Τις μέρες αυτές, που οι χριστιανοί γιορτάζουμε τα Πάθη, τη θυσία και την Ανάσταση του Ιησού Χριστού, έρχεται στο νου μου μια κορυφαία στιγμή της νεότερης ελληνικής ιστορίας: αυτή της εξόδου του Μεσολογγίου τα ξημερώματα της Κυριακής των Βαΐων του 1826. Τότε που, πολιορκημένοι επί μήνες από τα υπέρτερα οθωμανικά στρατεύματα, εξουθενωμένοι από τις κακουχίες και χωρίς άλλη διέξοδο, οι υπερασπιστές της πόλης βγήκαν από τα τείχη σε μια πράξη αυτοθυσίας.
Το Μεσολόγγι είχε εξαρχής διαδραματίσει κομβικό ρόλο στον αγώνα της ελληνικής ανεξαρτησίας. Αποτέλεσε την έμπνευση του Διονυσίου Σολωμού για την συγγραφή του ΄΄Ύμνου εις την Ελευθερίαν ΄΄,προσέλκυσε σπουδαίους φιλέλληνες όπως ο Λόρδος Byron, κινδύνευσε πολλές φορές να πέσει στα χέρια των Τούρκων αλλά πάντοτε αντιστάθηκε, αποτελώντας το προπύργιο του αγώνα στη δυτική Στερεά Ελλάδα. Όμως, τα πράγματα σταδιακά δυσκόλεψαν για την αιτωλική πόλη, καθώς με την άφιξη του ισχυρού στρατού του Ιμπραήμ και την ενεργοποίηση του ικανού στρατηγού Κιουταχή, το 1826 η Υψηλή Πύλη ήθελε να πάρει τη ρεβάνς από τους ΄΄γκιαούρηδες΄΄: το μικρό Μεσολόγγι έπρεπε να πέσει και με αυτό θα έσβηνε άδοξα και η ελληνική Επανάσταση.
Ήταν τότε η στιγμή της αλήθειας για τους ΄΄Ελεύθερους Πολιορκημένους΄΄ της πόλης. Επί μέρες, εβδομάδες και μήνες αντιστάθηκαν σκληρά σε αλλεπάλληλες εφόδους, πολέμησαν με αυταπάρνηση, αντιμετώπισαν με πρωτοφανή γενναιότητα τις διαρκώς επιδεινούμενες στερήσεις σε τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης. Όλη η πολιτισμένη Ευρώπη παρακολουθούσε καθημερινά συγκινημένη τον αγώνα τους. Μπορούσαν λοιπόν να παραδοθούν και να ΄΄γλιτώσουν΄΄, ίσως, το θάνατο. Έπρεπε τώρα να πάρουν την κρισιμότερη απόφαση της ζωής τους. Και αυτοί διάλεξαν το δρόμο της θυσίας. Έτσι τα ξημερώματα της 11ης Απριλίου του 1826, βγήκαν από την κεντρική πύλη, ευελπιστώντας ότι θα ξεγελάσουν τον κουρασμένο στρατό του Κιουταχή. Το σχέδιό τους όμως είχε προδοθεί. Ακολούθησε σφαγή και όλεθρος. Το ένδοξο ΄΄αλωνάκι΄΄είχε πέσει.
Όμως, η ηρωική έξοδος μετέτρεψε τη στρατιωτική αποτυχία σε θρίαμβο πατριωτικής αρετής και αναζωπύρωσε το φιλελληνικό κίνημα. Έτσι, μια πράξη αυτοθυσίας ήταν η θρυαλλίδα που οδήγησε στην τελική απόφαση των ευρωπαϊκών αυλών να επιβάλλουν την ελευθερία της Ελλάδας στον πανίσχυρο Σουλτάνο και οι πολιορκημένοι έγιναν οικουμενικό παράδειγμα αξιοθαύμαστης γενναιότητας και υπεράνθρωπης μαχητικότητας.
