Σε προηγούμενο σημείωμα είχαμε αναφερθεί στον απολογισμό του δημάρχου Παναγή Καίσαρη το φθινόπωρο του 1954, ενόψει των εκλογών. Τις κέρδισε αλλά στη μέση της θητείας το 1957 «έφυγε» ξαφνικά από τη ζωή. Τον Ιούνιο αυτού του χρόνου έγιναν επαναληπτικές εκλογές τις οποίες κέρδισε ο Χρήστος Κουμάντος, δήμαρχος τα προπολεμικά χρόνια (με αντιπάλους το γιατρό Ανδρέα Κάρτσωνα και τον πρόεδρο του Λιμενικού Ταμείου Ηλία Κοντέα). Το 1959 έφτασε η ώρα των κανονικών εκλογών, τις οποίες κέρδισε χωρίς αντίπαλο ο αείμνηστος Χρήστος Κουμάντος. Εκανε και αυτός το δικό του απολογισμό, ο οποίος δημοσιεύτηκε στο «Θάρρος» στις 3 Απριλίου και περιλαμβάνεται στην ομιλία της κεντρικής προεκλογικής συγκέντρωσης.
Στην πρώτη γραμμή τα δίκτυα ειδικά στις συνοικίες της πόλης: «Η βελτίωσις των οικονομικών του Δήμου μας επέτρεψεν όχι μόνον να εξοφλήσωμεν κανονικώς όλας τας ληξιπροθέσμους τοκοχρεωλυτικάς δόσεις του δανείου των 5.000.000 δραχμών και τα προς τους ιδιώτας χρέη του Δήμου, αλλά και να προγραμματίσωμεν μιαν σειράν απαραιτήτων τεχνικών έργων υδρεύσεως, οδοποιΐας, αποχετεύσεων και ηλεκτροφωτισμού εις διαφόρους τομείς και κατά προτίμησιν εις τας εγκαταλελειμμένας συνοικίας της πόλεως. Ούτω δια της προμηθείας 8.000 μέτρων σωλήνων υδροσωλήνων επεξετείναμεν το εσωτερικόν δίκτυον του δημοτικού υδραγωγείου εις δέκα τέσσερας ακραίας συνοικίας και εις διαφόρους άλλους τομείς της πόλεως δαπανήσαντες προς εκτέλεσιν των ως άνω έργων το ποσόν των 631.000 δραχμών. Εις πολλούς τομείς της πόλεως οι οποίοι κατεκλύζοντο κατά τον χειμώνα από τας πλημμύρας, τας καταρρακτώδεις βροχάς και τα κύματα της θαλάσσης κατεσκευάσαμεν τα απαραίτητα αντιπλημμυρικά έργα (φράγματα, υπονόμους, γεφύρας κλπ.) δαπανήσαντες προς τον σκοπόν τούτον το ποσόν των 490.000 δραχμών».
Και ακολούθησαν οι δρόμοι που απορρόφησαν ένα πολύ σημαντικό ποσό για την εποχή: «Η ανακατασκευή και η ανακαίνισις των κατεστραμμένων οδών της πόλεως απετέλεσεν αντικείμενον συστηματικής μελέτης και προγραμματισμένης εργασίας, Μεγάλαι οδοί ζωτικής σημασίας δια την κυκλοφορίαν και την εμπορικήν ζώνην της πόλεως όπως αι οδοί Ανδανείας, Αγ. Γεωργίου, Καλλιπάτειρας, Κρήτης, Βας. Κωνσταντίνου, Φαρών και Ευαγγελιστρίας, ανακαινίσθησαν και ανακατασκευάσθησαν εν όλω ή εν μέρει κατά τρόπον τεχνικώς άρτιον. Νέοι δρόμοι ως επί το πλείστον σκυρόστρωτοι και ασφαλτοστωμένοι κατεσκευάσθησαν εις δέκα τέσσερας ακραίας συνοικίας της πόλεως, η δε διατεθείσα δι’ έργα οδοποιΐας δαπάνη ανήλθεν εν τω συνόλω εις το ποσόν των 1.390.000 δραχμών».
