Συμπληρώνονται το 2016 50 έτη από την κοίμηση του αρχιμανδρίτη Ιωὴλ Γιαννακοπούλου, ο οποίος υπήρξε μια μεγάλη προσωπικότητα της Ορθοδόξου Εκκλησίας τον 20ό αιώνα. Ζει στην Καλαμάτα όπου εργάζεται ως ιεροκήρυκας. Πολυγραφότατος συγγραφεύς πολλών απολογητικών μελετών αλλά και πρώτος μεταφραστής και σχολιαστής της Παλαιάς Διαθήκης στην Ελλάδα, έργο για το οποίο τιμήθηκε και από την Ακαδημία Αθηνών. Υπήρξε ο πνευματικός καθοδηγητής πολλών αγίων μορφών της Εκκλησίας όπως του π. Επιφανίου Θεοδωροπούλου, του επισκόπου Μελετίου Καλαμαρά κ.ά. Ιδρυσε το Ησυχαστήριο του Προφήτου Ιωήλ στην Καλαμάτα.
Υπέρμαχος των διαλόγων για την επανένωση Δυτικής και Ανατολικής Χριστιανικής Εκκλησίας, όπως έχει τονίσει σε επιστολή προς τον Πατριάρχη Αθηναγόρα, η οποία δημοσιεύθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2015 στην ειδησεογραφική πύλη ειδήσεων www.amen.gr (article/o-p-iwil-giannakopoulos-upermaxos-twn-diaxristianikwn-dialogwn).
Στο κάτωθεν παρουσιαζόμενο ανέκδοτο χειρόγραφό του, το οποίο γράφτηκε το 1965, προ της επιστολής προς τον Αθηναγόρα, επαναλαμβάνει την ανάγκη ενότητος μεταξύ των χριστιανών. «Η παρούσα ευχή της ενότητος είναι θαύμα του χριστιανισμού, διότι ουδαμού αλλού υπάρχει ομοφωνία αρχών έως τόσα έτη εις τόσας χιλιάδας ανθρώπους παρά μόνον εις τον χριστιανισμόν». Προφανώς εδώ ο γέροντας Ιωήλ εννοεί τον όλο χριστιανικό κόσμο δηλαδή την Δυτική Χριστιανική Εκκλησία και την Ανατολική, αλλά και τους ετέρους χώρους χριστιανικής πίστεως, ενδεχομένως την Προτεσταντική Εκκλησία κ.λπ.
Στο παρόν χειρόγραφο ο π. Ιωήλ συνδυάζει την αγαπητική σχέση των ανθρώπων σε αυτή την ζωή με την μέλλουσα δόξα στην άλλη ζωή, η οποία τονίζει ότι είναι ανταμοιβή του Θεού. Δεν είναι θέμα του παρόντος άρθρου να σχολιαστούν όποιες επιδράσεις στη θεολογική σκέψη του. Αυτό που πρέπει να τονισθεί είναι ότι συνεχώς δίδασκε την ανάγκη ενότητος των ανθρώπων με γνώμονα την αγάπη, ακόμα και προς τους έχοντας άλλες αντιλήψεις ή ακόμα και όταν δεν μας αγαπούν. Αν κάποιος θα έχει τιμή στο έργο της ενότητος είναι αυτός που προηγείται, αυτός που πρώτος κάνει την κίνηση προς συνάντηση, κάτι το οποίο σήμερα ποιεί η Ανατολική Χριστιανική Εκκλησία αναζητώντας την ενότητα με την αδελφή της Δυτική Εκκλησία, όπως επιθυμούσε και ο π. Ιωήλ λέγοντας: «Πόση τιμή είναι εις εκείνον, ο οποίος αγαπών προηγήται εις ένα τόσον όχι μόνον παγκόσμιον αλλά και υπερκόσμιον έργον της ενότητος διά της αγάπης;».
