Η περιγραφή της κατάστασης από τη (φιλοβασιλική) "Σκριπ" είναι χαρακτηριστική του μεγέθους των προβλημάτων:
«Η πέραν του Ισθμού χώρα η οποία εκ του προϊόντος της σταφίδoς ζη, υφίσταται βαρύτατα την πίεσιν της γενικοτέρας οικονομικής κρίσεως η οποία δεινοτέραν κατέστησε την σταφιδικήν τοιαύτην. Ητο επόμενον. Πλείστοι όροι και συνθήκαι, προχειρολογίαι και αμελέτητα μέτρα, εμπειρισμοί κοινοτάτης πρακτικής εμπνεύσεως, μέθοδοι και συστήματα στενωτάτου εμπορικού πνεύματος, αλλά και κρατική ανικανότητα πλήρης απετέλεσαν το σύνολον των αιτίων της νέας σταφιδικής κρίσεως της οποίας την σοβαρότατην έκρηξιν επισπεύδει η ολοέν χειροτερεύουσα, γενικοτέρα οικονομική κατάστασις του τόπου. Η πνοή της ανησυχίας και της αγωνίας έρχεται αισθητή από την σταφιδικήν Πελοπόννησον [...]
["Σημαία" 28-9-1926]
Η πνοή της ανησυχίας εκ της επερχομένης σταφιδικής κρίσεως ας συγκινήση πρώτον το Κράτος το οποίον δεν πρέπει μόνον να φορολογή, αλλά και να προστατεύη και να ενισχύη τους πλουτοπαραγωγικούς παράγοντες. Οι σταφιδικοί πληθυσμοί υπήρξαν μέχρι τούδε θύματα οικτρών εκμεταλλεύσεων και της θλιβερωτέρας εγκαταλείψεως εις την επίδρασιν του κακού εμπορίου της σταφίδος, και των χειρίστων συνδυασμών. Απέναντι της επερχομένης κρίσεως, η οποία δεν θα ήναι όπως τόσαι άλλαι προηγούμεναι, επιβάλλεται να εννοηθή, ότι είναι καιρός να τύχουν οι πληθυσμοί ούτοι της ουσιαστικωτέρας και επωφελεστέρας μερίμνης και προστασίας. Η αδιαφορία, τα ημίμετρα και οι πρόχειροι συνδυασμοί να λείψουν και να αντιμετωπισθή το σταφιδικόν πρόβλημα εις την πραγματικήν του σημασίαν και σοβαρότητα» (37).
Οι έμποροι πιέζουν τον ΑΣΟ για να πάρουν σε εξευτελιστική τιμή τα πλεονάσματα της σταφίδας και οι συνεταιριστικές οργανώσεις αντιδρούν ζητώντας πολύ μεγαλύτερη τιμή:
«Μικτόν συμβούλιον Ενώσεως Νησίου επιληφθέν εσχάτως ληφθέντων μέτρων τρεχούσης και μελλούσης εσοδείας και αναλογισθέν μαστίζουσαν παραγωγούς πενίαν και σημερινήν ακρίβειαν αποφασίζει: Αποκρούσει μετά αγανακτήσεως αξίωσιν αισχροκερδών εμπόρων αγοράς πλεονασμάτων ληγούσης εσοδείας μεγαλυτέρας τιμάς αξιούν υποβιβασθή 2400. Αποδέχεται παρακράτημα 50% καταβαλλόμενον όμως άπαν εις είδος. Κηρύσσεται αλληλέγγυος προς Οργανισμον και παρακαλεί αυτόν όπως πλεονάσματα μελλούσης εσοδείας αγορασθώσιν τουλάχιστον προς 2.800. Αρξάμενος τρυγητός αποδεικνύει πτώσιν από περυσινήν εσοδείαν τουλάχιστον είκοσι τοις εκατόν.
Μικτόν συμβούλιον
Σπανός, Βασιλόπουλος, Θεοδωρακόπουλος, Θεοφιλόπουλος, Καλαθάς, Στασινόπουλος, Παπαδόπουλος» (38).
