Πρόκειται για το β’ μέρος της τετραλογίας «Θουκυδίδης Δραματικός: Το Θέατρο του Πολέμου», το οποίο παρουσιάζει δραματοποιημένο και διασκευασμένο υλικό κυρίως από το τέταρτο βιβλίο της Ιστορίας του Θουκυδίδη. Την ιστορική καταγραφή και τη σύνθεση έκανε ο καθηγητής Πέτρος Θέμελης, η σκηνοθεσία είναι του Γιάννη Παναγόπουλου και την καλλιτεχνική επιμέλεια έχει ο Δημήτρης Λιγνάδης. Κείμενο και δραματουργία φέρουν την υπογραφή του Γιάννη Λιγνάδη, με τον οποίο είχαμε μια σύντομη μα ενδιαφέρουσα συζήτηση - όχι μόνο για την παράσταση, τις ιδιαιτερότητες ή τους σκοπούς της, αλλά και για τη σχέση του απώτερου παρελθόντος με το παρόν και το μέλλον μας.
Συνέντευξη στην Πέπη Αλευρά
- Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η κυριότερη αρετή αυτού του θεατρικού έργου; Πώς θα πείθατε ακόμα και κάποιον απρόθυμο θεατή, να έρθει στην Αρχαία Μεσσήνη να το δει;
«Η κυριότερη αρετή του έργου είναι ο λόγος του Θουκυδίδη με τα διαχρονικά μηνύματά του. Η ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου του μεγάλου ιστορικού είναι μία ανυπέρβλητης αξίας σπουδή πάνω στο φαινόμενο του πολέμου, φαινόμενο που απασχολεί τις κοινωνίες όλων των εποχών και σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου. Είναι αληθινά ένα “κτήμα ες αιεί”.
Ο θεατής παρακολουθώντας τον θουκυδίδειο λόγο να ζωντανεύει, θα εμπλακεί, μοιραία, σε μία διαλεκτική σχέση με το περιεχόμενό του, διαμορφώνοντας γόνιμο προβληματισμό και νέα κριτική στάση. Παράλληλα με την διανοητική θα αποκομίσει και συναισθηματική ωφέλεια, αφού το θέατρο μπορεί να επικοινωνεί τα μηνύματά του (ακόμα και τα πιο επιστημονικά) μέσω της ψυχαγωγίας».
- Δουλεύοντας τα κείμενα της παράστασης, επικαλεστήκατε το πνεύμα των μεγάλων αρχαίων δραματουργών; Ποιες κοινές προκλήσεις μ' εκείνους -και ποιες διαφορετικές- είχατε ν' αντιμετωπίσετε;
«Μιλώντας για το εγχείρημα της δραματοποίησης της αρχαίας ιστοριογραφίας, δεν παραλείπω να δηλώνω (και γραπτώς) την πεποίθησή μου ότι ο λόγος του Θουκυδίδη είναι εξόχως δραματικός. Με τον όρο “δραματικός” εννοώ ότι διαθέτει “θεατρικότητα” και “τραγικό συναίσθημα”, αν και βέβαια αμφότερα σε λανθάνουσα μορφή, αφού τα προτάγματα της συγγραφής του έχουν καθαρά επιστημονική στοχοθεσία. Πάντως τα δύο αυτά “δραματικά” στοιχεία μαρτυρούν μία σχέση πνευματικής συγγένειας του ιστορικού με τους μεγάλους δραματουργούς της εποχής του. Αυτά ακριβώς προσπάθησα να αναδείξω με την δραματοποίηση. Σε αυτήν την προσπάθεια άντλησα από τους τραγικούς κάποια στοιχεία, κυρίως δομικής και τεχνικής φύσεως. Για παράδειγμα, προσπάθησα να αναδείξω τα “πρόσωπα” που βρίσκονται πίσω από τις πράξεις και να προσδώσω στο περιεχόμενο του δράματος μεγαλύτερη ενότητα ως προς τον χρόνο, τον χώρο και την δράση. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι στα έργα των τραγικών η “σπουδαία πράξη” είναι προϊόν μυθοπλασίας, ενώ εδώ έχουμε να κάνουμε με πραγματικά γεγονότα, και η πραγματικότητα επιβάλλει δεσμεύσεις».
- Ποιες είναι οι φιλοδοξίες αυτής της πρωτότυπης σύμπραξης Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Θεάτρου; Τι επιδιώκει να πετύχει το συγκεκριμένο έργο, είτε άμεσα είτε έμμεσα;
«Η σύμπραξη των τριών γνωστικών πεδίων αφορά στο γενικότερο Πρόγραμμα με τίτλο “Θουκυδίδης Δραματικός: Το Θέατρο του Πολέμου” που στόχος είναι να διεξάγεται κάθε καλοκαίρι εν είδει θερινής ακαδημίας. Το θεατρικό έργο και η παράστασή του αποτελεί το καλλιτεχνικό προϊόν αυτού του εκπαιδευτικού προγράμματος. Τα μαθήματα Ιστορίας και Αρχαιολογίας παρέχουν στους συμμετέχοντες του προγράμματος και της παράστασης έγκυρη επιστημονική γνώση, λειτουργώντας παράλληλα και ως πηγές καλλιτεχνικής έμπνευσης. Σε κάθε περίπτωση τα διδάγματά τους αξιοποιούνται τόσο κατά την διαδικασία σύνθεσης του έργου, όσο και της οικοδόμησης της παράστασης.
Στόχος του έργου και της παράστασής του είναι να προσφέρει στον αποδέκτη μία πιο βιωματική προσέγγιση στο ιστορικό περιεχόμενο, μεταφέροντας όχι μόνο τα διανοήματα που προκαλεί η ανάγνωση της ιστορίας αλλά και, προπαντός, τα συναισθήματα που απορρέουν από την άρρητη και “σκοτεινή” πλευρά της ιστορίας. Το καλύτερο όχημα για να επιτευχθεί το τελευταίο είναι αναμφίβολα το θέατρο».
