Πρόκειται για μια από τις σπουδαιότερες και πολυβραβευμένες ταινίες του Ελληνικού Κινηματογράφου, που αναφέρεται στην πυρπόληση και καταστροφή της Σμύρνης, καθώς και το μαρτυρικό οδοιπορικό των Ελλήνων που συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στο θάνατο από τα στρατεύματα του Κεμάλ, αλλά και τις ένοπλες ομάδες των Μουσουλμάνων. Για λόγους διπλωματικούς και πολιτικούς, η προβολή της υπήρξε απαγορευμένη μέχρι το 1982, επειδή το Υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας διαμαρτυρήθηκε αναφέροντας ότι τέτοιες ταινίες δυναμιτίζουν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ο Κούνδουρος, όμως, υπέβαλλε αντίγραφο του έργου στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το 1978, λαμβάνοντας 9 βραβεία, μεταξύ των οποίων: καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, φωτογραφίας (Νίκος Κακαβουδάκης), Α’ Ανδρικού (Βασίλης Λάγγος) και Α’ Γυναικείου ρόλου (Ελεωνόρα Σταθοπούλου).
Η ΣΥΝΟΨΗ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ
Ενώ πραγματοποιείται υποχώρηση του ελληνικού στρατού από τη Μικρά Ασία, οι κάτοικοι μιας από τις εκατοντάδες ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας γιορτάζουν ακόμα την απελευθέρωσή τους και την αυγή μιας νέας εποχής ισότητας με τους Τούρκους. Ο εχθρός καταλαμβάνει αθόρυβα την πόλη. Κρυφές δολοφονίες που σταδιακά γίνονται όλο και πιο απροκάλυπτα, όσο οι στρατιώτες του Κεμάλ παίρνουν τη θέση του "ανεξέλεγκτου" τουρκικού όχλου. Τραγικές καταστάσεις συμβαίνουν μπροστά στα μάτια των Ευρωπαίων συμμάχων που παραμένουν βουβοί. Οι άνδρες από 18 έως 45 ετών μαζεύονται και σχηματίζουν πορείες θανάτου προς στα βάθη της Μικράς Ασίας. Το σχέδιο της γενοκτονίας έχει ήδη αρχίσει... Βασισμένη στο βιβλίο-μαρτυρία του Ηλία Βενέζη "Το Νούμερο 31328 - Το Βιβλίο της Σκλαβιάς", η ταινία του Νίκου Κούνδουρου ζωντανεύει ένα σημαντικό κεφάλαιο της Μικρασιατικής Καταστροφής και της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Με εκπληκτική χρήση της κάμερας ο Κούνδουρος βάζει τον θεατή στο επίκεντρο των γεγονότων και τον κάνει μάρτυρα εικόνων ασύλληπτης σωματικής και ψυχολογικής βίας που βίωσαν οι Έλληνες της Μικράς Ασίας. Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες ταινίες που παρουσιάζουν τη σκληρότητα και την απανθρωπιά που βίωσαν οι Έλληνες και οι Αρμένιοι στα πλαίσια του σχεδίου εθνοκάθαρσης της Μικράς Ασίας. Μέσα σε λίγες μέρες, περίπου ενάμισυ εκατομμύριο κυνηγημένοι Έλληνες αναγκάστηκαν να καταφύγουν στα κοντινότερα νησιά του Αιγαίου ή τα μεγάλα λιμάνια σε μια απελπισμένη προσπάθεια να επιζήσουν. Αυτοί που δεν κατάφεραν να επιβιβασθούν στα πλοία -πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι- αναγκάστηκαν να διασχίσουν τις άγονες πεδιάδες της Ανατολίας, για να υποκύψουν εκεί στην πείνα, τη δίψα και το μαχαίρι του νικητή. Παίζουν: Αντιγόνη Αμανίτου, Νίκος Κάππιος, Βασίλης Λάγγος, Μπέττυ Βαλάσση, Βάσος Ανδρονίδης, Ζαχαρίας Ρόχας, Βασίλης Κολοβός, Ελεονώρα Σταθοπούλου, Όλγα Τουρνάκη. Διάρκεια: 135΄.
