Η Καλαμάτα, ως μία νέα παρουσία στο ευρύτερο ευρωπαϊκό δίκτυο και στην ευρωπαϊκή κοινότητα, φαντάζει στα μάτια μου σαν ανερχόμενο άστρο στον σκοτεινό ουρανό της Ευρώπης. Σ' αυτήν την φοβερή δεκαετία κατά την οποία η Ελλάδα έχει φτάσει στο χείλος της χρεοκοπίας και υποφέρει από μία κρίση σε όλα τα μέτωπα, η Καλαμάτα έχει παραμείνει μία αυτάρκης πόλη με ένα ασυνήθιστα ισχυρό για ελληνική πόλη του μεγέθους της πολιτιστικό πρόγραμμα (υψηλού επιπέδου καλλιτεχνικά σχολεία, πρότυπο πρόγραμμα ανακύκλωσης, ωραία αναπαλαιωμένα ιστορικά κτήρια) και επί πλέον ένα υψηλού κύρους εικοσαετές Διεθνές Φεστιβάλ Χορού. Ισως επειδή μέχρι πρόσφατα ήταν αποκομμένη από τον κεντρικό οδικό άξονα έχει διατηρήσει την ομορφιά της, την ταυτότητά της, τον χαρακτήρα και τη δύναμή της.
Πρόσφατα η ταχεία εθνική οδός μείωσε τη διαδρομή Καλαμάτα - Αθήνα σε δύο ώρες. Και το διεθνές της αεροδρόμιο διευρύνθηκε και εξυπηρετεί δεκάδες απευθείας πτήσεις μεταξύ της Καλαμάτας και αρκετών ευρωπαϊκών πόλεων -ειδικά την περίοδο του καλοκαιριού. Τώρα η Καλαμάτα δεν είναι πλέον «κρυμμένη». Αντιθέτως, είναι μια τσέπη ελπίδας, ένα μέρος με δυνατότητες που Ελληνες και Ευρωπαίοι αξίζει να την ανακαλύψουν.
Αυτή είναι μία πολύ κρίσιμη στιγμή στην ιστορία της. Η ευκαιρία να αναδειχθεί Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Πρωτεύουσα είναι η ώθηση που χρειάζεται η Καλαμάτα για να δημιουργήσει ένα ευρωπαϊκό πρότυπο για το πώς οι μικρότερες πόλεις μπορούν να αποτελέσουν ένα εναλλακτικό μοντέλο σε αντιπαράθεση με τις μεγάλες πόλεις. Η πόλη της Καλαμάτας μπορεί να αποτελέσει μοντέλο ενός μικρού πολιτιστικού κέντρου τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη την εποχή της κρίσης.
Η πόλη έχει ιστορία στο να αντιδρά πολύ καλά στις κρίσεις. Δεν είναι μόνο ότι στην Καλαμάτα ξεκίνησε η Επανάσταση του 1821, που έφερε την Ελλάδα στην Ευρώπη, αλλά επίσης η ίδια πόλη αναγεννήθηκε από τα ερείπια μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1986. Τα τελευταία δέκα χρόνια της κρίσης υπήρξαν πολύ σκληρά για την Ελλάδα. Ειδικά στην πρωτεύουσα η ζωή ήταν πολύ πιεστική και καταθλιπτική. Στερηθήκαμε όλους τους σοβαρούς λόγους που οδηγούν τους ανθρώπους στα αστικά κέντρα: δουλειές, ευκαιρίες, επαγγελματικές προοπτικές, πνευματικές ζυμώσεις, πρωτοποριακή καλλιτεχνική κίνηση. Ταυτόχρονα μας λείπει η ζωογόνα παρουσία της φύσης και η ανθρώπινη επαφή. Στην Αθήνα είναι δύσκολο να βρεις λουλούδια να μυρίσεις, να αποδράσεις από την πόλη στη θάλασσα, να βρεις φρέσκα προϊόντα να γευθείς, δύσκολο ακόμα και να συναντηθείς με τους φίλους σου στο τέλος της ημέρας. Η Καλαμάτα είναι μια πόλη μέσα στη φύση, περιβάλλεται από μία άγρια, άφθαρτη, έντονη ομορφιά, που είναι πολύ εύκολα προσβάσιμη. Οι κάτοικοι της Καλαμάτας είναι πιο πρόθυμοι, αισιόδοξοι, ευγενείς, ήρεμοι από ό,τι της Αθήνας, αλλά χρειάζονται την ώθηση της υποψηφιότητας, ένα κίνητρο για φιλόδοξες αλλαγές που θα τους ενεργοποιήσει.
