του Μάριου Παν. Αθανασόπουλου*

Σε προηγούμενο κείμενο που είχα γράψει και είχε δημοσιεύσει η εφημερίδα σας («Ελευθερία» 9/10/2011), προσπαθούσα να εξηγήσω τη σημασία που έχει για όλους η λειτουργία των πανεπιστημιακών σχολών της Καλαμάτας. Και δεν αναφερόμουν μόνο στην αυτονόητη οικονομική ενίσχυση εκατοντάδων συμπολιτών μας (μέσω ενοικιαζόμενων δωματίων, χώρων εστίασης κ.λπ.), αλλά κυρίως στην πνευματική ανάπτυξη του τόπου μας. Ενός τόπου, που για πρώτη φορά στην ιστορία του διαθέτει πλέον πανεπιστήμιο, γεγονός που δίνει άλλον «αέρα» και προπάντων ποιοτικές και πολλαπλές ευκαιρίες μάθησης και προόδου για όλους, χωρίς να χρειάζεται η διαμεσολάβηση του «κλεινού άστεως» γι’ αυτό.
Είχα επισημάνει επίσης, πως η τοπική κοινωνία στηρίζει μετ’ επιτάσεως αυτές τις προσπάθειες και πως ειδικότερα οι αρχές του νομού (δήμαρχοι, βουλευτές, διάφοροι παράγοντες με επιρροή στα κέντρα λήψεως αποφάσεων) οφείλουν να δραστηριοποιηθούν εάν επιθυμούμε πραγματικά τη συνέχιση λειτουργίας του.
Δυστυχώς, «πριν αλέκτωρ φωνήσαι», ήρθε η πρώτη ρωγμή στις σχέσεις ανάμεσα στο πανεπιστήμιο και στον δήμαρχο Μεσσήνης κ. Αναστασόπουλο. Αφορμή στάθηκε το Φιλοσοφικό Κέντρο που βρίσκεται στη Μεσσήνη, και το οποίο είχε παραχωρηθεί για «να ολοκληρωθεί η μετατροπή του Φιλοσοφικού Κέντρου Μεσσήνης σε παράρτημα του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, με σκοπό τη δημιουργία και λειτουργία Τμήματος Μεταπτυχιακών Σπουδών, μετά από σχετική πρόταση που υπέβαλε στο δήμαρχο, σε πρόσφατη συνάντηση μαζί του, η Γεωργία Ξανθάκη-Καραμάνου, πρόεδρος της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών και Πολιτισμικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου» (εφημ. «Ελευθερία», 8-2-2011).
Για όσους δεν γνωρίζουν, το Φιλοσοφικό Κέντρο Μεσσήνης παραχωρήθηκε σύμφωνα με την υπ’ αριθμόν 2944/15-12-2006 «Δωρεά εν ζωή αστικού ακινήτου» που υπεγράφη μεταξύ του τότε δημάρχου Μεσσήνης κ. Χρ. Χριστόπουλου, του αντιπρόεδρου της ΔΕ του Παν/μίου Πελοποννήσου κ. Ιω. Παρασκευόπουλου και του προέδρου του κοινωφελούς ιδρύματος ΙΕΕΝΦ κ. Ευάγγ. Μουτσόπουλου, με σκοπό τη λειτουργία στους χώρους του τμημάτων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Σύμφωνα με τον κ. Δήμαρχο Μεσσήνης, επειδή δεν έχουν εκπληρωθεί οι όροι της παραχώρησης, στις 15 Δεκεμβρίου το κτήριο θα επανέλθει στον Δήμο Μεσσήνης.
Την ίδια στιγμή διαβάζω σε ανακοινώσεις του Πανεπιστημίου, πως στον ίδιο χώρο θα λειτουργήσει σύντομα το Διαπανεπιστημιακό και Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Ηθικής Φιλοσοφίας», ενώ τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν στις 28 Νοεμβρίου με κάθε επισημότητα.
