Το πρόβλημα μάλιστα σε ορισμένες περιοχές είναι τόσο οξύ, που η απώλεια παραγωγής ξεπερνά το 60%.
Παράλληλα οι πρώτες εκθλίψεις ελαιολάδου καταγράφουν ελαιόλαδα με αυξημένη οξύτητα.
Αναλυτικά στην Περιφέρεια Πελοποννήσου η ποσοτική ζημιά που υπέστησαν οι ελαιοπαραγωγοί φθάνει περίπου τα 130.000.000 ευρώ.
Αν λάβουμε υπ’ όψη μας και την ποιοτική ζημιά, δεδομένου ότι οι τιμές παραγωγού μειώνονται κατά 0,05 ευρώ/κιλό για κάθε αύξηση της οξύτητας κατά 0,1% καθώς και την μειωμένη καρπόδεση λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών, τότε η συνολική ζημιά αγγίζει τα 200.000.000 ευρώ.
Αυτά τα χρήματα θα λείψουν από την τοπική αγορά και πρωτίστως από τις «τσέπες» των παραγωγών.
Δίκαιη πέρα για πέρα η ανησυχία των ελαιοπαραγωγών και το αίτημά τους για αποζημίωση.
Είναι επίσης επιστημονικά τεκμηριωμένο και έχει αποδειχθεί στην πράξη, ότι η μέθοδος του δολωματικού ψεκασμού είναι αποτελεσματική όταν εφαρμόζεται έγκαιρα και σωστά.
Η αποτελεσματικότητα της μεθόδου τα τελευταία χρόνια κινδυνεύει από την υποχρηματοδότηση, την γραφειοκρατία και την πλημμελή εκτέλεση της εφαρμογής.
ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ
Πράγματι η χρηματοδότηση, στα πλαίσια της δημοσιονομικής προσαρμογής από το 2010 και μετά είναι ελλιπής και συνεχώς μειούμενη.
Συγκεκριμένα:
2010 30 εκατ. ευρώ
2012 28 εκατ. ευρώ
2013 24,7 εκατ. ευρώ
2014-2015-2016 18 εκατ. ευρώ
Υπενθυμίζω, ότι η εισφορά δακοκτονίας 2% των παραγωγών συμβάλλει κατά 9.000.000 ευρώ στο πρόγραμμα.
ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ
Για την ολοκλήρωση της διαδικασίας του προγράμματος απαιτούνται 45 περίπου αποφάσεις για εργολάβους, παγίδες και φάρμακα και η διάρκεια είναι χρονοβόρα που ξεπερνά τους 3 μήνες.
Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να έχουμε τα τελευταία χρόνια μειωμένο επιστημονικό και εργατοτεχνικό προσωπικό κατά 50% καθώς και περιορισμένο αριθμό επεμβάσεων.
Για όλα αυτά η ευθύνη βαραίνει το υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων διαχρονικά μετά το 2010, που για να εξοικονομήσει 10-12 εκατ. ευρώ, «θυσίασε» το εισόδημα των παραγωγών με πολλαπλάσιες επιπτώσεις στην εθνική μας οικονομία.
Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Είναι επίσης ξεκάθαρο ότι η αποκλειστική ευθύνη εφαρμογής του προγράμματος ανήκει στις Περιφέρειες και δεν ασκούν απλά εποπτεία, όπως ισχυρίζεται η Περιφερειακή Αρχή Πελοποννήσου. Ούτε βέβαια εμπλέκονται στη διαδικασία οι δήμοι, όπως ισχυρίζονται «κάποιοι», για να απαλλαγούν από τις δικές τους ευθύνες.
Παρ’ ότι αναγνωρίζω τη χρονοβόρα διαδικασία των διαγωνισμών, υπάρχουν ευθύνες της Περιφέρειας για την καθυστέρηση έναρξης και ολοκλήρωσης του 1ου γενικού ψεκασμού.
Το ότι εξαιρέθηκαν περιοχές αυθαίρετα από το πρόγραμμα, χωρίς να εμπίπτουν στην κατηγορία μειωμένης καρπόδεσης κάτω το 25%, έχει ευθύνη η Περιφέρεια.
Το ότι αρχές Αυγούστου υπήρχε διαγωνιστική διαδικασία για ανάδειξη εργολάβου, τότε δηλαδή που έχει εμφανισθεί η 2η γενεά και ενδεχομένως η 3η γενεά του δάκου, είναι ευθύνη αποκλειστικά της Περιφέρειας.
Το ότι ειδοποιήθηκαν οι ελαιοπαραγωγοί σε κάποιες περιοχές, ν’ αναλάβουν τη δακοκτονία μόνοι τους τον Αύγουστο, είναι ευθύνη της Περιφέρειας. Μετατοπίζοντας δηλαδή το «μπαλάκι» της ευθύνης στους παραγωγούς σε άκαιρο μάλιστα χρόνο, μπροστά στο αδιέξοδο που η ίδια Περιφερειακή Αρχή δημιούργησε.
Το ότι σε ορισμένες Π.Ε. έχει εφαρμογή του προγράμματος μόνο στο 40% των ελαιώνων, σαφέστατα είναι ευθύνη της Περιφέρειας.
Είναι δυνατό η έναρξη του 1ου γενικού ψεκασμού για την αντιμετώπιση της πρώτης θεμελιωτικής γενιάς του δάκου να γίνεται τέλη Ιουλίου σ’ ορισμένες περιοχές και να περιμένεις αποτελεσματική δακοκτονία;
Αυτά για να αποδίδονται «τα του Καίσαρος τω Καίσαρι» και ο καθένας ν’ αναλαμβάνει τις ευθύνες του.
