«Η ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι, πρωτίστως υπόθεση της τοπικής κοινωνίας. Η Μεσσηνία διαθέτει, πλέον, ένα ζηλευτό brand name, που κεντρίζει το ενδιαφέρον ανθρώπων από όλον τον κόσμο. Αρμονικά μπορείτε να εντάξετε σε αυτό και κάθε πολιτιστικό ορόσημο, υποφωτισμένο ή νέο.» δηλώνει η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη στη συνέντευξη που παραχώρησε στην «Ε» με αφορμή την σημερινή επίσκεψη της στη Μεσσηνία. Η κ. Μενδώνη μεταξύ άλλων μιλάει για την συνέχιση του έργου του καθηγητή Πέτρου Θέμελη στην Αρχαία Μεσσήνη, για την ανάδειξη της Αρχαίας Θουρίας, για την ανασκαφή στην πλατεία Υπαπαντής για τα κάστρα της Μεθώνης, της Κορώνης και της Πύλου και για το νέο μουσείο στη Χώρας. Η υπουργός Πολιτισμού τονίζει ότι ολοκληρώθηκε «το έργο της ψηφιακής περιήγησης στο πολιτιστικό απόθεμα της Μεσσηνίας, καθώς και η αντίστοιχη ψηφιακή δράση για την περιηγητική ανάδειξη της Αρχαίας Μεσσήνης».

 

Αναλυτικά η συνέντευξη της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη:

 

Η Μεσσηνία αγωνιά για την επόμενη ημέρα στην Αρχαία Μεσσήνη. Θα συνεχιστεί το έργο του αείμνηστου καθηγητή Πέτρου Θέμελη;

Υποχρέωση όλων μας είναι να συνεχίσουμε το έργο του Πέτρου Θέμελη. Όμως, θα πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουμε ότι η απώλεια ενός πεφωτισμένου αρχαιολόγου, όπως ο Πέτρος, δεν αναπληρώνεται εύκολα. Σήμερα, οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού συνεχίζουν έργα, τα οποία είχαμε πολλές φορές συζητήσει με τον Πέτρο. Ολοκληρώνεται η εκπόνηση των μελετών, που αφορούν στη διαμόρφωση της εισόδου του αρχαιολογικού χώρου, του νέου εκδοτηρίου- πωλητηρίου, των νέων χώρων υγιεινής, ώστε να εξυπηρετούνται καλλίτερα οι επισκέπτες. Οι πόροι για τις μελέτες και τα έργα -προϋπολογισμού άνω των 500.000 ευρώ- είναι εξασφαλισμένοι από το Ταμείο Ανάκαμψης και τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Πολιτισμού. Παράλληλα, προχωρούμε τη μελέτη για την πυροπροστασία του χώρου. Όπως, γνωρίζετε, το Υπουργείο Πολιτισμού έχει υπογράψει Προγραμματική Σύμβαση Πολιτισμικής Ανάπτυξης με την Περιφέρεια Πελοποννήσου και τον Δήμο Μεσσήνης - προϋπολογισμού άνω του 1,1 εκατομμυρίου ευρώ- για την εκπόνηση των μελετών που αφορούν στην ανέγερση νέου Αρχαιολογικού Μουσείου, στην Αρχαία Μεσσήνης,. Τέλος, από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων εκτελείται το ιδιαίτερα σύνθετο έργο της στερέωσης και αποκατάστασης της βόρειας οχύρωσης, για το οποίο διατίθενται 300.000 ευρώ. Η ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Μεσσήνης προχωρεί αυτό είναι το ελάχιστο αντίδωρο στον Πέτρο Θέμελη και τη μνήμη του.

 

Η ανασκαφή στην Αρχαία Θούρια συνεχίζεται με εντυπωσιακά ευρήματα αλλά οι δρόμοι είναι στενοί και εμποδίζουν τις επισκέψεις που οδηγούν στο Ασκληπιείο, στο  Θέατρο, στη Μυκηναϊκή Νεκρόπολη και στα Ρωμαϊκά Λουτρά της περιοχής. Πως θα αποκτήσουν πρόσβαση οι επισκέπτες σε αυτό το «αρχαιολογικό πάρκο»;

Η Αρχαία Θουρία αποτελεί μία ακόμη ψηφίδα στο πλουσιότατο πολιτιστικό μωσαϊκό της Μεσσηνίας. Τα ευρήματα είναι σημαντικά και επιτάσσουν την ανάδειξη του χώρου. Με βάση την ανασκαφική έρευνα θα πρέπει να μελετηθεί κατ’ αρχήν από τους ανασκαφείς, ο  βέλτιστος τρόπος παρέμβασης για την ανάδειξη του χώρου. Αφού ολοκληρωθεί και εγκριθεί μια τέτοια μελέτη, θα δούμε για την χρηματοδότηση του έργου. Προφανώς, τα έργα αποκατάστασης ή αναστήλωσης σημαντικών μνημείων δεν αρκούν για την προσέλκυση επισκεπτών. Πρέπει να είναι και ευχερώς προσπελάσιμα, με τις αναγκαίες και ενδεδειγμένες οδικές συνδέσεις. Αυτό, όμως, εκφεύγει των αρμοδιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού. Αφορά στην Περιφέρεια και το υπουργείο Υποδομών. Γνωρίζω ότι η Περιφέρεια προωθεί τις μελέτες για τη σύνδεση του Αυτοκινητοδρόμου Α7 με τη Λάμπαινα, που, ασφαλώς, θα διευκολύνει καίρια την πρόσβαση στην Αρχαία Μεσσήνη, αλλά και τη Θουρία.

 

Τα κάστρα της Κορώνης, της Μεθώνης, της Πύλου αλλά και το Παλαιόκαστρο που έλκει χιλιάδες επισκέπτες αν και δεν είναι επισκέψιμο, χρειάζονται χρήματα για να συντηρηθούν και προφανώς δεν αρκούν τα λιγοστά έσοδα που έχουν. Υπάρχουν σκέψεις για αναζήτηση «σύνθετων» χρηματοδοτικών λύσεων με αξιοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων;

Στο κάστρο της Κορώνης, βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο οι εργασίες στερέωσης των βραχωδών πρανών και αποκατάστασης του προμαχώνα, που χρηματοδοτούνται με περισσότερα από 2.500.000 ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Και δεν είναι η πρώτη φορά, που το Υπουργείο Πολιτισμού διαθέτει –και σωστά- πολύ σημαντικά ποσά για το ίδιο κάστρο και τα εντός αυτού μνημεία. Εχουν ολοκληρωθεί μελέτες, που αφορούν στο κάστρο της Μεθώνης, προϋπολογισμού 200.000 ευρώ, ενώ στις προηγούμενες χρηματοδοτικές περιόδους έχουν δεσμευθεί σημαντικά ποσά για έργα, στο ίδιο κάστρο. Οι εργασίες διαμόρφωσης υποδομών προσβασιμότητας και φωτισμού στο κάστρο της Καλαμάτας απορροφούν περίπου 400.000 ευρώ. Στο Νιόκαστρο, επίσης, έχουν γίνει από το Υπουργείο Πολιτισμού πολύ σημαντικά έργα, συνολικού προϋπολογισμού εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ, όπως η εκκλησία του Σωτήρος, που αποδόθηκε αποκατεστημένη το καλοκαίρι του 2015, αλλά και το κτήριο του Μαιζώνος, που στεγάζει το Αρχαιολογικό Μουσείο της Πύλου. Επομένως, το Υπουργείο χρηματοδοτεί γενναιόδωρα την αποκατάσταση και ανάδειξη των κάστρων της Μεσσηνίας, ώστε να τονωθεί η εμβέλεια και η επισκέψιμότητά τους και, συνακόλουθα, να ενισχυθεί η τοπική οικονομία. Από την άλλη, ιδιωτικές δωρεές για την αποκατάσταση και την ανάδειξη του πλούσιου μνημειακού αποθέματος της χώρας μας είναι πάντοτε ευπρόσδεκτες και μπορώ να σας απαριθμήσω δεκάδες σχετικά παραδείγματα. Δεν πρόκειται για σύνθετες χρηματοδοτικές λύσεις, αλλά για καλοδεχούμενα κεφάλαια, που με καλή θέληση και σωστό σχεδιασμό συμβάλλουν καθοριστικά στη χρηματοδότηση έργων Πολιτισμού.