Διαμαρτυρίες αρχίζουν να εκφράζονται και από τα χωριά, όπως από σταφιδοπαραγωγούς Κατσαρού, «παραγωγοί εν απογνώσει ένεκεν αυξήσεως τιμαρίθμου ζωής εξαιτούνται μετ' ευλαβείας προστασίαν Σεβαστής Κυβερνήσεως, προς αντιμετώπισιν βιωτικών αναγκών λιμοκτονούντων σταφιδοπαραγωγών», από το διοικητικό συμβούλιο Γεωργικού Ταμείου Βουρναζίου και Διοικητικό Συμβούλιο Πιστωτικού Συνεταιρισμού Βουρναζίου (39).
Ο Π. Κολλιτσίδας διευθυντής της Παμμεσσηνιακής με άρθρο του καταγγέλλει ορισμένους εμπόρους της Πάτρας αλλά και "μικροπαράσιτα των χωρίων" καθώς φαίνεται ότι οι κατηγορίες που εκτοξεύονται εναντίον του ΑΣΟ και των συνεταιριστικών οργανώσεων, βρίσκουν απήχηση σε τμήματα των σταφιδοπαραγωγών: «Μερικοί σταφιδέμποροι Πατρών, από τους γνωστούς εκείνους τύπους που εμφανίζονται σε κάθε περίοδο συζητήσεως σταφιδικών ζητημάτων, με περίεργες σταφιδικές συνταγές, εξ αφορμής των τελευταίων αποφάσεων του σταφιδικού οργανισμού συνελθόντες εις τα γραφεία του εν Πάτραις Εμπορικού Συλλόγου ο "Ερμής" εξαπέλυσαν φλογερούς μύδρους κατά του οργανισμού, τον οποίο κατήγγειλαν ως αποσκοπούντα δια των ανωτέρω αποφάσεων την βλάβην των συμφερόντων της παραγωγής. Διάφορα άλλα μικροπαράσιτα των χωρίων αποτελούντα τους αντιπροσωπευτικότερους τύπους της αισχράς και ανηθίκου εκμεταλλεύσεως, μη έχοντα ουδεμίαν σχέσιν με το ηθικόν εμπόριον, κινούμενα και αποζώντα από την απαίσια εκμετάλλευσιν των σταφιδοπαραγωγών, ευρήκαν κατάλληλον ευκαιρίαν και αυτά να στραφούν κατά του οργανισμού αναμασώντα κατά των τελευταίων αποφάσεων τετριμμένα επιχειρήματα των μεγαλεμπόρων Πατρών. Το γεγονός δεν θα είχε καμίαν εξαιρετικήν σημασίαν, εάν εις την συκοφαντικήν αυτήν εκστρατείαν δεν παρέσυρον ευτυχώς ελαχίστην μερίδα του σταφιδικού κόσμου, να υιοθετήση τας αντιδράσεις των γνωστών αυτών κερδοσκόπων [...] Οι εξ επαγγέλματος ούτοι θορυβοποιοί, οι οποίοι εμφανίζονται ομιλούντες εν ονόματι του σταφιδικού κόσμου, πλαστογραφούντες την κοινήν σταφιδικήν συνείδησιν, της οποίας ουδέποτε, εν ουδεμία περιόδω, υπεστήριξαν το αληθές συμφέρον, αγωνισθέντες πλειστάκις διά την υποδούλωσίν του, αγνοούν ή προσποιούνται ότι αγνοούν την αληθή θέση του σταφιδικού ζητήματος, διότι ασφαλώς θα ησχύνοντο να υποστηρίξουν τοιαύτας προτάσεις» (40).
Η κατάσταση που δημιουργείται προκαλεί πανικό και «οι διευθυνταί της Παμμεσσηνιακής και Αγροτικής Π. Κολλιτσίδας και Χρ. Τερζάκης λαβόντες γνώσιν ότι οι σταφιδοπαραγωγοί πιεζόμενοι υπό της ανάγκης σπεύδουν εις αθρόας πωλήσεις του σταφιδοκάρπου εις διάφορους κερδοσκόπους εις εξευτελιστικάς τιμάς, απηύθυναν χθες μακρά τηλεγραφήματα προς τον σταφιδικόν οργανισμόν ζητούντες όπως επισπευσθεί η αγορά των πλεονασμάτων διαταχθή δε η χορήγησις δανείων επ ενεχύρω" (41).