Οι κοπτόμενοι σήμερα υπέρ της καθαράς και αμολύντου πίστεώς τους τι θα έχουν να πουν για τις απόψεις, τις διδασκαλίες και τα πιστεύματα του π. Ιωήλ, τον οποίο και θεωρούν ως ακραιφνή συντηρητικό ορθόδοξο κληρικό, κατά τα δικά τους ιδεολογήματα, προκειμένου να τον επικαλούνται για να αλαλάζουν τις μισαλλόδοξες θέσεις τους;
Πλησιάζει ο της ενότητος καιρός προκειμένου να εκπληρωθεί και η ευχή του γέροντος Ιωήλ Γιαννακοπούλου: Ας ενωθώμεν εδώ διά της αγάπης ίνα δοξασθώμεν εκεί.
Το μεταγραφόμενο κείμενο που ακολουθεί είναι από τα κατάλοιπα ανέκδοτα έγγραφα του μακαριστού γέροντος:
Η αρχιερατική προσευχή του Κυρίου
Δύο πράγματα είναι εκείνα με τα οποία ελκύομε την προσοχή του άλλου εις τα λόγια μας: ο τρόπος της διατυπώσεως και το περιεχόμενο των λόγων μας. Αυτό εφαρμόζει ο Κύριός μας εις τον ύψιστον βαθμόν κατά την αρχιερατική Του προσευχή. Ας ίδωμεν ταύτα και βάσει αυτών τους εαυτούς μας.
Α. Η αρχιερατική προσευχή του Κυρίου.
Ο τρόπος της διατυπώσεως της προσευχής ταύτης είναι αξιοσημείωτος, διότι περιέχει τα κάτωθι σημαντικά: Οταν ημείς θέλομεν να τονίσωμεν κάτι υπογραμμίζωμεν αυτό, αν είναι γραπτόν, υψώνομεν την φωνήν μας, όταν είναι προφορικόν. Ο Κύριος όμως επιλέγει άλλον τρόπον τονισμού: Προσευχή κατά την επιθανάτιον στιγμήν. Καλή είναι η συμβουλή, βαθυτέρα όμως είναι η προσευχή. Καλή είναι η ζωή, τρομερωτέρα όμως είναι η επιθανάτιος στιγμή. Η προσευχή είναι βαθυτέρα της συμβουλής, διότι είναι θερμοτέρα και διά ταύτης δίδει ο άνθρωπος ολόκληρον τον εαυτόν του μετά πλήρους ταπεινώσεως. Η συμβουλή όμως όσον σοφή και αν είναι έχει το θεωρητικό μέρος πολλάκις δε και το εγωιστικόν. Ο Κύριος προσεύχεται δι’ ημάς προς τον Πατέρα Του. Πόσον βαθύς είναι ο τόνος του! Ακούομεν το όνομά μας να αναφέρεται από απλόν τινά άνθρωπον και προσέχομεν. Ακούομεν το όνομά μας προφερόμενον υπό ιερέως ή αρχιερέως κατά την Θεία Λειτουργίαν και συγκλονιζόμεθα. Πόσο πρέπει να συγκλονιζόμεθα από την αρχιερατικήν προσευχήν του Κυρίου μας ότι ως θα ίδωμεν προσεύχεται δι’ ημάς;
Αλλά εάν η προσευχή του Κυρίου μας «ηλεκτρίζει», πόσον πρέπει να μας συντρίβει το γεγονός η επιθανάτιος στιγμή κατά την οποίαν λέγεται! Η τελευταία επιθυμία ενός μελλοθανάτου είναι σεβαστή και αυτών ακόμη των κακούργων. Με πόσην ευλάβειαν χαράσσομεν στην μνήμη μας τις τελευταίες λέξεις προσευχής των ετοιμοθανάτων. Εάν οι τελευταίες λέξεις είναι σεβαστές για ανθρώπους κακούς, πόσο μάλλον δεν είναι σεβαστά όχι η λέξις, η συμβουλή, αλλά η προσευχή του αθώου Ιησού του οδηγουμένου ως κακούργου εις τον θάνατον;
