Κεντρικά θέματα του βιβλίου είναι η παιδική ηλικία, τα οικογενειακά τραύματα και η γυναικεία αναζήτηση της αυτοδιάθεσης, με την συγγραφέα να αναδεικνύει τη βαθιά επιρροή που ασκεί η οικογένεια στη διαμόρφωση του ατόμου. Σημειώνει χαρακτηριστικά: «Είμαστε η παιδική μας ηλικία», μια φράση που αποκαλύπτει πώς τα κρυφά και ανείπωτα μυστικά της οικογένειας μας καταδιώκουν καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής μας.
Παράλληλα, διερευνά τον έρωτα - συχνά παράνομο, έντονο και αδιέξοδο - ως καταφύγιο από τη μοναξιά και ως μέσο απόδρασης από τη φθορά της καθημερινότητας. Οσον αφορά τη Μάνη, την οποία έχει επισκεφθεί δύο φορές, δηλώνει: «Δεν υπήρξε μέρος που να μην με μαγέψει. Κάθε γωνιά και μια μοναδική χάρη. Είναι από τα πιο όμορφα μέρη στην Ελλάδα, σχεδόν μια μεταφυσική εμπειρία».
Συνέντευξη στην Κωνσταντίνα Δρακουλάκου
Το «Νεραϊδάκι» είναι το πέμπτο μυθιστόρημά σας, συνοδευόμενο από τρεις συλλογές διηγημάτων. Ποιοι είναι οι βασικοί, κοινοί πυλώνες της εκάστοτε μυθοπλασίας σας και πώς αυτοί επηρεάζουν το έργο σας;
Επικεντρώνομαι στα οικογενειακά στεγανά, στις παθογένειες της οικογένειας, στα κρυφά και αφανέρωτα που δυναμιστίζουν το κουκούλι και μας κυνηγάνε μια ολόκληρη ζωή. «Είμαστε η παιδική μας ηλικία», λέει ο Σαρτρ. Με ενδιαφέρει η θέση της γυναίκας και οι δυνατότητες που της παρέχει ή δεν της παρέχει η κοινωνία για αυτοδιάθεση. Τα αχαρτογράφητα νερά της γυναικείας θηλυκότητας. Και φυσικά ο έρωτας, στην ευρύτερη έννοια σαν συνδετικός κρίκος από άνθρωπο σε άνθρωπο, ο έρωτας σαν αντίδοτο στη μοναξιά, σαν ξόρκι που την απομακρύνει.
Στα βιβλία σας, η παιδική ηλικία και η οικογένεια παίζουν σημαντικό ρόλο. Πώς πιστεύετε ότι οι εμπειρίες της παιδικής ηλικίας διαμορφώνουν τον ενήλικα και πώς το αποτυπώνετε αυτό στα μυθιστορήματά σας;
Ας πούμε ότι γεννιόμαστε σαν ένας καμβάς, ακέντητος. Ερχεται το οικογενειακό περιβάλλον και αργότερα και ο ευρύτερος κοινωνικός περίγυρος και κεντάει αυτόν τον καμβά. Πρώτη κεντήστρα η μητέρα. Αν ο καμβάς είναι γερός ακόμα και άτσαλες να είναι οι βελονιές, το υλικό αντέχει. Αν είναι λεπτεπίλεπτος και ευαίσθητος, σκίζεται και τα κομμάτια δεν ενώνονται ποτέ. Στα μάτια των δικών μας ανθρώπων βλέπουμε ποιοι είμαστε. Αν αξίζουμε να μας αγαπάνε, αν είμαστε όμορφοι, έξυπνοι, επιθυμητοί. Ο κάθε άνθρωπος κουβαλάει μια ιστορία που από πίσω της κρύβονται άλλες, οι ιστορίες των πιο πριν που τον καθόρισαν και τον διαμόρφωσαν.