Μέσα σε αυτόν τον κυκεώνα των εξελίξεων, γεννιέται αβίαστα το ερώτημα που και στο προηγούμενο άρθρο μου είχα επισημάνει: Τελικά, επιθυμούμε ή όχι τη λειτουργία ενός Πανεπιστημίου υψηλού επιπέδου στον τόπο μας; Κι αν ναι, είμαστε διατεθειμένοι να πράξουμε ό,τι χρειάζεται για να το κρατήσουμε εδώ πάση θυσία;
Διάβασα τη συνέντευξη της κ. Ξανθάκη (εφημ. «Ελευθερία» 18/11/2011) στην οποία η κ. Πρόεδρος του τμήματος Φιλολογίας εξέφραζε αγωνία για το μέλλον του Πανεπιστημίου και απορία για τις ενέργειες του Δήμου Μεσσήνης. Εκεί πληροφορήθηκα πως το Φιλοσοφικό Κέντρο Μεσσήνης δεν είναι ακριβώς το γιαπί που είχα επισκεφθεί προ πολλών ετών (τον Δεκέμβριο του 1998, παρακολουθώντας το Επιστημονικό Συμπόσιο του Ιδρύματος Ερεύνης και Εκδόσεων Νεοελληνικής Φιλοσοφίας με θέμα: «Η ελληνική γλώσσα ως αξία και η παιδεία μας»), αλλά διαθέτει πλέον τρεις σύγχρονες και πλήρως ανακαινισμένες αίθουσες, κατάλληλες για τη λειτουργία του μεταπτυχιακού τμήματος της «Ηθικής Φιλοσοφίας» αρχικά, και άλλων δύο στη συνέχεια.
Είναι νομίζω προφανές, ότι μέσα στη φοβερή οικονομική δυσπραγία που αντιμετωπίζει η πατρίδα μας το τελευταίο διάστημα, η ολοκλήρωση ενός τέτοιου κολοσσιαίου έργου (το οποίο απαιτεί ποσό που πλησιάζει το 1.000.000 ευρώ σύμφωνα με την κ. Ξανθάκη), είναι πρακτικώς αδύνατο να εξευρεθεί από πόρους του Πανεπιστημίου ή του οικείου Δήμου.
Επομένως η διεκδίκηση από πλευράς Δήμου Μεσσήνης είναι μάλλον «περί όνου σκιάς», αφού ούτε τα χρήματα για να το αποπερατώσει υπάρχουν, ούτε για να το συντηρήσει εξ ολοκλήρου. Εάν ο κ. Δήμαρχος διαθέτει τα απαραίτητα κονδύλια και επιθυμεί την πραγματική αναβάθμιση της Μεσσήνης, δεν έχει παρά να ακολουθήσει το παράδειγμα των δημάρχων της Καλαμάτας (του νυν και του τέως) οι οποίοι διευκόλυναν με κάθε τρόπο το Πανεπιστήμιο, παραχωρώντας κτήρια και προσφέροντας κάθε δυνατή υπηρεσία για την εύρυθμη λειτουργία του. Μόνο έτσι η Μεσσήνη θα μετατραπεί από μια απαξιωμένη κωμόπολη της Μεσσηνίας, χωρίς ταυτότητα και λόγο στην πνευματική κίνηση του τόπου, σε αυτό που μπορεί: μια πόλη που θα αποτελεί πόλο έλξεως ανθρώπων του πνεύματος και του πολιτισμού, με επιστημονικά συνέδρια και συναντήσεις υψηλού επιπέδου.
Εξάλλου, η καθημερινή παρουσία δεκάδων μεταπτυχιακών φοιτητών, οι περισσότεροι από τους οποίους δεν προέρχονται από την Καλαμάτα ή τη Μεσσηνία, δύναται να αποτελέσει και έναν, μικρό έστω, μοχλό οικονομικής ανάπτυξης, αφού οι άνθρωποι αυτοί, μένοντας στην πόλη, θα αφήσουν χρήματα στους επαγγελματίες που θα τους ενοικιάσουν δωμάτια, θα τους προσφέρουν φαγητό, καφέ, ποτό…Εάν οι επαγγελματίες της Μεσσήνης δεν τα έχουν ανάγκη, τότε ας αφήσουν να γευθούν τα πλεονεκτήματα της παρουσίας των μεταπτυχιακών φοιτητών οι συνάδελφοί τους της Καλαμάτας!
