατά την εφετεινήν εσοδείαν όχι μόνον η σταφίς υπέστη σοβαρωτάτας βλάβας αλλά και τα άλλα προϊόντα του τα σύκα και η οινοπαραγωγή υπέστησαν πραγματικήν καταστροφήν. Ο λαός της Μεσσηνίας αντιμετωπίζει την στιγμήν αυτήν μίαν κρίσιν πολύ σοβαράν. Ολόκληρος ο νομός Μεσσηνίας απειλείται από τον εκ πείνης θάνατον. Και όπως είναι φυσικόν εις τοιαύτας περιστάσεις, ο πληθυσμός ολόκληρος του Νομού απετάθη προς τους αντιπροσώπους του εν τοις κοινοβουλίοις και τους είπε: Κύριοι εις τας 26 Σεπτεμβρίου 1932 και εις τας 5 Μαρτίου 1933 υπέγραψα μεθ’ υμών συμβόλαιον, μέσα εις το οποίον αναγράφεται ρητώς ο όρος ότι αναλαμβάνετε την υποχρέωσιν να υπερασπίζεστε τα δίκαιά μου με όλην την δύναμιν της ψυχής σας, οπόταν δε βλέπετε ότι τα δίκαιά μου ταύτα καταπατούνται και στραγγαλίζονται, έχετε την ρητήν υποχρέωσιν να εγκαταλείψετε τας αιθούσας του Κοινοβουλίου. Ηδη τα δίκαιά μου ταύτα σφαγιάζονται κατά τρόπον πρωτοφανή. Καλείσθε όθεν να υποβάλετε τας παραιτήσεις σας, εγκαταλείποντες τας αιθούσας του Κοινοβουλίου. Και οι κύριοι αυτοί τι απήντησαν εις τον λαόν; Οι κύριοι αυτοί λησμονήσαντες και συμβόλαια, λησμονήσαντες και υποχρεώσεις απήντησαν εις τον λαόν ότι αι αποφάσεις του ΑΣΟ είναι λίαν ικανοποιητικαί και παύσατε να φωνάζετε χωρίς λόγον και χωρίς να έχετε κανέν απολύτως δίκαιον. Μόνον ένας εκ των 13 αντιπροσώπων του Νομού, ο κ. Μαυρομιχάλης, εξήρθη εις το ύψος των περιστάσεων και πιστός εις τας εντολάς του λαού υπέβαλε την παραίτησίν του από του βουλευτικού αξιώματος. Δεν θέλομεν ν’ αμφισβητήσωμεν ότι οι αντιπρόσωποί μας κατέβαλλον απεγνωσμένα προσπαθείας διά την επίτευξιν μιας καλυτέρας λύσεως του σταφιδικού ζητήματος διά τον Νομόν μας. Εγκαλούμεν όμως τούτους ότι δεν εξήντλησαν και το τελευταίον ατού των και δεν υπέβαλον τας παραιτήσεις των, διότι θέλομεν να πιστεύομεν ότι η κυβέρνησις προ μιας τοιαύτης εξεγέρσεως των αντιπροσώπων ενός ολόκληρου λαού ευρισκομένη, θα εκάμπτετο και η κατάστασις σήμερον θα ήτο αλλοία.
Η κυβέρνησις ως γνωστόν, προβάλλει πάντοτε το επιχείρημα της αδυναμίας του ΑΣΟ να πληρώση πέραν των 2.900 δραχμών τα πλεονάσματα. Αλλ’ οι αδιάψευστοι και αναλλοίωτοι αριθμοί, τους οποίους πλειστάκις μετεχειρίσθημεν και περί των οποίων εγένετο ήδη λόγος υπό του προλαλήσαντος, αποτελούν την καλυτέραν απάντησιν εις τας αιτιάσεις της κυβερνήσεως και πείθουν πάντα αμερόληπτον παρατηρητήν ότι ο ΑΣΟ ευρίσκεται εις θέσιν να πληρώση τα πλεονάσματα και εις το ποσόν ακόμη των 3.500 δραχμών, χωρίς εκ τούτου να διατρέχει κανένα κίνδυνον χρεωκοπίας. Αλλα λοιπόν είναι τα αίτια της μικρής τιμής και όχι ο φόβος του ΑΣΟ.
Φωναί: Πες τα όλα!
Και είναι γνωστά τα αίτια αυτά. Είναι η πίεσις ην υπέστη η κυβέρνησις από μέρους των παραγωγών Πατρών και Κορίνθου προς τους οποίους χαριζομένη διέπραξε το σφάλμα της καταδίκης του Μεσσηνιακού λαού. Θέλομεν όμως να πιστεύωμεν ότι έστω και αργά, έστω και την τελευταίαν ώραν η κυβέρνησις συναισθανομένη το σφάλμα της και προ παντός αντιλαμβανομένη το μέγεθος της αδικίας η οποία προσεγένετο εις τον Μεσσηνιακόν λαόν εκ της αποφάσεως του ΑΣΟ, θα σπεύση να τροποποιήση ταύτας, εν εναντία όμως περιπτώσει ημείς οίτινες εμοχθήσαμεν και υπέστημεν αναριθμήτους θυσίας διά να αναβιβάσωμεν το Λαϊκόν Κόμμα εις την αρχήν και συνεπώς διά τούτο ήμεθα ημαρτημένοι, θα καλέσωμεν και πάντας τους λοιπούς ημαρτιμένους ίνα πρώτοι τον λίθον κατά της κυβερνήσεως βάλωμεν”.
Είτα ο κ. Καψαλιάρης λέγει τα εξής: “Ποία άραγε να είναι η αιτία εκείνη ήτις εξηνάγκασεν όλους ημάς να εγκαταλείψωμεν την πτωχήν μας καλύβην και να συγκεντρωθώμεν εδώ; Μήπως κανένα χαρμόσυνον εθνικόν γεγονός συνετέλεσε εις τούτο ή μήπως καμμία συμφορά; Ναι! Συμφορά λέγω διότι περί αυτής πρόκειται. Συμφορά ήτις δυστυχώς δεν είναι κεραυνοβόλος, ‘ώστε να εξαφανίση από προσώπου γης ημάς, ίνα μη είδωμεν προ των οφθαλμών μας την δυστυχίαν των παιδιών μας, την πείναν, τον εξευτελισμόν και την ατιμίαν. Ποία Νέμεσις άραγε εξαποστέλει καθ, ημών ταύτην; Και ποία δύναμις είναι εκείνη μπου μπορεί να εμποδίση ταύτην ίνα μη πραγματοποιήση τους φοβερούς σκοπούς της;”.
Συνεχίζων ο κ. Καψαλιάρης αποδεικνύει δι’ αριθμών το δυνατόν του καθορισμού της εξαγοράς του παρακρατήματος εις την τιμήν των 3.400 δραχμών, επαινεί την στάσιν του κ. Μαυρομιχάλη όστις παρητήθη χάριν των σταφιδοπαραγωγών, ενώ οι άλλοι ουδόλως συνεκινήθησαν από τας διαμαρτυρίας του πενομένου λαού και καταλήγει: “Ας ενώσωμεν την δύναμίν μας και ας αξιώσωμεν και διά τελευταίν πλέον φοράν από τους υπευθύνους ν’ αλλάξουν σκέψιν, ν’ αναθεωρήσουν τας αποφάσεις των και να παύσουν να μας εμαπίζουν με τας καταστρεπτικάς χρηματικάς δήθεν διευκολύνσεις των, καθ’ όσον τοιαύτας διευκολύνσεις όταν η οργή μας εκσπάση θα τας πάρωμεν μόνοι. Εμπρός ας ενωθώμεν όλοι ως εις άνθρωπος και ας υψώσωμεν τας χείρας εις τον ύψιστον και ας ορκισθούμε εις το όνομά του ότι θ’ αγωνισθώμεν μέχρις εσχάτων διά την πραγμάτωσιν των δικαίων απόψεών μας”.
Ζητοκραυγαί και παταγώδη χειροκροτήματα των σταφιδοπαραγωγών εκάλυψαν τον λόγον του κ. Καψαλιάρη, ενώ άλλοι εκραύγαζον: Ζήτω ο Μαυρομιχάλης – Κάτω οι κοινοβουλευτικοί μας εκπρόσωποι – 3.400 ή θάνατος – Δεν θα πληρώσωμεν φόρους.