Κάποιοι από τους νέους ανθρώπους που έχουν εγκαταλείψει την Καλαμάτα γιατί δεν είχαν ευκαιρίες, ήδη επιθυμούν να επιστρέψουν και να δημιουργήσουν μία νέα βάση. Ο τόπος έχει τη δύναμη να εμπνεύσει καλλιτέχνες και μπορεί να υποστηρίξει τόσο την παράδοσή του όσο και νέες, φρέσκες ιδέες. Μπορεί να υποστηρίξει ένα φιλόδοξο πρόγραμμα αυτή την δύσκολη εποχή της παγκόσμιας κρίσης.
Η ιδέα του προγράμματός μας είναι Kalamata Rising. Η Καλαμάτα αναδύεται, ανέρχεται, κινητοποιείται. Το ότι η Καλαμάτα στέκεται στο ύψος των περιστάσεων και αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τις κρίσεις, είναι ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο στην ιστορία της, όπως προκύπτει ολοφάνερα από τα γεγονότα της Επανάστασης και του σεισμού. Είναι μια ανθεκτική πόλη. Τώρα είναι και πάλι μια τέτοια στιγμή δοκιμασίας για την Καλαμάτα.
Ολόκληρη η Νότια Πελοπόννησος είναι παρθένο μέρος της Ελλάδας, ένας τόπος τόσο έντονος που μπορεί να αφυπνίσει τις αισθήσεις. Μας προτρέπει να οραματισθούμε έναν πολιτισμό των αισθήσεων. Και μ' αυτό εννοώ έναν πολιτισμό που δεν είναι μηχανικός ή αυτοματοποιημένος, στείρος και απομακρυσμένος από το φυσικό και το «χειροποίητο», που δεν είναι αποκομμένος από το σώμα και εγκεφαλικός. Που δεν εκπορεύεται από έναν τρόπο ζωής επικεντρωμένο μόνο στην κατανάλωση των αγαθών και στο κυνήγι των χρημάτων και του υλικού κέρδους.
Σε μια εποχή ομογενοποίησης, αυτό που είναι σε προσωπικό επίπεδο απελευθερωτικό, μπορεί να είναι εξίσου απελευθερωτικό και σε κοινωνικό επίπεδο, σε συλλογικό επίπεδο. Αυτή την εποχή της κρίσης που αναγκάζει τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν θέματα επιβίωσης, ποιος είναι ο ρόλος των αισθήσεων, του σώματος; Εμπιστευόμαστε οι άνθρωποι το σώμα μας; Το ακούμε; Πώς μπορούμε να σταματήσουμε να είμαστε απλά καταναλωτές και να γίνουμε ενεργά μέλη μίας κοινωνίας που νοιάζεται για το περιβάλλον, για τα κοινά; Πώς επιζητούν οι αισθήσεις μας, το σώμα μας να ζούμε, να εργαζόμαστε, να σχετιζόμαστε, να δημιουργούμε;
Ισως, εάν όλοι μας ενεργοποιηθούμε και αναλάβουμε δράση, η αντίδρασή μας αυτή να φέρει ελπίδες για άλλα μοντέλα κοινωνικής κινητοποίησης. Και ίσως τότε καταφέρουμε να προσδιορίσουμε εκ νέου τις προσδοκίες μας σχετικά με το τι σημαίνει κοινότητα, τι δημοκρατία, και ποια είναι η ιδιότητα του πολίτη στην Ευρώπη του σήμερα και στον κόσμο που ζούμε.
Μία συντονισμένη κινητοποίηση μπορεί να κάνει τη διαφορά σ’ έναν βαρετό, επίπεδο, προβληματικό, συντηρητικό, παθητικό τρόπο ύπαρξης. Μια αποφασιστική κίνηση διεκδίκησης της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας αλλάζει τη στρατηγική ως προς μία σταδιακή πολιτιστική αναβάθμιση και αφύπνιση. Η πόλη θα ανοίξει, θα φέρει πίσω κάποιους από τους αυτοεξόριστους νέους, θα προστατεύσει τη φύση, θα αναδείξει την πολιτιστική της κληρονομιά και θα επενδύσει στη σύγχρονη τέχνη και τον ψηφιακό πολιτισμό.
Η ιδέα μας αφηγείται την ιστορία μιας πόλης η οποία ανοίγεται προς την Ευρώπη ξεκινώντας με μία επανάσταση, περνά από έναν σεισμό και φθάνει στην κρίση του σήμερα. Και βγαίνει μέσα από όλα αυτά δυνατή.
