Ο νέος πτωχευτικός Νόμος 4738/2020, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει σήμερα, άλλαξε ριζικά την πραγματικότητα όσον αφορά τις ρυθμίσεις οφειλών φυσικών και νομικών προσώπων, σε μια περίοδο που η διευθέτηση των κόκκινων δανείων αποτελεί προτεραιότητα για την ελληνική οικονομία. Ιδιαίτερη σημασία θα έχει να φωτίσουμε δύο σημαντικές πτυχές του νέου Νόμου που είναι βέβαιο ότι ενδιαφέρουν χιλιάδες δανειολήπτες, αυτό της προστασίας της κύριας κατοικίας των ευάλωτων οφειλετών και αυτό των πτωχεύσεων μικρού αντικειμένου.
Κριτήριο για το χαρακτηρισμό μιας πτώχευσης ως μικρού αντικειμένου είναι η περιουσία του φυσικού ή νομικού προσώπου. Πιο συγκεκριμένα, η αξία των περιουσιακών στοιχείων του δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις 350.000 ευρώ συνολικά, ενώ η αξία της ακίνητης περιουσίας υπολογίζεται με βάση την αξία υπολογισμού του ΕΝ.Φ.Ι.Α. Για τα νομικά πρόσωπα, ισχύουν τα κριτήρια προσδιορισμού της πολύ μικρής οντότητας (άρθρο 2 του ν. 4308/2014) δηλ.:
α) το σύνολο του ενεργητικού του να μην υπερβαίνει σε αξία τις 350.000 ευρώ,
β) το καθαρό ύψος του κύκλου εργασιών του να μην υπερβαίνει τις 700.000 ευρώ και
γ) ο μέσος όρος των απασχολούμενων να μην ξεπερνάει τα 10 άτομα. Θα πρέπει να πληρούνται δύο από τα ανωτέρω κριτήρια. Σε αυτό το σημείο, είναι πολύ σημαντικό να επισημανθεί ότι προϋπόθεση κήρυξης σε πτώχευση είναι η παύση πληρωμών, η κατάσταση δηλαδή όπου ο οφειλέτης δεν καταβάλλει τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του προς το Δημόσιο, Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης και πιστωτικά ή χρηματοδοτικά ιδρύματα, σε ύψος τουλάχιστον 60% για περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών.
Η αίτηση πτώχευσης αρχικώς κατατίθεται ηλεκτρονικά. Αίτηση μπορεί να καταθέσει όχι μόνο ο οφειλέτης, αλλά και ο εκάστοτε πιστωτής και δημοσιοποιείται για χρονικό διάστημα 30 ημερών. Αν μέσα σε χρονικό διάστημα 30 ημερών από τη δημοσιοποίηση της αίτησης δεν υποβληθεί παρέμβαση κατά αυτής, (ή υποβληθεί, αλλά αφορά μόνο τον διορισμό συνδίκου) η αίτηση γίνεται δεκτή από το αρμόδιο πτωχευτικό δικαστήριο, που δεν είναι άλλο από το Ειρηνοδικείο κύριας κατοικίας του οφειλέτη, εφόσον είναι φυσικό πρόσωπο και σε περίπτωση νομικού προσώπου ο τόπος του κέντρου των κυρίων συμφερόντων του.
Σημειωτέον ότι κατά της απόφασης ισχύει το ένδικο μέσο της έφεσης. Σε περίπτωση που ο οφειλέτης διαθέτει περιουσία την οποία και θα απολέσει, η απαλλαγή οφειλών επέρχεται σε 1 έτος από την έκδοση της απόφασης, ενώ καλείται να πληρώνει στους πιστωτές για 1 έτος το ποσό των εισοδημάτων του που υπερβαίνει το πενταπλάσιο των εύλογων δαπανών διαβίωσης. Αντίστοιχα, σε περίπτωση που ο οφειλέτης δεν διαθέτει περιουσία ή διαθέτει περιουσία μικρής αξίας την οποία και θα απολέσει, η απαλλαγή επέρχεται 3 έτη μετά την έκδοση της πτωχευτικής απόφασης, ενώ ο οφειλέτης καλείται να πληρώνει στους πιστωτές για 3 έτη το ποσό των εισοδημάτων του που υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης.