Πώς επηρεάζουν οι οικογενειακές σχέσεις και τα λάθη των γονέων τις ζωές των ηρώων σας; Μπορείτε να μας δώσετε ένα παράδειγμα από το «Νεραϊδάκι»;
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Αγγελος που τον διακατέχει μια υπαρξιακή δυσφορία που του αφαιρεί την ικανότητα να χαρεί τις επιλογές του, την οικογένειά του, το ταλέντο του. Αναγκάστηκε σε νεαρή ηλικία να αντιμετωπίσει δυσβάσταχτες καταστάσεις. Τις διαχειρίστηκε με λάθος τρόπο και οδηγήθηκε σε λάθος αποφάσεις. Ενα βαρύ, ένα ασήκωτο μυστικό δυνάστεψε τη ζωή του, άλλαξε τα δεδομένα και σφράγισε ανεπανόρθωτα τη ζωή του και κατά συνέπεια και τη ζωή των δικών του ανθρώπων. Ολοι οι άνθρωποι λίγο ή πολύ είμαστε «πυροβολημένοι». Παλεύουμε να επιβιώσουμε, ο καθένας με τις αντοχές, τις ανοχές και τις άμυνές μας. Ανάλογα με τον «καμβά» που ανέφερα παραπάνω. Είναι ένα παιχνίδι ισορροπιών ανάμεσα στο γονιδιακό μας υπόβαθρο και στο περιβάλλον.
Οι ιστορίες σας συχνά διατρέχουν πολλές γενιές και εποχές. Υπάρχει κάποια συγκεκριμένη εποχή που σας έλκει περισσότερο και αν ναι, γιατί;
Ο εικοστός αιώνας έφερε κοσμογονικές αλλαγές προς το καλύτερο και προς το χειρότερο. Ο μυθιστορηματικός φακός μου εστιάζει συνήθως σε αυτά τα χρονικά πλαίσια αλλά και στις ιστορίες «τις πιο πριν». Πάντοτε υπάρχουν οι ιστορίες οι πιο πριν. Αυτές που οδηγούν στην κυρίως ροή της διήγησης. Οι ήρωες τις κουβαλάνε, μπλέκονται στα γρανάζια της ιστορίας, της καθημερινής αλλά και της Μεγάλης.
Το «Νεραϊδάκι» αγγίζει τολμηρά θέματα όπως η παραβίαση των κατεστημένων κανόνων ηθικής. Τι σας ώθησε να γράψετε για έναν θεωρητικά άνομο έρωτα και ποιες προκλήσεις αντιμετωπίσατε κατά τη συγγραφή του;
Ηξερα ότι «Το Νεραϊδάκι» θα αντιμετωπίσει σχόλια, ότι ίσως θα παρεξηγηθεί, ότι κάποιοι δεν θα αντιληφθούν το «Τι θέλει να πει ο ποιητής». Δεν με πτόησε αυτό. Ηθελα να δείξω ότι ακόμα και με επιστημονικά κριτήρια η ανθρώπινη συμπεριφορά δεν μπαίνει σε καλούπια. Μπορεί να προσπαθούμε να βρούμε εξήγηση πίσω από κάθε ανθρώπινη πράξη αλλά η εξίσωση δεν μας βγαίνει πάντα. «Θεριό ΄ναι η καρδιά του ανθρώπου… Θεριό ανήμερο… Χριστέ μου, μήτε εσύ μπόρεσες να την μερώσεις», γράφει κάπου ο Ν. Καζαντζάκης.
Οι ήρωες σας συχνά αντιμετωπίζουν τα ερωτικά τους πάθη με ένταση. Πώς βλέπετε τον έρωτα στη σημερινή εποχή και πώς διαφέρει από παλαιότερες γενιές;
Ο έρωτας είναι κινητήρια δύναμη. Ηταν, είναι και θα είναι. Ενας έρωτας που πληγώνει, ενώνει, εκπλήσσει, ανατρέπει. Που σπανίως δικαιώνεται, που αιχμαλωτίζει σώμα και ψυχή, που εξουσιάζει, ισοπεδώνει, προδίδει, παραπαίει. Μπορεί να ακυρώνει κάθε προσπάθεια λογικής σκέψης, μπορεί η χαρά να είναι όση και η οδύνη όμως οι περισσότεροί μας δεν υπολογίζουμε συνέπειες και απώλειες, ούτε γεννιόμαστε ξέροντας τους κρυφούς μηχανισμούς του ερωτικού παιχνιδιού, τις παγίδες του και τα αδιέξοδά του. Και φυσικά ούτε τον πόνο φανταζόμαστε, την απελπισία και την προδοσία. Που συχνά είναι το τίμημα. Στη ζωή τίποτε τζάμπα. Ομως καλύτερα έτσι παρά να αφήσουμε αξόδευτο και αδικαίωτο ένα μεγάλο κομμάτι του εαυτού μας. Δεν ξέρω αν σήμερα που οι σχέσεις ανάμεσα στα δύο φύλα είναι πιο απλές, αν διευκόλυναν τα πράγματα ή αν δημιουργήθηκαν άλλα προβλήματα. Είναι καλύτερη η θέση της γυναίκας τώρα που υποτίθεται ότι είναι αυτεξούσια και ορίζει τον εαυτό της; Οι επανειλημμένες γυναικοκτονίες άλλα λένε.
Αναφέρετε ότι ο έρωτας είναι κινητήριος δύναμη στη ζωή μας. Πιστεύετε ότι η ωριμότητα επηρεάζει την ένταση και την ποιότητα του έρωτα;
Νομίζω ότι όταν τα ζευγάρια δεν έχουν τις υποχρεώσεις και τα φορτία των επαγγελματικών απαιτήσεων, όταν τα παιδιά φεύγουν από τη φωλιά τους, τότε έχει φτάσει το χρονικό σημείο που οι άνθρωποι μπορούν να αναθεωρήσουν τα συναισθήματα για τον σύντροφό τους. Αν η ζωή του ζευγαριού ήταν καλή, τότε η ωριμότητα σου δίνει απεριόριστες δυνατότητες: Και να γευτείς καλύτερα την επαφή σου με τον άνθρωπό σου και να αφήσεις τον εαυτό σου μακριά από άτυχες προστριβές και διχογνωμίες.
Στα έργα σας, δίνετε έμφαση στη γυναικεία εμπειρία και στα ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες. Πώς πιστεύετε ότι η χειραφέτηση της γυναίκας έχει επηρεάσει τις ερωτικές σχέσεις στη σημερινή εποχή;
Συχνά οι άντρες αισθάνονται ευνουχισμένοι. Πρέπει να προσαρμοστούν σε μια πραγματικότητα που δεν την ξέρουν γιατί αλλιώς ανατράφηκαν. Ιδιαίτερα εδώ στην Ελλάδα η επιρροή της οικογένειας είναι μεγάλη. Ο ανδρισμός, ο «τσαμπουκάς», η ιδιαίτερη αδυναμία της μητέρας προς το αγόρι της, αυτά και άλλα πολλά συντελούν ώστε αυτό το αγόρι να πιστεύει ότι είναι το κέντρο του σύμπαντος. Στην επαφή του με το άλλο φύλο αντιλαμβάνεται ή ΔΕΝ αντιλαμβάνεται ότι τα πράγματα άλλαξαν.
Πώς βλέπετε τη σχέση της κοινωνικής δικτύωσης με την έννοια του έρωτα και της σχέσης σήμερα; Πιστεύετε ότι έχει αλλάξει τον τρόπο που οι άνθρωποι προσεγγίζουν τις ρομαντικές σχέσεις;
Επικοινωνούν οι νέοι άνθρωποι καλύτερα από τους παλιότερους; Με SMS, fb, Instagram, TikTok; Λιγότερες συναντήσεις, λιγότερα τηλεφωνήματα, λακωνικά μηνύματα, απογυμνωμένα από τον πλούτο της γλώσσας, την εκφραστικότητα που συνοδεύει το συναίσθημα...
Ποια είναι η γνώμη σας για τις πρόσφατες γυναικοκτονίες στη χώρα μας;
Οπως είπα και πιο πάνω, οι γυναίκες χειραφετήθηκαν χωρίς οι άνδρες να έχουν προετοιμαστεί να συμβαδίσουν με αυτήν την εξέλιξη. Νομίζω, εκεί βρίσκεται η ρίζα του προβλήματος. Ο υπερκαταναλωτισμός, οι απαιτήσεις, οι ρυθμοί της καθημερινότητας που γίνεται όλο και πιο σκληρή, συχνά αδυσώπητη, δεν αφήνουν περιθώρια για πιο ουσιαστικές σχέσεις.
Πώς αντιδρούν οι αναγνώστες στη Λίλα ως χαρακτήρα; Εχετε λάβει κάποια ανατροφοδότηση που σας εξέπληξε;
Με τον Αγγελο τα βάζουν, τη Λίλα τη θεωρούν θύμα. Πράγμα που δεν ισχύει βέβαια. Σε γενικές γραμμές όμως πρέπει να πω ότι «Το νεραϊδάκι» βρήκε την αναγνώριση που του άξιζε. Για μένα, όσο πιο πολύ προβληματίζει ένα βιβλίο, τόσο πιο κοντά θεωρώ ότι είμαι στον στόχο μου.
Ποια είναι η σχέση σας με τις τοποθεσίες που περιγράφετε στο βιβλίο, όπως η Μάνη και συγκεκριμένα η Καρδαμύλη; Εχετε προσωπικά βιώματα από αυτά τα μέρη;
Ηρθα δυο φορές στα χώματά σας. Δεν υπήρξε μέρος που να μην με καθήλωσε. Κάθε γωνιά και μια άλλη χάρη. Από τα πιο ωραία μέρη στην Ελλάδα. Σχεδόν μεταφυσική εμπειρία.
Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο μήνυμα που θα θέλατε να περάσετε στους αναγνώστες μέσω του βιβλίου;
Να μην βάζουμε ταμπέλες, να βλέπουμε πίσω από το οφθαλμοφανές. Οι άνθρωποι δεν είναι αγγελικά πλάσματα. Μέσα τους αντιμάχονται αντίθετες δυνάμεις στην ίδια αναλογία. Εξαρτάται από τις περιστάσεις ποια θα πάρει το πάνω χέρι.
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Δυο σπίτια κτισμένα στο πουθενά, μακριά από άλλους ανθρώπους, δίπλα στην θάλασσα. Δυο οικογένειες ανόμοιες μεταξύ τους, με μόνο συνδετικό κρίκο τα παιδιά τους που μεγαλώνουν μαζί. Ο ήρωας, ο Αγγελος, πρώην ζωγράφος, ασύμβατος και μοναχικός, κατάγεται από τη Μάνη, μα την έχει αποκηρύξει, όπως καθετί που του θυμίζει την παιδική και την εφηβική του ηλικία. Παντρεύεται την Ευανθία, αποκτούν τρία παιδιά και έχουν έναν φαινομενικά ευτυχισμένο γάμο. Όταν στη ζωή του ζευγαριού μπαίνει ένα καινούργιο πρόσωπο, η μικρή Λίλα, οι ισορροπίες ανατρέπονται. Ο Αγγελος παραδίδεται αμαχητί σε ένα παραμύθι που τον καταδυναστεύει και σταδιακά οδηγεί στην κατάρρευση του γάμου του. Ο Αγγελος είναι αυτός που θα οδηγήσει τη Λίλα σε εικαστικά μονοπάτια. Οι δυο τους θα συνευρεθούν στα κοινά, αβέβαια τοπία των ζωγραφικών έργων τους. Γιατί μόνο εκεί έχουν δικαίωμα να συναντηθούν· πουθενά αλλού. Η κοινή διαδρομή τους σκοντάφτει σε προκαταλήψεις, στρεβλώσεις και αποξένωση. Η σύγκρουση μεταξύ τους αλλά και με το περιβάλλον τους είναι εκρηκτική και δημιουργεί κενά αγεφύρωτα, κρατήρες και σκοτεινές ρωγμές. Και έπειτα ριζώνει η σιωπή ανάμεσά τους. Οι ήρωες βασανίζονται από παλιές αμαρτίες, ανεξόφλητα χρέη που τους βαραίνουν, από απώλειες και αποξένωση. Θα μείνει αδικαίωτη η αγάπη τους; Θα γκρεμίσει τείχη και αδιέξοδα; Όταν αρχίζει το αληθινό ταξίδι της ζωής τους, το αμείλικτο αίσθημα της θνητότητας έρχεται να δυναμιτίσει ό,τι έχουν καταφέρει να περισώσουν μέχρι εκείνη τη στιγμή. Παρακολουθώντας την πορεία των ηρώων από τη Μάνη στη Νέα Υόρκη και από την Αθήνα σε ένα χωριό έξω από τη Θεσσαλονίκη, οι αναγνώστες βιώνουν μια τολμηρή ιστορία που εγείρει συζητήσεις και διγνωμίες.
