Έτσι δείχνουν οι έρευνες, όπως επισημαίνουν τα στελέχη της επιστημονικής ομάδας του Κέντρου Πρόληψης Μεσσηνίας.
Ρεπορτάζ: Νικολέττα Κολυβάρη
Παράλληλα, η χρήση του Διαδικτύου στην καθημερινότητα των εφήβων γίνεται ολοένα και πιο έντονη και το sexting (η ανταλλαγή σεξουαλικών μηνυμάτων ή γυμνών φωτογραφιών μέσω Διαδικτύου) αναδεικνύεται σε έναν δημοφιλή τρόπο επαφής και επικοινωνίας μεταξύ τους. Ανησυχητικό είναι, ωστόσο, ότι πολύ μικρό ποσοστό των εφήβων και των νέων γνωρίζει ότι οποιαδήποτε διακίνηση φωτογραφιών ή βίντεο με σεξουαλικό περιεχόμενο που απεικονίζει άτομο κάτω των 18 ετών, είναι υλικό παιδικής πορνογραφίας.
ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ SEXTING
Η επιστημονικά υπεύθυνη του Κέντρου Πρόληψης Μεσσηνίας, κοινωνική ανθρωπολόγος Φωτεινή Βλαχοπουλιώτη και το επιστημονικό στέλεχος Πρόληψης, κοινωνιολόγος Μελίνα Λάππα, στο πλαίσιο της διεξαγωγής σεμιναρίων για γονείς με παιδιά στην εφηβεία, μίλησαν για το φαινόμενο του sexting στους εφήβους. Όπως παρατηρούν τα στελέχη της επιστημονικής ομάδας ΚΕΠΕΠΨΥ, η χρήση του Διαδικτύου στην καθημερινότητα των εφήβων γίνεται ολοένα και πιο έντονη και αυτό παρατηρείται και στον τρόπο που επιλέγουν να επικοινωνήσουν αλλά και να χτίσουν οι έφηβοι τις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Το φαινόμενο του sexting είναι μια ακόμα συμπεριφορά που ανέδειξε το Διαδίκτυο και η ηλεκτρονική αποστολή μηνυμάτων ως σύγχρονος τρόπος επαφής και επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων.
ΤΗΣ… ΜΟΔΑΣ ΟΙ ΓΥΜΝΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
Το sexting, εξηγούν τα επιστημονικά στελέχη, είναι η ανταλλαγή σεξουαλικών μηνυμάτων ή γυμνών φωτογραφιών μέσω Διαδικτύου ή μέσω κινητών τηλεφώνων, και κάποιες φορές είναι ηθελημένο. Δηλαδή, “κάποιος έχει σκοπό και θέλει να στείλει τις φωτογραφίες αυτές συνήθως στο αγόρι ή το κορίτσι του. Κάποιος άλλος το κάνει επειδή πιέζεται από τους συνομηλίκους του. Δεν είναι λίγες οι φορές που η διανομή γυμνών ή ημίγυμνων φωτογραφιών γίνεται «της μόδας», οπότε κάποιος πιέζεται κοινωνικά να κάνει το ίδιο χωρίς ίσως να το θέλει πραγματικά”, ενώ “κάποιος άλλος επιλέγει να στείλει ένα τέτοιο μήνυμα ή φωτογραφία για να νιώσει αρεστός ή γιατί θεωρεί ότι με αυτό τον τρόπο θα ενισχύσει την αυτοπεποίθησή του”.