 

Το νέο μουσείο στη Χώρα, που θα φιλοξενήσει και τα πρόσφατα ευρήματα από τον τάφο του Γρύπα Πολεμιστή, θα αναθερμάνει το ενδιαφέρον και για το Ανάκτορο του Νέστορα που έχει δυσανάλογα μικρό αριθμό επισκεπτών σε σχέση με τη σπουδαιότητα του μνημείου. Πώς μπορεί να βελτιωθεί η προβολή των αρχαιολογικών χώρων και των μουσείων;

Το έργο της αναβάθμισης του Αρχαιολογικού Μουσείου της Χώρας είναι υπό εξέλιξη και τα αντικείμενά του έχουν μεταφερθεί και αποθηκευτεί, με πάσα επιμέλεια, σε κατάλληλους χώρους. Για τις σχετικές μελέτες και το έργο που εκτελείται, το Υπουργείο Πολιτισμού σε συνεργασία με την Περιφέρεια Πελοποννήσου έχουν διαθέσει πάνω από 2.500.000 ευρώ. Παράλληλα, έχει εξασφαλισθεί η χρηματοδότηση της ανέγερσης της νέας πτέρυγας του Μουσείου από χορηγία του Ιδρύματος Κωνσταντίνας Κολοκυθά – Σταματελοπούλου. Το Μουσείο της Χώρας δεν θα αργήσει να υποδεχθεί και πάλι, με το νέο του πρόσωπο τους επισκέπτες και να λειτουργήσει ως καταλύτης για το ίδιο, αλλά, όπως λέτε, και για το Ανάκτορο του Νέστορος, στο οποίο, επίσης, έχει γίνει πρόσφατα ένα πολύ μεγάλο και σημαντικό έργο από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Όσον αφορά την προβολή του μνημειακού αποθέματος, θυμίζω ότι έχει ήδη ολοκληρωθεί το έργο της ψηφιακής περιήγησης στο πολιτιστικό απόθεμα της Μεσσηνίας, καθώς και η αντίστοιχη ψηφιακή δράση για την περιηγητική ανάδειξη της Αρχαίας Μεσσήνης. Η ανάδειξη, όμως, της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι, πρωτίστως  υπόθεση της τοπικής κοινωνίας. Η Μεσσηνία διαθέτει, πλέον, ένα ζηλευτό brand name, που κεντρίζει το ενδιαφέρον ανθρώπων από όλον τον κόσμο.  Αρμονικά μπορείτε να εντάξετε σε αυτό και κάθε πολιτιστικό ορόσημο, υποφωτισμένο ή νέο.

 

Η ανασκαφή στην πλατεία της Υπαπαντής στην Καλαμάτας έχει καθυστερήσει. Δεν θα ρωτήσω ποιος ευθύνεται για την καθυστέρηση. Ρωτώ αν θα αναδειχθεί μετά την ανασκαφή το ιστορικό παρελθόν της Καλαμάτας που φθάνει μέχρι τις Αρχαίες Φαρές.

