Στο μεταξύ συνέρχεται η “μεγάλη σταφιδική επιτροπή” με την παρουσία όλων εκείνων που διετέλεσαν υπουργοί Εθνικής Οικονομίας και τις εργασίες της ανοίγει ο Μεταξάς: «Εις την αίθουσαν των συνεδριάσεων της Γερουσίας συνήλθεν χθες την 6 μ.μ. υπό την προεδρείαν του κ. Πρωθυπουργού εις συνεδρίασιν η μεγάλη επιτροπή προς εξέτασιν του σταφιδικού ζητήματος. Εις αυτήν παρίσταται ο υπουργός και ο υφυπουργός της Εθνικής Οικονομίας, ο υπουργός των Οικονομικών και ο υπουργός της Γεωργίας. Επίσης ο Διοικητής της Αγροτικής Τραπέζης και ο υποδιοικητής της Εθνικής, οι χρηματίσαντες υπουργοί Εθνικής Οικονομίας κ. κ. Μιχαλακόπουλος, Στεφανόπουλος, Πεσμαζόγλου, Πετρίδης, Γ,. Μερκούρης, Βελέτζας, Γκότζης και Κωστόπουλος.
Λαβών πρώτος τον λόγον ο κ. Πρωθυπουργός κηρύσσει την έναρξιν των εργασιών της Επιτροπής ειπών τα εξής: “Κύριοι είμαι ιδιαιτέρως ευτυχής διότι χάρις εις την προθυμίαν μεθ’ ης υπεδέχθητε την πρόσκλησιν της Κυβερνήσεως όπως μετάσχητε της μεγάλης επιτροπής του σταφιδικού ζητήματος, μου δίδεται σήμερον η ευκαιρία να κηρύξω την έναρξιν των εργασιών αυτής. Η Κυβέρνησις έχουσα πλήρη συνείδησιν της σοβαρότητος του ζητήματος τούτου προέβη από του παρελθόντος Ιανουαρίου εις την συγκρότησιν ειδικής προπαρασκευαστικής επιτροπής της οποίας η μελέτη ήδη εδόθη εις την δημοσιότητα. Δι’ αυτής εθίγησαν ήδη όλαι αι πλευραί του σταφιδικού ζητήματος και κατέστη τούτο ώριμον όπως εισαχθή ενώπιον της εξ υμών μεγάλης επιτροπής ήτις είμαι βέβαιος ότι θα εξεύρη την μάλλον αρμόζουσαν εις τα συμφέροντα της χώρας λύσιν. Δεν επιθυμώ να ασχοληθώ με την ιστορίαν του σταφιδικού ζητήματος ήτις είναι γνωστή εις όλους τους Ελληνας διότι αφορά πολύτιμον προϊόν και παρεσκευάσθη με αγώνας σκληρούς, με θυσίας Κράτους και Κοινωνίας μεγάλας. Εις την χώραν μας και εις τα νότια τμήματα υπάρχουν οι καταπράσινοι σταφιδαμπελώνες τους οποίους καλλιεργούν σχεδόν αποκλειστικώς μετά στοργής και αγάπης αλλά και χαλεπών μόχθων πολυάριθμοι Ελληνικαί οικογένειαι. Ατυχώς το προϊόν των μόχθων και του τιμίου ιδρώτος του δεν είναι ικανοποιητικόν. Καιρικαί συνθήκαι, πτώση τιμών, δυσμενείς συνθήκαι εις τας εξωτερικάς αγοράς δημιουργούν μυρίους κινδύνους. Οι κίνδυνοι είναι σοβαρότατοι ήδη. Η εσωτερική κατανάλωσις απορροφά ελαχίστας ποσότητας, η δε κατάστασις του ΑΣΟ είναι αθλία. Η Κυβέρνησις είναι πρόθυμος να πράξη το παν. Προκειμένου όμως περί τόσον σπουδαίου ζητήματος θέλει να έχη τας γνώμας υμών. Η Κυβέρνησις αναμένει τα πορίσματά σας διά να νομοθετήση. Το έργον που αναλαμβάνετε είναι μέγα”.
Ακολούθως ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας κ. Δεκάζος δίδει τον λόγον εις τον διευθύνοντα σύμβουλον του ΑΣΟ κ. Κουτσομητόπουλον, όστις αναφέρεται εις τα πορίσματα της προπαρασκευαστικής επιτροπής. Αύτη, είπεν, εμελέτησε το ζήτημα αν πρέπει να διατηρηθή το προστατευτικόν σύστημα όπερ εύρεν επωφελές. Εμελέτησεν επίσης το μέτρον της εκριζώσεως το οποίον δεν εύρεν σωστικόν. Ως μόνον τρόπον συναγωνισμού προς αύξησιν της εξαγωγής αλλά και της εσωτερικής καταναλώσεως, προέκρινε τας χαμηλάς τιμάς, αι οποίαι θα πρέπη να εφαρμοστούν επί μίαν τουλάχιστον πενταετίαν.
