Οι διπλωματικοί στόχοι πρέπει να εντάσσονται σε μια πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαφορετική από αυτήν που έχει σήμερα
Οπόλεμος είναι η επιτομή του παραλογισμού και της απανθρωπιάς. Οι κατεδαφισμένες πόλεις, τα εγκαταλειμμένα χωριά, οι χωρισμένες οικογένειες, τα παιδιά χωρίς γονείς, τα καραβάνια των προσφύγων, τα άψυχα κορμιά στο έδαφος. Αυτός είναι ο πόλεμος και τίποτα άλλο. Εάν τον δούμε απ΄ αυτή τη σκοπιά -και έτσι πρέπει-, οφείλουμε όλοι να δράσουμε για να μην γίνει - και εάν γίνει, να δράσουμε για να σταματήσει το συντομότερο. Αυτό το μήνυμα πρέπει να στείλουν όλοι οι λαοί της Δύσης και της Ανατολής στις κυβερνήσεις τους. Και αυτό το μήνυμα ακούει μόνο στο όνομα "διπλωματία'.
Αξίζει να δούμε πώς φτάσαμε έως εδώ, μιας και στους πολέμους δεν υπάρχουν συχνά οι καλοί και οι κακοί παρά μόνο συμφέροντα που προσπαθούν να λυθούν με την πιο αποτρόπαια μέθοδο.
Η μεγάλη απάτη
Το χρονικό ξεκινάει από μια μεγάλη απάτη, τον Φεβρουάριο του 1990: την απάτη της Δύσης απέναντι στον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Όπως φαίνεται από τα τότε απόρρητα έγγραφα, οι μεγάλοι ηγέτες της Δύσης και πρώτος απ΄ όλους ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζέιμς Μπέικερ τον διαβεβαίωσαν ότι “ούτε κατά ένα εκατοστό η στρατιωτική δικαιοδοσία του ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί προς ανατολάς”. Η διαβεβαίωση δόθηκε στην τότε ΕΣΣΔ προκειμένου να συναινέσει στην ενοποίηση των δύο Γερμανιών μετά από την πτώση του τείχους του Βερολίνου, μιας και η ΕΣΣΔ ήταν εγγυήτρια δύναμη. Ο Τζώρτζ Κέναν -και άλλοι επώνυμοι, όπως ο Τζακ Μάτλοκ-, ίσως η μεγαλύτερη φυσιογνωμία της αμερικανικής διπλωματίας της εποχής, που ήταν και ο αρχιτέκτονας της πολιτικής της ανάσχεσης του κομμουνισμού, είχε αντιταχθεί στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ και είχε δηλώσει πως “η διεύρυνση του ΝΑΤΟ θα ήταν το πιο μοιραίο λάθος της αμερικανικής πολιτικής από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου”.
Ακολούθησαν αυτά που γνωρίζουμε, με τη μία χώρα της Ανατολικής Ευρώπης μετά την άλλη να εισέρχονται στο ΝΑΤΟ, φτάνοντας αυτό κυριολεκτικά στα σύνορα με τη Ρωσία και μεταφέροντας υλικό και έμψυχο υλικό δίπλα της. Κινητήρια δύναμη σε όλη αυτή την εξέλιξη ήταν οι ΗΠΑ, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση ακολούθησε τυφλά, χωρίς να δώσει το δικό της στίγμα. Αντίθετα, συμμετείχε το 1999 στον διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας και μετά της Σερβίας από το ΝΑΤΟ χωρίς την έγκριση του ΟΗΕ. Η Δύση είχε ανοίξει το κουτί της Πανδώρας του παρεμβατισμού και της αμφισβήτησης των συνόρων στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Η Ρωσία απάντησε με στρατιωτική επέμβαση στη Γεωργία το 2008, μιας και η Γεωργία και η Ουκρανία αποτελούσαν πλέον γι΄αυτήν κόκκινη γραμμή για την επέκταση του ΝΑΤΟ. Αλλά αμφισβητώντας την εδαφική ακεραιότητα της Γεωργίας παραβίασε με τη σειρά της το Διεθνές Δίκαιο.
Η Ρωσία του Πούτιν προσπάθησε επίσης να έρθει σε συνεννόηση με τους Ευρωπαίους ηγέτες για την ασφάλεια, αλλά δεν τα κατάφερε, παρά τις αρχικές διαβεβαιώσεις τους.
Ανυπολόγιστες συνέπειες
Έτσι φτάσαμε σήμερα στην τραγική στιγμή της εισβολής της καπιταλιστικής και αυταρχικής Ρωσίας στην Ουκρανία, παραβιάζοντας για δεύτερη φορά το Διεθνές Δίκαιο.
Εάν κάποιος πιστεύει ότι με χρήση όπλων από την απέναντι πλευρά θα τελειώσει αυτός ο πόλεμος, είναι γελασμένος. Αντίθετα, θα υπάρξει ανάφλεξη με κυριολεκτικά ανυπολόγιστες συνέπειες. Γι΄ αυτό και η στάση της ελληνικής κυβέρνησης με αποστολή καλάσνικοφ και αντιαρματικών όπλων είναι μια κακή αρχή και έρχεται να προστεθεί στην αποστολή πυραύλων πάτριοτ στη Σαουδική Αραβία και αλεξιπτωτιστών στην περιοχή Σαχέλ της Αφρικής. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει αλλάξει το δόγμα που είχε η Ελλάδα στην εξωτερική πολιτική για δεκαετίες, υιοθετώντας λανθασμένα θέση προκεχωρημένου φυλακίου των ΗΠΑ.
Μόνο διπλωματική λύση
Μοναδική λύση στον πόλεμο που διεξάγεται στην Ουκρανία είναι η διπλωματία. Αλλά ποια πρέπει να είναι τα μέσα της και ποιοι οι στόχοι της;
Τα μέσα πρέπει να είναι κυρίως οι ισχυρές και στοχευμένες οικονομικές κυρώσεις, με παράλληλο σεβασμό στον λαό και όχι με κυρώσεις π.χ. τύπου Μενδώνη για τον ρωσικό πολιτισμό. Οι κυρώσεις πρέπει να πέφτουν σαν ομοβροντία προκειμένου να είναι αποτελεσματικές, με στόχο να καταστήσουν τη συνέχιση του πολέμου εντελώς ασύμφορη, αν και δεν θα λειτουργήσουν αυτόματα αλλά σε βάθος χρόνου. Τα αντίποινα υπάρχουν και θα αυξηθούν, αλλά η πλάστιγγα σε συνδυασμό με τον πόλεμο θα γείρει εναντίον της Ρωσίας.
Οι στόχοι πρέπει να εντάσσονται σε μια πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) διαφορετική από αυτήν που έχει σήμερα, καθώς είναι παρακολουθητής του Ατλαντισμού των ΗΠΑ. Τι κατάφερε η Ε.Ε. έως σήμερα προκειμένου να υπερασπιστεί την Κύπρο απέναντι στην Τουρκία, ενώ ανήκουν αμφότερες στο ΝΑΤΟ; Και οποία διπροσωπία και έλλειψη σθένους, όταν δεν επιβάλλει κυρώσεις στην Τουρκία ενώ επιβάλλει στη Ρωσία και παράλληλα στέλνει πολεμικό υλικό σύμφωνα με τις επιταγές των ΗΠΑ; Το ΝΑΤΟ δημιουργήθηκε σαν αμυντικός μηχανισμός απέναντι στον “κομμουνιστικό κίνδυνο”. Όταν κατέρρευσε το Ανατολικό Μπλοκ και διαλύθηκε το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, προφανώς δεν είχε λόγους ύπαρξης. Αντ' αυτού, συνέχισε να υπάρχει, ενώ λειτούργησε σαν επιθετικός μηχανισμός, σαν το μακρύ χέρι κυρίως των ΗΠΑ αλλά και άλλων ισχυρών δυτικών δυνάμεων: στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν, στη Γιουγκοσλαβία.
Όχι καθρέφτης του ΝΑΤΟ η Ε.Ε.
Η Ε.Ε. θα αποτελέσει ουσιαστική δύναμη ισχύος και συνεννόησης των λαών εάν καταφέρει να έχει αυτόνομη εξωτερική πολιτική και δική της άμυνα, εάν οι ενέργειές της δεν είναι ένας “καθρέφτης” του ΝΑΤΟ. Εάν κινείται σταθερά και αταλάντευτα στο πλαίσιο της διεθνούς νομιμότητας. Μόνο έτσι θα παίξει ανεξάρτητο εξισορροπιστικό ρόλο στα διεθνή δρώμενα υπηρετώντας την ειρήνη. Μόνο έτσι θα εξασφαλίσει τον σεβασμό της από εχθρούς και φίλους. Εάν δεν καταφέρει να παίξει αυτό τον ρόλο και συνεχίσει την έως τώρα πολιτική της, θα οδηγηθούμε σε έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο προσανατολίζοντας τη Ρωσία σε σθεναρή συνεργασία με την Κίνα και με δραματική αλλαγή στους διεθνείς συσχετισμούς και ανταγωνισμούς.
Η παρούσα κρίση είναι η απόδειξη ότι η ασφάλεια στην ήπειρό μας δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τη Ρωσία. Πόσο μάλλον όταν τα αντανακλαστικά της είναι ιστορικά διαφορετικά από άλλες χώρες της Ευρώπης, πράγμα που οφείλαμε να γνωρίζουμε, και πόσο μάλλον όταν κινούμαστε εναντίον της. Οι ΗΠΑ έχουν το ιμπεριαλιστικό συμφέρον να την απομονώσουν. Οι ευρωπαϊκοί λαοί το έχουν;
* Ο Δημήτρης Σωφρονάς είναι μέλος του Δ.Σ. του Ιατρικού Συλλόγου Μεσσηνίας και εκλέκτορας στον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο.
[Πρώτη δημοσίευση: avgi.gr]