ΠΟΙΝΙΚΟ ΑΔΙΚΗΜΑ
Πόσες φορές όμως τα ευαίσθητα αυτά προσωπικά δεδομένα κοινοποιούνται και σε τρίτους; “Το ζήτημα που προκύπτει με την εν λόγω πρακτική είναι ότι η εύκολη και ανεύθυνη κοινοποίηση ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων και μάλιστα χωρίς τη συναίνεση των κατόχων τους, όχι μόνο εξευτελίζει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, αλλά οδηγεί σε θυματοποίηση των ατόμων με σοβαρές ψυχολογικές και όχι μόνο συνέπειες”, διαπιστώνουν οι ίδιες. Και προσθέτουν πως “πολύ μικρό ποσοστό των εφήβων και των νέων γνωρίζει ότι η οποιαδήποτε διακίνηση φωτογραφιών ή βίντεο με σεξουαλικό περιεχόμενο που απεικονίζει άτομο κάτω των 18 ετών -ακόμα και αν είναι ο ίδιος ο δημιουργός του περιεχομένου- αποτελεί διακίνηση παιδικής πορνογραφίας”.
ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΘΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
Έρευνες έδειξαν πως παρόλο που πολλοί έφηβοι και νέοι (18-25 ετών) γνώριζαν ότι υπάρχει ο κίνδυνος της ανεξέλεγκτης κοινοποίησης των προσωπικών τους δεδομένων σε τρίτους και η χρήση τους για άλλους σκοπούς, αντάλλαξαν μηνύματα sexts με άλλους ανθρώπους. Επίσης, λένε οι κ.κ. Βλαχοπουλιώτη και Λάππα, μόλις ένα πολύ μικρό ποσοστό ζήτησε βοήθεια όταν βίωσε μια δυσάρεστη εμπειρία μέσα από την ηλεκτρονική επικοινωνία. “Τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών επισημαίνουν την αναγκαιότητα να ανακαλύψουμε τις αιτίες αυτού του φαινομένου, καθώς και τις λανθάνουσες πεποιθήσεις που το ενισχύουν, παρά τους κινδύνους θυματοποίησης που διατρέχουν όσοι στέλνουν sexts”, επισημαίνουν βασιζόμενες στα συμπεράσματα των εν λόγω ερευνών.
ΑΠΕΡΙΟΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΕ ΠΟΡΝΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ
Η επιστημονική ομάδα ΚΕΠΕΠΨΥ τονίζει ακόμα πως έχει αλλάξει ραγδαία τις τελευταίες δύο δεκαετίες κυρίως η έκθεση των παιδιών και των εφήβων σε εικόνες και ιδέες που υπερτονίζουν το ρόλο και τη σημασία του σεξ. “Διαφημίσεις, προσωπικότητες του θεάματος και ταινίες του κινηματογράφου πολλές φορές προβάλλουν άμεσα και με ωμό τρόπο μια κουλτούρα του σεξ, την οποία τα παιδιά και οι έφηβοι προσλαμβάνουν αφιλτράριστα και μιμούνται”, λένε χαρακτηριστικά. Παράλληλα, σημειώνουν, η απεριόριστη πρόσβαση σε ιστοσελίδες πορνογραφικού περιεχομένου, “τις οποίες ελεύθερα επισκέπτονται παιδιά χωρίς να υπάρχει πολλές φορές κανένας έλεγχος, έχει ωθήσει τον ευαίσθητο παιδικό και εφηβικό εγκέφαλο στην εξοικείωση με αυτό το περιεχόμενο”. Κατά το οποίο μάλιστα, «οι πορνογραφικές εικόνες εντυπώνονται στον εγκέφαλο και τον αλλοιώνουν δημιουργώντας στη στιγμή ένα αυτόματο αλλά μόνιμο βιοχημικό μνημονικό ίχνος που είναι δύσκολο ή αδύνατο να διαγραφεί», σύμφωνα και με την ερευνήτρια και καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Liberty University School of Law στο Lynchburg της Βιρτζίνια, Τζούντιθ Ράισμαν.
