Η οικονομικοχρηματοπιστωτική κρίση εκτόξευσε την ανεργία στη χώρα μας σε υψηλά επίπεδα, με πολλούς συνανθρώπους μας, ιδιαίτερα το υψηλά καταρτισμένο προσωπικό (Brain drain), να αναζητήσουν ευκαιρίες εργασίας στο εξωτερικό, ενώ αυτοί που παρέμειναν ήρθαν αντιμέτωποι με χαμηλούς μισθούς και παροδική υποαπασχόληση και σε τομείς εκτός της εξειδίκευσής τους.
Οι αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας, με την εισροή των ευρωπαϊκών κονδυλίων, επιβάλουν την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου, με δημόσιες επενδύσεις, καινοτομία, ψηφιακές υποδομές, διαγενεακή αλληλεγγύη, με προσανατολισμό στη δημιουργία νέων και καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας με ουσιαστική μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας, με στόχο και έμφαση στην πλήρη και αξιοπρεπή εργασία, με πολιτικές αναδιανομής του παραγόμενου πλούτου, ίσες ευκαιρίες και σεβασμό στα δικαιώματα όλων.
Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας δια του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων κατέθεσε στη βουλή το νέο νομοσχέδιο για τα εργασιακά, που δυστυχώς, περιέχει πληθώρα αντιλαϊκών και αντεργατικών διατάξεων, καθώς καταργεί και «σαρώνει» δικαιώματα και κατακτήσεις πολλών ετών των εργαζομένων. Πολλές διατάξεις του που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής και επαναδιατύπωσης ή και απόσυρσης, καθώς κινούνται σε λάθος κατεύθυνση, αλλά έχει και λίγες διατάξεις που κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση.
Τα λίγα αυτονόητα και καθυστερημένα θετικά
Ξεκινώντας, από τις λίγες θετικές διατάξεις και οι οποίες υλοποιούνται με καθυστέρηση από τη χώρα μας, καθότι έχει αργήσει να συμμορφωθεί με τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό χάρτη, είναι στα άρθρα 1-25, που περιλαμβάνουν διατάξεις, τόσο για την εξάλειψη της βίας και της παρενόχλησης στο εργασιακό περιβάλλον όσο και στην ισορροπία επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής για τους γονείς και τους φροντιστές, καθώς και στην καθιέρωση των διαλειμμάτων στην ημερήσια εργασία, που μπορεί να αποφέρει αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων.
Στη σωστή κατεύθυνση κινείται η εξομοίωση των εργατοτεχνικών με τους υπαλλήλους ως προς τις προϋποθέσεις και την αποζημίωση απόλυσης, άρθ. 64, καθώς και η θεσμοθέτηση της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας, άρθ. 74, που είχε νομοθετήσει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ το 2010 και είχε καταψηφίσει τότε η Νέα Δημοκρατία, θα μπορούσε να αποτελέσει μια ασφαλιστική δικλείδα και ένα καινοτόμο εργαλείο στους ελέγχους. Η άμεση υιοθέτησή της θα οδηγήσει αυτόματα σε μείωση της παραβατικότητας των εργοδοτών, ενώ οι εργαζόμενοι θα αποκτήσουν μεγαλύτερη ασφάλεια, γι’ αυτό, κρίνεται επιτακτική η καθιέρωση κινήτρων σε επιχειρήσεις που θα την υιοθετήσουν άμεσα, όπως μειώσεις ασφαλιστικών και φορολογικών υποχρεώσεων.
Οι μεταβολές που επιφέρει η 4η Βιομηχανική Επανάσταση στον εργασιακό χώρο, αλλά και αυτές που προκλήθηκαν από την πανδημία του COVID-19 καθιστούν επιτακτική την ανάγκη ενός ισχυρού θεσμικού πλαισίου για την τηλεργασία. Κάποιες από τις διατάξεις, όπως δικαίωμα αποσύνδεσης, προστασία προσωπικών δεδομένων κ.λ.π., είναι σωστά. Όμως, ζούμε σ’ ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον και για αυτό είναι επιτακτική η σύσταση μιας τριμερούς ομάδας με τη συμμετοχή εργαζομένων, εργοδοτών και Πολιτείας για την παρακολούθηση των εξελίξεων.