Η ανακίνηση αυτού του ζητήματος επιπλέον, έχει και μια ακόμη πτυχή που ίσως δεν έχουμε κατανοήσει πλήρως και η οποία παρουσιάζεται με κομψό τρόπο από την κ. Ξανθάκη στη συνέντευξή της: Ο κίνδυνος αναστολής λειτουργίας ή συγχωνεύσεως του Πανεπιστημίου που βρίσκεται στον τόπο μας! Αδυνατώ να πιστέψω πως υπάρχουν κάποιοι που επιθυμούν κάτι τέτοιο στη Μεσσηνία. Αδυνατώ να πιστέψω πως υπάρχουν άνθρωποι υπεύθυνοι στον τόπο μας που θέλουν να προσφέρουν επιχειρήματα σε όσους επιδιώκουν την «Καλλικρατοποίηση» και της ανώτατης παιδείας μέσω των καταργήσεων ή συγχωνεύσεων σχολών και τμημάτων σε όλη την επικράτεια. Φρονώ όμως πως δεν υπάρχει εχέφρων άνθρωπος που να αποδέχεται την περαιτέρω αποψίλωση του νομού από θεσμούς που ενισχύουν πρωτίστως την κατά κεφαλήν πνευματική καλλιέργειά μας και ύστερα και την οικονομική. 
Η λύση που προτείνεται από την κ. Ξανθάκη, νομίζω ότι θα πρέπει να γίνει αντικείμενο σοβαρής μελέτης από πλευράς Δήμου Μεσσήνης γιατί θεωρώ πως είναι συμφέρουσα και για τις δύο πλευρές: Η λύση της συνεργασίας. Δεν είναι δυνατόν τη στιγμή που παραδοσιακά αντίπαλοι πολιτικοί σχηματισμοί συνεργάζονται για την έξοδο της χώρας από την οικονομική κρίση που έχουμε εισέλθει, στη Μεσσηνία να αρνούμαστε κάθε συμβιβαστική λύση. Κι αυτή δεν μπορεί παρά να είναι η κοινή χρήση του αχανούς αυτού κτηρίου, τόσο από το Πανεπιστήμιο (μέσω των μεταπτυχιακών τμημάτων του που έχουν να προσφέρουν πολλά στην πνευματική αναβάθμιση της Μεσσήνης) όσο και από τον Δήμο, που θα έχει τη δυνατότητα αφού αναλάβει την ανακαίνιση του υπολοίπου κτηρίου, να το αξιοποιήσει ως πνευματικό Κέντρο ή οτιδήποτε άλλο επιθυμεί, στεγάζοντας ταυτόχρονα την όποια πνευματική κίνηση υπάρχει στη Μεσσήνη και εκείνη που θα δημιουργηθεί συν τω χρόνω.  
Μόνον έτσι πιστεύω πως θα μπορέσει να λειτουργήσει εύρυθμα ένας τέτοιος πνευματικός χώρος και να εξελιχθεί σύντομα σε ένα πραγματικό κέντρο πολιτισμού που θα ακτινοβολεί στην Ελλάδα και, γιατί όχι, σε ολόκληρο τον κόσμο.
Καιρός λοιπόν είναι να αφήσουμε στην άκρη τις σειρήνες της διχόνοιας και των πάσης φύσεως συμφερόντων, που το μόνο που πετυχαίνουν είναι να καταστρέφουν ό,τι καλό δημιουργείται, και να ασχοληθούμε ενεργά με το πώς θα χτίσουμε ένα καλύτερο μέλλον για τον τόπο μας. Κι αυτό τουλάχιστον το χρωστάμε στις γενιές που θα έρθουν…

* Ο Μάριος Παν. Αθανασόπουλος είναι διδάκτωρ Φιλοσοφίας της Ιστορίας και εργάζεται ως καθηγητής φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση.