Τα βιώματά της πολλά, πολλές όμως και οι διεκδικήσεις και οι στόχοι για το μέλλον. Οι σπουδές της τής έδωσαν τα εφόδια, όπως όμως φαίνεται από τα όσα εξομολογείται στην “Ε” για πρώτη φορά, ο πατέρας της αποτέλεσε το πιο σημαντικό πρότυπο, όσον αφορά την αστείρευτη ενέργεια και τα οράματά της, όσο “ουτοπικά” και αν αυτά φαντάζουν στους πολλούς.

- Γεννηθήκατε στην Καλαμάτα. Ποια είναι η σχέση σας με την πόλη και ποιες είναι οι εικόνες που δεν λησμονείτε ποτέ, ακόμα κι όταν βρίσκεστε στο κέντρο της Αθήνας;
Την αγαπώ πολύ την Καλαμάτα, είναι μια πανέμορφη πόλη κι έχω ιδιαίτερη σχέση μαζί της αν και δεν την επισκέπτομαι όσο συχνά θα ήθελα. Θα μου επιτρέψετε να πω πως ευτύχησε αυτή η πόλη να έχει δήμαρχο τον πατέρα μου. Τη λάτρεψε και την αναμόρφωσε. Θα ήταν μια άλλη πόλη κι αυτό το λέω γιατί, από τότε που γεννήθηκα, έζησα όλα τα όνειρά του, που τα έκανε πραγματικότητα. Αυτή την ορμητική του αγάπη να την κάνει πόλη - πρότυπο την κατάλαβαν και οι πολίτες της, όσοι πίστεψαν στο όνειρο. Γι’ αυτό σήμερα όλοι μιλούν για μια από τις πιο όμορφες πόλεις της Ελλάδας. Χωρίς το σχέδιο πόλης, που το πάλεψε με πολλές δυσκολίες και αντιξοότητες, χωρίς το παραλιακό μέτωπο της πόλης ελεύθερο και χωρίς τον πολιτισμό που την καθόρισε και μας καθόρισε, η Καλαμάτα θα ήταν κάτι άλλο. Για όλα αυτά την αγαπώ. Και η εικόνα που δεν θα ξεχάσω ποτέ και ανακαλώ συχνά είναι αυτή της θάλασσας από το πρώτο σπίτι μας στην Παραλία, εκεί που μεγάλωσα μέχρι τον σεισμό. Και οι βόλτες στον περίφημο μόλο. Η σχέση της πόλης με τη θάλασσα και τον Ταΰγετο, αυτό δεν λησμονείται με τίποτα.

- Το 2002 σας είδαμε στο τιμόνι της εκπομπής «Πανδαιμόνιο», στην ΕΤ1. Πώς θυμάστε τον κόσμο της τηλεόρασης; Θα σας ενδιέφερε να κάνετε κάτι ανάλογο στο μέλλον;
“Ηταν μια από τις καλύτερες περιόδους της ζωής μου, από τις πιο δημιουργικές, τότε δεν την εκτίμησα όσο έπρεπε. Ημασταν μια ομάδα νέων παιδιών που κάναμε τις τρελές μας ιδέες εκπομπή στην τηλεόραση, γιατί είχαμε μια εταιρεία παραγωγής που μας πίστεψε και μας άφηνε ελεύθερους. Νοσταλγώ συχνά εκείνη την εποχή, αλλά νομίζω πως πολύ δύσκολα δημιουργούνται παρόμοιες συνθήκες δημιουργίας, ειδικά στην τηλεόραση. Επιλέγαμε μια θεματική ενότητα (νύχτα, καθημερινότητα, σώμα) και την αναλύαμε με ρεπορτάζ. Δεν βγάζαμε “διάσημους” και ήμασταν από τις πρώτες εκπομπές που χρησιμοποιούσαμε κάμερα στο χέρι, πρωτοποριακό για εκείνη την εποχή. Αυτή την περίοδο που μένουμε όλοι σπίτι, ψάχνοντας τα αρχεία μου, βρήκα τις βιντεοκασέτες που βλέπαμε πριν την προβολή της εκπομπής στην τηλεόραση, και συγκινήθηκα. Αν έκανα κάτι ξανά, θα ήθελα να είναι δημιουργικό, τρελό και αυθεντικό σαν κι αυτό.

