ΠΛΙΑΣΣΑ
ΠΛΙΑΣΣΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
Αγωνιστής του 1821 και μπουλουξής κατά τη διάρκεια του αγώνα, στον οποίο απονεμήθηκε από την επιτροπή εκδουλεύσεων ο βαθμός του υπαξιωματικού Α' κατηγορίας. Η ονοματοθεσία έγινε με πρόταση του Δημήτρη Σπανού ο οποίος σε σχετική επιστολή προς το Δημοτικό Συμβούλιο ανέφερε ότι «η ντόπια παράδοση διατήρησε ζωντανή τη μνήμη του Νησιώτη αγωνιστή Παναγιώτη Πλιάσσα. Οι παλιοί Νησιώτες μιλώντας για την περιοχή πίσω από το κτήμα Πετρόπουλου (τώρα Εργατικές Κατοικίες) την αποκαλούσαν του Πλιάσσα τα στενά. Φαίνεται πως αυτός ο παλικαράς ύστερα από κάθε επιδρομή έβρισκε καταφύγιο στα βαλτοτόπια της περιοχής. Μπορεί ακόμα σε αυτό το σημείο να έστηνε ενέδρες σε περαστικούς Τούρκους. Μπορεί να ήτανε το μέρος που σκοτώθηκε». Φυσικά θα μπορούσε να είναι και ένα σύνηθες τοπωνύμιο προερχόμενο από το όνομα του ιδιοκτήτη, χωρίς καμία σύνδεση με την όποια συμμετοχή του στην Επανάσταση του 1821.
Το όνομα Παναγιώτης Πλιάσσας απαντάται σε διάφορα έγγραφα της Επαναστατικής περιόδου που αντανακλούν πτυχές της ζωής στο Νησί. Απαντάται ακόμη σε συμβόλαια του 1835 ως ενοικιαστής προσόδων. Αλλά και στον κατάλογο των ευπόρων Νησιωτών του 1851 ως ιδιοκτήτης 45 χρονών με ακίνητη περιουσία 10.000 δρχ. και ετήσιο εισόδημα 1.000 δρχ.
ΠΟΤΗΡΗ
ΠΟΤΗΡΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
Ο επιφανέστερος Φιλικός του Νησιού. Γεννήθηκε στη Μεθώνη και εγκαταστάθηκε στο Νησί όπου και ανέπτυξε εμπορική δραστηριότητα. Λόγω αυτής της δραστηριότητας ήρθε σε επαφή με τη Φιλική Εταιρεία στην Οδησσό και έγινε μέλος της ενδεχομένως και πριν το 1818. Το όνομά του περιλαμβάνεται στην κατάσταση των Φιλικών του Αρχείου Σέκερη και σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά το 1818 ήταν 37 χρονών. Με σύνδεσμο τον Παναγιώτη Μηχανίδη έστειλε 200 γρόσια με υπόσχεση να στείλει ακόμη 800 γρόσια, ποσά τα οποία παρουσίασε ως συνεισφορά «εις την σύστασιν νέου σχολείου». Στη συνέχεια ήρθε σε επαφή με τον μητροπολίτη Μονεμβασίας Χρύσανθο Παγώνη, ενώ από τη Φιλική Εταιρεία τον προέτρεψαν να συγκεντρώσει χρήματα και από άλλους πατριώτες. Κάτι που έκανε, καθώς στο Αρχείο Σέκερη φαίνεται ότι ένας άλλος Νησιώτης, ο Γεώργιος Χρονόπουλος, μέσω αυτού έστειλε στον Π. Σέκερη 250 γρόσια, υποσχόμενος άλλα 500.
Μετά την Επανάσταση εξελέγη πληρεξούσιος της Επαρχίας Μεθώνης και μέλος της Πελοποννησιακής Γερουσίας. Πήρε μέρος στην Α' Εθνοσυνέλευση το 1822 και για ένα διάστημα ανέπτυξε σημαντική πολιτική δραστηριότητα. Οπως αποδεικνύεται από διάφορες επιστολές, πρόσφερε για τους σκοπούς της Επανάστασης περισσότερα από 50.000 γρόσια, ποσό τεράστιο για την εποχή εκείνη. Πέθανε πάμπτωχος το 1826 στο Κουτήφαρι της Μάνης, καθώς το Νησί είχε λεηλατηθεί από τον Ιμπραήμ.