Εκ των υστέρων, για πολλούς ΄΄αντικειμενικούς παρατηρητές΄΄ της ιστορίας, ίσως η έξοδος του Μεσολογγίου να ήταν μια μάταιη θυσία. Κι αυτό μπορεί να αισθάνθηκαν όσοι επέζησαν από το οθωμανικό γιαταγάνι, βλέποντας στη συνέχεια να παραμερίζεται από την επικρατούσα ιστορική αφήγηση η ένδοξη αυτή στιγμή. Και το ίδιο ίσως να αισθάνθηκε και ο Χριστός, όταν μπροστά στον Πόντιο Πιλάτο και με την απειλή καταδίκης του σε θάνατο πάνω στο σταυρό, ο ιουδαϊκός όχλος κραύγαζε υπέρ της απελευθέρωσης του κακούργου Βαραβά, προτιμώντας τον από τον ίδιο. Ο ίδιος όχλος που πριν από λίγες μέρες τον υποδεχόταν στα Ιεροσόλυμα ως Μεσσία, τώρα του γυρνούσε επιδεικτικά την πλάτη. Είχε μείνει μόνος να υποφέρει τα Πάθη του. Επέλεξε όμως αταλάντευτα το δρόμο της θυσίας δίνοντας ένα ανεπανάληπτο παράδειγμα στην οικουμένη. Το ίδιο έπραξαν και οι ηρωικοί του Μεσολογγίου που πότισαν με το αίμα τους το ΄΄δέντρο΄΄της ανεξαρτησίας της Ελλάδας.
Στη σημερινή Ελλάδα, όλα αυτά μάλλον φαντάζουν ξένα και κάπως φαιδρά. Για τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτικών και των δημοσίων λειτουργών, η έννοια της θυσίας για το κοινό καλό αποτελεί άγνωστη λέξη. Οι περισσότεροι ασχολούνται με τα κοινά επιδιώκοντας τον πλουτισμό ή στην καλύτερη περίπτωση την αυτοπροβολή ως ικανοποίηση της ματαιοδοξίας τους. Η πολιτική έχει μετατραπεί σε επάγγελμα και μάλιστα εξαιρετικά προσοδοφόρο, ενώ η συναλλαγή με τα οικονομικά συμφέροντα και τα κατώτερα ένστικτα του εκλογικού σώματος επικρατούν.
Τα αποτελέσματα είναι δυστυχώς γνωστά: η χώρα μας φτωχοποιείται διαρκώς οικονομικά, αιμορραγεί δημογραφικά, εκπίπτει ηθικά. Βιώνουμε οι περισσότεροι, αλλά κυρίως η νέα γενιά, δώδεκα χρόνια συλλογικών παθών χωρίς να φαίνεται το τέλος. Τούτη λοιπόν την κρίσιμη στιγμή έχουμε όλοι μας ανάγκη από την επιστροφή της θυσίας. Χρειαζόμαστε την επικράτηση όσων είναι διατεθειμένοι να θυσιάσουν την προσωπική τους ΄΄καλοπέραση΄΄για να υπηρετήσουν την πατρίδα χωρίς ιδιοτέλεια και υστεροβουλία σε όλες τις πτυχές του δημοσίου βίου. Όσων σε πείσμα των καιρών θέλουν να τα δώσουν όλα, ακόμα και αν η θυσία τους μοιάζει πρόσκαιρα μάταιη. Και αν θέλουμε να αναστηθούμε ως χώρα και ως κοινωνία, είναι χρέος μας να τους αναδείξουμε ανεξαρτήτως κομμάτων, δογμάτων και αξιωμάτων. Ας απορρίψουμε λοιπόν κάθε υφιστάμενο ή επίδοξο ΄΄Βαραβά΄΄, επιλέγοντας ξανά το μονοπάτι της θυσίας που θα μας οδηγήσει με σιγουριά σε ένα καλύτερο μέλλον με ελπίδα και αισιοδοξία. Το ένδοξο Μεσολόγγι μας δείχνει το δρόμο.
*Ο Νίκος Θεοδώρου είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω και Διδάκτωρ Δημοσίου και Ευρωπαϊκού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ludwig-Maximilians του Μονάχου. Ιστοσελίδα: www.ntheodorou.gr