Είναι γνωστόν ότι η αρχιερατική προσευχή του Κυρίου ελέχθη κατά τας τελευταίας στιγμάς της ζωής Του. Αξιοπρόσεκτος δεν είναι μόνον ο τρόπος της παρακαταθήκης ταύτης, αλλά και το περιεχόμενον αυτής. Παρακαλεί τον Πατέρα Του ο Χριστός να είναι οι μαθηταί Του ηνωμένοι εδώ και δοξασμένοι εκεί. Διά την εδώ ένωσιν των Αποστόλων παρακαλεί: «τήρησον αυτούς εν τω ονόματί σου, ίνα ώσιν εν καθώς και ημείς». Δι’ όλους δε τους χριστιανούς παρακαλεί λέγων: «ίνα πάντες εν ώσι καθώς συ Πάτερ εν εμοί καγώ εν σοι». Η ενότης αύτη είναι κατά πρώτον λόγον ενότης πίστεως, η οποία υπάρχει μέχρι σήμερον. Η Εκκλησία δηλαδή διατηρούσα την ενότητα ταύτην υπάρχει και «πύλαι Αδου ου κατισχύσουσι αυτής». Η ενότης εν τη αγάπη οφείλεται εις την διάθεσίν μας. Η παρούσα ευχή της ενότητος είναι θαύμα του χριστιανισμού, διότι ουδαμού αλλού υπάρχει ομοφωνία αρχών έως τόσα έτη εις τόσας χιλιάδας ανθρώπους παρά μόνον εις τον χριστιανισμόν. Η προσευχή ούτως του Κυρίου δεν ηστόχησεν! Αυτήν πρέπει να έχομεν την αγάπην όχι μόνο του Κυρίου αλλά και μεταξύ μας, τότε θα εκπληρωθή πλήρως ο λόγος του Κυρίου ότι είμεθα ηνωμένοι διά της αγάπης.
Βαθύς είναι και ο πόθος του Κυρίου διά την εκεί δόξαν μας. Ο Κύριος λέγει: «Πάτερ θέλω, ίνα όπου ειμί εγώ κακείνοι ώσι μετ’ εμού, ίνα θεωρώντες την δόξαν την εμήν, ην δέδωκάς μοι, ότι ηγάπησας με προ καταβολής κόσμου». Ανάλογος της ρίζης ο καρπός. Η ίδια ενότης θα φέρει την εκεί δόξαν. Και ποια θα είναι η εκεί δόξα! Θα βλέπωμεν την δόξαν του μονογενούς υιού του Θεού. Ηνωμένοι εδώ δοξασμένοι εκεί.
Β. Καθήκον ενότητος και δικαίωμα δόξης
Μεγάλα είναι και τα δύο. Το ένα έχει σχέση με το άλλο. Η εκεί δόξα εξαρτάται από την εδώ ενότητα. Ας ίδωμεν και τα δύο.
Πρώτον η εδώ ενότης. Ο μόνος τρόπος να ενωθώμεν εδώ είναι η αγάπη. Υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι έχουν διαφόρους αντιλήψεις. Υπεράνω αυτών κείται η αγάπη. Αγάπη προς όλους ακόμη και αν διαφωνούν μαζί μας. Υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι έχουν διαφοράν ηλικίας, γέροντας ο εις, παιδίον ο άλλος. Η αγάπη δύναται να συνδέση τας διαφορετικάς αυτάς ηλικίας, ώστε ο παππούς να αγαπά το εγγονάκι και το εγγονάκι τον παππού. Υπάρχουν άνθρωποι τους οποίους χωρίζουν αποστάσεις μεγάλαι και όμως η αγάπη έχει τοιαύτην δύναμιν, ώστε με την απόστασιν να αυξάνεται η αγάπη. Δυνάμεθα δε αν είπωμεν ότι το φρεσκάρισμα της αγάπης είναι ο κατά καιρούς χωρισμός των αγαπημένων. Υπάρχουν άνθρωποι τους οποίους εχώρισεν ο θάνατος και όμως η αγάπη των δεν απέθανε. Εύχονται