ΠΤΩΧΟΥ ΠΑΥΛΟΥ
ΠΤΩΧΟΣ ΠΑΥΛΟΣ
Δήμαρχος Μεσσήνης επί σειρά ετών, γεννήθηκε σε αυτή το 1943 και πέθανε το 2003. Πρώτο παιδί τετραμελούς αγροτικής-εργατικής οικογένειας, τελείωσε το σχολείο στη Μεσσήνη. Στις εισαγωγικές εξετάσεις με το ισχύον εκείνη την εποχή σύστημα, πέτυχε σε μια σειρά σχολές αλλά επέλεξε να σπουδάσει πολιτικός μηχανικός στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία ως έφεδρος ανθυπολοχαγός στον Εβρο. Το 1971 απολύθηκε και επέστρεψε στη Μεσσήνη όπου άσκησε με επιτυχία το επάγγελμα του πολιτικού μηχανικού.
Το 1975, στις πρώτες εκλογές της μεταπολίτευσης, εκλέγεται πρώτος δημοτικός σύμβουλος με το συνδυασμό του δημάρχου Δημ. Κούτσικα και στη συνέχεια πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου. Στην πορεία διαχωρίζει τη θέση του και το 1978 θέτει υποψηφιότητα για τη θέση του δημάρχου. Με την υποστήριξη της ΝΔ παίρνει 1.881 ψήφους, αλλά δήμαρχος εκλέγεται με την υποστήριξη του ΠΑΣΟΚ και της αριστεράς ο Δημ. Κούτσικας με 1.987 ψήφους. Υποψήφιος και στις εκλογές του 1982, συγκεντρώνει 2.234 ψήφους αλλά δήμαρχος εκλέγεται ο Χρ. Χριστόπουλος με 2.345 ψήφους. Εκλέγεται για πρώτη φορά δήμαρχος το 1986 στο δεύτερο γύρο με 2.644 ψήφους έναντι 2.399 ψήφων του Χρ. Χριστόπουλου. Στον πρώτο γύρο υποψήφιος ήταν και ο Δ. Κουφόγιαννης υποστηριζόμενος από το ΚΚΕ. Στις εκλογές του 1990 αναδεικνύεται και πάλι δήμαρχος με 2.799 ψήφους έναντι 2.131 ψήφων που πήρε ο Παν. Σαραντόπουλος. Εξελέγη τρίτη φορά δήμαρχος το 1994 από τον πρώτο γύρο και με ποσοστό 56,7%, έναντι 39,5% του Θοδ. Αβιζιώτη και 3,8% του Μιχ. Γεωργιόπουλου. Τέταρτη και τελευταία θητεία του με τις εκλογές του 1998 στις οποίες συγκέντρωσε στο δεύτερο γύρο 4.269 ψήφους έναντι 4.127 ψήφων του Χρ. Χριστόπουλου. Στον πρώτο γύρο υποψήφιος ήταν και ο οικονομολόγος Γ. Πετρόπουλος υποστηριζόμενος από το ΚΚΕ.
Στις εκλογές του 2002 «μετακόμισε» στη δευτεροβάθμια αυτοδιοίκηση, εξελέγη νομαρχιακός σύμβουλος με το συνδυασμό του νομάρχη Δημ. Δράκου και στη συνέχεια ορίστηκε αντινομάρχης.
Διετέλεσε για πολλά χρόνια πρόεδρος της ΤΕΔΚ Μεσσηνίας, του Συνδέσμου Υδρευσης Καλαμάτας - Μεσσήνης - Κοινοτήτων, του Αναπτυξιακού Συνδέσμου και στη συνέχεια του Συμβουλίου Περιοχής που ήταν ο προπομπός του πρώτου καποδιστριακού δήμου.
Από τα σημαντικότερα έργα του θεωρούνται: Οι επεκτάσεις του σχεδίου πόλης, οι παρεμβάσεις στη Μπούκα με την κατασκευή υποδομών, οι διανοίξεις ορισμένων δρόμων, η κατασκευή σχολείων, του Δημαρχείου και μεγάλου μέρους του δικτύου αποχέτευσης.
ΠΥΡΡΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΥ
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΠΥΡΡΟΣ Ο ΘΕΤΤΑΛΟΣ
Ιατροφιλόσοφος, πολυσύνθετος και φιλομαθής αρχιμανδρίτης που γεννήθηκε το 1777 (ή το 1774) στην Καστανιά Τρικάλων και πέθανε στην Αθήνα το 1853 αφού περιηγήθηκε πολλές χώρες και περιοχές για να μορφωθεί αλλά και να διδάξει. Ξεκίνησε από τη Μονή Μεταμόρφωσης στα Μετέωρα όπου χειροτονήθηκε διάκος και συνέχισε σε Τρίκαλα, Τύρναβο για να φθάσει με πεζοπορία μέχρι το Αγιο Ορος. Συνέχισε προς Λήμνο, Τένεδο, Θράκη και κατέληξε στην Κωνσταντινούπολη, όπου εργάστηκε ως οικοδιδάσκαλος και γραμματέας του Χαλκηδόνος Ιερεμία. Χειροτονήθηκε ιερέας και το 1803 επισκέφθηκε τα Ιεροσόλυμα και στην επιστροφή του σταμάτησε στις Κυδωνιές της Μικράς Ασίας. Πήγε και φοίτησε στη Χίο και από εκεί τον έστειλαν στο Λιβόρνο της Ιταλίας. Περνώντας από μεγάλες ιταλικές πόλεις των οποίων γνώρισε τα σχολεία και τον πολιτισμό, έφθασε στο περίφημο πανεπιστήμιο της Παβίας το 1807, όπου και αναγορεύτηκε το 1813 διδάκτορας της ιατρικής και της χειρουργικής. Στο Μιλάνο ασχολήθηκε και με την αστρονομία. Επιστρέφοντας προς τη Χίο σταμάτησε στην Αθήνα όπου παρέμεινε διδάσκοντας ιατρική, φυσικές επιστήμες, μαθηματικά και φιλοσοφία. Ιδρυσε ορυκτολογικό μουσείο και βοτανικό κήπο. Οταν ξέσπασε η Επανάσταση του 1821 πήγε στο Αγιο Ορος προσπαθώντας να κατασκευάσει εργαστήριο για μπαρούτι και συνέχισε σε Υδρα, Τρίπολη και Μυστρά όπου δημιούργησε το πρώτο εργαστήριο χαρτιού στην Ελλάδα το οποίο καταστράφηκε από τον Ιμπραήμ. Αργότερα κατασκεύασε νέο χαρτοποιείο στο Κεφαλάρι Αργους. Οι κακές σχέσεις με τον Οθωνα του στέρησαν την έδρα στο Πανεπιστήμιο Αθήνας, αλλά ήταν ο πρώτος πρόεδρος της Ιατρικής Εταιρείας και από τα πρώτα μέλη της Αρχαιολογικής Εταιρείας. Μακρύς είναι ο κατάλογος των βιβλίων που έγραψε από ένα απίστευτα μεγάλο φάσμα επιστημών. Από αυτά όπως ο ίδιος αναφέρει «άλλα μεν επώλησα τότε και ετύπωσα άλλα και άλλα εχάρισα εις σχολεία και ενδεείς μαθητάς και άλλα μοι εσφετερίσθησαν τινά αχρεία ανθρωπάρια του μάταιου τούτου αιώνος».
Στο έργο του «Ελλάδος περιήγησις - Μεσσηνιακά» υπάρχει εκτενής αναφορά και για το Νησί, γεγονός που δικαιολογεί και την ονοματοθεσία στην πόλη, πέραν του γεγονότος ότι επρόκειτο για μορφή των γραμμάτων. «Ημείς απεράσαντες με κόπον τους πολλούς ποταμούς και ρύακας της Κορώνης και τα διάφορα αυτής χωρία και δάση ήλθομεν το εσπέρας εις το Νησί λεγόμενον Χώρα. Αύτη είναι μια κωμόπολις εις επίπεδον τόπον και προς δυσμάς του Παμίσου ποταμού και 2 μίλια προς βορράν του στόματος αυτού και της θαλάσσης. Αύτη η χώρα είναι καλώς κατωκημένη, από ευγενείς Ελληνας και έχει προϊόντα διάφορα και πολλά, μάλιστα οίνον κάλλιστον Νησιώτικον καλούμενον. Η χώρα αύτη ελέγετο το πάλαι Τροιζήν, ύστερον ωνομάσθη Νησί του Δρίζαγα. Προς βορράν του Νησίου είναι η Πιπερίτσα χωρίον και προς δυσμάς αυτού είναι των Φράγγων Σπητάλια χωρίον, όπου είναι τινά ερείπια παλαιά, ίσως αυτού ήτον η Τροιζήν των παλαιών Μεσσηνίων». Και συνεχίζει αναφερόμενος στην προσωπικότητα του Ιωσήφ Ανδρούσης που τον χαρακτηρίζει «αξιοπρεπέστατον αρχιερέα και καλοκάγαθον ποιμένα» που οι Ελληνες «τον εκατέστησαν Υπουργόν και ιεροφάντορα των καθηκόντων της
Ανατολικής ημών θείας Θρησκείας». Στο ίδιο κείμενο υπάρχει αναφορά στην παραγωγή Ανδρούσας και Νησιού σε προϊόντα όπως δημητριακά, μετάξι, μαλλί, ελαιόλαδο, σύκα, μοσχάρια και γουρούνια.
