Παράλληλα με τις επαναστατικές πολεμικές κινήσεις στον Μοριά, οι Έλληνες που βρίσκονταν στις παροικίες κινητοποιήθηκαν και με διαλέξεις, άρθρα, βιβλία και φυλλάδια προσπάθησαν ενημερώνοντας να στρέψουν την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη υπέρ της Ελληνικής Επανάστασης.
Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, πριν ακόμα κατέβει στην Ελλάδα αλλά και στη συνέχεια, διατηρούσε εξαιρετικές σχέσεις με τον κύκλο της Πίζας του μητροπολίτη Ουγγροβλαχίας Ιγνάτιου αλλά και άλλους παράγοντες στην ιταλική χερσόνησο. Φυσικά η γνώμη και οι κατευθύνσεις που έδινε ο Καποδίστριας, απ’ όπου κι αν βρισκόταν, ήταν βαρύνουσες για την εξέλιξη του Αγώνα. Ανάλογη ήταν και η βαρύτητα της γνώμης του Αδαμάντιου Κοραή από το Παρίσι. Εκτός από τον Ιγνάτιο, τον Καποδίστρια και τον Κοραή, ακόμα ένας αθόρυβος πόλος συμβουλών, πληροφοριών και πολιτικού προσανατολισμού της επανάστασης ήταν ο κόμης Διονύσιος δε Ρώμας, ο οποίος είχε εγκατασταθεί στη Βενετία. Κυρίως αυτοί ήταν οι τέσσερις πόλοι υψηλής παρασκηνιακής πολιτικής, που χάραζαν αθόρυβα την πολιτική της Επανάστασης από το εξωτερικό.
Με τη συνθήκη του Κάμπο-Φόρμιο, το 1797, τα Επτάνησα πέρασαν σε γαλλική κατοχή. Όμως μετά την ήττα των Γάλλων στην Αίγυπτο, η οθωμανική αυτοκρατορία και η Ρωσία, με τη σύμπραξη της Αγγλίας, συμμάχησαν και ο ρωσο-τουρκικός στόλος από τον Οκτώβριο του 1798 μέχρι τον Φεβρουάριο του 1799 κατέλαβε όλα τα νησιά. Μετά τη ρωσο-τουρκική κατάκτηση υπογράφτηκε το 1800 στην Κωνσταντινούπολη, συνθήκη μεταξύ Ρωσίας και Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Με αυτήν αποφασίστηκε η αυτονόμηση της «Επτανήσου Πολιτείας», υπό την επικυριαρχία του σουλτάνου και την προστασία των θρησκευτικών δικαιωμάτων από τον τσάρο. Η συμφωνία απέφερε το πρώτο ελληνικό, ημιαυτόνομο, κράτος.
Όμως, κυρίως λόγω των κοινωνικών ανισοτήτων, μετά από εξέγερση η Ζάκυνθος κηρύχθηκε ανεξάρτητη και το 1801 ύψωσε αγγλική σημαία. Στην Κεφαλονιά ξέσπασε εμφύλιος ενώ στην Κέρκυρα τον Μάιο του 1801 οι κάτοικοι στασίασαν στην τουρκική φρουρά και ο κόμης Θεοτόκης ανέθεσε τη στρατιωτική διοίκηση στους Ρώσους. Τότε άρχισε να λάμπει το άστρο του Ιωάννη Καποδίστρια. Τα Επτάνησα, το 1803, αναγνωρίστηκαν ως αυτόνομο κράτος από τη Βρετανία και τη Γαλλία. Ο Ναπολέων όμως το 1807 επανασχεδιάζοντας τον διαμελισμό της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ξαναπήρε τα Επτάνησα, καταργώντας την «Επτάνησο Πολιτεία». Από το 1809 όμως, οι Άγγλοι κατέλαβαν τη Ζάκυνθο εκτοπίζοντας τους Γάλλους στην Κέρκυρα. Το ίδιο έγινε και με την Κεφαλλονιά, την Ιθάκη και τα Κύθηρα. Οι Άγγλοι πήραν μισθοφόρους πολλούς Έλληνες που είχαν περάσει στη Ζάκυνθο, η οποία έγινε λίκνο για τον σχεδιαζόμενο ξεσηκωμό. Οι Έλληνες εκεί διδάχθηκαν στρατιωτικές αρχές και έμαθαν να κινούνται συνωμοτικά και μυστικά.
Ο κόμης Διονύσιος ο δε Ρώμας ήταν ένα από τα πρόσωπα που διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην Ελληνική Επανάσταση. Γεννήθηκε το 1771 στη Ζάκυνθο. Το 1794 διαδέχθηκε τον πατέρα του στη θέση του γενικού προξένου της Βενετίας στον Μοριά και τη Ρούμελη. Εκεί οι γνωριμίες του με πολλούς προκρίτους, όπως τον Πέτρο Μαυρομιχάλη, τον Νοταρά, τον Ζαΐμη και άλλους ήταν σημαντικό εφόδιο για την κατοπινή δράση του. Το 1803 εκλέχθηκε μέλος της Συντακτικής Επιτροπής για την ψήφιση του Συντάγματος της Επτανήσου Πολιτείας. Το 1806 διορίστηκε στη θέση του πρύτανη της Κέρκυρας. Το 1809 εκλέχτηκε γερουσιαστής της Επτανήσου Πολιτείας ενώ το 1810 παρασημοφορήθηκε από τον Ναπολέοντα με το παράσημο της λεγεώνας της τιμής.
Οι μυστικές εταιρείες που αναπτύσσονταν τότε στην Ευρώπη είχαν σαφείς επιδράσεις από τον τεκτονισμό με εθνικιστικούς αλλά και φιλελεύθερους προσανατολισμούς. Στην Κέρκυρα υπήρχαν δύο ελληνικές τεκτονικές στοές και το 1810 ο κόμης Διονύσιος Ρώμας κατάφερε να τις ενώσει σε μία. Την ίδια εποχή «μπήκαν» σε αυτήν τη στοά πολλοί αγωνιστές, που αξιοποίησαν τα διδάγματα και τους τύπους της στην οργάνωση μυστικών εταιρειών και κυρίως στη συνωμοτική δράση τους στη Φιλική Εταιρεία.
Η προοδευτική εκδίωξη των Γάλλων από το 1809 και η κατάληψη των Ιονίων νησιών από την Αγγλία απέφεραν ένα «Προσωρινό Σχέδιο της Κυβερνήσεως των Κυθήρων». Το 1810 ο Κολοκοτρώνης, που μετά τον διωγμό των κλεφτών είχε καταφύγει στη Ζάκυνθο από το 1806, μπήκε στο ελληνικό στρατιωτικό σώμα του αγγλικού στρατού και πολέμησε εναντίον των Γάλλων για την κατάληψη της Λευκάδας. Οι υπηρεσίες του ανταμείφθηκαν και του απονεμήθηκε ο βαθμός του ταγματάρχη. Εκεί γνώρισε την στρατιωτική οργάνωση και την διοίκηση στρατιωτών. Έμεινε στη Ζάκυνθο υπηρετώντας στον αγγλικό στρατό μέχρι το 1817 και στη συνέχεια ασχολήθηκε με το ζωεμπόριο, μέχρι τις τελευταίες ημέρες του 1820 που αναχώρησε για τη Μάνη.
Μετά την επιβολή από το «σύμφωνο των Παρισίων» (1815) της βρετανικής προστασίας στα Επτάνησα, το 1817 επιβλήθηκε από τον «Λόρδο Ύπατο Αρμοστή των Ιονίων Νήσων» Thomas Maitland, το «Σύνταγμα των Ηνωμένων Κρατών των Ιονίων Νήσων». Το σύνταγμα του εγκατεστημένου στην Κέρκυρα «King Tom», όπως αποκαλούσαν σκωπτικά οι ντόπιοι τον Maitland, αποσκοπούσε στην καταπολέμηση της εθνικής συνείδησης των επτανησίων, ήταν ανελεύθερο και δημιούργησε πλήθος αντιδράσεων. Η στάση του με τη δήμευση των περιουσιών, τον διωγμό των κατοίκων και το ξεπούλημα της Πάργας στον Αλή-πασά ήταν ανθελληνική και σαφώς εχθρική για την Ελληνική Επανάσταση.
Την άνοιξη του 1815, ο κόμης Ρώμας ίδρυσε στη Ζάκυνθο μια νέα τεκτονική στοά με την ονομασία «Αναγεννηθείς Φοίνιξ» και ξεκίνησε την πατριωτική του δράση. Το 1816 στην Κέρκυρα, διαφωνώντας με το σχεδιαζόμενο απολυταρχικό «Σύνταγμα» των Άγγλων, συγκρούστηκε με τον Ύπατο Αρμοστή των Ιονίων Νήσων, Thomas Maitland και αναγκάστηκε να μετακομίσει στη Ζάκυνθο. Τον Απρίλιο του 1819 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Αριστείδη Παπά και άρχισε να συγκεντρώνει γύρω του πολλούς από τους μελλοντικούς αγωνιστές της Επανάστασης που τότε βρίσκονταν στη Ζάκυνθο. Ανάμεσα σ’ αυτούς ήταν και ο Κολοκοτρώνης.