οι εν τη γη εις την προσευχή των διά τους εις το πέραν τω θανάτω. Υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι μισούνται και όμως αυτοί αγαπούν. Θα υπάρξει εποχή κατά την οποίαν δεν θα υπάρχει κόσμος. Μαζί με αυτόν δεν θα υπάρξη ούτε ελπίς, ούτε πίστις διότι τα {…} και {…} θα είναι παρόντα. Τότε θα υπάρχη η αγάπη διότι και αι ψυχαί θα αγαπώνται. Επομένως η αγάπη συνδέει διαφόρους χαρακτήρας, διάφορον ηλικίαν, διαφόρους τύπους, διαφόρους χρόνους, διαφόρους κόσμους! Αυτή είναι η έκτασις της αγάπης. Αν θέλωμεν δε να εξετάσωμεν και το βάθος της μεταξύ του αγαπάν και του αγαπάσθαι, βαθύτερον συνδεκτικώτερον είναι το αγαπάν. Οταν ο άνθρωπος προηγείται εις την αγάπην και δεν περιμένει να αγαπήσει, ώστε αν αγαπηθεί, τότε ο σύνδεσμός του είναι {…} εις τα απύθμενα βάθη της ψυχής του άλλου. Αυτή είναι η πραγματική ενότης της αγάπης. Πόση τιμή είναι εις εκείνον, ο οποίος αγαπών προηγήται εις ένα τόσον όχι μόνον παγκόσμιον αλλά και υπερκόσμιον έργον της ενότητος διά της αγάπης; Η μεγαλυτέρα λοιπόν ευτυχία είναι να μάθει ο άνθρωπος να αγαπά.
Δεύτερον. Η εκεί δόξα. Οσην αγάπην έχομεν εδώ, τόσην δόξαν θα λάβωμεν εκεί, διότι εκεί θα βλέπωμεν τον Θεό, ο οποίος είναι Αγάπη, τον Χριστόν, ο οποίος υπήρξεν ως αγάπη! Οσην δύναμιν αγάπης έχομεν εδώ προς ανθρώπους διαφόρων αντιλήψεων και διαθέσεων τόσον ποικίλαι θα είναι και οι εκεί λάμψεις. Πάσα δηλαδή διαφορά αντιλήψεων και διαθέσεων, τας οποίας συνηντήσαμεν εδώ και των οποίων τους κατόχους ηγαπήσαμεν θα γίνουν εκεί μαρμαρυγαί δόξης. Θα βλέπωμεν την δόξαν την θείαν -αυτή είναι και προ καταβολής κόσμου- εις την ανθρωπίνην φύσιν του Κυρίου εισερχομένην και διαποτίζουσα όλον το σώμα Του! Και τώρα ποία δόξα επί γης χάριν της οποίας σκοτώσαμεν την αγάπην μας θα συγκριθή προς την δόξαν εκείνην; Ποία άλλα μάτια θα είναι τόσον ωραία, όσον τα μάτια του Ιησού μας δοξασμένα με την θείαν λάμψιν; Ποιο άλλο πρόσωπο θα είναι τόσον χάρμα των οφθαλμών μας, όσον το πρόσωπον του Χριστού φωτιζόμενον έσωθεν και έξωθεν με την προ καταβολής του κόσμου θείας λάμψης; Ποίον άλλο {…} σώμα θα είναι τόσον χρυσόν και ηλιόλουστον όσον το σώμα του Κυρίου μας λουομένου με την θείαν λάμψιν; Ποίαν αξίαν έχουν όλα τα άλλα λαμπρά πράγματα εμπρός εις την δόξαν του Ιησού; Βλέποντες το σώμα του Ιησού ως άλλοι καθρέπται αντανακλώντες τας ακτίνας του Ηλίου εκείνου θα γίνωμεν όμοιοι με αυτόν, όμοιοι ομοίω εσόμεθα, ότι οψόμεθα αυτήν καθώς εστί. Ας ενωθώμεν εδώ διά της αγάπης ίνα δοξασθώμεν εκεί.
(Πρώτη δημοσίευση: amen.gr, 23-7-2016)
