Κυκλοφόρησε το νέο πόνημα του πολυγραφότατου δρ. Ιω. Μπουγά με θέμα τη μακαριστή πρώτη ηγουμένη και κτήτορα του Ιερού Ησυχαστηρίου «Προφήτου Ιωήλ» στην Καλαμάτα, Πελαγία (Κοτσώνη).
Ο τίτλος του καλαίσθητου αυτού έργου του κ. Μπουγά («Ηγουμένη Πελαγία Κοτσώνη, Η γερόντισσα της υπομονής») είναι χαρακτηριστικός του μεγέθους και της δράσης της συγκεκριμένης μοναχής.
Το 151 σελίδων βιβλίο, εκτυπωμένο σε λευκό ιλουστρασιόν χαρτί, κερδίζει τις εντυπώσεις από την πρώτη ματιά∙ το εξώφυλλο, λευκό κι αυτό, απεικονίζει σκαρίφημα του Ησυχαστηρίου σε πρώτο πλάνο και φωτογραφία της Γερόντισσας σε δεύτερο πλάνο. Η επιλογή δεν νομίζω να είναι τυχαία∙ θεωρώ πως ο συγγραφέας επέλεξε συνειδητά αυτό το εξώφυλλο, επιθυμώντας να δείξει στον αναγνώστη από την πρώτη ματιά τον χαρακτήρα της γερόντισσας, η οποία διαρκώς επέλεγε την προβολή της μονής της μετανοίας της και ποτέ την προβολή του δικού της «εγώ».
Το εσωτερικό του έργου περιλαμβάνει πρόλογο από τον σεβασμιώτατο μητροπολίτη Μεσσηνίας κ. Χρυσόστομο Γ’ (Σαββάτο), ο οποίος, με τη διπλή του ιδιότητα, αυτή του μητροπολίτου και εκείνη του έγκριτου πανεπιστημιακού διδασκάλου, θέτει το ζήτημα του μοναχισμού και του ασκητισμού στην ορθή θεολογική του βάση, επισημαίνοντας παράλληλα πόσο η ζωή της μακαριστής γερόντισσας Πελαγίας ταίριαζε σε αυτό που ο ίδιος συνθέτει ως πρότυπο του μοναχικού τρόπου ζωής («…ο μοναχισμός είναι ο τρόπος και η άσκηση, ο αγώνας και η δοκιμασία της ελευθερίας μας, και όχι απλά μια κομφορμιστικού τύπου έκφραση ή επίδειξη εκκλησιαστικής ασκητικότητας. Ο μοναχικός τρόπος ζωής δεν συνεπάγεται αναγκαστικά καταφρόνηση του κόσμου, αλλά πρότυπο ζωής, και πρόκληση για την μεταμόρφωση και την σωτηρία του ίδιου του κόσμου»).
Υστερα από τον πρόλογο του μητροπολίτου Μεσσηνίας, ακολουθεί η εισαγωγή του συγγραφέως, στην οποία γίνεται λόγος εν συνόψει για τη ζωή και το έργο της μακαριστής γερόντισσας, μέσα από τα δικά της, ανεπιτήδευτα λόγια. Χαρακτηριστική είναι η αποστροφή του λόγου της, την οποία επισημαίνει ο συγγραφέας σε ένα σημείο της εισαγωγής του: «Στο Μοναστήρι δεν πάμε για αξιώματα, αλλά για να δώσουμε την ύπαρξή μας στον Χριστό και να βρεθούμε κοντά Του πιο ταπεινά, πιο ήσυχα χωρίς να μας γνωρίζει κανείς. Να λέμε Χριστέ μου θέλω να βρεθώ κοντά σου ταπεινά, να καλλιεργήσω ό,τι μου χάρισες στην αφάνεια. Αυτή είναι η πραγματική ζωή του μοναχού, να ζει στην αφάνεια και στην ταπείνωση μακριά από συγγενείς και φίλους, διότι οι κοσμικοί σκέπτονται τα κοσμικά και τις περισσότερες φορές επιζητούν να προσεγγίσουν τους μοναχούς διά ίδιον όφελος».
Το κυρίως μέρος του βιβλίου χωρίζεται σε επιμέρους κεφάλαια που αφορούν τη ζωή και το έργο της γερόντισσας Πελαγίας. Το πρώτο περιλαμβάνει τα νεανικά χρόνια της και ακολουθούν η μοναχική της αφιέρωση και η ίδρυση του Ησυχαστηρίου, η μετέπειτα εικοσαετής πορεία του (1966-1986), η δοκιμασία των σεισμών του 1986, που προκάλεσαν ανυπολόγιστες ζημιές στο Ησυχαστήριο και ανάγκασαν τις μοναχές να μείνουν επί οκτώ μήνες στις σκηνές και να προχωρήσουν στην ανοικοδόμησή του, και η κοίμησή της το 2007. Το βιβλίο ολοκληρώνεται με τέσσερα ακόμη κεφάλαια, που αναφέρονται στις αρετές της, στις μητρικές νουθεσίες της, σε ψήγματα από την αλληλογραφία της, καθώς και σε εκλεκτά ποιήματα των μοναζουσών του Ησυχαστηρίου.
Το έργο περιλαμβάνει και πλουσιότατο φωτογραφικό υλικό (ασπρόμαυρο και έγχρωμο) σχετικό με τη ζωή της εν λόγω ηγουμένης, και επίσης πλουσιότατο αρχειακό υλικό.
Ο κ. Μπουγάς, θεολόγος, δις διδάκτωρ (νεώτερης ελληνικής ιστορίας και φιλοσοφίας), με τη διπλή του ιδιότητα (του θεολόγου και του ιστορικού), δεν μας εκπλήσσει πλέον με την ποιότητα και την εμβρίθεια του έργου του. Μας έχει προϊδεάσει με τα προηγούμενα γραπτά του, τα οποία, όπως κι αυτό, αποτελούν σημεία αναφοράς για όποιον επιθυμήσει να ασχοληθεί σοβαρά με την εκκλησιαστική ιστορία της Μεσσηνίας.
Συνελόντι ειπείν, πρόκειται για ένα αξιολογότατο έργο, που αφορά μια αξιολογότατη μορφή της σύγχρονης εκκλησιαστικής ιστορίας της Μητρόπολης Μεσσηνίας. Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στον κ. Μπουγά για τον κόπο και τον χρόνο που επένδυσε (και ουχί ξόδεψε), ώστε να φτάσει στα χέρια μας ένα εξαιρετικό πόνημα σαν αυτό, άρτιο από κάθε άποψη.
* Ο Μάριος Αθανασόπουλος είναι μέλος ΕΔΙΠ στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