Επειδή το 1820 η δράση του Ρώμα είχε αρχίσει να γίνεται αντιληπτή και παρά την τεκτονική του ιδιότητα, να ενοχλεί την αγγλική διοίκηση, αυτός αποφάσισε να καταφύγει στη Βενετία, όπου παρέμεινε για τέσσερα χρόνια, μέχρι το θάνατο του Ύπατου Αρμοστή των Ιονίων Νήσων Thomas Maitland. Και στην βόρεια Ιταλία ανέπτυξε σημαντική εθνική δράση αφού η γνώμη του ήταν βαρύνουσα για τους επαναστατημένους.
Μετά την εγκατάσταση του νέου Ύπατου Αρμοστή sir Frederick Adam στα Επτάνησα, ο κόμης Διονύσιος Ρώμας επέστρεψε στη Ζάκυνθο στα μέσα περίπου του 1824. Εκεί τον «περίμενε» μια σοβαρή κληρονομιά. Η περιουσία του Αντώνιου Μαρτινέγκου. Ο Ρώμας έγινε ο πλουσιότερος Επτανήσιος. Αν και αναμφισβήτητα αρχικά, μετά την παρασημοφόρησή του από τον Ναπολέοντα, ήταν «γαλλόφιλος» στη συνέχεια μεταστράφηκε σε «ρωσόφιλο» και αργότερα σε «αγγλόφιλο». Όμως ουσιαστικά, ο κόμης Ρώμας διάλεξε να παραμείνει απλός πατριώτης και μάλιστα «χαμηλών τόνων».
Το φθινόπωρο του 1824 κι ενώ στην Ελλάδα ο εμφύλιος έφθανε στην κορύφωσή του, ο Ρώμας εκμεταλλευόμενος και την οικονομική του κατάσταση, σχημάτισε μαζί με τον ιατροχειρουργό Παναγιώτη-Μαρίνο Στεφάνου και τον επίσης γιατρό, διευθυντή του λοιμοκαθαρτηρίου της Ζακύνθου, Κωνσταντάκη Δραγώνα, την Επιτροπή Ζακύνθου, το «Τρισυπόστατον». Σκοπός της Επιτροπής ήταν κυρίως η αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας και πολεμοφοδίων στη δοκιμαζόμενη Ελλάδα. Για τη σύσταση και τη λειτουργία της Επιτροπής, που πολιτικά ήταν προσανατολισμένη στην Αγγλία, είχαν προηγηθεί και μυστικές τεκτονικές προσυνεννοήσεις.
Κατά τη διαδικασία μορφοποίησης φιλελεύθερων ριζοσπαστικών ιδεών στην επαναστατημένη Ελλάδα είχε προηγηθεί το 1823, η ίδρυση στο Λονδίνο του Φιλελληνικού Κομιτάτου (London Greek Committee) με κύριο σκοπό την υποστήριξη της Ελληνικής Επανάστασης. Η πρώτη συνεδρίαση του Φιλελληνικού Κομιτάτου έγινε στις 28 Φεβρουαρίου 1823 στο Strand του Λονδίνου. Ο κοινός σκοπός του Φιλελληνικού Κομιτάτου του Λονδίνου και της Επιτροπής Ζακύνθου έφερε τη συνεργασία τους. Η τεκτονική εμπειρία των μελών της Επιτροπής Ζακύνθου, τους επέτρεπε να επηρεάζουν τις εξελίξεις μέσω αδιευκρίνιστων υπογείων ρευμάτων ακόμα και τεκτονικών αντιθέσεων.
Με τη δημιουργία της Επιτροπής Ζακύνθου και αφού στον Μοριά λόγω του εμφυλίου επικρατούσε χάος και ακυβερνησία, ένα ανεπίσημο κλιμάκιο της ελληνικής διπλωματίας, ένα δίκτυο προώθησης της ελληνικής προπαγάνδας, ένα μυστικό διευθυντήριο του Αγώνα, είχε σχηματιστεί στα Επτάνησα. Το λοιμοκαθαρτήριο της Ζακύνθου, λόγω της εκεί θέσης του Δραγώνα, έγινε το κέντρο επικοινωνίας και συλλογής πληροφοριών της Επιτροπής. Από εκεί διαβιβάζονταν όλα τα επίσημα έγγραφα της επαναστατημένης Ελλάδας αλλά και δίνονταν οι ανάλογες κατευθύνσεις για την εξέλιξη των κυβερνητικών κινήσεων στον Μοριά.