Ο ΑΣΟ δίνει διαβεβαιώσεις ότι ξεκινά άμεσα η εξαγορά των πλεονασμάτων και δίνονται οδηγίες, ενώ ξεκινά και η χορήγηση δανείων με ενέχυρο από την Εθνική Τράπεζα.
Σοβαρό πρόβλημα δημιουργείται όμως από τα ποσοστά της σταφίδας νέας εσοδείας που θα αγοράσει ο ΑΣΟ και οι διευθυντές των συνεταιριστικών οργανώσεων Κεντρική Αγροτική Τράπεζα (Τερζάκης), Παμμεσηνιακή Ενωση (Κολλιτσίδας), Ενωση Μεσσήνης (Καψαλιάρης) μεταβαίνουν στην Αθήνα καθώς όπως εκτιμούν «10-20% καθορισθέντα ποσοστά παραδόσεως σταφιδοκάρπου κρίνονται παρά σταφιδικου κόσμου ανεπαρκέστατα. Σταφιδοπαραγωγοί διαμαρτύρονται ζητούντες αύξησιν ποσοστού. Οργανώσεις παρακαλούν ληφθούν ανάλογα μέτρα εξυπηρετήσεως απόψεων σταφιδικού κόσμου» (42).
Στο υπόβαθρο αυτών των προβλημάτων και μέσα σε ένα κλίμα αναταραχής στο σταφιδικό κόσμο, αναζωπυρώνονται με πολύ μεγαλύτερη ένταση οι αντιθέσεις που εκδηλώθηκαν τα προηγούμενα χρόνια ανάμεσα στις συνεταιριστικές οργανώσεις και τους μη συνεταιρισμένους παραγωγούς, με τους οποίους συμπράττουν τοπικά και συνεταιριστές. Η αρχή γίνεται από το Ζευγολατιό με μια συνάντηση που αναβάλλεται για καλύτερη προετοιμασία: «Συνήλθον χθες εν Ζευγολατιό περί τους χιλίους αντιπρόσωποι συνεταιρισμών μέλη αυτών και σταφιδοπαραγωγοί, ίνα λάβωσι αποφάσεις σχετικώς με την παρατεινόμενην σταφιδικήν κρίσιν. Προς τους συνελθόντας ομίλησαν δι' ολίγον οι Περ. Μπούρας και Ηλίας Μαράκας περί του σκοπού του Συνεδρίου. Κατόπιν η συνέλευσις εξέλεξεν επταμελή επιτροπήν διά την διεξαγωγήν των εργασιών του συνεδρίου, μεθ' ο κατόπιν τηλεγραφημάτων ζητούντων την αναβολή ίνα λάβη μέρος όλος ο σταφιδικός κόσμος, απεφασίσθη ομοφώνως η αναβολή των εργασιών του συνεδρίου δια την ερχόμενην Κυριακήν 26ην τρέχοντος» (43).
Ο διευθυντής της (συνεταιριστικής) Κεντρικής Αγροτικής Τράπεζας Χρ. Τερζάκης με άρθρο του επιτίθεται με δριμύτητα εναντίον της κίνησης αυτής χωρίς να την κατονομάζει: «Παρατηρώ μιαν ύπουλον ενέργειαν του κεφαλαιοκρατισμού και άλλων κατά των Συνεταιρικών Οργανώσεων και του Σταφιδικού Οργανισμού. Εχω εις χείρας μου πολλά στοιχεία διά σχέδια, που από εξαμήνου τώρα καταστρώνει η διεφθαρμένη των ψυχή, δηλαδή μίαν ανήθικον πολιτικήν, δι' αυτό βάλλουσι από το σκότος. Τελευταίως εξεμύτισαν έξω συκοφαντούντες και διαβάλλοντες κατά των ατιμώτερον τρόπον» (44).