Εκείνη την περίοδο έγινε η ενιαιοποίηση του ηλεκτρικού δικτύου σε όλη την Ελλάδα με τη δημιουργία της ΔΕΗ και η ηλεκτροδότηση στην πόλη πέρασε σε νέο στάδιο: «Κατόπιν συντόνων ενεργειών μας και χάρις εις την θερμήν συμπαράστασιν των οργανώσεων της πόλεως, επετύχαμεν κατά το παρελθόν έτος την κατασκευήν παρά της ΔΕΗ τριών νέων υποσταθμών μετά των αναγκαίων εναερίων γραμμών υψηλής τάσεως, δια των οποίων εξησφαλίσθη η κίνησις των μεγάλων βιομηχανικών επιχειρήσεων και ο ηλεκτροφωτισμός της πόλεως κατά την τελευταίαν χειμερινήν περίοδον. Επίσης δια της διαθέσεως του ποσού των 105.000 δραχμών εκ των τακτικών εσόδων του Δήμου επεξετάθη το δίκτυον του ηλεκτροφωτισμού εις πολλούς τομείς της πόλεως στερουμένους παντελώς τοιούτου». Στον απολογισμό αναφέρεται ακόμη ότι «ιδιαιτέρα επίσης κατεβλήθη μέριμνα δια τον εξωραϊσμόν του ιστορικού φρουρίου της πόλεως και την εξαφάνισιν των ακαθάρτων τελμάτων της οδού Αριστομένους εις την θέσιν των οποίων εδημιουργήθησαν νέα μεγάλα πεζοδρόμια και νέαι δενδροστοιχίαι».
Η κοινωνική πολιτική του δήμου απορροφούσε σημαντικό μέρος της δραστηριότητας αλλά και των πόρων του. Καταστροφές και φτώχεια δημιουργούσαν εκρηκτική κατάσταση και ο δήμος προχώρησε σε σειρά παρεμβάσεων για την μείωση των προβλημάτων από την ανεργία και την έλλειψη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης: «Η πόλις μας όπως και όλαι σχεδόν οι ελληνικαί πόλεις αντιμετωπίζει μεταπολεμικώς ένα οξύτατον κοινωνικόν πρόβλημα. Είναι απροσμέτρητος ο αριθμός των συμπολιτών μας οι οποίοι δυστυχούν και βιοπαλαίουν χωρίς εργασίαν και χωρίς ιατροφαρμακευτικήν περίθαλψιν. Η κατά το δυνατόν ευρυτέρα απασχόλησις των ανέργων εις το ημερομίσθιον προσωπικόν των δημοτικών υπηρεσιών και εις τα συνεργεία των συνεχώς εκτελουμένων δημοτικών έργων και η παροχή φαρμακευτικής περιθάλψεως εις τους μη ησφαλισμένους απόρους, απετέλεσεν τον κύριον γνώμονα της κοινωνικής μας πολιτικής. Προς ριζικήν και αποτελεσματικήν αναδιοργάνωσιν της ιατροφαρμακευτικής περιθάλψεως των απόρων συνδημοτών μας, δυνάμει ειδικού νόμου και κατόπιν συμβάσεως συναφθείσης μεταξύ του Δημοσίου και του Δήμου, το κράτος ανέλαβεν υπό τύπον μακροπροθέσμου δανείου προς τον Δήμον την συντελουμένην ήδη τελείαν ανακαίνισιν των οικημάτων και τον πλήρη επιστημονικόν και τεχνικόν εξοπλισμόν του Δημοτικού Ζουμπουλείου Πολυϊατρείου, τα ιατρεία του οποίου (ακτινολογικόν, αντιφυματικόν, παιδιατρικπόν, παθολογικόν, αντικαρκινικόν κλπ.) πρόκειται να λειτουργήσουν κανονικώς εντός του τρέχοντος έτους. Παραλλήλως ο Δήμος δια τακτικών επιχορηγήσεων ανερχομένων εν συνόλω εις το ποσόν 200.000 δραχμών ετησίως, ενίσχυσεν σημαντικώς αναλόγως των οικονομικών δυνατοτήτων του, όλα τα αγαθοεργά ιδρύματα και τα κοινωφελή σωματεία της πόλεως (Βρεφοκομείον, Γηροκομείον, Φιλόπτωχον Ταμείον Μητροπόλεως Μεσσηνίας, Νυκτερινήν Εμπορικών Σχολήν, Λαϊκήν Βιβλιοθήκην, Μεσσηνιακόν Γυμναστικον Σύλλογον και αθλητικά σωματεία, Επαγγελματικήν Σχολήν Παπαφλέσσα, Σύλλογον Πολυτέκνων, Σύλλογον Μεσσηνίων Σπουδαστών, Σχολάς Αναλφαβήτων, Προσκόπους, Οικοκυρικήν Σχολήν κλπ.)».
Η απορρόφηση της Ηλεκτρικής Εταιρείας από τη ΔΕΗ δεν έγινε χωρίς προβλήματα και ο δήμος διεκδικούσε νόμιμα δικαιώματα επί της ακίνητης περιουσίας τα οποία και κατοχύρωσε νομικά: «Ένα όμως από τα σπουδαιότερα επιτεύγματα της τελευταίας δημοτικής περιόδου, είναι η εξασφάλισις και η κατοχύρωσις των νομίμων δικαιωμάτων του Δήμου μας, αποτιμηθέν εν συνόλω εις ποσόν περίπου 3.000.000 δραχμών επί των δικτύων, των ακινήτων, των εγκαταστάσεων και των μηχανημάτων της Ελληνικής Ηλεκτρικής Εταιρείας. Τα δικαιώματα αύτα του Δήμου, άτινα οι αρμόδιοι επιμόνως ηρνούντο και η αισχροκερδής Εταιρία παρανόμως επεζήτει να καρπωθή ανεγνώρισεν ήδη ανεπιφυλάκτως το Νομικόν Συμβούλιον του Κράτους και ο διαπρεπής νομομαθής και τακτικός καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Παναγιώτης Ζέππος και το δικαστικόν τμήμα της ΔΕΗ, η οποία όπως θα επληροφορήθητε εκ των εφημερίδων εγκατέλειψε τον αθέμιτον συμβιβασμόν και απεφάσισεν να προσωρήσει εις την αναγκαστικήν απαλλοτροίωσιν των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων της Ελληνικής Ηλεκτρικής Εταιρείας».
Ο προγραμματισμός των έργων της επόμενης τετραετίας έχει τη δική του σημασία. Από την άποψη της λογικής διατυπώνεται ότι Καλαμάτα δεν είναι μόνον οι κεντρικοί δρόμοι. Και από την άποψη της προοπτικής τίθενται στόχοι οι οποίοι υλοποιήθηκαν πολλές δεκαετίες αργότερα αλλά συγκροτούσαν ένα νέο «όραμα» για την πόλη: «Ατενίζομεν το μέλλον με απρόσμετρον αισιοδοξίαν. Δεν εθελοτυφλούμεν και δεν παραγνωρίζομεν καθόλου τας απείρους δυσχερείας και τα μεγάλα προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζει η πόλις μας σήμερα και ασφαλώς θ’ αντιμετωπίση στο μέλλον. Θα είναι ακόμη επί πολλά έτη βαρύ και δύσκολον το έργον της οικονομικής προόδου και εκπολιτιστικής αναδημιουργίας της Μεσσηνιακής πρωτευούσης. Πιστεύω όμως και θα ήθελα την πίστην μου αυτήν να την ματαλαμπαδεύσω εις όλους τους Καλαματιανούς, πιστεύω ειλικρινώς, πιστεύω βαθύτατα ότι η Καλαμάτα βαδίζει πλέον την οδόν της ανορθώσεως, τον ανήφορον της αναδημιουργίας και του πολιτισμού.
1) Δεν θα μείνει, δεν πρέπει να μείνει, ούτε μια σπιθαμή και εις τα πλέον απομεμακρυσμένα σημεία της πόλεως χωρίς δρόμους, χωρίς νερό και χωρίς φως. Η Καλαμάτα δεν είναι μόνον η οδός Αριστομένους και η οδός Φαρών. Είναι κυρίως και προ πάντων οι συνοικίες.
