Το συμπέρασμα βγαίνει μόνο του. Ενας τέτοιος εκμεταλλευτικός και επιβαρυντικός συντελεστής αφού μάλιστα έχει και στο παθητικό του, κατά μεγάλο μέρος, την υποχώρηση της σταφίδας στις ξένες αγορές πρέπει να λείψει το ταχύτερο. Τα κέρδη του θα περάσουν σχεδόν αυτούσια στο μέρος των παραγωγών, αν αυτοί πάρουνε στα χέρια τους την ενιαία συνεταιριστική διαχείριση και του εμπορίου της σταφίδας. Συμπληρώνοντας στο σημείο τούτο, πρέπει να προσθέσουμε και τούτο το πρωτόφανο που γίνεται με τη σταφίδα, να πληρώνει δηλαδή ναύλους τριπλάσιους ή τετραπλάσιους για να μεταφερθεί απ’ την Ελλάδα στην Αγγλία. Στην επιβάρυνση αυτή έχουν, καθώς φαίνεται, και οι έμποροι μεγάλο μέρος ευθύνης καθώς παίρνουνε κι’ ένα μέρος από το ναύλο. Και το ζήτημα των ναύλων λοιπόν είνε μια υπόθεση που χρειάζεται γρήγορο ξεκαθάρισμα.
Και τώρα θα εξετάσουμε τον έχτο συντελεστή του προβλήματος, τη βιομηχανία.
Από τη στιγμή που με το προστατευτικό σύστημα του παρακρατήματος δημιουργήθηκε ένα ποσό σταφίδας κάθε χρόνο και μεγαλείτερο, που έμεινε αχρησιμοποίητο μέσα στον τόπο, γεννήθηκε και το πρόβλημα πως θα χρησιμοποιηθεί το αδιάθετο αυτό ποσό. Και φυσικά δεν έλειψαν εκείνοι, που θα έσπευδαν να ωφεληθούν από το “έκθετο” αυτό προϊόν. Σχηματίστηκαν λοιπόν διάφορες βιομηχανικές εταιρείες, προ πάντων οινοποιητικές και οινοπνευματοποιητικές που σε συνδυασμό με διάφορες τράπεζες, την Τράπεζα Αθηνών και την Εθνική, κατώρθωσαν να πάρουν κατά εποχές προνομιακά τη βιομηχανική εκμετάλλευση της σταφίδας του παρακρατήματος και των πλεονασμάτων.
Σήμερα την προνομιακή αυτή βιομηχανική εκμετάλλευση της σταφίδας την έχει το τραστ 8 μεγάλων οινοποιητικών και οινοπνευματοποιητικών εταιριών με τ’ όνομα “Βάκχος”. Αυτό το τραστ αγοράζει με ιδιαίτερους όρους από τον ΑΣΟ τη σταφίδα του παρακρατήματος και των πλεονασμάτων και απαγορεύεται να ιδρυθούν νέα εργοστάσια, αν δεν διαθέτουν τουλάχιστον 20 εκατομμύρια δραχμές κεφάλαιο ή αν δεν έχουνε παραγωγή τουλάχιστον δεκαπέντε χιλιάδες κιλά οινόπνευμα σε 24 ώρες.
Η βιομηχανική επεξεργασία τη σταφίδας απορροφά σήμερα 90 περίπου εκατομμύρια λίτρες τον χρόνο για οινόπνευμα φωτιστικό, για κρασιά, για ξύδι, για σταφιδίνη, για σταφιδόψωμο. Εξη εκατομμύρια απορροφάει η εσωτερική κατανάλωση σε διάφορες άλλες χρήσεις. Γενικά μπορούμε να πούμε, πως σήμερα ως 100 εκατομμύρια ενετικές λίτρες σταφίδα χρησιμοποιούνται μέσα στη χώρα μας.
Το αποτέλεσμα βεβαίως αυτό από πρώτη άποψη φαίνεται σπουδαίο. Το να δημιουργήσουμε μιαν εσωτερική αγορά τόσο σπουδαία για τη σταφίδα, είναι απόχτημα. Αν όμως εξετάσουμε κάπως βαθύτερα το ρόλο που έπαιξε και παίζει η βιομηχανία σχετικά με τη σταφίδα και το συμφέρο του παραγωγού δεν πρέπει να βιαστούμε να της δώσουμε εύσημο. Το συμφέρο της βιομηχανίας αυτής να βρίσκει το προϊόν όσο μπορεί περισσότερο εξευτελισμένο και εμπερίστατο, να το βρίσκει σε απελπιστική κατάσταση για να το αγοράζει σε εξευτελιστικές τιμές είνε ολοφάνερο. Γι’ αυτό βλέπουμε και τη φροντίδα που παίρνει να διώχνει κάθε συναγωνιστή και τη φροντίδα που παίρνει να εμποδίζει κάθε εξαγωγή της σταφίδας για βιομηχανικούς σκοπούς σε άλλες χώρες.