Σημειώνεται ότι ο οφειλέτης δεν υποχρεούται να πληρώσει στους πιστωτές ποσά που είναι ακατάσχετα (κοινωνικά επιδόματα, αγροτικές επιδοτήσεις), ενώ δεν απαλλάσσεται για οφειλές που δημιουργήθηκαν μετά την υποβολή αίτησης πτώχευσης, για οφειλές διατροφής, για οφειλές από δόλο ή βαρεία αμέλεια που προκάλεσε θάνατο ή σωματική βλάβη προσώπου και οφειλές από αδικήματα της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα.
Στην κατηγορία των ευάλωτων οφειλετών ανήκουν τα φυσικά πρόσωπα τα οποία είναι δικαιούχοι του επιδόματος Στέγασης. Πιο συγκεκριμένα, θα πρέπει να πληρούν ορισμένα εισοδηματικά και περιουσιακά στοιχεία, όπως ότι:
α) το συνολικό ετήσιο εισόδημα να μην υπερβαίνει τις 7.000 € για μονοπρόσωπο νοικοκυριό, προσαυξανόμενο κατά 3.500€ για κάθε επιπλέον μέλος - με ανώτατο όριο τα 21.000€,
β) η συνολική αξία ακίνητης περιουσίας βάσει του τελευταίου εκκαθαριστικού ΕΝΦΙΑ να μην υπερβαίνει τις 120.000 € για μονοπρόσωπο νοικοκυριό, προσαυξανόμενο κατά 15.000 € για κάθε επιπλέον μέλος με ανώτατο όριο τα 180.000 € και
γ) το σύνολο τραπεζικών καταθέσεων να μην υπερβαίνει τις 21.000 €.
Οι ευάλωτοι οφειλέτες, οι οποίοι κηρύχθηκαν σε πτώχευση ή επισπεύδεται σε βάρος της κύριας κατοικίας τους αναγκαστική εκτέλεση από ενυπόθηκο ή προσημειούχο πιστωτή έχουν τη δυνατότητα να μεταβιβάσουν ή να μισθώσουν, κατόπιν σχετικού αιτήματος, την κύρια κατοικία τους σε ένα νέο υπό ίδρυση ακόμα Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης για 12 έτη. Η προστασία της κύριας κατοικίας του οφειλέτη μέσω της μίσθωσής της μπορεί να καταγγελθεί από τον ως άνω Φορέα, εφόσον ο μισθωτής καθυστερήσει να καταβάλλει τρία (3) μισθώματα. Η καταγγελία της μίσθωσης συνεπάγεται την απώλεια του δικαιώματος επαναγοράς.
Εφόσον, ο μισθωτής καταβάλλει το σύνολο των μισθωμάτων, τότε μπορεί να ασκήσει το δικαίωμα επαναγοράς και να αποκτήσει έναντι τιμήματος την κυριότητα της κύριας κατοικίας του, που είχε μεταβιβαστεί στον Φορέα. Το δικαίωμα αυτό μπορεί να ασκηθεί από τον Οφειλέτη και πριν τη λήξη της μίσθωσης. Στην περίπτωση αυτή, ο μισθωτής οφείλει να καταβάλλει στον Φορέα την τρέχουσα αξία των μισθωμάτων που οφείλονται μέχρι τη λήξη της μίσθωσης (των 12 ετών) επιπλέον του τιμήματος επαναγοράς. Εντούτοις, για όλη την παραπάνω διαδικασία της διάσωσης της κύριας κατοικίας των ευάλωτων οφειλετών είναι απαραίτητο να δημοσιευθούν οι Υπουργικές Αποφάσεις που θα ορίζουν τις λεπτομέρειες λειτουργίας της.
Συμπερασματικά, ο Νέος Πτωχευτικός Νόμος που κατάργησε το γνωστό σε όλους Ν.3869/2010 (δηλ. Νόμο Κατσέλη) καθώς και τον Ν. 4469/2017 (Εξωδικαστικός Μηχανισμός Ρύθμισης Οφειλών Επιχειρήσεων) είναι ένα πολύ φιλόδοξο νομοθέτημα, το οποίο όμως για να έχει αποτελέσματα, θα πρέπει η σημερινή Κυβέρνηση να προχωρήσει άμεσα στην επεξεργασία και δημοσίευση όλων εκείνων των αναγκαίων Υπουργικών Αποφάσεων για την εφαρμογή του στην πράξη.