Παράλληλα οι αντιπρόσωποι των συνεταιρισμών συνεδριάζουν κατά Ενωση και παίρνουν μέτρα εναντίον εκείνων που συμμετέχουν σε κινήσεις κατά του ΑΣΟ, χωρίς να τα ανακοινώνουν: «Συνήλθον χθες εις τα γραφεία της Κεντρικής Αγροτικής Τραπέζης αντιπρόσωποι 50 συνεταιρισμών οίτινες μετά μακράν συζήτησιν ενέκριναν ομοφώνως τα μέτρα κατά των εις το σταφιδικόν αντιδρώντων οίτινες σκοπούν να ζημιώσουν την σταφιδικήν υπόθεσιν. Οι συνελθόντες εχαρακτήρισαν ως απαραίτητον την λειτουργίαν του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού κι αναγκαίαν δια τα συμφέροντα της παραγωγής, απεφάσισαν δε να ζητήσουν παρά του ΑΣΟ μικράς ευκολίας όσον αφορά τη σταφίδα. Οι μη δυνηθέντες να μετάσχουν της συσκέψεως πρόεδροι και αντιπρόσωποι συνεταιρισμών θα συνέλθουν εις την Αγροτικήν αύριον Δευτέραν όπως συζητήσουν σχετικώς. Αι ληφθείσαι αποφάσεις ως προς τα μέτρα άτινα θα εφαρμοστούν, ανεκοινώθησαν προς πάντα τα διοικητικά συμβούλια και μέλη συνεταιρισμών. Εις σύσκεψιν γενικήν θα συνέλθουν οι εν Μεσσηνία συνεταιρισμοί μετά την τακτοποίησιν των σταφιδικών λογαριασμών» (45).
Σύσκεψη με το ίδιο αντικείμενο γίνεται και στη Μεσσήνη: «Συνελθόντες τεσσαράκοντα συνεταιρισμοί εν Μεσσήνη και λαβόντες γνώσιν θορύβου κερδοσκόπων κατά του σταφιδικού Οργανισμού, ομοφώνως στιγματίζουν θορυβοποιούς, διότι σταφιδικός Οργανισμός εξυπηρετεί όλως ιδιαιτέρως Μεσσηνίαν, εξορκίζουν λοιπούς συνεταιρισμούς όπως στιγματίσουν κούφους υπονομευτάς, οίτινες γίνονται όργανα κερδοσκόπων κατά μεσσηνιακής σταφίδος
Επιτροπή
Δημητρακόπουλος Χασάμπασα, Ρούτσης Πιλαλίστρας, Λυμπερόπουλος Κούρταλι, Μητσέας Τζιτζωρίου, Καρούντζος Δαλακλή, Κατσούλης Αβραμιού, Μπουλούκος Αϊδινίου, Χριστόπουλος, Γεωργαράς Σπιταλίων» (46).
Το συνέδριο στο Ζευγολατιό γίνεται και οι σύνεδροι σε αυτό επιτίθενται κατά του ΑΣΟ ενώ χαρακτηρίζουν τις συνεταιριστικές οργανώσεις ως «ληστροσυμμορίας προωρισμένας ν' απομυζώσι τον ιδρώτα του σταφιδικού κόσμου και προτείνουν "την άμεσον διάλυσιν όλων των συνεταιρικων οργανώσεων", καταφέρονται προσωπικά εναντίον του Τερζάκη για το άρθρο που έγραψε, ενώ εγκρίνεται ειδικό ψήφισμα γιαυτό στο οποίο πέραν των άλλων ζητείται από τον εισαγγελέα "να ενεργήσει ποινικήν δίωξιν». Στο ψήφισμα μετά το τέλος του Συνεδρίου σημειώνονται τα εξής: «(Το συνέδριο Ζευγολατιού) διαδηλοί την απόγνωσιν του σταφιδικού πληθυσμού εκ της παρατεινομένης οξείας σταφιδικής κρίσεως ήτις οφείλεται εις την ύπαρξιν του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού, όστις δια της μέχρι τούδε διαχειρήσεως του σταφιδικού ζητήματος εχρεωκόπησε και οικονομικής και ηθικώς, δια τούτο το Συνέςδριον αποδοκιμάζει τον Αυτόνομον Σταφιδικόν Οργανισμόν και ζητεί από το κράτος την κατάργησιν αυτού. Προσωρινώς και διά το τρέχον σταφιδικόν έτος ζητεί να αναληφθεί η διαχείρισης της σταφίδος υπ' αυτού του κράτους. Επιφυλάσσεται το Συνέδριον ίνα εν συνεννοήσει διά συνεδρίων και μετά των άλλων σταφιδικών πληθυσμών υποδείξη τι δέον γεννέσθαι δια το μέλλον. Θεωρεί ως κυρίως υπαιτίους της σταφιδικής κρίσεως τους διαφόρους διευθυντάς των Συνεταιρικών Ενώσεων, οίτινες πλαστογραφήσαντες την γνώμην όλων των σταφιδοπαραγωγών και παραπλανήσαντες την ψήφον των συνεταιρισμών συνετέλεσαν στην ίδρυσιν του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού, αποδοκιμάζει και κακίζει τας ενεργείας αυτών ως μη εξυπηρετούσας τα πραγματικά συμφέροντα των σταφιδοπαραγωγών».