- Το παρελθόν της Ελλάδας την κρατά μέχρι σήμερα στην επιφάνεια της παγκόσμιας ιστορίας - και θα μπορούσε επίσης να την εκτοξεύσει σ' ένα ευτυχέστερο μέλλον, αν το αξιοποιούσε και το αναδείκνυε μ' έναν πιο σύγχρονο τρόπο. Τι θα προτείνατε εσείς, σε αυτή την κατεύθυνση;
«Θα πρότεινα η Ελλάδα να αφυπνιστεί από τον πνευματικό της λήθαργο και να πάψει να διαιωνίζει την “νευρική ανορεξία” της γνώσεως (με θύματα κυρίως τους νέους) στα σχολεία και στα πανεπιστήμιά της. Προσφορότερος τρόπος αφύπνισης και πνευματικής “επανεκκίνησης” -ειδικά “στα χρόνια τα σακάτικα” (όπως λέει και ο Εγγονόπουλος), που διανύουμε σήμερα σε εθνικό επίπεδο- δεν υπάρχει από την επιστροφή στους μεγάλους Ελληνες κλασικούς. Αυτοί είναι το “φάρμακο” για την ελληνική πολιτική κρίση και ακρισία.
Οπως μου αρέσει να λέω, παραφράζοντας τους στίχους του Ελύτη: “Οπου και να σας βρίσκει το κακό αδελφοί, όπου και να θολώνει ο νους σας, μνημονεύετε Θουκυδίδη Ολόρου Αθηναίο…”».
* Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΙΓΝΑΔΗΣ είναι κλασικός φιλόλογος με ειδίκευση στη Λογοτεχνική Κριτική και το Αρχαίο Ελληνικό Δράμα. Δίδαξε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και του Θεάτρου Τέχνης-Κάρολος Κουν, Ιστορία Αρχαίου Θεάτρου και Δραματολογία. Εχει μεταφράσει έργα του αρχαίου δράματος και του ευρωπαϊκού θεάτρου. Εχει διασκευάσει έργα της αρχαίας λογοτεχνίας και έχει συγγράψει πρωτότυπα θεατρικά έργα. Το μεγαλύτερο μέρος της θεατρικής του εργογραφίας έχει παρουσιαστεί στη σκηνή. Εχει εκδώσει δοκίμια, μελέτες και άρθρα με φιλολογικό και θεατρολογικό περιεχόμενο.
* Το Σωματείο «Διάζωμα», η Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας και το Μορφωτικό & Ερευνητικό Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού παρουσιάζουν το Σαββατοκύριακο 12 και 13 Αυγούστου, ώρα 9 μ.μ., στο θέατρο της Αρχαίας Μεσσήνης, το δεύτερο έργο της τετραλογίας «Θουκυδίδης Δραματικός: Το Θέατρο του Πολέμου», με τίτλο «Πολέμου Ειρωνείες: Τα εν Πύλω και εν Ιθώμη Δράματα». Οι δύο διακριτές αφηγήσεις διαπλέκονται μεταξύ τους, ιστορικά και δραματικά. Η πρώτη αναφέρεται στα πολεμικά γεγονότα στην Πύλο το 425 π.Χ., με πρωταγωνιστές τους Αθηναίους και τους Λακεδαιμόνιους. Η δεύτερη, στους αιώνιους αγώνες των Μεσσηνίων κατά των Λακεδαιμονίων για ελευθερία και ανεξαρτησία. Τα δραματικά γεγονότα των δύο ιστοριών επικεντρώνονται στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, έτσι όπως τον καταγράφει ο Θουκυδίδης. Κυρίαρχο στοιχείο της δραματικότητας του έργου αποτελεί η ειρωνεία που γεννούν τα παράλογα και απροσδόκητα συμβάντα του πολέμου. Το περιεχόμενο των ιστοριών συνδέεται αιτιολογικά με τον αρχαιολογικό τόπο της Αρχαίας Μεσσήνης και το αρχαίο θέατρο που φιλοξενεί την παράσταση.
Βοηθός Σκηνοθέτη: Zoé Elise Thomas. Σκηνική Διδασκαλία-Κίνηση: Αουλόνα Λούπα. Εκπαιδευτικοί Σύμβουλοι: Δρ. Ανδρονίκη Μακρή, Ρέα Σκούρτα. Σκηνικά- Κοστούμια: Δήμος Κλιμενώφ. Φωτισμοί: Εβίνα Βασιλακοπούλου. Μουσική: Μικές Γλύκας - Μάνος Νικάκης. Ηθοποιοί: Βασίλης Αθανασόπουλος, Στέλιος Αναστασιάδης, Nika Von Arden, Matthew Butcher, Yoandy Cabrera, Naomi Campa, Μικές Γλύκας, Παναγιώτης Γουργουλιός, Mark Fisher, Στέργιος Κοντακιώτης, Αθανασία Κουρκάκη, Αουλόνα Λούπα, Ντίνος Μακρής, Γεωργία Μαυροειδοπούλου, Ελενα Μεγγρέλη, Σήφης Μηλιαράκης, Μάνος Νικάκης, Νεφέλη Οικονόμου, Kirk Ormand, Θάλεια Πιστοφίδου, Ανθή Σαββάκη, Φιλίππα Σαμέλλα, Ηλέκτρα Σαρρή, Γιάννης Σίμος, Tara Wells.
- Την παράσταση προλογίζει ο πρόεδρος του σωματείου «Διάζωμα» Σταύρος Μπένος.