ΣΑΝΤΑΡΟΖΑ
ΣΑΝΤΟΜΕ ΝΤΙ ΣΑΝΤΑΡΟΖΑ
Ιταλός κόμης, φιλέλληνας, υπουργός των Στρατιωτικών στην Επαναστατική Κυβέρνηση του Πεδεμοντίου κατά των Αυστριακών, που έπεσε στη μάχη της Σφακτηρίας στις 8 Μαΐου 1825 πολεμώντας κατά των δυνάμεων του Ιμπραήμ.
Μετά την ήττα από τους Αυστριακούς αυτοεξορίστηκε διαδοχικά σε Γαλλία, Ελβετία και Αγγλία. Το Δεκέμβριο του 1824 αποβιβάσθηκε στο Ναύπλιο για να πάρει μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα και κατατάχθηκε σαν απλός στρατιώτης. Συμμετέχοντας στην εκστρατεία της Πυλίας, μπήκε στις 20 Απριλίου στο Νιόκαστρο. Στις 7 Μαΐου ανταποκρινόμενος στο κάλεσμα του Αναγνωσταρά, μαζί με 100 άνδρες αποβιβάστηκε στη Σφακτηρία.
Την επόμενη ημέρα εκδηλώθηκε η επίθεση των δυνάμεων του Ιμπραήμ ο οποίος έβαλε μέσα στο λιμάνι της Πύλου 46 πλοία. Την ώρα που κανονιοβολούσαν από τα πλοία τις ακτές της Σφακτηρίας από το εσωτερικό του λιμανιού, δύο τάγματα του Γάλλου ανθέλληνα Ανσέλμου Σεβ επιχείρησαν απόβαση στο νησί. Οι υπερασπιστές του όταν διαπίστωσαν ότι δεν μπορούν να αντισταθούν, έτρεξαν είτε στα πλοία που βρίσκονταν στο λιμάνι κολυμπώντας είτε στο εσωτερικό του νησιού και προς το βορινό στόμιο για να περάσουν στο Παλιαβαρίνο.
Οι απώλειες των ελληνικών δυνάμεων ήταν μεγάλες. Αλλοι μιλούν για 220 και άλλοι για 450 νεκρούς. Στο πεδίο της μάχης εκτός από τον Ιταλό φιλέλληνα έπεσαν ο Αναγνωσταράς, ο Αναστάσης Τσαμαδός, ο Σταύρος Σαχίνης και ο Κατσαρός.
ΣΑΡΡΑ ΦΙΛΙΟΥ
ΣΑΡΡΑΣ ΦΙΛΙΟΣ
Ο πρώτος δωρητής στο Νησί με διαθήκη που συντάχθηκε το 1865. Σε αυτή φέρεται ως κτηματίας που έμενε στην περιοχή του Αγίου Ιωάννη. Η διαθήκη συντάχθηκε στο σπίτι του από το συμβολαιογράφο Παμίσου Ιωάννη Γ. Μαρκόπουλο και με αυτήν άφηνε μέρος της περιουσίας του (εργαστήρια στην επάνω αγορά) στις 3 εκκλησίες της πόλης (Αγιος Ιωάννης, Αγιος Δημήτριος, Τρεις Ιεράρχες). Με τα έσοδα θα προικίζονταν άπορες κορασίδες και θα διανεμόταν ένα ποσό για τη βοήθεια φτωχών και απόρων κάθε χρόνο.