Παράλληλα εκλέγει επιτροπή από τους Παναγ. Α. Τσίτουρα, Πεςρ. Μπούρα, Ηλ. Μαράκα, Γεωργ. Κανελλόπουλο, Νικολ. Τσιλίκα, Βασιλ. Δεδούση και Δημητρ. Χρυσοσπάθη με εντολή να παρακολουθήσει την πορεία της υπόθεσης και τη διοργάνωση ανάλογων συνεδρίων (47).
Οι τοπικές εφημερίδες έχουν ταχθεί με διαφορετικά στρατόπεδα. Η "Σημαία" στηρίζει και προβάλει τις απόψεις των μη συνεταιρισμένων, ενώ το "Θάρρος" έχει ταχθεί με την πλευρά των συνεταιρισμών. Σε άρθρο με υπογραφή "Σταφιδικός" η δεύτερη εφημερίδα, διακριτικά αλλά με σαφήνεια, τάσσεται κατά των συνεδρίων που οργανώνονται που τα χαρακτηρίζει "οχλοκρατικές μεθόδους" και προειδοποιεί τυχόν διάλυση του ΑΣΟ θα έχει καταστροφικές συνέπειες: «Την Μεσσηνίαν ολόκληρον συνταράσσει το σταφιδικόν εξ αιτίας του ότι οι παραγωγοί πεινούν και αρκετοί τούτων δυστυχούν έτι περισσότερον. Η πείνα είναι χείριστος σύμβουλος, διά τούτο δε οι αναλαβόντες να εμφανίσουν τας απόψεις του παραγωγικού πληθυσμού έχουν επιτακτικόν καθήκον όχι δια του θορύβου και οχλοκρατικών μεθόδων, αλλά διά της ψυχραίμου λογικής να κρατήσουν την συζήτησιν επί του ζητήματος, εκεί όπου ενδείκνυται αύτη να κρατηθή. Αν το αντίθετον συμβή, τούτο θα είναι εις βάρος των παραγωγών και της υποθέσεώς των, διά να σημάνη την πλήρη οικονομικήν καταστροφήν. Από της αρχής αυτής αναχωρούντες, έχομεν να συστήσωμεν μεγαλυτέραν περίσκεψιν τώρα, ότε μέρος της Μεσσηνίας κινείται χωρίς εν τη απελπισία του να γνωρίζη τι ζητεί. Ηκούσθησαν κραυγαί κατά το τελευταίον συνέδριον εναντίον του οργανισμού της σταφίδος, κραυγαί πολλαί και εζητήθη η κατάργησίς του. Ας μη σπεύδωμεν. Οι παραγωγοί ας μη θέλουν δια των ιδίων των χειρών να ανορύξουν τον οικονομικόν των τάφον. Ως έχουν τα πράγματα, πτώσις του Οργανισμού θα σημάνη την καταβαράρθρωσιν των συμφερόντων των, θα εξαπολύση δε την αγριωτέραν οικονομικήν θύελλαν εις τας σταφιδικάς περιφερείας ήτις θα παρασύρη παν το πρόστυχον. Την φωνήν αυτήν αφήνουν τα πράγματα και ουδείς επιτρέπεται να την αγνοήση, εάν όντως διά τα συμφέροντα των παραγωγών ενδιαφέρεται» (48).
(37) "Σκριπ" 4-8-1926
(38) "Σημαία" 10-8-1926
(39) "Σημαία" 12-8-1926
(40) "Σημαία" 17-8-1926
(41) "Σημαία" 19-8-1926
(42) "Σημαία 10-9-1926
(43) "Σημαία" 24-9-1926
(44) "Σημαία" 25-9-1926
(45) "Θάρρος" 26-9-1926
(46) "Θάρρος 28-9-1926
(47) "Σημαία" 28-9-1926
(48) "Θάρρος" 29-9-1926