2) Οι ημιτελείς υπόνομοι των ομβρίων υδάτων της οδού Ακρίτα, της πλατείας Συντάγματος και της οδού Ανδανείας θα ολοκληρωθούν, πρέπει να ολοκληρωθούν το συντομότερον και εάν είναι δυνατόν εντός του έτους. Η κατασκευή του δικτύου των υπονόμων δια τα ακάθαρτα ύδατα της πόλεως θα μελετηθή και το έργον θα κατασκευασθή, πρέπει να κατασκευασθή τμηματικώς και βαθμιαίως το ταχύτερον. Ο Δήμος μας έχει βεβαίως εξαντλήσει δια πολλά έτη με το συναφθέν δάνειον των 5.000.000 δραχμών, την οικονομικήν δυνατότητα των μεγάλων έργων. Δεν την έχει όμως εξαντλήσε το κράτος. Και το κράτος πρέπει να αντιληφθή το γρηγορότερον ότι την Ελλάδα δεν την ζωογονούν και δεν την λαμπρύνουν μόνον αι Αθήναι, αλλά προ πάντων και κυρίως αι Ελληνικαί επαρχίαι, τας οποίας δεν πρέπει να εγκαταλείψει εις το έλεος της μοίρας. Δεν πρέπει να τας καταδικάζει εις τον μαρασμόν και την εξαθλίωσιν.
3) Η Καλαμάτα θ΄αποκτήση, πρέπει να αποκτήση το ταχύτερον το Δημοτικόν της Μέγαρον, το Δημοτικόν της Θέατρον και το Μέγαρον της Λαϊκής Βιβλιοθήκης.
4) Η Καλαμάτα θ’ αποκτήση, πρέπει ν’ αποκτήση το ταχύτερον μίαν δευτέραν και πραγματικήν Δημοτικήν Αγοράν.
5) Η πλατεία Υπαπαντής και η πλατεία Μαυρομιχάλη πρέπει οπωσδήποτε να εξωραϊσθούν και να ευπρεπισθούν.
6) Το μηχανοστάσιον της ΣΠΑΠ θα φύγη, πρέπει να φύγη από το κέντρον της πόλεως και να μεταφερθή πλησίον του Σιδηροδρομικού Σταθμού και δυτικώς του Νέδοντος.
7) Η υπηρεσία της καθαριότητος της πόλεως πρέπει ν’ αναδιοργανωθή ριζικώς και να πλουτισθή με ειδικά αυτοκίνητα και με σύγχρονα τεχνικά μέσα.
8) Τα αθλούμενα νιάτα της Μεσσηνίας πρέπει ν’ αποκτήσουν το ταχύτερον και δεύτερον Εθνικόν στάδιον και ο μεσσηνιακός αθλητισμός να εξυψωθεί προς τα ωραία και αθάνατα ιδεώδη του ελληνικού πνεύματος, την λεβεντιάν και την αρετήν.
Εάν σας είπουν ότι μόνον ένα θαύμα θα ήτο δυνατόν να πραγματοποιήση ποτέ όλους αυτούς τους πόθους μας και όλας αυτάς τας επιδιώξεις μας, να τους απαντήσετε ότι εμείς πιστεύομεν στο θαύμα, διότι πιστεύομεν εις την Καλαμάτα».
Μεγάλη η απόσταση από τότε, διαφορετικά τα προβλήματα και διαφορετικοί οι στόχοι. Εχει σημασία να κρατήσουμε όμως το γεγονός ότι οι δημοτικοί άρχοντες έθεταν στόχους και έκαναν ιεραρχήσεις με βάση τις ανάγκες της πόλης. Στοιχείο που έχει ουσιαστικά εξαφανιστεί εδώ και πάρα πολλά χρόνια από την πολιτική λογική των δημοτικών αρχών που αρκούνται στο «όπου κάτσει».
[Στη φωτογραφία η δυτική πλευρά του κάστρου τη δεκαετία 1950-1960, από φωτογραφία του Χρήστου Αλειφέρη στο λεύκωμα των ΓΑΚ Μεσσηνίας]