Οι περισσότερες διατάξεις κινούνται σε λάθος κατεύθυνση
Όμως, οι πιο πολλές διατάξεις του κινούνται σε λάθος κατεύθυνση και χρήζουν περαιτέρω εξέτασης, διευκρινίσεων ή ακόμα και κατάργησής τους, αφού δεν συνάδουν με τους στόχους της ελληνικής οικονομίας και θα δημιουργήσουν περισσότερα προβλήματα στην εύρυθμη λειτουργία της αγοράς εργασίας, δεν την μεταρρυθμίζουν, αλλά την απορρυθμίζουν.
Το νομοσχέδιο που κατέθεσε η κυβέρνηση μεταξύ άλλων προβλέπει:
• Την κατάργηση του 8ώρου και την επιβολή εβδομάδας 50 ωρών εργασίας, μέσω των ατομικών συμβάσεων εργασίας. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη και σημαντικότερη αντιμεταρρύθμιση του νομοσχεδίου, αφού καταργεί την εμβληματικότερη κατάκτηση των εργαζομένων, 101 χρόνια μετά την καθιέρωση του 8ώρου στη χώρα μας. Οι επιπλέον 2 ώρες εργασίας, καθημερινά, είναι χωρίς αμοιβή και χωρίς προηγούμενη συλλογική σύμβαση, και μπορεί να «επιστραφούν» στον εργαζόμενο, όταν η επιχείρηση το αποφασίσει, με μειωμένο ωράριο ή ρεπό ή μέρες άδειας.
• Το άρθρο 57, αναφέρεται στην πρόσθετη εργασία των απασχολούμενων μερικής απασχόλησης. Θα πρέπει να καταργηθεί η εν λόγω διάταξη για δυνατότητα υπερωριών, σε διακεκομμένο μάλιστα ωράριο με προσαύξηση μόνο 12%. Στη χώρα μας, όπου η υποδηλωμένη εργασία, ιδιαίτερα σε παραγωγικούς κλάδους είναι σύνηθες φαινόμενο, ιδιαίτερα στους νέους. Η συγκεκριμένη διάταξη μπορεί να έχει τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα, με εξοντωτικά διακεκομμένα ωράρια για τους εργαζομένους με χαμηλούς μισθούς.
Η αύξηση του ανώτατου ορίου υπερωριών σε 150/έτος, από 120 ώρες/έτος για τις υπηρεσίες και 96 ώρες/έτος για τη βιομηχανία δεν κινείται σε σωστή κατεύθυνση. Η συγκεκριμένη διάταξη δεν βοηθάει στη μείωση της ανεργίας αλλά παρακινεί τις επιχειρήσεις με το υπάρχον προσωπικό να ανταπεξέλθουν στην αυξημένη ζήτηση.
Ανησυχητική είναι και η παράγραφος 6 του συγκεκριμένου άρθρου που δίνει τη δυνατότητα σε αρμόδιο όργανο του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων να χορηγήσει άδεια στην επιχείρηση για υπερωριακή απασχόληση των μισθωτών, επιπλέον των επιτρεπόμενων ανωτάτων ορίων υπερωριακής απασχόλησης των 150 ωρών και η αμοιβή προσαυξημένη μόνο κατά 60%, έρχεται σε αντιδιαστολή με την παράγραφο 5 που αναφέρει προσαύξηση παράνομης υπερωρίας κατά 120%. Το άρθ. 58 πρέπει να αποσυρθεί.
•Το άρθ. 59 αναφέρεται στη δυνατότητα διευθέτησης του χρόνου εργασίας με ατομικές συμβάσεις. Στην ουσία, η έλλειψη Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, μπορεί να αποτελέσει εργαλείο στα χέρια των εργοδοτών για καταπάτηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων.
• Ποινικοποιεί τη συνδικαλιστική δράση και φαλκιδεύει ακόμη περισσότερο το δικαίωμα στην απεργία, ουσιαστικά έχουμε την κατάργηση του δημοκρατικού διαλόγου στα συνδικάτα. Πέρα από το γνωστό 50%+1, που νομοθέτησε η προηγούμενη κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ το 2018, για την απεργία, προβλέπει την ηλεκτρονική ψηφοφορία στις Γενικές Συνελεύσεις, καταργώντας έτσι το δικαίωμα στον ζωντανό διάλογο, στην αντιπαράθεση των θέσεων και απόψεων, στη ζύμωση και τελικά στη σύνθεση.
