Η Μεσσηνία έχει μπει για τα καλά στην περίοδο της ελαιοσυγκομιδής. Οι ελαιοπαραγωγοί, με συγκρατημένη αισιοδοξία, βγαίνουν στα κτήματα να μαζέψουν το συντομότερο δυνατό ό,τι υπάρχει, μιας και τα σημάδια για την ποιότητα και την ανθεκτικότητα του καρπού είναι ανησυχητικά. Ο δάκος και το γλοιοσπόριο έχουν δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα, με πολλούς να μιλούν για μία από τις χειρότερες χρονιές των τελευταίων πολλών χρόνων.
Η ποιότητα και η ποσότητα του ελαιολάδου αναμένεται έτσι να είναι ιδιαίτερα προβληματική. Την ίδια ώρα, απολύτως απαισιόδοξες είναι οι προβλέψεις για την πορεία των τιμών του ελαιολάδου. Με την Τυνησία να έχει βγει στην αγορά προσφέροντας έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με τιμή κάτω από τα 4 ευρώ το κιλό, οι προβλέψεις για την πορεία των τιμών μόνο δυσοίωνες μπορεί να είναι. Η διατήρηση τιμών πάνω από 4,50 ευρώ είναι το μόνο παρήγορο και αυτό που κρατά ακόμη ενεργά τα συνεργεία στα ελαιοπερίβολα της Μεσσηνίας.
Όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι η φετινή χρονιά δεν θα είναι καλή για τους ελαιοπαραγωγούς. Ο αντίκτυπος στο συνολικό εισόδημα της Μεσσηνίας αναμένεται να είναι ιδιαίτερα ισχυρός, μιας και η οικονομία της περιοχής παραμένει στενά συνδεδεμένη και απολύτως εξαρτημένη από την πορεία του ελαιολάδου. Έχει επισημανθεί πολλές φορές ότι το ελαιόλαδο ήταν αυτό που κράτησε την περιοχή όρθια τα πολλά προηγούμενα δύσκολα χρόνια. Οι καλές αποδόσεις 2-3 χρονιών έδωσαν τεράστια ώθηση στην τοπική οικονομία και αυτό αποτυπώθηκε σε σειρά τομέων, με το εμπόριο και την οικοδομή να αιμοδοτούνται αποφασιστικά.
Το κακό είναι ότι ο κύκλος της ανόδου για το ελαιόλαδο έχει κλείσει και έχει ξεκινήσει ένας νέος κύκλος πτώσης. Το κρίσιμο ζήτημα, όπως έχουμε σημειώσει επανειλημμένα, είναι το πού θα ισορροπήσει η νέα κατάσταση. Θα υπάρξει δηλαδή ένα νέο σημείο ισορροπίας, το οποίο θα καθιστά βιώσιμη την ελαιοκαλλιέργεια σε παραδοσιακούς ελαιώνες, όπως της Μεσσηνίας ή το κόστος παραγωγής θα είναι απαγορευτικό; Οι ελαιοπαραγωγοί δεν θα εγκαταλείψουν την καλλιέργεια αμέσως, αλλά επειδή οι περισσότεροι είναι ετεροαπασχολούμενοι και δεν ζουν αποκλειστικά από το ελαιόλαδο, είναι βέβαιο ότι θα την εγκαταλείψουν αν αυτή δεν καλύπτει τα βασικά τους έξοδα. Αν δηλαδή μπουν συνεχόμενα 2-3 χρονιές μέσα, είναι βέβαιο ότι ο συγκεκριμένος τρόπος καλλιέργειας όπως παραδοσιακά γίνεται μέχρι σήμερα θα εγκαταλειφθεί.
Το ερώτημα σε αυτή την περίπτωση είναι τι θα γίνει την επόμενη ημέρα. Θα έχουμε εγκαταλελειμμένα δάση με ελαιόδεντρα; Θα έχουμε πωλήσεις και μεταβιβάσεις ιδιοκτησιών έναντι μικρού τιμήματος, προκειμένου να αλλάξει ο τρόπος παραγωγής και εκμετάλλευσης; Δύσκολα κάποιος μπορεί να προβλέψει το τι και το πώς θα γίνει. Αυτό που με βεβαιότητα διαφαίνεται είναι ότι τα πράγματα δεν μπορούν να συνεχίσουν να είναι στη σημερινή τους μορφή.
Σε καλλιεργητικό επίπεδο είναι πλέον φανερό ότι οι κλιματολογικές συνθήκες επιβάλλουν νέο τρόπο αντιμετώπισης των ασθενειών. Οι ελαιοπαραγωγοί που θα λειτουργούν επαγγελματικά δεν μπορούν να περιμένουν την Περιφέρεια Πελοποννήσου και τις υπηρεσίες της να κινηθούν, για να ξεκινήσουν τους ψεκασμούς δακοκτονίας τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, πιστεύοντας ότι θα υποκαταστήσει τη δουλειά τους ο καύσωνας. Η οργή έχει αρχίσει να φουντώνει, γιατί οι ελαιοπαραγωγοί γνωρίζουν πως σημαντικό μερίδιο για τη χαμένη φετινή παραγωγή ανήκει στην Περιφέρεια και την αδυναμία της να επέμβει αποτελεσματικά στην καταπολέμηση του δάκου.
Πέρα όμως από την αντιμετώπιση των ασθενειών, είναι σημαντικό να αλλάξει και ο τρόπος που διασφαλίζεται η ποιότητα και η εμπορία του ελαιολάδου. Δεν μπορεί να παράγει ο καθένας ελαιόλαδο όπως νομίζει, χωρίς να προσέχει επιμολύνσεις και στοιχεία που επιβαρύνουν την ποιότητα. Είναι καιρός να σταματήσει η διακίνηση ελαιολάδου χωρίς ελέγχους και παραστατικά. Το σημαντικότερο: Η περιοχή, για να μπορεί να προσδοκά έσοδα από το ελαιόλαδο, θα πρέπει να σταματήσει να διαθέτει ένα προϊόν χωρίς ταυτότητα ως πρώτη ύλη για την παραγωγή άλλου τελικού προϊόντος για τον καταναλωτή.
Η φετινή χρονιά θα είναι κακή για τους ελαιοπαραγωγούς και την οικονομία της περιοχής. Ας ελπίσουμε ότι οι ζημιές στο τέλος θα περιοριστούν σε διαχειρίσιμα επίπεδα και -το σημαντικότερο- να υπάρξει αφύπνιση για αλλαγή πορείας τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Ο καθένας μόνος του είναι φανερό πως δεν μπορεί και η συνολική προσπάθεια χρειάζεται διαφορετικές αντιλήψεις, που συνεχίζουν να αποτελούν το ζητούμενο. Ελπίζουμε να γίνει η φετινή κρίση μάθημα και να αποτελέσει ευκαιρία, για να σταματήσουν όλοι να υπνοβατούν στον δρόμο της απαξίωσης του ελαιολάδου και της εγκατάλειψης της μεσσηνιακής υπαίθρου, που δεν βρέχεται από θάλασσα.
panagopg@gmail.com
