Είναι ανάγκη να συνειδητοποιήσουμε πως η κατάσταση σήμερα στον Ταΰγετο είναι πολύ χειρότερη από ό,τι ήταν ίσως και πέντε δεκαετίες πριν. Κι αυτό, παρά τα αναπτυξιακά συνέδρια και τις συσκέψεις, τις βαρύγδουπες εξαγγελίες και τις δεσμεύσεις και μάλιστα στο επίπεδο υπουργών των διαφόρων κυβερνήσεων, που γίνονταν συνήθως μετά από εκτεταμένες καταστροφές. Ετσι, σήμερα υπάρχει δραματική συρρίκνωση του πληθυσμού, σ’ όλα τα χωριά του ορεινού όγκου, τα σχολεία έχουν κλείσει εδώ και καιρό, οι δρόμοι και η συγκοινωνία είναι προβληματική, η οικονομική δραστηριότητα είναι υποτυπώδης, τα συγκριτικά πλεονεκτήματα αυτού του μυθικού βουνού δεν αξιοποιούνται.
Και όταν λέμε Ταΰγετο, εννοούμε την οροσειρά των 80 περίπου χιλιομέτρων από την Φαλαισία μέχρι σχεδόν το Ταίναρο, για την οποία έχουν λόγο και συνευθύνη πέντε Δήμοι, η Περιφέρεια και σειρά υπουργείων. Κι αυτό πρέπει να τονισθεί ιδιαίτερα, γιατί συνηθίζουμε να ταυτίζουμε με τον Ταΰγετο μια περιοχή του, περισσότερο γνώριμη σε μας ή προβεβλημένη ή με συναισθηματικούς δεσμούς ή με ιδιαίτερη ιστορία. Εξυπακούεται, λοιπόν, πως Ταΰγετος είναι και τα χωριά της Αλαγονίας και τα ορεινά Μανιατοχώρια και η Αναβρυτή, η Τρύπη και η Άρνα, το Λογγανίκο, το Καστόρι και το Γεωργίτσι στην Λακωνία, μαζί με τα εκατοντάδες πολιτιστικά μνημεία, το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, την ιστορία, τους μύθους και πολλά άλλα. Το επισημαίνω, για να τονίσω την αναγκαιότητα της συνεργασίας της πολιτείας, της αυτοδιοίκησης και των φορέων για τη συνολική μελέτη και την οργανωμένη παρέμβαση στο επίπεδο της ιεράρχησης και της κατασκευής έργων, με την κατάλληλη αξιοποίηση των πόρων, που ποτέ δεν είναι αρκετοί.
Η αλήθεια είναι πως τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει στον Ταΰγετο κάποια έργα, όμως μικρής κλίμακας και αποσπασματικά, με προφανή την αδυναμία να αντιστρέψουν την εικόνα της πληθυσμιακής συρρίκνωσης, τη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας και, γενικότερα, της διαφαινόμενης εγκατάλειψης.
Σοβαρή ελπίδα αποτελεί το ΕΣΠΑ/ΠΕΠ και ειδικότερα τα προγράμματα της ΟΧΕ, που χρηματοδοτούν την ολιστική ανάπτυξη (έργα πολιτισμού, κοινωνικής και περιβαλλοντικής υποστήριξης, δημόσια έργα, δράσεις στήριξης της επιχειρηματικότητας κλπ) και μπορεί να αποτελέσουν την αφετηρία εισροής και άλλων, εθνικών ή ευρωπαϊκών, πόρων, με την προϋπόθεση της συνεννόησης και της ύπαρξης σοβαρού σχεδιασμού και μελετών.
Όμως, τα αποτελέσματα των δύο ΟΧΕ (Μάνης και Ταϋγέτου) της περιόδου 2014-2020/23 δεν υπήρξαν καθόλου θετικά (με εξαίρεση το Δήμο Ανατολικής Μάνης) και με δυσεξήγητη την απραγία των Δήμων Καλαμάτας και Σπάρτης (η πρώτη ΟΧΕ Ταϋγέτου εντάχθηκε στο πρόγραμμα το 2020).
Η σημερινή ΟΧΕ Ταϋγέτου εντάχθηκε και πάλι στο νέο ΕΣΠΑ/ΠΕΠ το 2022, με το αρχικό ποσό των 20 εκατ. ευρώ (ανά δέκα στο Δήμο Καλαμάτας και Σπάρτης) και με τη δυνατότητα αύξησής του, λόγω εκπτώσεων ή ένταξης σε άλλα προγράμματα. Στο εξής, επιβάλλεται η κατ’ αρχήν σύνταξη Φακέλου-πρότασης από τους Δήμους Καλαμάτας και Σπάρτης για συγκεκριμένα έργα και δράσεις, ακολούθως ουσιαστική δημόσια διαβούλευση επί της συγκεκριμένης πρότασης, μακριά από τοπικισμούς, ρητορείες ή προσπάθεια επικοινωνιακής διαχείρισης και εντυπωσιασμού. Εξυπακούεται πως σε κάθε δημόσια διαβούλευση είναι απολύτως αναγκαία η συμμετοχή του τεχνικού συμβούλου των ΟΧΕ, καθώς και εκπροσώπου της Διαχειριστικής Αρχής για τη σοβαρότητα του πράγματος.
Βέβαια, όλα τα παραπάνω δεν πρέπει να αναιρούν τη βασική θέση ότι απαιτείται συνολική μελέτη προστασίας και ανάδειξης του Ταϋγέτου, κατά τα πρότυπα της Πίνδου και του Ολύμπου, με σταδιακές παρεμβάσεις μεγάλης κλίμακος σ’ όλο το εύρος του. Κι αυτό αποτελεί κυρίως έργο της κυβέρνησης, που διαχειρίζεται το δημόσιο ταμείο και κατανέμει τους πόρους.
Προς το παρόν, πρέπει να γίνει η δημιουργική εκκίνηση με την ΟΧΕ, που επιβάλλεται να είναι το βήμα της ουσιαστικής συνεννόησης των Δήμων Καλαμάτας και Σπάρτης αλλά και όλων των φορέων που έχουν αναφορά στον Ταΰγετο, με στόχο την προστασία, την προβολή, την ανάπτυξη και την ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων του, στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό.
Τελικά, όλοι κι όλα κρίνονται εκ του αποτελέσματος, που στο προκείμενο είναι η αξιοποίηση των συγκεκριμένων πόρων της ΟΧΕ, η αύξησή τους και η επιλογή έργων ή δράσεων με αυστηρή αξιολόγηση προτεραιότητας.
Ας μη χαθεί κι αυτή η ευκαιρία για τον Ταΰγετο.