ΤΙ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΓΙΝΕΙ
Επειδή πράγματι η φετινή χρονιά χαρακτηρίζεται:
- Από ήπιο χειμώνα
- Υψηλή σχετική υγρασία τους καλοκαιρινούς μήνες.
- Δεν υπήρχε «καύσωνας» το καλοκαίρι, που αναστέλλει τις δραστηριότητες του δάκου
- Πρώιμη χρονιά
Ολοι αυτοί οι παράγοντες ευνόησαν την εξέλιξη του εντόμου και την αύξηση του δακοπληθυσμού.
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν ήταν αντιμετωπίσιμη η κατάσταση, γιατί η επιστήμη έχει δώσει τις λύσεις, ακόμα και στις ιδανικότερες συνθήκες για τον δάκο.
Τότε βέβαια αποδεικνύεται εάν υπάρχει σωστός προγραμματισμός και αξιόπιστη εφαρμογή της δακοκτονίας. Δυστυχώς φέτος κάτι τέτοιο δεν έγινε, απλά η Περιφέρεια επικαλείται για άλλοθι την κλιματική αλλαγή.
Λαμβάνοντας υπ’ όψη τους παραπάνω παράγοντες, για μια αποτελεσματική δακοκτονία, έπρεπε:
- Η ολοκλήρωση των διαγωνιστικών διαδικασιών να έχει γίνει μέχρι 20 Μαΐου.
- Η ανάρτηση παγίδων, μέχρι τέλος Μαΐου.
- Εναρξη ψεκασμών, αρχές Ιουνίου και σύμφωνα με τις δακοσυλλήψεις των παγίδων.
- Να υπήρχε η δυνατότητα για περισσότερους ψεκασμούς, ανάλογα με τις ενδείξεις των παγίδων.
Ο αριθμός των ψεκασμών ανά περιοχή πρέπει να καθορίζεται από την εξέλιξη του δακοπληθυσμού και όχι από τις διαθέσιμες πιστώσεις.
Αναφέρω χαρακτηριστικά ότι στις περιοχές που εφαρμόζεται Ολοκληρωμένη Διαχείριση και έγινε ο 1ος ψεκασμός αρχές Ιουνίου, για την ταυτόχρονη αντιμετώπιση του δάκου, του πυρηνοτρήτη και του ρυγχίτη, τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα ικανοποιητικά.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Αμεση αποζημίωση των ελαιοπαραγωγών για τη συνολική απώλεια του εισοδήματός τους, από τον ΕΛΓΑ.
Εάν αυτό δεν καταστεί εφικτό αποζημίωση από τα ΠΣΕΑ, παρ’ ότι έχει πολλούς περιορισμούς και εξαιρέσεις.
Οι Περιφέρειες ν’ αναλάβουν τη συνολική διοικητική, οικονομική και επιστημονική ευθύνη της διεξαγωγής της δακοκτονίας, λόγω της αμεσότερης επαφής και γνώσης των τοπικών προβλημάτων.
Ιδρυση φορέα προστασίας ελαιοπαραγωγής σε κάθε περιφέρεια με τη συμμετοχή εκπροσώπων των ελαιοπαραγωγών από Συνεταιρισμούς και Ομάδες Παραγωγών, ελαιοτριβέων και τυποποιητών. Οι αρμοδιότητες του φορέα δεν θα περιορίζονται μόνον στη δακοκτονία αλλά να έχει αυξημένη δραστηριότητα για όλους τους εχθρούς και τις ασθένειες της ελιάς καθώς και σε θέματα βελτίωσης της ποιότητας.
Συνεργασία με το εργαστήριο εντομολογίας του Τ.Ε.Ι. Πελοποννήσου, για την εξέταση της ανθεκτικότητας του δάκου στα εντομοκτόνα καθώς και στις ελκυστικές ουσίες. Ηδη το Τ.Ε.Ι. Κρήτης έχει ερευνήσει ότι στην περιοχή του υπάρχει ανθεκτικότητα του δάκου, σε συγκεκριμένο εντομοκτόνο. Παράλληλα να γίνει παρακολούθηση της δραστηριότητας του εντόμου, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Επαρκές επιστημονικό προσωπικό και εργατοτεχνικό προσωπικό με την κατάλληλη κατάρτιση.
Θεσμικές τροποποιήσεις της διαδικασίας διαγωνισμών
Εγκαιρη και επαρκή χρηματοδότηση του προγράμματος.
Κλείνοντας, θέλω να τονίσω ότι το έργο της δακοκτονίας είναι καθαρά επιστημονικό και χρειάζεται τέτοιας αντιμετώπισης απ’ όλους τους εμπλεκόμενους παράγοντες.
Υ.Γ. Η Περιφερειακή Αρχή αντιλαμβανόμενη τις ευθύνες της, χωρίς βέβαια να τις παραδέχεται, απέφυγε τη συζήτηση στο Περιφερειακό Συμβούλιο της 14ης-11-2016 που είχα θέσει προ Ημερησίας Διάταξης, αλλά μετά τις πιέσεις που δέχθηκε από εκπροσώπους των αγροτών και λόγω της μεγάλης διάστασης του προβλήματος, αναγκάσθηκε να συζητηθεί το θέμα στις 12-12-2014 και μάλιστα με παραπλανητικό τίτλο.
Του Παναγιώτη Αλευρά
Περιφερειακού Σύμβουλου, πρ. Αντιπεριφερειάρχη ΠΕ Μεσσηνίας
