Είναι ένα βιβλίο που θα αφυπνίσει τον αναγνώστη σε μια σειρά κρίσιμων θεμάτων που απασχολούν την κοινωνία μας στη σύγχρονη εποχή. Οπως υποστηρίζουν ξένοι διακεκριμένοι σχολιαστές του, είναι "ένα βιβλίο που σίγουρα θα διαβάζεται και θα συζητείται στο μέλλον για αρκετές γενιές".

Με το βιβλίο αυτό των 450 σελίδων, που κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις εκδόσεις "Πεδίο", η Σερεμετάκη μας ξαφνιάζει ευχάριστα, καθώς αν και γνωστή από το πολυσχιδές και καινοτόμο έργο της στη φιλοσοφία και κοινωνική θεωρία και μεθοδολογία, τώρα εισβάλλει δημιουργικά και στο χώρο της εκπαίδευσης, προτάσσοντας μια διαλογική προσέγγιση που συνδέει δυναμικά το παρόν με το παρελθόν και προβάλλει την αναγκαιότητα της σύνδεσης θεωρίας και πράξης. Οπως χαρακτηριστικά υπογραμμίζει "αυτό που έχει σημασία σε τελική ανάλυση είναι η διαλογική διεπαφή μεταξύ θεωρίας και πρακτικής" (κεφ. 1, σ.31).

Κατ' αρχάς, λοιπόν, μας υπενθυμίζει την σημασία του διαλόγου, μέσα από μια ιστορική και φιλολογική ανασκαφή του όρου, όπως μας μεταφέρεται από την αρχαία τραγωδία και τις σύγχρονες εθνογραφικές μελέτες ως ελευθερίας της έκφρασης και σε αντίθεση με τη σημασία που προσλαμβάνει η έννοια του διαλόγου σήμερα στα μίντια. Στη συνέχεια, σε δύο εκτεταμένα κεφάλαια (κεφ. 4 και 8) καταδεικνύει πώς η θεωρία αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της διαχείρισης της καθημερινής ζωής. Φέρει ως παραδείγματα, μεταξύ άλλων, δύο δημόσιες παιδαγωγικές συμμετοχικές εκδηλώσεις, όπου ορίζει την οργάνωση και το σχεδιασμό τους ως την "εφαρμογή των αρχών της πολιτισμικής μετάφρασης, η οποία συχνά συμπεριλαμβάνει την ιστορική μετάφραση''. Ο δε "σχεδιασμός και η σχεδίαση έχουν παιδαγωγικό σκοπό να ενορχηστρώσουν σώματα, αντικείμενα και περιβάλλον σε μια παραστασιακή επιτέλεση"(σ.224). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποτελεί το ότι και οι δύο εκδηλώσεις, που είναι υπόδειγμα πολιτισμικής διαχείρισης και ανάπτυξης, λαμβάνουν χώρα στη Μεσσηνία και ειδικότερα στη Καλαμάτα.

Η μία από αυτές τις εκδηλώσεις είναι το συμπόσιο "Γεύση και Μνήμη", στο οποίο συμμετείχαν ενεργά αναρίθμητοι πολίτες αλλά και 25 σχολεία (δημοτικά και γυμνάσια σχολεία της περιοχής), που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα και διαδέχθηκε την παλαιότερη και πολλή γνωστή εκδήλωση "Η πόλη θυμάται", που αφορούσε τον σεισμό της Καλαμάτας, μια δεκαετία μετά το συμβάν. Στην πρώτη αναλύεται η συμποσιακότητα στην ελληνική κουλτούρα και σκέψη και η σημερινή τροφική μετάλλαξη των Ελλήνων. Στη δεύτερη, αναλύεται η λαϊκή μνήμη αυτού του καταστροφικού συμβάντος και διαφαίνεται με ποια μέσα παράγεται η κοινωνική μνήμη. Επιλέγεται, δηλαδή, ένα συμβάν της σύγχρονης ιστορίας της περιοχής, το οποίο βιώθηκε ως αρνητικό γεγονός, και εξετάζονται οι αυθόρμητοι τρόποι με τους οποίους οι πολίτες αναδόμησαν την κανονικότητα της καθημερινής ζωής που καταστράφηκε με το σεισμό, καθώς και τη μνήμη του ιδίου του σεισμού.

Οι εκδηλώσεις αυτές βασίστηκαν τόσο σε επιτόπια έρευνα όσο και σε θεωρητική γνώση, και ο συνδυασμός αυτός οδήγησε στην επιτυχή κινητοποίηση και μαζική συμμετοχή των πολιτών. Εδώ τίθεται λοιπόν η σοβαρή προβληματική του τι εστί συμμετοχή. Κι αυτή διαφέρει από την απλή συρροή πλήθους που κατέχει απλώς το ρόλο του θεατή.

Τα δύο προαναφερθέντα υποδείγματα διαχείρισης θέτουν λοιπόν το θέμα τού πώς μεταφράζεται η θεωρία στην πράξη. Δεν είναι διόλου τυχαίο ότι το βιβλίο επίσης πραγματεύεται εκτενώς την έννοια της πολιτισμικής μετάφρασης, όχι ως απλής μεταφοράς από τη μια γλώσσα στην άλλη, αλλά και ως μεταφοράς μιας κουλτούρας σε μια άλλη: δηλαδή αποκωδικοποίηση εννοιών, καταστάσεων, ιστορίας τής μιας κουλτούρας από την άλλη, που περιλαμβάνει και την ιστορία των υλικών αντικειμένων. Η συγγραφέας χρησιμοποιεί πληθώρα εύγλωττων παραδειγμάτων, η μετάφραση των οποίων μας ξαφνιάζει ευχάριστα.

Το βιβλίο αυτό καθαυτό αποτελεί ένα ταξίδι στο χωρόχρονο και η αφήγηση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον υλικό κόσμο. Η συγγραφέας εξετάζει διαπολιτισμικά τα καθημερινά φαινόμενα, καθώς περιδιαβαίνει στην Ελλάδα, όσο και άλλα μέρη όπως η Βιέννη, το Εδιμβούργο, η Αλβανία, η Αφρική, και θέτει καινοτόμους προβληματισμούς και τρόπους διαχείρισης του Αυλου και Υλικού Πολιτισμού.

Προσωπικά, καθώς διάβαζα και ξαναδιάβαζα το βιβλίο, ανακαλούσα στη μνήμη θέματα που διδαχτήκαμε στο Πανεπιστήμιο, όσοι από εμάς είχαμε τη τύχη και τη τιμή να παρακολουθήσουμε τα μαθήματά της - θέματα ενδιαφέροντα που έμεναν ανεξέταστα στα συνήθη προσφερόμενα μαθήματα. Το δυνατό φινάλε του βιβλίου αυτού μας ανοίγει έναν νέο κατάλογο τέτοιων θεμάτων για προβληματισμό και εξέταση, όπως τον ίδιο τον ακαδημαϊκό χώρο. Είναι δε η λογοτεχνική γραφή της συγγραφέως που κάνει το βαθύ, στοχαστικό αυτό βιβλίο να διαβάζεται και να ξαναδιαβάζεται σαν ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα.

Αρτεμις Σκρεπέτη*

*Αποφοίτησε με Αριστα από το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου στην Καλαμάτα (ΙΑΔΠΑ) και τώρα επιδιώκει τις μεταπτυχιακές σπουδές της στο εξωτερικό