Συνδυασμένη η βιομηχανία με ισχυρούς τραπεζικούς οργανισμούς, διαθέτοντας και πολιτική και οικονομική επιρροή σημαντικώτατη, φροντίζει να κανονίζει τα πράγματα σύμφωνα με τους εκμεταλλευτικούς σκοπούς της. Ως προς τα θεμιτά ή αθέμιτα κέρδη που αποκομίζει η βιομηχανία από την εκμετάλλευση της σταφίδας, είναι επίσης δύσκολο να δώσει κανείς αποδείξεις σε αριθμούς γιατί δεν είναι μόνο τα φανερά και ελέγξιμα που θα πρέπει να εξεταστούν. Υπάρχουνε τόσοι τρόποι σε μια τέτοια πολυσύνθετη χρησιμοποίηση της σταφίδας να γίνονται καταστρατηγήσεις των επισήμων κανόνων και δεδομένων και να ξεγελιέται η οσοδήποτε αυστηρή και τίμια κρατική εποπτεία, αν υποθέσουμε πως υπάρχει, ώστε ό,τι και αν πει κανείς δύσκολα μπορεί ν’ αποδειχθεί.
Εδώ δεν κατορθώθηκε ακόμη να εξακριβωθεί επίσημα στην Ελλάδα πόσες οκάδες ψωμί βγαίνουν από εκατό οκάδες αλεύρι από ωρισμένα στάρια, πράγμα επιτέλους που χιλιάδες φούρνοι το εξακριβώνουνε κάθε μέρα. Πώς θέλετε λοιπόν να εξακριβωθεί κατά τρόπο αναμφισβήτητο πόσα κιλά οινόπνευμα άνυδρο βγαίνουν από 1.000 ενετικές λίτρες σταφίδα; Η επίσημη εκτίμηση λέει 136 κιλά. Αλλοι λένε πως μπορεί να βγουν ως 145. Μια τέτοια διαφορά θα εσήμαινε δεκάδες εκατομμύρια κέρδη το χρόνο. Ποιος μπορεί να πει πραγματικά τι γίνεται;
Οπωσδήποτε σήμερα τα επίσημα βιομηχανικά έξοδα του “Βάκχου” για την απόσταξη ξερής σταφίδας ανεβαίνουνε σε 880 δραχμές το χιλιόλιτρο. Πολλοί τα βρίσκουν υπερβολικά. Οπωσδήποτε, ένα είνε το βέβαιο. Η βιομηχανία χωρία άλλο αποκομίζει από την εκμετάλλευση της σταφίδας τεράστια κέρδη και συνάμα φαίνεται, πως με κάθε τρόπο παρεμποδίζει την εκμετάλλεψη του προϊόντος από άλλες βιομηχανίες (ζαχαροποίηση) ή την εξαγωγή των πλεονασμάτων στο εξωτερικό για βιομηχανοποίηση.
Δεν υπάρχει λόγος να εξακολουθήσει μια τέτοια κατάσταση. Και η βιομηχανική επεξεργασία της σταφίδας, όπως και το εμπόριο, πρέπει να φύγει από τα χέρια των εκμεταλλευτικών οργανισμών και να περάσει στα χέρια των παραγωγών. Ετσι θα λείψει και ένας ακόμη συντελεστής, που έχει συμφέρον απόλυτο να βρίσκει τη σταφίδα εξευτελισμένη.
Μένει ακόμη να εξετάσουμε την τοκογλυφία και τις τράπεζες, καθώς και το κράτος, για να έχουμε μίαν ολοκληρωτική εικόνα από όλα τα στοιχεία που απαρτίζουν το σταφιδικό πρόβλημα.
Το δανειστικό κεφάλαιο φυσικά δεν μπορούσε να λείπει από τη σταφιδική πανδαισία. Είτε με την πρωτόγονη μορφή του μπακάλη, του μικροδανειστή, του τοκογλύφου του χωριού, που είνε τις περισσότερες φορές αληθινή λάμια, είτε με τη μορφή του εμπόρου, που πιστώνει τον παραγωγό ή που προαγοράζει σε ξεπεσμένη τιμή τα δελτία του ή τη σταφίδα του, είτε με την εξελιγμένη και συγχρονισμένη μορφή της Εθνικής ή της Αγροτικής Τράπεζας, πρώτα-πρώτα απομυζάει απευθείας τον παραγωγό παίρνοντάς του τους τόκους και τοκοχρεωλύσια σχεδόν το μισό εισόδημά του κάθε χρόνο.
Μα δεν είνε μόνο αυτή η μορφή της άμεσης εκμετάλλευσης. Υπάρχει και η έμμεση εκμετάλλευση με τα δάνεια που δίνονται στους εμπόρους και στον ΑΣΟ που στο τέλος ξεσπάζουν όλα στη ράχη του παραγωγού, γιατί αυτός να πληρώνει, όταν υποχρεώνεται να δώσει σε εξευτελιστική τιμή τη σταφίδα του στο παρακράτημα και στα πλεονάσματα. Μα εχτός απ’ αυτά, το κεφάλαιο απομυζάει τη σταφίδα και με την ανάμιξή του στη βιομηχανία. Ολες οι βιομηχανικές επιχειρήσεις που ανακατεύτηκαν με τη σταφίδα ήταν και είνε άμεσα συνδυασμένες με ορισμένους τραπεζικούς οργανισμούς. Ετσι λοιπόν απ’ όλες τις πλευρές περιτυλίγει τη σταφίδα και η αχόρταγη λάμια του τραπεζικού κεφαλαίου και το πως θα γλυτώσει απ’ αυτήν είναι ένα από τα δυσκολώτερα προβλήματα που πρέπει να λυθούν.