Ενα άλλος μέρος της περιουσίας του άφηνε στον αδελφό του Ιωάννη και στα ανίψια του, ενώ 10 στρέμματα σταφίδα στο Τζόρι παραχωρούσε στην υπηρέτρια που τον φρόντιζε τα τελευταία χρόνια, υπό την προϋπόθεση ότι θα έμενε να φροντίζει τον αδελφό του «τιμίως και ευσυνειδήτως» μέχρι να αποφασίσει αυτός να την παντρέψει.
Για την υλοποίηση των σκοπών του διαθέτη ιδρύθηκε το 1930 κληροδότημα στου οποίου τη διαχειριστική επιτροπή συμμετείχαν οι επίτροποι των τριών εκκλησιών και ένα μέλος από την οικογένεια Σάρρα. Στο κληροδότημα περιήλθαν τότε «ως καθολικόν καταπίστευμα» δύο εργαστήρια (μαγαζιά).
ΣΑΧΤΟΥΡΗ
ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Εξέχουσα μορφή του ναυτικού αγώνα του 1821 που γεννήθηκε στην Υδρα το 1783. Αντιναύαρχος του υδραϊκού στόλου, πήρε μέρος στην επιχείρηση για την απελευθέρωση της Χίου και το 1824 μετά την καταστροφή των Ψαρών στην επιχείρηση ανακατάληψης του νησιού. Αποφασιστική υπήρξε η συμμετοχή του στις ναυμαχίες της Μυκάλης, του Γέροντα και του Καφηρέα. Τον Απρίλιο του 1825 πήρε μέρος στην υπεράσπιση της Σφακτηρίας από την επίθεση του Ιμπραήμ. Η μάχη ήταν άνιση και έληξε με ήττα των ελληνικών δυνάμεων. Σκοτώθηκαν ο Αναγνωσταράς, ο Τσαμαδός και ο Ιταλός φιλέλληνας Σανταρόζα. Ο Σαχτούρης και ο Μαυροκορδάτος κατάφεραν να διαφύγουν με το πλοίο του Τσαμαδού «Αρης» αφού διέσπασαν τις γραμμές του αιγυπτιακού στόλου. Συμμετείχε στον ανεφοδιασμό των πολιορκημένων στο Μεσολόγγι (1826) και στην επιχείρηση πυρπόλησης του αιγυπτιακού στρατού στην Αλεξάνδρεια (1827). Ο Καποδίστριας του ανέθεσε την αρχηγία της μοίρας των ακτών της Μεσσηνίας και τον αποκλεισμό της θαλάσσιας περιοχής από τον Αμβρακικό ως την Κρήτη. Στην περίοδο του Οθωνα ήταν διοικητής του πολεμικού ναυστάθμου του Πόρου. Πέθανε στην Υδρα το 1841.
ΣΠΑΝΟΥ
ΣΠΑΝΟΣ ΝΙΚΟΛΗΣ
Αγωνιστής του 1821 από το Νησί. Με απόφαση του Βουλευτικού τον Μάιο του 1823 προήχθη σε πεντηκόνταρχο και στη συνέχεια σε εκατόνταρχο. Τον Ιούνιο του 1824 χαρακτηρίζεται ως «γενναίος» από το Εκτελεστικό και προτείνεται η προαγωγή του «εις τον αντικειμενικόν στρατιωτικόν βαθμόν». Ενα μήνα αργότερα, «προβληθείς παρά του ευγενεστάτου παραστάτου κυρίου Δημητρίου Καλαμαριώτου» προήχθη σε υποχιλίαρχο. Στην πολιτική διαμάχη που ξέσπασε την εποχή εκείνη ανάμεσα στις οικογένειες Καλαμαριώτη και Δαρειώτη, τάχθηκε με το μέρος των πρώτων. Το όνομά του δεν εμφανίζεται στον κατάλογο των αγωνιστών που αναγνωρίσθηκαν ως αξιωματικοί μετά την απελευθέρωση.
Από το βιβλίο του Ηλία Μπιτσάνη
«Το Νησί (Μεσσήνη)
στο χώρο και το χρόνο»
Η συνέχεια το επόμενο Σάββατο