ΕΝΙΣΧΥΤΙΚΟΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΩΝ
Τα άμεσα και αδιήθητα μηνύματα που προσλαμβάνει ο υπό διαμόρφωση ακόμα νεαρός εγκέφαλος από το πορνογραφικό υλικό, αφορούν πολλές φορές ένα εξιδανικευμένο γυναικείο ή ανδρικό σώμα χωρίς ατέλειες. Παράλληλα, όπως διαπιστώνουν τα στελέχη Πρόληψης, προωθεί αντιλήψεις όπως ότι η ικανοποίηση του άνδρα είναι σε προτεραιότητα από αυτή της γυναίκας, η οποία προβάλλεται περισσότερο ως αντικείμενο παρά ως υποκείμενο. “Στη συντριπτική πλειοψηφία των πορνογραφικών ταινιών η βία σεξουαλικοποιείται και νορμαλοποιείται ως κάτι που είναι φυσικό και επιτρεπτό”, παρατηρούν. Επιπλέον, ενισχυτικό ρόλο διαδραματίζουν και τα κοινωνικά στερεότυπα για το φύλο, τα οποία συχνά αναπαράγονται είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα μέσα από τους βασικούς θεσμούς κοινωνικοποίησης όπως είναι η οικογένεια. “Τα στερεότυπα αυτά προσδίδουν στους ανθρώπους τυποποιημένες ιδιότητες με βάση το φύλο τους (πχ. το κορίτσι πρέπει να είναι ευαίσθητο και συναισθηματικό, ενώ το αγόρι δυναμικό και αυτόνομο)”, σημειώνουν.
Ο ΓΟΝΙΟΣ ΝΑ ΞΕΠΕΡΑΣΕΙ ΤΗΝ ΝΤΡΟΠΗ ΤΟΥ
Οι Φ. Βλαχοπουλιώτη και Μ. Λάππα επισημαίνουν πως με βάση τους πολιτισμικούς παράγοντες που αναπτύχθηκαν παραπάνω, οι έρευνες δείχνουν ότι οι έφηβοι ξεκινούν όλο και πιο νωρίς τη σεξουαλική δραστηριότητα με όποιες συνέπειες και αν έχει αυτό. Τονίζουν δε ότι
“σημαντικό ρόλο για την ανάπτυξη μιας υγιούς σεξουαλικότητας του εφήβου και του νέου είναι η οικογένεια να μην αποφεύγει να μιλάει γι’ αυτό”. Γιατί, “όσο ο έφηβος δεν βρίσκει απαντήσεις στα ερωτήματά του σχετικά με το άλλο φύλο και τη σεξουαλικότητα, τόσο καταφεύγει στο Διαδίκτυο και προσλαμβάνει μια διαστρεβλωμένη πληροφόρηση για αυτό το θέμα. Είναι ζωτικής σημασίας ο γονιός να ξεπεράσει την ντροπή του και να ακούσει τους προβληματισμούς που μπορεί να έχει ο έφηβος ή η έφηβη για το σεξ”.
Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗΣ
Η έννοια της συναίνεσης είναι επίσης “μια έννοια-κλειδί που πρέπει να συμβαδίζει με τη σεξουαλικότητα και θα πρέπει να αποσαφηνιστεί με εκτεταμένο τρόπο το τι σημαίνει και ποια η σημασία της”, τονίζουν τα επιστημονικά στελέχη. “Ο γονιός δεν είναι απαραίτητο να κατέχει εξειδικευμένες γνώσεις γύρω από το θέμα του σεξ, αλλά να εμπνεύσει στο παιδί του ότι για μια υγιή σεξουαλικότητα θα πρέπει να συμπεριληφθεί και ο συναισθηματικός παράγοντας: Το σεξ περιλαμβάνει τόσο πολλά που στην εποχή μας έχουν υποβιβαστεί, όπως είναι ο έρωτας, ο θαυμασμός για τον άλλον, η φροντίδα και η τρυφερότητα, η εκτίμηση, η ενσυναίσθηση”, γιατί “σεξ δεν σημαίνει επιβάλλομαι, σεξ σημαίνει μοιράζομαι”, σημειώνουν καταλήγοντας οι Φωτεινή Βλαχοπουλιώτη και Μελίνα Λάππα.