Ο Κ. Παμπούκας ζητεί να προσκομισθούν διάφορα στοιχεία της κατά τόπους παραγωγής κλπ. Ο κ. Μιχαλακόπουλος θεωρεί το ζήτημα οικονομικόν και λέγει να μη λυθή διά ψηφοφορίας. Ο κ. Γ. Μερκούρης λέγει να συζητηθή αν πρέπει να διατηρηθή το σημερινόν καθεστώς ή να επιβληθή η εκρίζωσις. Ο κ. Μερκούρης του Επιμελητηρίου Πύργου προτείνει να ληφθούν υπ’ όψιν αι απόψεις των παραγωγών. Ο κ. Τερζάκης διαφωνεί με την έκθεσιν της πρώτης επιτροπής και λέγει ότι πρέπει να εξετασθή το ζήτημα από της κοινωνικής του πλευράς. Ο κ. Σαγιάς λέγει ότι είναι ζήτημα οικονομικόν. Ο κ. Παπανδρέου λέγει ότι πρέπει να εξετασθή και από των δύο πλευρών. Ο κ. Βενιζέλος Πατρών προτείνει την εκρίζωσιν και ομιλεί υπέρ των ευγενών ποιοτήτων. Ο κ. Μεταξάς προτείνει η συζήτησις να προχωρήση εις την ουσίαν. Ο κ. Βουδούρης εξαίρει την κοινωνικήν άποψιν του ζητήματος. Ο κ. Παπαναστασίου να συζητηθή απ’ όλας τας πλευράς. Ο κ. Μπουλαλάς λέγει ότι πρέπει να ακουσθούν αι γνώμαι του πολιτικού κόσμου πρώτον. Ο κ. Δασκαλόπουλος Πατρών τάσσεται υπέρ της εκριζώσεως» (1314).
Με στοιχεία κριτικής διανθίζεται το ρεπορτάζ του “Ριζοσπάστη” για τις εργασίες της επιτροπής:
«Χθες στην αίθουσα των συνεδριάσεων της Γερουσίας συνήλθε υπό τον προεδρία του Μεταξά η μεγάλη σταφιδική επιτροπή. Σ’ αυτή πήραν μέρος οι υπουργοί Οικονομικών και Γεωργίας, ο διοικητής της Αγροτικής Τράπεζας και ο υποδιοικητής της Εθνικής Τράπεζας. Επίσης πήραν μέρος όλοι οι πρώην υπουργοί Εθνικής Οικονομίας
Στην αρχή μίλησε ο Μεταξάς που κήρυξε την έναρξη των εργασιών. Συνεχίζοντας είπε ότι το προϊόν των σταφιδοπαραγωγών δεν είναι πάντοτε ικανοποιητικό, δικαιολογώντας αυτό με τις… ιδιοτροπίες του καιρού. Δεύτερη δικαιολογία έφερε τη ζήτηση απ’ την εξωτερική αγορά. Ο κίνδυνος απ’ αυτή τη μεριά, είπε, εμφανίζεται πιο σοβαρός γιατί η παραγωγή φτάνει σε 310-320 εκατομμύρια ενετικές λίτρες. Η εξωτερική αγορά, είπε, απορροφά μόνο 145 εκατομμύρια και η οινοπνευματοποίηση τα 83 εκατομμύρια λίτρες. Το υπόλοιπο, είπε, κινδυνεύει να μείνει απούλητο ιδιαίτερα εξ αιτίας της οικονομικής κατάστασης του ΑΣΟ. Η κυβέρνηση, πρόσθεσε, είνε διατεθειμένη να καταβάλει προσπάθειες για την… εξεύρεση εξωτερικών αγορών. Για τη ληστεία του ΑΣΟ στους σταφιδοπαραγωγούς, που αποτελεί την κύρια αιτία της δυστυχίας τους, δεν είπε ούτε λέξη. Επίσης δεν είπε λέξη για τη βαρειά φορολογία της σταφίδας κτλ. Τελικά κάλεσε τους παριστάμενους να δώσουν μια λύση.
Υστερα μιλά ο Κουτσομητόπουλος και πήρε καθαρά το μέρος της κυβέρνησης και του ΑΣΟ και τελειώνοντας τονίζει πως δεν απομένει άλλο σύστημα απ’ αυτό που προτείνει χαμηλές τιμές.
Ο Μιχαλακόπουλος λέγει ότι το έργο της επιτροπής δνε θα καταλήξει σε κανένα αποτέλεσμα, αν παίρνονται οι αποφάσεις κατά πλειοψηφία.
Ο υπουργός Δεκάζος λέγει πως η επιτροπή δεν θα πάρει αποφάσεις αλλά θα βγάλει άλλη 15μελή επιτροπή που θα διατυπώσει σε πραχτικό τις προτάσεις του συνεδρίου.
Ο αντιπρόσωπος των παραγωγών Τερζάκης λέγει ότι η μίσθωση δεν θίγει τα αίτια της σημερινής κατάστασης και ερωτά αν υπάρχουν στους ειδοδηματίες στατιστικές για κάθε σταφιδική οικογένεια.
Ο Μεταξάς απαντώντας στον Βουδούρη λέγει, ότι, όταν λυθεί η οικονομική πλευρά του ζητήματος θα λυθεί και η κοινωνική.
Ο σύνεδρος Δασκαλόπουλος υποστηρίζει την εκρίζωση, τη μη είσπραξη των οφειλόμενων φόρων, την κατάργηση του συναλλαγματικού παρακρατήματος και την προσφορά μεγαλύτερης τιμής από τους βιομηχάνους.
Το συνέδριο αυτό που κάλεσε η κυβέρνηση και ο ΑΣΟ τάχθηκε υπέρ της καλής ποιότητας» (1315).
(1314) “Σημαία” 16/5/1936
(1315) “Ριζοσπάστης” 16/5/1936
