Η νέα πραγματικότητα είναι ήδη εδώ καθώς επιτάχυνε σχεδιασμούς και μεταρρυθμίσεις, οδήγησε σε ανατροπές σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, έδωσε ευκαιρίες ώστε να τρέξουν γρηγορότερα πολλά και κρίσιμα, όπως ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η πράσινη μετάβαση, η εγκατάλειψη των πολιτικών λιτότητας, οι εμμονές με τα ελλείμματα και πολλά άλλα.
Στην Ελλάδα, τα πρώτα δείγματα της νέας πραγματικότητας είναι διαφωτιστικά.
Μία μεγάλη αλλαγή καταγράφεται στην εργασιακή εικόνα της χώρας με το άνοιγμα των δραστηριοτήτων μετά το τελευταίο lockdown.
Εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι ειδικά από το χώρο της εστίασης και της διασκέδασης αλλά και της τέχνης και των γυμναστηρίων επέλεξαν να αναζητήσουν αλλού εργασία αφού φοβούνται ότι θα ξαναμείνουν χωρίς δουλειά εάν υπάρξει και τέταρτο κύμα κορονοϊού στη χώρα μας ειδικά μετά τον προσεχή Οκτώβριο.
Ήδη παρατηρείται μεγάλη έλλειψη εργαζομένων στο κλάδο εστίασης και στα καφέ καθώς παρατηρείται αύξηση των θέσεων εργασίας σε άλλους κλάδους που στάθηκαν όρθιοι στους μήνες της καραντίνας όπως είναι οι ταχυμεταφορές τα super markets, τα φαρμακεία.
Το εργατικό δυναμικό της χώρας χαρακτηρίζεται από μία παραδοξότητα: η πλειοψηφία των εργαζομένων δεν έχει δεξιότητες και ψάχνει ευκαιριακές δουλειές για να βγάλει τη σεζόν όπως συμβαίνει με τις νεαρές ηλικίες των 20-25 που επέλεξαν να δουλέψουν για το επόμενο πεντάμηνο στα νησιά εγκαταλείποντας τα αστικά κέντρα.
Οι εταιρίες ιδρώνουν να βρούνε εργαζόμενους ακόμη και ανειδίκευτους αφού αρκετοί αρκέστηκαν με τη κρατική ενίσχυση των 534 ευρώ και ψάχνουν γενικά δουλειά του 4ωρου και σε πενθήμερη βάση αφού έχουν εξασφαλίσει τροφή και στέγη κυρίως από γονείς και παππούδες.
Το brain drain συνεχίζεται και το 2021 καθώς οι απόφοιτοι των περιζήτητων σχολών (Ιατρική, Νομική, Μετσόβιο) ήδη έχουν εγκαταλείψει τη χώρα και έχουν στραφεί σε πολυεθνικές με αμοιβές αντίστοιχες των προσόντων τους.
Με την άρση λοιπών, των απαγορευτικών μέτρων και την επαναλειτουργία της οικονομίας, σηκώνεται έπειτα από ένα χρόνο και περισσότερο η «κουρτίνα» στο σκηνικό της ελληνικής οικονομίας, πολιτικής και κοινωνίας.
Αποκαλύπτεται αναπόφευκτα η πραγματική εικόνα της οικονομικής διάρθρωσης της χώρας και διαμορφώνεται μία κατάσταση που δείχνει την επόμενη ημέρα.
Το φαινόμενο δεν είναι αναγκαστικά αρνητικό. Και μπορεί να οδηγήσει με ταχύτητα σε αλλαγές που δεν θα μπορούσαν να σχεδιαστούν και να είναι απλώς απότοκα της νέας συνθήκης.
Λογικά, για παράδειγμα, η έλλειψη εργατικού δυναμικού στην εστίαση ή σε οποιονδήποτε άλλον κλάδο θα μπορούσε ή θα έπρεπε να οδηγήσει σε αύξηση των μισθών. Ειδικώς αν η νέα πραγματικότητα συνδυαστεί με τις αναγκαίες και κατάλληλες αλλαγές στο εργασιακό και ασφαλιστικό νομικό πλαίσιο, με την παροχή κινήτρων, την αναπροσαρμογή ασφαλιστικών εισφορών, κ.ά., η ρύθμιση της αγοράς μπορεί να είναι ευνοϊκή για όλους.
Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις. Από την μετακίνηση εργατικού δυναμικού από τις υπηρεσίες στον πρωτογενή τομέα, μέχρι την αναβάθμιση της παροχής υπηρεσιών και την μετατροπή τελικά ενός κλάδου όπως η εστίαση, από υποδοχέα ανειδίκευτης εργασίας, σε τομέα απασχόλησης εξειδικευμένων επαγγελματιών - τουλάχιστον σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ό,τι σήμερα.
Η προσδοκία για την οικονομική εξέλιξη της χώρας δεν είναι, κατά τα φαινόμενα, μόνο μία εξαγγελία ή κυβερνητική προσδοκία. Το ζήτημα είναι συνεπώς να υπηρετηθούν τα σχέδια με συνέπεια και αποτελεσματικότητα.
Σημασία ιδιαίτερη στη σημερινή συγκυρία έχει μία παρατήρηση. Την προηγούμενη φορά που σηκώθηκε η «κουρτίνα», πριν από δώδεκα χρόνια, αποκαλύφθηκε όλη η στρέβλωση της ελληνικής οικονομίας: η επίπλαστη ευημερία, η θλιβερή ανταγωνιστικότητα, η αδυναμία ταχείας προσαρμογής, το έλλειμμα σχεδίου και οράματος και πολλά άλλα.
Σήμερα, για πολλούς και διάφορους λόγους, η άνοδος της «κουρτίνας» δείχνει κάτι διαφορετικό. Παρά την κρίσιμη κατάσταση, υπάρχει προοπτική, βάσιμη προσδοκία, σχέδιο μετασχηματισμού, δείγματα πολιτικής συνέπειας, απροθυμία των περισσότερων να παραδοθούν σε λαϊκιστικές και ανεδαφικές υποσχέσεις.
Ζητούμενο λοιπόν είναι ποιος αντιλαμβάνεται τον νέο κόσμο που διαμορφώνεται και την μετάβαση στη νέα πραγματικότητα και ποιος όχι.
Χρήστος Δ. Κορομηλάς
Οικονομολόγος, master Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου, Πρόεδρος Συλλόγου Τριτέκνων Οικογενειών Ν. Μεσσηνίας