Τελευταίος λαμβάνει τον λόγον εκ μέρους των σταφιδοπαραγωγών της επαρχίας Πυλίας ο κ. Χρ. Κουβελιώτης όστις λέγει τα εξής: “Συνάδελφοι του Μεσσηνιακού κάμπου. Οι σταφιδοπαραγωγοί της Πυλίας δι’ εμού ως εκπροσώπου των απευθύνουν σε σας τους αδελφούς μας θερμόν χαιρετισμόν και διατρανώνουν την αλληλεγγύη και την απόφασίν των ν’ αγωνισθούν παρά το πλευρόν σας και το πλευρόν ολόκληρου του σταφιδικού κόσμου της Πελοποννήσου για να επιβάλουμε τας δικαίας απαιτήσεις μας. Πρέπει να μάθουν ότι όχι μόνον οι σταφιδοπαραγωγοί της Μεσσηνίας, όχι μόνον οι σταφιδοπαραγωγοί της Πυλίας, αλλά ολόκληρος η Πελοπόννησος εξηγέρθη κατά των εις θάνατον καταδικαστικών αποφάσεων του ΑΣΟ και είνε αποφασισμένη να αγωνισθή μέχρις εσχάτων. Ολόκληρη η Πελοπόννησος φλογίζεται από μαι και μόνη ιδέα, την ιδέα του δικαιώματος της ζωής, μέσα στη ζωή και μια και μόνον μυριόστομος κραυγή δονεί την ατμόσφαιρα: ή ζωή ή θάνατος”.
Φωναί: Ζήτω η Πυλία – Ζήτω ο σταφιδικός κόσμος.
Είτα ο κ. Καψαλιάρης, αναγιγνώσκει το κάτωθι ψήφισμα όπερ και γίνεται δεκτόν διαζητοκραγών υπέρ του αγώνος των σταφιδοπαραγωγών: Χιλιάδες σταφιδοπαραγωγοί επαρχιών Μεσσήνης και Καλαμών συγκεντρωθέντες εν Μεσσήνη συν γυναιξί και τέκνοις εν πλήρει απογοητεύησει και αγανακτήσει συγκροτήσαντες συλλαλητήριον και ακούσαντες τους ρήτορας ενέκρινε διά κοινής βοής το κάτωθι ψήφισμα: 1) Υποβάλλοντες ύστατον έκκλησιν αξιούμεν παρ. Αρμοδίων άμεσον αναθεώρησιν αποφάσεων ΑΣΟ κανονιζομένης τιμής αγοράς πλεονασμάτων δραχμάς 3.400 δυνηθώμεν ανταπεξέλθωμεν βιωτικάς ανάγκας και αποφύγωμεν άμεσον απειλήν καταστροφής και λοιπών προϊόντων σύκων και οινοπαραγωγής, άλλως δηλούμεν ότι είμεθα αναγκασμένοι παύσωμεν πληρωμήν φόρων, χρεών ιδιωτικών τραπεζιτικών όντες αποφασισμένοι εις την βάιν αντιτάξωμεν βίαν. 2) Αμεσον υπό εξαγωγέων καταβολήν δελτίων και αγοράν πλεονασμάτων από 15 Σεπτεμβρίου. 3) Αμεσον κατάργησιν συναλλαγματικού παρακρατήματος, κατάργησιν εγγείου φορολογίας, περιορισμόν εξόδων ΑΣΟ εις 10 εκατομμύρια δι’ αμέσου απολύσεως αργομίσθων, περιορισμόν σπατάλης, σύστασιν επιτροπής από σταφιδοπαραγωγούς εκλεγόμενους κατόπιν πανσταφιδικής συσκέψεως, συμβούλων Ελεγκτικού Συνεδρίου και Αρεοπαγιτών ελέγξουν διαχείρησιν ΑΣΟ και παραπέμψουν ορκωτά δικαστήρια τυχόν υπευθύνους. 4) Μείωσιν των φορολογιών και υποτίμησιν άμεσον του άρτου.
Υπογραφαί: Δ. Κούτσικας, Γ. Δάλλας, Μ. Πολυδούρης, Ι. Τζαφούλιας, Ν. Παναγιωτακόπουλος, Δ. Χρόνης, Δ. Κασκούτης. Δ. Πολυδούρης. Περικλ. Καψαλιάρης. Δ. Παντελόπουλος, Χ. Κουβελιώτης. Στ. Διακουμογιαννόπουλος, Διον. Μαρκόπουλος (1076).
(1076): “Σημαία” 9/9/1934