Η ανασκαφική έρευνα που πραγματοποιήθηκε, το 2022, αποκάλυψε, στη νοτιοανατολική γωνία της πλατείας, τον μνημειακό αναλημματικό τοίχο που είχε ανασκαφεί, αρχικά, τη δεκαετία του 1960. Οι εργασίες επανεκκινούν, ώστε να διεξαχθεί ανάλογη έρευνα και επί της οδού Χρυσοστόμου Θέμελη, ενώ εκπονείται και μελέτη για την ανάδειξη των καταλοίπων της νοτιοανατολικής πλευράς. Η ολοκλήρωση της αρχαιολογικής έρευνας και η μελέτη των ευρημάτων σε κάθε περίπτωση φωτίζει το παρελθόν της οικείας περιοχής.

 

Γνωρίζετε καλύτερα από όλους ότι η Μεσσηνία όπως και η υπόλοιπη Ελλάδα έχουν αναξιοποίητα μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους. Στην Μεσσηνία αναφέρω ενδεικτικά τους Μυκηναϊκούς Τάφους, και την Αρχαία Κορώνη στο σύγχρονο Πεταλίδι. Επειδή δεν υπάρχει λεφτόδεντρο, υπάρχει σχέδιο να αναδειχθούν τα επόμενα χρόνια ή θα τα αξιοποιήσουν οι επόμενες γενιές γιατί δεν το επιτρέπει η νυν ιεράρχηση των αναγκών;

Λεφτόδεντρο ασφαλώς και δεν υπάρχει -και η συνειδητοποίηση ότι δεν υπάρχει είναι εξαιρετικά ωφέλιμη για την κοινωνία μας. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν πόροι για έργα και δράσεις πολιτισμού. Σκόπιμα, προηγουμένως, μνημόνευσα ορισμένα οικονομικά στοιχεία για έργα που βρίσκονται υπό εξέλιξη στην Περιφερειακή Ενότητα Μεσσηνίας. Τα τελευταία χρόνια, η χρηματοδότηση των έργων Πολιτισμού, ανέρχεται σε αρκετές δεκάδες εκατομμύρια. Ποτέ άλλοτε δεν υπήρξε παρόμοια χρηματοδότηση και δεν πρόκειται για λεφτά που έπεσαν από δέντρα, αλλά για πόρους που εξασφάλισε, με συστηματική δουλειά, το Υπουργείο Πολιτισμού και τα οποία κατευθύνει σε δεκάδες έργα, που γεννούν νέα απασχόληση, στη Μεσσηνία, αλλά και σε ολόκληρη τη χώρα.

Συνεπώς, όλα είναι ζήτημα έξυπνης και συνετής εξεύρεσης και διαχείρισης πόρων, που είναι πολύ περισσότεροι σήμερα, σε σχέση με πέντε χρόνια πριν.  Ο Πολιτισμός, άλλωστε, δεν είναι ένα στατικό μέγεθος, αλλά ενέχει τεράστια δυναμική αυτοχρηματοδότησης, καθώς ένα έργο πολιτισμού -και με αυτή την αρχή κινούμεθα στο Υπουργείο- μπορεί να αποφέρει πολύτιμα έσοδα, τόσο για την αυτοσυντήρησή του, όσο και για έργα και δράσεις σε άλλα πολιτιστικά ορόσημα. Η χώρα μας διαθέτει περισσότερα από 22.000 ακίνητα μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους, που αυξάνονται καθημερινά. Είναι προφανές ότι για να αναδειχθούν όλα χρειάζεται πάρα πολύς χρόνος και πάρα  πολλοί πόροι. Γι αυτό τίθενται προτεραιότητες από το Υπουργείο Πολιτισμού σε συνεργασία με την Περιφερειακή και Τοπική Αυτοδιοίκηση. Επίσης, το Υπουργείο Πολιτισμού οφείλει να υποστηρίζει και τη σύγχρονη δημιουργία. Θα περιοριστώ σε ένα μόνον παράδειγμα. Αν δεν υποστηρίζαμε με 400.000 ευρώ ετησίως το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, θα μπορούσαμε να αποκαταστήσουμε τουλάχιστον τρία μνημεία στην τριετία. Θα ήταν πολιτικά ορθή επιλογή;