- Είστε υπεύθυνη επικοινωνίας στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Μείνατε ικανοποιημένη από την ως τώρα ανταπόκριση του κόσμου στην… επανεκκίνηση του ΕΜΣΤ;
Πολύ ευχαριστημένη και χαρούμενη. Το κοινό υποδέχτηκε τη νέα αυτή εποχή του μουσείου εγκάρδια και ανοιχτά. 11.000 κόσμος το επισκέφθηκε τις πρώτες εβδομάδες της πλήρους λειτουργίας του, και η χαρά όλης της ομάδας του ΕΜΣΤ ήταν μεγάλη. Ζωντάνεψαν τα έργα και οι χώροι, γέμισαν ενέργεια και ζωή. Επειδή αυτό το μουσείο πέρασε δύσκολα, το αγαπήσαμε ακόμα περισσότερο, και νομίζω το ίδιο θα συμβεί και με το κοινό. Οταν με το καλό βγούμε από αυτή την κατάσταση, ευελπιστούμε το Μουσείο να είναι ένας από τους αγαπημένους προορισμούς της πόλης, μια εμπειρία για τους επισκέπτες. Συνεχώς ψάχνουμε πώς θα βελτιώσουμε αυτή την εμπειρία, προκειμένου το κοινό να έρθει πιο κοντά στη σύγχρονη τέχνη, το οποίο είναι και το ζητούμενο.

- Στην κρίση του κορονοϊού πόσο σημαντικό ρόλο κατέχουν τα social media στη “ζωή” του Μουσείου;
Κρατούν ζωντανή τη σχέση του Μουσείου με το κοινό. Λόγω των δυσκολιών που είναι εγγεγραμμένες στο DNA αυτού του Μουσείου, η ομάδα του ΕΜΣΤ έχει γρήγορα αντανακλαστικά. Ετσι, με το που ανακοινώθηκαν τα μέτρα σκεφτήκαμε διάφορες δράσεις, οι οποίες κατά κύριο λόγο σχεδιάζονται και τις επικοινωνούμε από τα social media. Εξάλλου, ήμασταν από τα πρώτα μουσεία στην Ελλάδα που ξεκινήσαμε να χρησιμοποιούμε τα social media για την προβολή της δραστηριότητάς μας.

- Υπήρχε κάποιος σχεδιασμός για το διάστημα του “Μένουμε σπίτι”; Τι μπορεί να μάθει ο εν δυνάμει επισκέπτης μέσα από τον υπολογιστή του, τώρα;
Εχουμε το πρόγραμμα “ΕΜΣΤ στο σπίτι”: Το ΕΜΣΤ παροτρύνει τα παιδιά να εξερευνούν τα εκπαιδευτικά έντυπα που βρίσκονται στην ιστοσελίδα του Μουσείου με δημιουργικό τρόπο. Δίνεται το όνομα ενός καλλιτέχνη και ο τίτλος του έργου του, και τα παιδιά, μόνα τους ή παρέα με τους γονείς τους, καλούνται να δημιουργήσουν τα δικά τους έργα, τα οποία κατόπιν τα αναρτούμε στις σελίδες του μουσείου στο facebook και το instagram – EMST Athens. Επιπλέον, με τίτλο “Κάθε άνθρωπος είναι ένα έργο τέχνης” αναρτώνται ιστορίες συνυφασμένες με έργα της συλλογής του ΕΜΣΤ, όπως τις διηγήθηκαν όσοι συμμετείχαν στο πρόγραμμα “Face Forward …into my home”. Το κοινό στέλνει τις δικές του ιστορίες, ανώνυμα ή επώνυμα, κι εμείς τις μοιραζόμαστε.
Αλλη δράση είναι οι αφηγήσεις του προσωπικού του Μουσείου, για κάποιο έργο της συλλογής του, που παρουσιάζεται στην έκθεση. Ετσι, o καθένας επιλέγει ένα έργο συνοδευόμενο από μια περιγραφή που είναι η δική του προσέγγιση και σύνδεση μαζί του και τις μοιραζόμαστε στα social media. Με αυτό τον τρόπο συστήνονται ξανά τα έργα της μόνιμης συλλογής στο κοινό με τρόπο πιο προσωπικό. Λόγω της θετικής ανταπόκρισης που βρήκε αυτή η ιδέα, και μετά από συζήτηση με τους συνεργάτες μας από την πλατφόρμα - application Smartify επεκτείναμε τη δράση κι εκεί. Ηχογραφούμε στα Ελληνικά και τα Αγγλικά τις αφηγήσεις και δημιουργούμε σύντομα βίντεο-audio, τα οποία αναρτώνται στην πλατφόρμα και το application ως μια “εναλλακτική” ξενάγηση. Με αυτό τον τρόπο το Μουσείο βρίσκεται ανάμεσα στα μεγαλύτερα του κόσμου, μέσα από τις περιγραφές του προσωπικού του.
Ξεκινήσαμε και μια άλλη δράση πρόσφατα, κάθε εβδομάδα αναρτούμε μια φωτογραφία και μια ιστορία από το καλλιτεχνικό αρχείο του μουσείου. Επιπλέον, διαρκώς βελτιώνουμε τις πληροφορίες για όλα τα έργα της συλλογής του ΕΜΣΤ στην ιστοσελίδα του Μουσείου. Το σημαντικό είναι πως παράγουμε πρωτογενές υλικό και μοιραζόμαστε με το κοινό μας έργα, ιστορίες και προσωπικές αφηγήσεις, δεν αρκεστήκαμε σε απλή αναπαραγωγή υπάρχοντος υλικού. Πρόκειται για τα αντανακλαστικά που ανέφερα παραπάνω. Επειδή πάντοτε έπρεπε να “υπάρχουμε” σε δύσκολες συνθήκες, βρήκαμε γρήγορα τον τρόπο να είμαστε ζωντανοί και τώρα.

- Πώς πιστεύετε ότι θα είναι η επόμενη μέρα για το Μουσείο, μετά την άρση του lockdown;
Ζούμε όλοι μια πρωτόγνωρη εμπειρία, η οποία θα μας αλλάξει πολύ. Νομίζω πως βήμα - βήμα προσαρμοζόμαστε κι εμείς. Οφείλουμε να αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες τις εποχής και να προχωράμε ανάλογα. Σίγουρα το Μουσείο, τώρα που ξεκίνησε τη νέα του κανονικότητα στη μόνιμη στέγη του, οφείλει να είναι εστία και για τους καλλιτέχνες και για τη σύγχρονη παραγωγή. Παράλληλα, επιθυμούμε να είναι “προσβάσιμο” για το κοινό με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και δουλεύουμε προς αυτή την κατεύθυνση διαρκώς. Προσβάσιμο και “ανοιχτό” και ψηφιακά, τονώνοντας διαρκώς το ενδιαφέρον του κοινού για τη σύγχρονη τέχνη.

- Πού οδεύει κατά τη γνώμη σας η σύγχρονη τέχνη; Ποιες είναι οι προτεραιότητές της;
Η σύγχρονη τέχνη στην Ελλάδα για πολλά χρόνια έμοιαζε κάτι δυσπρόσιτο ή ακατανόητο για το κοινό. Τα τελευταία χρόνια αυτό έχει αλλάξει, γιατί η σύγχρονη δημιουργία μπήκε περισσότερο στη ζωή μας με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, και ιδιαίτερα η Αθήνα έγινε κέντρο προσέλκυσης καλλιτεχνών, καλλιτεχνικών γεγονότων και δημιουργίας. Το ζήτημα είναι να μην υπάρχει η αίσθηση που μου μεταφέρουν αρκετοί φίλοι και γνωστοί, πως “φοβούνται” να πλησιάσουν τη σύγχρονη τέχνη γιατί τους φαίνεται ακατανόητη. Και ένα μουσείο σύγχρονης τέχνης οφείλει να νικήσει αυτούς τους φόβους, με τη δράση του και με τη δημιουργία της εμπειρίας που ανέφερα παραπάνω.
Προσπαθούμε λοιπόν, όπως συμβαίνει πλέον σε όλα τα μουσεία του κόσμου, να πλαισιώνουμε τα έργα με διαφορετικές επιλογές προσέγγισης, δίνοντας στον καθένα τη δυνατότητα να βιώσει το έργο όπως επιθυμεί. Πέρα από την περιγραφή που μπορεί κάποιος να διαβάσει στις κλασικές λεζάντες των έργων, τις οποίες σε κάποια έργα διαμορφώσαμε σαν ερώτηση-παιχνίδι για να κεντρίσουμε τον επισκέπτη να ψάξει περισσότερα για το έργο μόνος του, δίνουμε τη δυνατότητα ξεναγήσεων μέσω δύο εφαρμογών, αυτής του EMST App, στο οποίο υπάρχει εκτεταμένη αφήγηση για 33 έργα στα Ελληνικά, τα Αγγλικά και τα Γαλλικά, και του Smartify, της εφαρμογής που ανέφερα παραπάνω και συμπεριλαμβάνει συλλογές σημαντικών μουσείων από όλο τον κόσμο και λειτουργεί με την τεχνολογία αναγνώρισης μέσω της εικόνας. Ο οδηγός της μόνιμης συλλογής δίνει επίσης πληροφορίες για τα έργα από τους επιμελητές του Μουσείου, ενώ συνεχώς εμπλουτίζουμε και την ιστοσελίδα μας με πληροφορίες για τα έργα της συλλογής μας. Ετσι, δίνουμε τη δυνατότητα στο κοινό να διαμορφώσει τη δική του εμπειρία στο Μουσείο όπως επιθυμεί, είτε άμεσα και βιωματικά με κάθε έργο, είτε με πληροφορίες που παρέχονται από διαφορετικές πλευρές και με ξεχωριστούς τρόπους.
Η σύγχρονη τέχνη δεν είναι ακατανόητη, το αντίθετο, είναι ελκυστικό το πώς ο καθένας μας την ερμηνεύει μέσα από τις δικές του εμπειρίες και την δική του οπτική και αποκτά μια πολύ προσωπική σχέση μαζί της. Αυτή την περίοδο, με τις αφηγήσεις του προσωπικού του Μουσείου που μοιραζόμαστε με το κοινό στα social media, δείχνουμε αυτό ακριβώς: πως ακόμα κι εμείς, που είμαστε σε καθημερινή επαφή με τα έργα, έχουμε τελείως διαφορετικές προσεγγίσεις και οπτικές μεταξύ μας, γιατί ο κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστός και κάθε βίωμα με κάθε έργο είναι μοναδικό. Αυτή είναι η μαγεία της τέχνης γενικά.

- Πόσο εξοικειωμένη είναι η νέα γενιά των μαθητών με τη σύγχρονη τέχνη; Θα έχετε σχηματίσει εικόνα από τις πιθανές επισκέψεις σχολείων.
Είναι εντυπωσιακό το πώς τα παιδιά προσεγγίζουν τη σύγχρονη τέχνη, νομίζω πως είναι οι πιο αγνοί εκφραστές της. Το Τμήμα Εκπαίδευσης του ΕΜΣΤ είναι εξαιρετικά δραστήριο από την αρχή της λειτουργίας του Μουσείου, δεν σταμάτησε να δουλεύει με μαθητές, σχολεία και ευπαθείς ομάδες, ούτε μέρα, με πολλά προγράμματα, δράσεις και ενέργειες. Πολλές φορές παίρνουμε δύναμη κι εμείς οι ίδιοι από τα αποτελέσματα που έχει η επικοινωνία με τα παιδιά και τις ομάδες.

- Ως αρχαιολόγος αλλά και ενεργό μέλος του “Διαζώματος”, τι όραμα έχετε εσείς προσωπικά για την Αρχαία Μεσσήνη - αυτό το υπέροχο μέρος του τόπου μας;
Το “Διάζωμα” μας κάνει συχνά να νιώθουμε πως ζούμε σε έναν κόσμο ιδανικό, μας γεμίζει με θετική ενέργεια, με την αίσθηση πως όλα θα πάνε καλά, γιατί οι συμμαχίες του καλού, όταν μαζευτούν και βρουν δίοδο έκφρασης, ούτε που φαντάζονται τι μπορούν να πετύχουν. Στην Αρχαία Μεσσήνη ακολουθούμε το όραμα του πρωτοπόρου αρχαιολόγου Πέτρου Θέμελη, που έδειξε τον δρόμο και ο οποίος μας ξεπερνά πάντοτε σε φρεσκάδα και ιδέες, και μετέτρεψε την Αρχαία Μεσσήνη σε πρότυπο παγκοσμίως. Η φετινή γενική συνέλευση του “Διαζώματος” είχε προγραμματιστεί να γίνει στην Αρχαία Μεσσήνη, αλλά λόγω της κατάστασης μεταφέρεται για την επόμενη χρονιά, φέτος θα γίνει στην Αθήνα. Το αναφέρω γιατί ετοιμάζουμε με τον κ. Θέμελη μια έκθεση με υλικό από την Αρχαία Μεσσήνη, από τότε που ξεκίνησε τις εργασίες εκεί μέχρι σήμερα.

- Η Μεσσηνία πιστεύετε ότι έχει αρκετές “εστίες” σύγχρονης τέχνης; Υπολείπεται κάπου;
Η Μεσσηνία έχει υποδομές και υλικό που μπορεί να τα εκμεταλλευτεί περισσότερο. Υπάρχουν πολλά διαμάντια που προκύπτουν και από το πολιτιστικό παρελθόν της Καλαμάτας, και αναφέρομαι κυρίως στην Καλαμάτα, γιατί αυτή γνωρίζω πιο καλά. Δεν γίνεται να μην αναφέρω το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας που χάρη στη Βίκυ Μαραγκοπούλου, τη μοναδική αυτή κυρία του Πολιτισμού, έγινε διεθνώς γνωστό και μας πρόσφερε ανεπανάληπτη χορευτική παιδεία. Οταν σπούδαζα στη Νέα Υόρκη, θυμάμαι πως οι παραστάσεις χορού που ήταν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τότε, ήταν από ομάδες που είχα ήδη δει στην Καλαμάτα! Οι καθηγητές μου στο Πανεπιστήμιο είχαν εκπλαγεί όταν τους έκανα παρουσίαση του Φεστιβάλ. Δεν γίνεται να μην αναφέρω την αγαπημένη μου ΔΕΠΑΚ, νυν “Φάρις”, με όλα τα εργαστήριά της, το Ωδείο, τα Εικαστικά, τη Σχολή Χορού, η ΔΕΠΑΚ κι αν μας διαμόρφωσε και έβαλε την τέχνη στη ζωή μας βιωματικά. Πώς να ξεχάσω την Πειραματική Σκηνή Καλαμάτας που συνεχίζει να δρα θεατρικά μεγαλώνοντας γενιές με την υπέροχη Λέττα Πετρουλάκη επικεφαλής. Εχω αξέχαστες μνήμες από όλα αυτά και συγκινούμαι όταν τα σκέφτομαι. Αυτό θα ήθελα να έχει η Καλαμάτα λίγο περισσότερο και σήμερα. Τον πολιτισμό όπως τον θυμάμαι στο επίκεντρο της ζωής της, όπως όταν ήμουν παιδί. Μέσα στους σεισμούς, ο πατέρας μου έστησε κατά προτεραιότητα το Ωδείο, την Σχολή Χορού και τα Εικαστικά Εργαστήρια σε προσωρινούς χώρους, γιατί πίστευε πως έτσι θα διασωθούν οι ψυχές των ανθρώπων. Και θέλω να κλείσω όπως ξεκίνησα, με αναφορά σε εκείνον, τον δήμαρχο που απέδειξε πως όταν στο επίκεντρο όσων κάνεις είναι τα όνειρά σου, δεν μπορείς παρά να κάνεις θαύματα.

Η Κασσιανή Μπένου είναι στέλεχος Πολιτιστικής Διαχείρισης - υπεύθυνη Επικοινωνίας του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ). Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Καλαμάτα. Από το 2006 είναι υπεύθυνη στο Γραφείο Επικοινωνίας, Προβολής, Χορηγιών και Υποδοχής του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ). Είναι πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Πραγματοποίησε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στις «Τέχνες και Πολιτιστική Διαχείριση» (Arts and Cultural Management) στο Pratt Institute της Νέας Υόρκης (υπότροφος του Ιδρύματος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης», αποφοίτησε με διάκριση). Στη Νέα Υόρκη έκανε την πρακτική της εξάσκηση σε σημαντικά μουσεία και οργανισμούς (New Museum, Lower Manhattan Cultural Council, Exit Art), ενώ παράλληλα αρθρογραφούσε για το περιοδικό «Οζον». Ηταν παρουσιάστρια και συντάκτρια της νεανικής εκπομπής «Πανδαιμόνιο», που προβλήθηκε από την ΕΤ1 (2002-2003). Είναι ιδρυτικό μέλος της Κίνησης Πολιτών «Διάζωμα», με στόχο την προστασία και την ανάδειξη των αρχαίων θεάτρων της χώρας.

(Κεντρική φωτογραφία: George Alexandrakis - Andreas Amarildo Topalis)