Η μεγάλη οικονομική επιφάνεια του Ρώμα του επέτρεπε να διαχειρίζεται τις εισφορές των φιλελλήνων και των Επτανησίων, χωρίς υποψίες και σκιές. Σε αυτόν έφταναν εκθέσεις και αναφορές τόσο από τον επαναστατημένη Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό. Ακόμα και πληροφορίες από το στρατόπεδο του Ιμπραήμ, από τους τέκτονες Ιταλούς αξιωματικούς του αιγυπτιακού στρατού Giovanni Romei και Scarpa έφθαναν στη Ζάκυνθο. Για ένα χρόνο, από τα μέσα του 1825 μέχρι τα μέσα του 1826, η Επιτροπή της Ζακύνθου σχεδόν αποκλειστικά, διηύθυνε τον Αγώνα.
Οι χειρισμοί τους έπρεπε να είναι λεπτοί και πολύ προσεχτικοί. Ο Ρώμας επέλεξε παρασκηνιακό ρόλο. Στους επαναστατημένους, ανάλογα με τα συμφέροντα καθενός, είχαν επικρατήσει διαφορετικές τάσεις. Όμως αν και αγγλόφιλος, ούτε κι ο Μαυροκορδάτος, ήθελε να συνεργαστεί με την επιτροπή Ζακύνθου και τον κόμη Ρώμα. Λεπτές και εύθραυστες ισορροπίες με επιφυλακτικότητα. Πολύ περισσότερο δύσκολη ήταν η προσέγγιση των ρωσόφιλων και των γαλλόφιλων. Ο νέος Ύπατος Αρμοστής των Ιονίων Νήσων, sir Frederick Adam φυσικά λόγω και του δανεισμού των Ελλήνων από το αγγλικό χρηματιστήριο, έδειξε φιλελληνική στάση και είχε σημαντική επιρροή στην Επιτροπή Ζακύνθου και φυσικά σε όλους τους αγγλόφιλους.
Όμως υπάρχει και μια άλλη θεώρηση για την επίδραση του εξωτερικού παράγοντα στην εξέλιξη της Ελληνικής Επανάστασης. Ενώ αρχικά η ουδέτερη Αγγλία είχε αποκηρύξει την Ελληνική Επανάσταση, δεν δίστασε να οικειοποιηθεί το ελληνικό επαναστατικό αποτέλεσμα στα Δερβενάκια το 1822. Χρηματοδότησε τον Μαυροκορδάτο και τον Κουντουριώτη όχι για να βοηθήσει ουσιαστικά τον Αγώνα, αλλά αποσκοπώντας στην απελευθέρωση της διχόνοιας και του διχασμού στους επαναστατημένους Έλληνες. Με αυτή την εξέλιξη περίμενε με βεβαιότητα ότι οι Έλληνες θα αναγκάζονταν να της ζητήσουν βοήθεια. Η Επιτροπή Ζακύνθου προσπάθησε να αλλάξει την κατάσταση. Όλα κρέμονταν από μια κλωστή. Η Αγγλία μπορούσε πια να ελέγχει τα πάντα. Από την εισβολή του Ιμπραήμ στο Μοριά, μέχρι την βοήθεια στους επαναστατημένους. Ο Ορλάνδος γράφει από την Αγγλία:
«…το Λονδίνο μπορεί να βοηθήσει ή να βλάψει την υπόθεση όσο κανείς άλλος…»
Η Επιτροπή Ζακύνθου έπρεπε να διαχειριστεί την κατάσταση με πολύ προσεχτικό τρόπο. Ο Ρώμας προσέγγισε ετερόκλητα στοιχεία όπως ο Μαυροκορδάτος, ο Γκούρας, ο Κωλέττης, ο Κουντουριώτης αλλά και ο γνωστός από την παλιότερη θητεία του στη Ζάκυνθο, φίλος του και σημαντικός παράγοντας της Επανάστασης, Κολοκοτρώνης με ιδιαίτερη προσοχή. Και ο Ρώμας αποδείχτηκε αποτελεσματικός.
Ενδεικτική των αντιλήψεων του κόμη Ρώμα είναι η φράση του προς τον επίσκοπο Παλαιών Πατρών Γερμανό τον Μάρτιο του 1824 ενώ βρίσκονταν ακόμη στην Ιταλία και στην Ελλάδα είχε ξεσπάσει ο εμφύλιος:
«Ο άγιος Θεός να φωτίση τους αποκηρυχθέντας να μην μεταχειρισθώσι τα όπλα προς εκδίκησίν των, επειδή και τότε δεν μένει πλέον ελπίς σωτηρίας περί ημών».
Ουσιαστικά το 1825, η Ελληνική Επανάσταση με την διεύθυνσή της από την Επιτροπή Ζακύνθου προσδέθηκε για πολλά χρόνια στο αγγλικό άρμα αφού έτσι απαιτούσαν και τα συμφέροντα του «δρόμου των Ινδιών».