• Παραπέμπει στον Ο.ΜΕ.Δ. τις απεργίες και μέχρι ο μεσολαβητής να αποφασίσει, η απεργία αναστέλλεται!
• Καταργεί την Κυριακάτικη αργία σε 31 κλάδους κι επιχειρήσεις, χωρίς κάποιους όρους, όπως ο συνεχής έλεγχος από τον κρατικό μηχανισμό των εργασιακών σχέσεων, απελευθερώνει τις απολύσεις εργαζομένων, αφού ο εργοδότης δεν είναι πλέον υποχρεωμένος να επαναπροσλάβει τον εργαζόμενο, αν δικαιωθεί στο δικαστήριο.
• Καμιά νομική υποχρέωση δεν έχουν οι εργοδότες για αύξηση των θέσεων εργασίας, οι οποίες θα μειωθούν ακόμη περισσότερο εξαιτίας των αυξημένων υπερωριών και του 10ώρου.
• Διαλύει ουσιαστικά το ΣΕΠΕ απομακρύνοντάς το από την ευθύνη του Υπουργείου Εργασίας με τη μετατροπή του σε «δήθεν» ανεξάρτητη αρχή, απεκδυόμενοι την πολιτική ευθύνη για την τήρηση της εργατικής νομοθεσίας.
Τριάντα χρόνια μετά την πρωτοφανή έκρηξη της τεχνολογίας, που αντικατέστησε χιλιάδες εργατικά χέρια, αντί να έχουμε μείωση των ωρών εργασίας και αυξήσεις στους μισθούς, έχουμε και αύξηση των ωρών εργασίας και μειώσεις στους μισθούς.
Είναι προφανές από τα παραπάνω ότι το αντεργατικό και αντιλαϊκό νομοσχέδιο της κυβέρνησης Μητσοτάκη νομιμοποιεί τη ζούγκλα των εργασιακών σχέσεων που υπάρχει στον ιδιωτικό τομέα εδώ και χρόνια, με μοναδικό στόχο τα επιπλέον κέρδη για τις επιχειρήσεις.
Τα μέτρα αυτά, προφανώς, και θα δεν αφορούν μόνο τον ιδιωτικό τομέα, ειδικά τα μέτρα που αναφέρονται στη λειτουργία των σωματείων, στο δικαίωμα στην απεργία, στην ελεύθερη συνδικαλιστική δράση, αφορούν και στο Δημόσιο.
Στο Δημόσιο, ουσιαστικά, απαγορεύουν την απεργία, αφού για πρώτη φορά, πέρα από το προσωπικό ασφαλείας, καθιερώνουν και το προσωπικό «ελάχιστης εγγυημένης εργασίας» σε ποσοστό 33,3%!!!
Εν κατακλείδι η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας καταργεί στην πραγματικότητα τον εμβληματικότερο και φιλεργατικότερο νόμο της μεταπολίτευσης στη χώρα μας για τα εργασιακά, το Ν. 1264/1982 που ήταν έργο της πρώτης κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, που έβαλε την Ελλάδα στο χάρτη των ανεπτυγμένων χωρών που σέβονται τα εργατικά δικαιώματα και προστατεύουν τις δημοκρατικές και συνδικαλιστικές ελευθερίες.
Η αύξηση της κατανάλωσης, που αποτελεί το εφαλτήριο για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, θα πραγματοποιηθεί μόνο με την αύξηση του εισοδήματος των εργαζομένων. Η μείωση της ανεργίας και ιδιαίτερα των νέων, η δημιουργία νέων καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας, που θα αντιστρέψει το Brain Drain, αλλά και η αύξηση του κατώτατου μισθού μόνο θετικό αντίκτυπο μπορεί να έχουν για την οικονομία και τις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας.
* Ο Γιάννης Διονυσόπουλος είναι Διδάκτωρ Οικονομικών Επιστημών, Αν. Γραμματέας Τομέα Επιστημόνων Κινήματος Αλλαγής - ΠΑΣΟΚ, Μέλος ΣτΑ Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδας
