Μέχρι τις αρχές του 13ου αιώνα, οι Βενετοί ήταν υποχρεωμένοι να συμβιώνουν με τη βυζαντινή αυτοκρατορία για να ελέγχουν το πολύτιμο γι’ αυτούς θαλάσσιο εμπόριο στην ανατολική Μεσόγειο. Ο έλεγχος της Κωνσταντινούπολης όμως, έγινε ζήτημα προτεραιότητας για τη Βενετία αφού με αυτόν τον τρόπο, θα υπερίσχυε σίγουρα στην αντιπαλότητά της με τις άλλες ναυτικές ιταλικές πόλεις, δηλαδή την Πίζα και κυρίως τη Γένοβα. Το σχέδιο ολοκληρώθηκε στις 13 Απριλίου 1204, όταν οι «σταυροφόροι-προσκυνητές» της Δ΄ Σταυροφορίας που έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη με τον βενετικό στόλο, την κατέλαβαν. Τότε φυσικά μοίρασαν τα κέρδη τους ανάλογα με τη δύναμή τους, με μια πολύπλοκη συμφωνία διανομής των κτήσεων της τέταρτης σταυροφορίας, την «Partitio terrarum imperii Romaniæ».
Η συμφωνία επικυρώθηκε για τον Μοριά τον Ιούνιο του 1209, με την ομώνυμη Συνθήκη στη Σαπιέντζα. Εκεί αναγνωρίστηκε η κυριαρχία της Βενετίας στη Μεθώνη και την Κορώνη, ενώ ο υπόλοιπος Μοριάς παραχωρήθηκε στους Φράγκους.
Αμέσως μετά την κατάκτηση, εκτός των άλλων τυχοδιωκτών, μεγάλος αριθμός μοναχών, κυρίως Κιστερκιανών, κατέκλυσε την ελληνική χερσόνησο. Αυτοί προσπαθώντας να διαδώσουν την πίστη τους στον τοπικό ελληνικό πληθυσμό αλλά και να εδραιωθούν στην ελληνική ενδοχώρα και τα νησιά ίδρυσαν πολλά μοναστήρια που σύμφωνα και με το πνεύμα της εποχής ήταν κέντρα φιλανθρωπίας και ανάλογα με την περίσταση, πρωτόλεια νοσοκομεία ή αναρρωτήρια.
Έτσι και στην περιοχή της Παλιομοθώνης, περίπου 2 χιλιόμετρα ΒΑ του κάστρου της Μεθώνης, ιδρύθηκε η κιστερκιανή μονή της Santa Maria de Berge. Το μεγάλων διαστάσεων καθολικό της μονής ανήκε στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής.
Μετά την ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης το 1261, οι Έλληνες της ενδοχώρας αναθάρρησαν και προσπάθησαν να διώξουν τους Φράγκους από όπου μπορούσαν. Το 1267 επιτέθηκαν και στη μονή των καλογραιών της Παλιομοθώνης και την κατέστρεψαν.
Οι ισχυροί τοίχοι με τις αντηρίδες που στήριζαν τη θολωτή οροφή, κυρίως στα βόρεια και ανατολικά, διασώθηκαν. Στα ανατολικά σώζονται και σήμερα σε αρκετό ύψος και οι τοίχοι του ιερού με τις τρεις κόγχες. Είναι ένα μοναδικό δείγμα αμιγούς γοτθικής αρχιτεκτονικής στη Μεσσηνία.
Πολύ αργότερα, ενδεχομένως το 1479 σύμφωνα με τους εντοιχισμένους θυρεούς των Soranzo, οι Βενετοί έχτισαν και ενσωμάτωσαν στα ερείπια του φράγκικου μοναστηριού έναν άλλο μικρότερο ναό, τα ερείπια του οποίου σώζονται κι αυτά καλύτερα σε σχετικά μεγάλο ύψος.
Σήμερα η εγκατάλειψη κυριαρχεί στο όμορφο τοπίο. Αυτός ο καλυμμένος από πυκνή βλάστηση ναός της Παλιομοθώνης, που λανθασμένα μετά το 1930 αποδόθηκε στον προσκυνητή Άγιο Λέοντα, πρέπει επιτέλους να αναδειχθεί. Μια συστηματική ανασκαφή του έχει να δώσει πολλά κομμάτια στο πάζλ της τοπικής και όχι μόνον Ιστορίας. Απαιτείται βούληση και κυρίως ενδιαφέρον. Μια ενδεχόμενη διεθνής συνεργασία θα είχε θέση σε αυτό το ερειπωμένο μεσαιωνικό μοναστήρι του καθολικού δόγματος.
